Mr Bean : 01232818886

Kỳ 12: Bản chất hiện tượng phân thân qua lên đồng

Giới đồng cốt thường tuyên bố họ lên đồng là để tiếp xúc với "người cõi âm", nói chuyện với người chết, giúp người sống tìm gặp "vong" người thân đã mất... Và sự phân thân của cô đồng (đóng vai một người hoàn toàn khác: tên tuổi khác, giới tính khác, gia cảnh khác, phương ngữ khác...) thường được coi là dấu hiệu "ma nhập", khi "hồn" của người chết nhập vào cô. Dưới ánh sáng khoa học, cụ thể là môn tâm lý và tâm thần học, sự phân thân qua lên đồng chỉ được giải thích đơn giản bằng các rối loạn tâm thần nhân cách phân ly hay đa nhân cách.

Cô đồng J.Z. Knight nổi tiếng nước Mỹ những năm 1980 - 1990

Phân ly nhân cách là hiện tượng đóng vai người khác, thường hay gặp ở người lúc nhỏ bị ngược đãi. Thực ra đó là một cơ chế bảo vệ, khi người ta tìm cách thoát ly về mặt tinh thần ra khỏi một thực trạng khó khăn. Chẳng hạn một phụ nữ Mỹ khăng khăng khẳng định mình là Đức đồng trinh, mà nguyên nhân chỉ là vì người chồng mới đi xa về nên hoạt động tính dục hơi thái quá. Còn theo GS tâm lý Robert Baker tại ĐH Kentucky, cô đồng J.Z. Knight nổi tiếng nước Mỹ những năm 1980 - 1990 từng nhập vai một người da đỏ tên là Ramtha sống từ 35 ngàn năm trước! Nói chung, đó là những trường hợp đóng vai một cách vô thức. Còn trong trường hợp cô Năm thì không hoàn toàn như vậy, vì cô luôn "hiệu chỉnh" cách phát ngôn sao cho đẹp lòng người!

Cách ứng xử

Muốn hiểu bản chất của quá trình tìm mộ, cần lý giải cách ứng xử của "đức ông" khi giải quyết những trường hợp cụ thể. Và với cái nhìn mang tính phê phán khoa học, có thể tìm ra sự thật ẩn giấu dưới bức màn thần bí.

* Trường hợp 1: Anh thanh niên tìm được mộ cha khá dễ dàng vì anh khai rõ là cha anh hy sinh trong một trận đánh cụ thể. Tất cả hài cốt liệt sĩ trong trận đó đều đã được quy tập về một nghĩa trang liệt sĩ. Chắc chắn chị Năm đã biết điều đó. Và có thể chị cũng đã đến thăm nghĩa trang. Tại đó, sơ đồ và đặc điểm một số ngôi mộ đã được ghi nhớ một cách vô thức vào trí nhớ của chị. Đó là hiện tượng ký ức ẩn giấu rất quen thuộc với giới tâm lý học. Trong hiện tượng đó, ta nhìn thấy, nghe được, đọc ra, thu nhận một số thông tin mà không biết là ta đã biết chúng. Vì ta không biết nên chúng ẩn giấu trong vô thức (hoặc vì ẩn giấu nên ta không biết). Khi chúng bất chợt hiện ra ở ý thức, ta rất ngạc nhiên không hiểu từ đâu và vì sao ta lại biết chúng.

Cần nhấn mạnh thêm rằng, trong lĩnh vực dị thường, rất nhiều hiện tượng lạ có thể giải thích bằng hiện tượng này. Chẳng hạn một nhóm du khảo dừng chân nghỉ trưa tại một gốc cây to. Bỗng trong đầu người trưởng nhóm vang lên mệnh lệnh: Hãy đi chỗ khác ngay! Mệnh lệnh cứ lặp đi lặp lại mãi cho đến khi cả nhóm vội vàng rời khỏi gốc cây. Giây lát sau, một cành cây to rơi xuống. Tai họa chắc chắn xảy ra nếu nhóm trưởng không tuân theo mệnh lệnh "siêu hình". Đó là sự tiên tri hay thần linh mách bảo? Câu trả lời là ký ức ẩn giấu. Vừa dừng chân nghỉ, nhóm trưởng vô tình nhìn thấy cành cây trên cao đang lắc lư (cảm nhận một cách vô thức). Cần lưu ý là trường nhìn của chúng ta khá rộng, nhưng về mặt ý thức, ta chỉ cảm nhận được những gì ta chăm chú nhìn thôi; phần còn lại thuộc về vô thức. Và chính vô thức người trưởng nhóm đã cứu nhóm du khảo.

Ở đây cũng vậy, khi được yêu cầu, chị Năm qua "đức ông" vô hình, đã tùy tiện gán một ngôi mộ cho anh thanh niên, với niềm tin tưởng rằng, hành động đó sẽ được hoan nghênh từ nhiều phía. Có ai đi tìm mộ mà lại hy vọng không tìm được mộ!

