Cõu 2.21.quy trỡnh kĩ thuật tiờm vào mụg,tai biến và cach xử trớ

Tiêm bắp thịt là tiêm một lượng thuốc vào trong bắp thịt (trong cơ). Có thể tiêm vào bắp chi hoặc cú thể tiờm ở mụng

Thuốc phát huy được hiệu quả nhanh hơn tiêm dưới da

2.Chỉ định - Chống chỉ định

2.1.Chỉ định

Người ta có thể tiêm vào bắp thịt nhiều loại dung dịch đẳng trương khác nhau như:

- Ete, quinin: Là chất thuốc ăn mòn dễ kích thích.

- Dầu: Lâu tan dễ gây đau.

- Keo, muối bạc, muối thủy ngân, kháng sinh, hormon. Tất cả các chất này chậm tan, gây đau nên phải tiêm bắp.

Về nguyên tắc tất cả các loại thuốc tiêm được vào mô liên kết dưới da đều có thể tiêm bắp thịt được trừ cafein.

- Một số thuốc không nên hay không được tiêm vào tĩnh mạch mà muốn có hiệu quả nhanh hơn dưới da.

- Thuốc dễ kích thích tiêm dưới da lâu ngấm sẽ bị đau và gây lên kích thích.

- Da nứt nẻ tiêm dưới da không thích hợp.

2.2.Chống chỉ định

Những thuốc gây hoại tử tổ chức ví dụ: Calci clorur, ouabain...

3.Dụng cụ

- Bơm tiêm vô khuẩn loại 5 ml, 10 ml tùy theo lượng thuốc tiêm.

- Kim tiêm vô khuẩn dài 40 mm - 60 mm sắc và nhọn, đường kính 0,7 - 1 mm.

- Các dụng cụ cần thiết khác như : Cồn 700 - cồn iod, kìm Kocher, cốc đựng bông cồn, dao cưa...

4.Vùng tiờm mông

Do các mạch máu lớn và thần kinh hông to chạy qua vì vậy cần phải xác định được vị trí tiêm thật chính xác để tránh tiêm vào dây thần kinh hông to gây thọt chân bệnh nhân. Nên khi tiêm mông phải chú ý xác định vị trí tiêm thật chính xác. Sau đây là cách xác định vị trí tiêm mông.

- Vùng mông được tạo bởi 4 đường:

Phía trên : Là đường nối 2 mào chậu.

Phía dưới : Là nếp lằn mông.

Phía trong : Là rãnh liên mông.

Phía ngoài : Là mép ngoài mông.

+ Cách 1:

Chia một bên mông ra làm 4 phần bằng nhau. Tiêm vào phần 1/4 trên ngoài.

- Nếu tiêm vào vùng dưới ngoài sẽ đâm vào khớp háng.

- Nếu tiêm vào vùng phần trong sẽ tiêm vào dây thần kinh hông to và vào mạch máu.

+ Cách 2:

Kẻ một đường thẳng từ gai chậu trước trên đến mỏm xương cụt, chia làm 3 phần bằng nhau, tiêm vào 1/3 trên ngoài của đường kẻ này.

Vùng này có lớp cơ dày lại không có dây thần kinh hông to và mạch máu lớn nên tránh được thần kinh hông to và mạch máu lớn.

5.Tư thế bệnh nhân

5.1.Tiêm mông

Để bệnh nhân nằm sấp hoặc ngồi trên ghế tựa mặt quay vào lưng ghế 2 tay ôm lấy lưng ghế, phần mông còn lại lộ ra là vị trí tiêm.

6.Tiêm vào mông

Có 2 cách tiêm mông

6.1.Cách tiêm mông một thì

- Bộc lộ vùng mông.

- Xác định đúng vị trí tiêm mông.

- Sát khuẩn vị trí tiêm bằng cồn iod trước sau đó sát khuẩn lại bằng cồn 700.

- Điều dưỡng viên sát khuẩn tay bằng cồn 700.

- Tay trái: Dùng ngón trỏ và ngón cái căng da nơi định tiêm.

