Tajemniczy niewielki grób KV 55 leżący w Dolinie Królów jest nazywany "skrytką amarneńską". Złożono w nim masę przedmiotów należących do rodziny Echnatona oraz ciało króla, zidentyfikowanego jako syn Amenhotepa III i ojciec Tutanchamona.

Możliwe jest, że miała tam spoczywać królowa Teje, ale jej ciało zostało zabrane (znaleziono ją później w KV 35 jako Starszą Damę), zaś pochowany tam został bezimienny faraon, którego kartusz z imieniem zdarto (!) z trumny. Mógł nim być jedynie Echnaton 👨🏽 lub jego tajemniczy następca, Smenchkare 🧑🏽 (przy założeniu, że ten ostatni był mężczyzną, rzecz jasna).

Ciekawostką jest, że sarkofag pierwotne wykonywany był dla kobiety - prawdopodobnie ukochanej żony Echnatona, Kiji 💕👩🏽💕. Ostatecznie przerobiono go na królewski, niestety nie zachowało się imię właściciela.

Jednak z resztek pozostałych na trumnie hieroglifów badacze odczytali imię tronowe Echnatona, poza tym znaleziono w grobowcu liczne artefakty podpisane imieniem króla. (Dla porównania - w grobie nie ma prawie niczego, co dałoby bezpośrednio połączyć ze Smenchkare.)

Mumia zachowała się w okropnym stanie - ciało rozpadło się, zostawiając jedynie kości 💀🦴🦴. Po ich początkowym zbadaniu naukowcy stwierdzili, że należą do bardzo młodego mężczyzny około dwudziestoletniego 🧑🏽.

Nie wiadomo, ile lat liczył Smenchkare, ale Echnaton na pewno miał więcej - od trzydziestu do około czterdziestu, zatem jego tożsamość można było wykluczyć. (Nie ma żadnych historycznych zapisów na temat wieku Echnatona ale wiemy, że spłodził swoją pierwsze dziecko na samym początku swego panowania. To znaczy, że musiał mieć powyżej dziesięciu lat [najprawdopodobniej koło piętnastu]. Następnie rządził przez siedemnaście lat, co oznacza, że powinien mieć najmniej trzydzieści lat w chwili śmierci. Oczywiście zdarzają się chłopcy, którzy spłodzili dzieci mając dziesięć lat lub mniej, ale to ekstremalne i rzadkie przypadki, szczególnie, że większość chłopców dojrzewa wolniej niż dziewczęta.)

Następne analizy genetyczne potwierdziły poprzednie, aż nieoczekiwanie wyniki badań z 2007 określiły wiek mężczyzny na 35-45 lat. To oznaczało, że MÓGŁ być Echnatonem.

Wielu naukowców i wiele czasopism z entuzjazmem podeszło do tych ustaleń.

Niestety sprawa się skomplikowała. Po pierwsze - wszystkie poprzednie badania wskazały młodszy wiek mężczyzny. Po drugie - jeśli KV 55 jest Echnatonem, to powinien być ojcem nie tylko Tutanchamona, ale też KV 21a - która może być żoną Tuta, Ankhesenamun. Okazało się, że... tak nie jest.

Najbardziej prawdopodobne wytłumaczenia takiego stanu rzeczy jakie zaproponowano brzmią:

1) KV 21a to Ankhesenamun, ale KV 55 nie jest Echnatonem, tylko jego bratem, zapewne Smenchkare. To Smenchkare był ojcem Tutanchamona.

2) KV 55 jest Echnatonem, ale KV 21a nie jest Anchesenamon, tylko jakąś nieznaną żoną Tutanchamona.

3) KV 55 to Echnaton, a KV 21a to Ankhesenamun, ale faraon nie był biologicznym ojcem swojej córki (czytaj: Nefretete zdradziła męża).

Joyce Tyldesley w biografii Tutanchamona zasugerowała, że ciało należy do Smenchkare, ale kapłani pomylili władców podczas przenosin zwłok z Amarny do Teb, i umieścili w grobie przedmioty z imieniem Echnatona. (Jakieś wytłumaczenie to jest...)

Jeśli chodzi o moje osobiste zdanie na ten temat... to nie wiem, co o tym sądzić. Większość badaczy uważa Echnatona za ojca Tutanchamona i na pewno mają swoje przyczyny, by tak myśleć. Jednoznacznych dowodów nie ma (wtedy nie byłoby tej całej afery), ale na pewno posiadają oni dostęp do poszlak, do których przeciętni pasjonaci egiptologi nie są w stanie dotrzeć.

Kiedyś pasowało mi wyjaśnienie oznaczone literą 3, ale ponieważ oznacza to zarzucenie królowej zdrady, która na chwilę obecną  może być jedynie teoretyczna i nie do udowodnienia, skłaniam się raz ku teorii numer 1, raz ku teorii numer 2... Może zresztą pojawi się kiedyś jakiś nowy zabytek, który utnie wszystkie dyskusje :).

(Cuda się w końcu zdarzają - przez sto lat sądzono, że Nefretete została wygnana z pałacu w połowie rządów męża, a nagle kilka lat temu znaleziono tę stelę, gdzie okazały się, że u schyłku jego panowania wciąż była królową! Może więc w piaskach Egiptu kryje się coś jeszcze! )

Źródła: Joyce Tyldesley, Klątwa Tutanchamona. Niedokończona historia egipskiego władcy, Chhris Naunton, Searching for the Lost Tombs of Egypt

Zdjęcie: Trumna faraona z KV 55, ze zdartym kartuszem

A poniżej: rekonstrukcja twarzy mężczyzny z KV 55