* Trường hợp 2: Đây là trường hợp khá điển hình minh họa cho thủ thuật quen thuộc của giới đồng cốt: tìm mọi cách đánh vào tình cảm con người. Khi tình cảm dâng cao thì lý trí xuống thấp; và người ta dễ dàng chấp nhận mọi phán quyết của cô đồng. Khi chị phụ nữ nức nở vì thấy "ông" bảo hồn cha chị đang khóc lóc thảm thiết, nói gì mà chị chẳng tin! Thông tin về "mấy cái cúc áo" thì là kết quả của kinh nghiệm, vì áo trấn thủ thời chống Pháp rất bền.

Khi người viết kể với một phóng viên báo An ninh thế giới, anh liền cho biết, nói hài cốt nằm dưới chân móng hội trường tỉnh ủy Bình Thuận là không đúng vì tòa nhà này có từ thời Pháp thuộc. Còn việc mang bát hương tới đón "hồn" về thờ hoàn toàn thuộc về tín ngưỡng, nên khoa học không cần phải giải thích.

*Trường hợp 3: Trường hợp này là minh họa rõ ràng cho một thủ thuật khác của giới lên đồng: nói dựa theo phản ứng của người cầu hồn trước những lời thăm dò nước đôi mà cô đồng khéo léo đưa ra đúng lúc. Câu nói của "ông": "Ngày xưa đó là rừng, nhưng bây giờ thì khác nhiều rồi" là mồi câu. Người tìm mộ đã mắc câu khi mách: "Bây giờ là ruộng sắn". Và "ông" chỉ việc phán: "Thì ông cũng bảo thế" là ung dung giật được con cá mong ước: sự thán phục và tin tưởng của mọi người. Sau đó "ông" nói gì người ta cũng tin!

Rồi những lời phán của "ông", rằng cứ phải đào tìm hài cốt, chỗ này không thấy thì đào chỗ khác, không đào thì thấy làm sao được (!) là những điều quá hiển nhiên, theo kiểu "mẹ cô đàn bà, cha cô đàn ông", ấy vậy mà chẳng ai phản đối cả. Tôi thấy chị phụ nữ cũng thất vọng, nhưng chị tế nhị không nói ra. Trường hợp này còn thú vị ở chỗ, vừa vào là "ông" trách ngay: "Hồn anh cô trách cô sao bây giờ mới đi tìm". Chị phụ nữ phản ứng: "Vì gặp nhiều khó khăn nên nay mới đi tìm được, sao không thông cảm mà lại trách". Thế là "ông" vội hòa giải: "Người ta đã hy sinh vì dân vì nước, nay trách móc chút ít cũng được chứ sao". Sao mà "ông" khéo thế!

Thế hóa ra cô Năm không có một chút công trạng gì hay sao? Có lẽ không phải như vậy, vì theo lời đồn thì hình như cô có khả năng cảm xạ.

Kỳ 13: Ngoại cảm của một trường hợp điển hình

Như đã trình bày ở hai kỳ trước, việc tiếp xúc với "vong" hay nói chuyện với "linh hồn" liệt sĩ hoàn toàn chỉ là cuộc tự nói chuyện do giới đồng cốt bịa đặt, như một thủ thuật tạo niềm tin, qua đó họ có thể thu lượm được một số thông tin có ích từ thân nhân người chết. Báo chí có lần nói tới khả năng dùng cảm xạ để phát hiện hài cốt dưới lòng đất?

Cảm xạ là gì?

Thuật ngữ cảm xạ (dowsing) được dùng lần đầu tiên vào năm 1540 trong tác phẩm về khai mỏ mang tên De re Metallica của Georgius Agricola, được ấn hành tại Basel, Thụy Sĩ, như một kỹ thuật tìm khoáng sản hay đồ vật bị chôn giấu.

Trong khi đó cuốn Phục hồi Pluton của Nam tước phu nhân Beausoleil năm 1640 khuyến khích cách dùng gậy để "cảm xạ" các nguồn nước ngầm; kỹ thuật này phổ biến khắp châu Âu. Ngược với cái tên nghe lạ tai, kỹ thuật cảm xạ thực ra rất đơn giản. Muốn tìm nguồn nước, đồ vật chôn giấu... nhà cảm xạ cầm một đoạn cây nhỏ hình chữ Y hay một con lắc trên hai tay và đi lại trên vùng đất nghi ngờ. Bình thường cây gậy nằm ngang ở vị trí cân bằng, còn con lắc dao động bình thường theo chiều ngang. Khi cây gậy mất thăng bằng hay con lắc dao động bất thường, nhà cảm xạ dừng lại và đánh dấu trên mặt đất. Theo họ, dưới vị trí đánh dấu có nguồn nước ngầm hay hài cốt người chết, và chúng tác dụng lên cây gậy hay con lắc qua một tương tác bí ẩn nào đó.