- Tay phải: Cầm bơm tiêm đã nắp sẵn kim tiêm, ngón út đỡ đốc kim, ngón cái, ngón nhẫn, ngón giữa rải đều trên thân bơm tiêm, ngón trỏ đỡ ruột bơm tiêm. Đâm thẳng góc vào mặt phẳng của da ấn nhanh kim vào thật sâu không được cắm ngập đốc kim mà phải chừa lại 0,5 - 1 cm (nếu kim tiêm chạm vào xương thì phải rút ra một chút. Chú ý không đâm kim nông quá chưa tới cơ của bệnh nhân). Sau đó tay trái buông khỏi mặt da, xoay nhẹ thử pít tông xem có máu ra theo không. Nếu không có máu thì bơm thuốc chậm từ từ vào, vừa bơm vừa theo dõi sắc mặt của bệnh nhân.

ã Khi bơm hết thuốc tay trái lại chuyển lên căng da tay phải nhẹ nhàng rút kim nhanh theo phương thẳng đứng.

- Sát khuẩn lại nơi tiêm bằng bông tẩm cồn.

6.2.Cách tiêm mông hai thì

+ Thì 1:

- Tay trái dùng ngón trỏ và ngón cái căng da nơi tiêm cho phẳng. Tay phải dùng ngón trỏ và ngón cái cầm chắc đốc kim tiêm (kim tiêm rời chưa cắm vào bơm tiêm).

- Còn 3 ngón khác gập lại vỗ nhẹ vào mông mấy cái để đánh lạc hướng tập trung của bệnh nhân rồi đâm kim nhanh thẳng góc 900 vào đúng vị trí tiêm mông đã quy định, lưu ý không bao giờ cắm ngập sát đốc kim mà phải để chừa lại 0,5 - 1 cm.

+ Thì 2:

- Lắp bơm tiêm đã có thuốc (đã đuổi hết khí) vào đốc kim. Sau khi hút thử bơm tiêm xem có máu không. Nếu không có máu theo ra thì mới bơm thuốc từ từ vào và theo dõi sát bệnh nhân. Nếu có máu vào bơm tiêm thì phải rút kim ra tiêm vào chỗ khác.

- Khi hết thuốc dùng ngón trỏ và ngón cái tay trái căng da nơi tiêm và rút kim thật nhanh theo phương thẳng đứng.

- Sau đó sát khuẩn lại nơi tiêm bằng bông tẩm cồn.

7.Các biến cố do tiêm bắp thịt - Cách phát hiện - Xử trí - Đề phòng

7.1.Gãy kimDo bệnh nhân giãy giụa. Đề phòng: Giữ bệnh nhân tốt.

Quằn kim: Do sai lầm về kỹ thuật khi tiêm.Đề phòng: Không tiêm ngập đốc kim, nếu kim gãy rút kim ra được.

7.2.Đâm phải dây thần kinh hông to

- Do ko xác địh đúg vị trí tiêm mông, tiêm sai vị trí, góc độ đâm kim xiên.

- Đề phòng: Xác định chính xác vị trí tiêm mông và góc độ tiêm đúng 900.

7.3.Gây tắc mạch:Do tiêm thuốc dạng dầu hoặc nhũ tương vào mạch máu.Đề phòng: Khi tiêm bao giờ cũng phải hút thử bơm tiêm xem có máu không? rồi mới được bơm thuốc.

7.4.áp xe nhiễm khuẩn:Do không đảm bảo nguyên tắc vô khuẩn.

- áp xe vô khuẩn do thuốc không tan như tiêm quinin, hydro cortison và những thuốc dầu khó tan gây áp xe tại chỗ.

Phát hiện: Chỗ tiêm sưng nóng đỏ, đau.-

Xử trí: Chườm nóng, chích áp xe nếu cần thiết.

7.5.Gây mảng mục

- Do tiêm những chất gây hoại tử mô (thuốc chống chỉ định tiêm bắp thịt) ví dụ như calci clorur.

Phát hiện: Chỗ tiêm nóng,đỏ,đau,lúc đầu cứng sau mềm nhũn giống ổ áp xe.

Xử trí: Khi phát hiện sớm tiêm phong bế novocain.Lúc đầu chườm nóng.

Lúc hoại tử: Băng mỏng giữ khỏi nhiễm khuẩn thêm, có thể phải chích nếu ổ hoại tử lớn.

7.6.SốcDo phản ứng của cơ thể đối với thuốc.