Ca dao là một dạng của thơ và ở thời đại nào nó cũng chinh phục được người đọc. Hơn nữa, những bài ca dao với nội dung về tình yêu không cứng nhắc với những niêm luật phức tạp như thơ cổ điển. Để hiểu rõ ràng hơn, đầu tiên ta thấy rằng tình yêu nam nữ trong ca dao được thể hiện rất trong sáng và lành mạnh:

Cánh hồng bay bổng trời thu Thương em chim gáy cúc cu trong lồng. Duyên may, tay bế tay bồng Thương ai vò võ trong phòng chiếc thân.

Chim khôn đậu nóc nhà quan Trai khôn tìm vợ, gái ngoan tìm chồng. trai khôn, tìm vợ chợ đông Gái ngoan tìm chồng ở chốn ba quân.

Trèo lên trái núi Thiên Thai Gặp hai con phượng ăn xoài trên cây. Ðôi ta được gặp nhau đây Khác gì chim phượng gặp cây ngô đồng !

Ðêm khuya thiếp mới hỏi chàng: Cau xanh ăn với trầu vàng xứng chăng? - Trầu vàng nhá lẫn cau xanh Duyên em sánh với tình anh tuyệt vời

Ðêm khuya dưới đất trên trời Một mình cô đứng, cô ngồi, cô nghe Cô nghe hết giọng con ve Ðến lời con cuốc gọi hè tiếc xuân...

Em về cắt rạ đánh tranh Chặt tre chẻ lạt cho anh lợp nhà. Sớm khuya hòa hợp đôi ta Hơn ai gác tía lầu hoa một mình

Ruộng ai thì nấy đắp bờ Duyên ai nấy gặp, đợi chờ uổng công.

Chòng chành như nón không khua Như thuyền không lái, như chùa không sư. Không sư thì lại tìm sư Anh không có vợ cũng hư mất đời.

Mong sao anh biến ra tằm Em biến ra nống ta nằm chung chơi. Khi nào cho hợp hai nơi Ghé tai nói nhỏ những lời thủy chung

Ngó ra sông Cái Ngó ngoái thấy đình Hạc chầu thần còn đủ cặp Huống chi mình muốn lẻ đôi !

Tình cờ anh gặp em đây Như cá gặp nước như mây gặp rồng. Mây gặp rồng mây lồng cuồn cuộn Cá gặp nước con ngược con xuôi. Chồng nam vợ Bắc anh ơi! Sao anh chẳng lấy một người như em ?

Chẳng tham nhà ngói bức bàn Trái duyên coi bẵng một gian chuồng gà. Ba gian nhà rạ lòa xòa Phải duyên coi tựa chín tòa nhà lim.

***

Ðấy đông thì đây bên tây Ðây chưa có vợ, đấy nay chưa chồng. Con trai chưa vợ đã xong, Con gái chưa chồng, buồn lắm em ơi !

***

Chim quyên ăn trái nhãn lồng Thia thia quen chậu, vợ chồng quen hơi

Trong bước đầu đi đến tình yêu, đâu có ai trong chúng ta dễ dàng bày tỏ được tình cảm của mình một cách "xuôi chèo mát mái" đâu. Chỉ với hai câu ca dao ngắn gọn mà đã lột tả được sự ngập ngừng rất dễ thương đó:

Thò tay mà bứt cọng ngò Thương em đứt ruột giả đò ngó lơ

Ta tìm thấy trong ca dao Việt nam những hình ảnh nói lên tình cảm chân thật, sâu đậm của người dân:

Nước sông Tô vừa trong vừa mát Em ghé thuyền đỗ sát thuyền anh Dừng chèo muốn tỏ tâm tình Sông bao nhiêu nước thương mình bấy nhiêu.

Lòng chung thuỷ của người Việt Nam là một trong những nội dung tất yếu thể hiện qua ca dao:

Muối ba năm muối đang còn mặn Gừng chín tháng gừng hãy còn cay Đôi ta tình nặng nghĩa dày Dù có xa nhau đi nữa cũng ba vạn chín nghìn ngày mới xa.

Lòng chung thuỷ sắt son cũng được thể hiện thật tuyệt vời như:

Chừng nào cho sóng bỏ ghành Cù lao bỏ biển anh mới đành bỏ em.

Đặc điểm của ca dao Việt Nam là ngắn gọn, súc tích. Nó được hình thành bằng những hình ảnh, ngôn từ hết sức giản dị và chân thật gần gũi với đời sống người dân. Do đó, chỉ cần đọc qua ta có thể nhớ được dễ dàng nhưng có đọc đi đọc lại ta mới thấy hết được cái hay, cái đẹp của ca dao Việt Nam trong cách thể hiện nội dung:

Thương anh vô giá quá chừng Trèo truông quên mệt ngậm gừng quên cay Nhác trông thấy bóng anh đây Ăn chín lạng hạt ớt ngọt ngay như đường.

Ca dao Việt Nam không phải là những lời thơ bóng bẩy, nó gợi lên những hình ảnh thiên nhiên gần gũi nên dễ dàng đi vào lòng người:

Rủ nhau xuống bể mò cua Đem về nấu quả mơ chua trên rừng Em ơi chua ngọt đã từng Non xanh nước bạc ta đừng quên nhau.

Bên cạnh đó, có những bài ca dao mà trong đó ta chỉ thấy niềm cảm thông và tình yêu cao thượng mà không thấy sự giận hờn hay trách móc:

Mình nói dối ta mình hãy còn son Ta đi qua ngõ thấy con mình bò Con mình những trấu cùng tro Ta đi xách nước rửa cho con mình.

Tất cả những mối tình không phải lúc nào cũng đi đến kết cục hạnh phúc. Trong một mối tình sẽ có nước mắt, hạnh phúc hay sự khổ đau khi chia xa và ca dao Việt Nam cũng không ngoài quy luật đó: Trăm năm đành lỗi hẹn hò Cây đa bến cũ con đò khác xưa.

Hay là:

Chè non ai hái nửa nương Cau non nửa chẽ người thương nửa chừng Hai hàng nước mắt ngập ngừng Thà rằng ngày trước ta đừng gặp nhau.

Như vậy đó, ca dao Việt Nam được hình thành và truyền từ đời này qua đời khác. Nó vẫn mang những nội dung không ngoài những quy luật của cuộc sống. Bằng những hình ảnh được nhân hoá, bằng phương pháp ẩn dụ khéo léo và tài tình, ca dao Việt Nam nói lên được những tâm tư tình cảm của người dân, những tình cảm mộc mạc, trong sáng và đậm đà tình nghĩa.

Trên đây chỉ là một số ít những câu ca dao nói về tình yêu trong thơ ca dân gian. Nếu có dịp, chúng ta sẽ nhắc đến những câu ca dao, tục ngữ nói về thiên nhiên, tình cảm gia đình hay về những kinh nghiệm trong cuộc sống hàng ngày. Cho dù đi bất cư nơi đâu, ta vẫn cảm thấy tâm hồn thanh thản và