Cần nói thêm là giới khoa học chính thống nghi ngờ khả năng thực tế của cảm xạ, vì họ chưa tìm được lời giải thích hợp lý. Một trong nhiều giả thuyết được nêu ra là, đồ vật chôn dưới đất làm biến động từ trường trái đất, và một số người có khả năng đo được sự thay đổi đó.

Cảm xạ trong tìm mộ?

Như đã trình bày, khi lên đồng, cô Năm nhập vai một "đức ông" có khả năng vẽ sơ đồ nơi chôn cất mộ. Bằng cách tung đồng xu, "ông" sẽ xác định hài cốt đang nằm tại khu vực được đánh số nào đó, chẳng hạn khu vực số 2. Nhưng khu vực số 2 là khu vực nào? Khi người đi tìm mộ hỏi như vậy, "ông" trả lời ngay: "Phải đi hỏi chứ. Đi hỏi đồng đội, hỏi chính quyền, hỏi huyện đội, tỉnh đội xem hài cốt nằm ở đâu. Và khi đã hỏi được thì về báo ngay để cô Năm đến tìm".

Tóm lại, ở trường hợp cô Năm, quá trình tìm mộ chỉ thực sự bắt đầu khi người nhà đến báo cho cô vị trí nơi chôn cất, chẳng hạn tại một ruộng ngô hay nương sắn nào đó. Toàn bộ chuỗi lên đồng, vẽ sơ đồ, nói chuyện với người chết, xác định vị trí hài cốt trên sơ đồ... chỉ là động tác giả. Quá trình tìm mộ thật chỉ bắt đầu khi cô Năm theo chân người nhà đến tận nơi từng chôn cất người đã khuất. Vì khu vực có thể rộng, địa hình biến đổi theo tháng năm, nên người nhà và đồng đội có thể đã đào nhiều nơi nhưng chưa thấy hài cốt. Cô Năm nói có thể giúp họ tìm lời giải, bằng cách đi lại nhiều lần trên khu đất đó.

Một câu hỏi mang tính quyết định cần trả lời là, khả năng cảm xạ của cô Năm có đáng tin cậy hay không? Người viết cho rằng thật khó trả lời khi chưa được tận mắt theo dõi quá trình cảm xạ trên thực địa. Liệu lời kể khi nào thấy bỏng rát bàn chân thì dừng lại của cô có đáng tin hay không, khi trước đó cô đã dùng hàng loạt thủ thuật "lừa gạt vô thức" (thuật ngữ chuyên môn chỉ hành động lừa gạt không chủ ý ở trạng thái vô thức) để gặt hái niềm tin của mọi người? Hay lúc đó cô không thấy bàn chân bỏng rát, mà chỉ thấy một số dấu hiệu gợi ý rằng ở dưới mặt đất có thể có hài cốt?

Chỉ cô Năm mới trả lời được câu hỏi này, mà cô thì nhất định không chịu tiết lộ. Đây chính là khó khăn cơ bản của việc nghiên cứu khả năng tìm mộ nói riêng, các khả năng dị thường khác nói chung.

Kinh nghiệm khảo sát khả năng cảm xạ tìm nước ngầm trên thế giới cho thấy, khi được thử nghiệm tại hiện trường (như trường hợp cô Năm tìm mộ), các nhà cảm xạ đạt tỷ lệ thành công rất cao, nhưng khi các ám hiệu địa chất được loại trừ, tỷ lệ đó giảm xuống đáng kể. Cần nói thêm là tỷ lệ thành công của cảm xạ tuy cao nhưng không hơn khả năng của một nhà địa chất có kinh nghiệm. Điều đó cho thấy dường như giới cảm xạ chỉ dùng các dấu hiệu địa chất để tìm nước ngầm (như vị trí các mô đất, khe lạch; cây cối xanh tốt hơn...).

Ở trường hợp cô Năm, không loại trừ các dấu hiệu mang tính chỉ dẫn như vậy. Chẳng hạn trên vùng đất khô cằn mà lại thấy bụi cây tươi tốt hơn thì nhiều khả năng bên dưới có điều khác thường, chẳng hạn một hài cốt. Đào lên thấy hài cốt thì tốt, nếu không thì một chút đất đen mủn cũng được xem là dấu hiệu của hài cốt! Vai trò quyết định ở đây thuộc về gia đình, bạn bè và chính quyền. Vì thế lúc tỉnh lại sau khi lên đồng, cô Năm nói với nữ phóng viên đi cùng tôi (đại ý): Công của cô Năm chỉ 1% thôi, còn 99% thuộc về gia đình, đồng đội và chính quyền. Về điểm này thì tôi hoàn toàn đồng ý với cô: 1% đó thuộc về công khuyến khích mọi người cố gắng; càng cố gắng thì khả năng tìm thấy hài cốt càng cao.

Và như thế con số hàng ngàn bộ hài cốt đã được cô Năm tìm thấy chỉ là một con số chưa được kiểm chứng và không đáng tin cậy mà thôi. Đó cũng là tình trạng chung bất cứ một nhà ngoại cảm tìm mộ nào khác.

Mr Bean : 01232818886