Một trong những nền móng của các mối quan hệ và các câu bông đùa chính là khiếu hài hước và một bước cực dễ dàng để gài sự hài hước vào bất kỳ cuộc hội thoại nào chính là thông qua việc tự hạ thấp bản thân.

Việc tự hạ thấp bản thân thường bị xem là giả dối.

Khi nhắc đến việc tự hạ thấp bản thân, phần lởn mọi người sẽ nghĩ đến cái nhìn đăm chiêu chán nản và cách tiếp cận cuộc sống đầy tiêu cực của Charlie Brown (1). Nhưng như thế đơn giản Chỉ là tuyệt vọng mà thôi.

Tự hạ thấp bản thân không có nghĩa là biến bản thân trở nên thảm hại. Ở đây, tôi nói đến khả năng có thể vui đùa về bản thân mình và thể hiện mặt yếu mềm để đẩy cuộc hội thoại đi xa hơn.

Việc này có hiệu quả cực kỳ to lớn vì bạn có thể làm giảm căng thẳng, đồng thời thế hiện sự dí dỏm của mình.

(1) Charlie Brown là nhân vật chính trong loạt truyện tranh dài kì Peanuts cùa Mỹ. Trong truyện, Charlie luôn hy vọng và nỗ lực hêt mình vào việc mình làm, nhưng hêt lân này đên lần khác chỉ nhận lại thất bại do xui xẻo. Sau mỗi lần như vậy, cậu vừa thây mình yế kém, thiếu tự tin nhưng vẫn không ngừng tin tưởng vào việc tiêp tục có gắng để đạt được thành công.

Trên hết, bạn sẽ trở nên rất con người và dễ gần. Mọi người có lý do riêng khi tự hạ thấp bản thân, nhưng những kiểu người không thể nói xấu bản thân mình thì đều giống nhau. Họ cảm thấy bất an với chính bản thân mình và khó chịu khi điểm yếu bị lộ ra - kể cả trong một trò đùa. Đối với họ như vậy quá mạo hiểm.

Những người có thể tự hạ bệ bản thân một cách hiệu quả có thể chỉ thẳng khuyết điểm của mình và thậm chí còn làm chúng nối bật hơn. Nếu bạn thấy bản thân không giỏi lái xe, bạn chỉ cần rất thoải mái mà nói rằng: "Tôi xác định phương hướng tệ lắm; tất cả mọi chuyến đi của tôi đều vô tình trở thành một quãng đường kịch tính."

Nếu bạn không thấy cân nặng của mình có vấn đề gì, bạn có thể nói những câu như: "Ừm, leo có năm tầng cầu thang thôi tôi cũng thấy hết cả hơi."

Khả năng nói về điểm yếu kém của bản thân theo một cách lãnh đạm như vậy khiến bạn có vẻ mềm yếu nhưng vẫn chắc chắn. Tất cả những gì bạn làm chỉ là đùa cợt về điểm yếu của mình, nhưng nó lại giúp hoàn thành nhiều mục tiêu cùng lúc.

Hãy thử tưởng tượng phản ứng của những người thấy bất an và bồn chồn về khả năng lái xe hoặc cân nặng của họ. Những người khác trong cuộc hội thoại sẽ tự nhận thức được chủ đề này và lái sang hướng khác. Sự im lặng ngượng ngùng sẽ xảy ra và căng thẳng sẽ tăng thêm. Việc tự hạ thấp bản thân giúp ngăn chặn tất cả tình huống trên.

Đặc biệt, việc tự hạ thấp bản thân sẽ tước bỏ lá chắn của những người chưa quen biết bạn và vỗ về họ. Khi gặp người lạ, chúng ta thường từ từ xem xét họ và đánh giá hàng rào đang tồn tại để xác định cách lại gần họ. Như chương trước đã nhắc đến, việc xác định phong cách giao tiếp cúa đối phương cũng là một ý kiến sáng suốt.

Việc tự hạ thấp bản thân sẽ ngay lập tức khiến đối phương cảm nhận rằng bạn là người có thể cười đùa, có thể chắc chắn và có thể đùa cợt cùng. Trong bối cảnh công việc, khả năng này còn quan trọng gấp bội, vì mọi người luôn muốn tim môt lối thoát nơi công sở.

Và nếu bạn đang ở vị trí cao hơn mọi người, hoặc đang phải đối mặt với cảm giác cạnh tranh, thì khả năng tự nói xấu mmh một cách hài hước có tác dụng làm gỉảm sự căng thẳng. Nó giúp tháo bỏ phòng ngự của mọi người và thể hiện rằng bạn không tiếp cận họ dưới tư cách bề trên hay đối thủ và rằng bạn không quá coi trọng bản thân. Khả năng này còn giúp mở đường cho những người lắng nghe bạn để nhìn nhận bạn như một phần cúa họ. Hoặc chí ít, họ cũng thấy bạn là một người "bình thường".

Cũng trong bối cảnh tương tự, việc tự hạ thấp bản thân sẽ giúp bạn nhận ra vấn đề mà mọi người đều tránh đề cập và phải thật cẩn trọng khi nói đến. Bạn biết rằng có những vấn đề cần phải đối mặt, nhưng bạn làm vậy theo cách có thể chấp nhận được.

Hãy nhìn vào mặt ngược lại của việc tư hạ thấp bản thân: tự nâng mình lên và làm ra vẻ ngạo mạn. Điều này giống như thuốc độc trong giao tiếp.

Theo một nghiên cứu gần đây của nhà nhân loại học Gil Greengross về vai trò của khiếu hài hước khi chọn bạn khác giới, sự tự cao và phô trương là những đặc điểm bị ghét bỏ nhiều nhất ở một người bạn tình nềm năng.

Trên thực tế, ông chỉ ra rằng: "Những trò đùa hạ bệ bản thân có thể trở thành một kim chỉ nam đáng tin cậy không chỉ về hiểu biết chung và sự sáng tạo trong ngôn từ, mà còn là một đức tính tốt ví như sự khiêm nhường."

Nói cách khác, sự khiêm nhường là đức tính được đánh giá rất cao, bên cạnh khiếu hài hưóc.

Những người có tài thì rất thu hút, nhưng không muốn khoe khoang tài năng của bản thân thì còn thu hút hơn nữa.

Giờ thì bạn đã hiểu được lợi ích to lớn đến từ trò đùa tự hạ bệ bản thân, bạn cũng cần biết những nguy cơ tiềm tàng.

Bạn đừng trở nên giống như Charlie Brown. Bạn không nên làm như thế bạn đang bù đắp cho một thứ gì đó hoặc là người thực sự không có tự tôn. Đừng tỏ ra đáng thương.

Ví dụ, những câu nói như: "Ôi không. Tôi đọc bản đồ tệ cực. Không ai tệ hơn được luôn. Bạn chưa thấy tôi lái xe bao giờ à? Tôi chả đi được đến đâu đâu. Cứ bỏ cuộc thôi. Hãy tìm người khác đi cùng bạn đi" nghe như kiểu bạn đang xin lỗi cho sự thiếu sót của bản thân và đang bị đối phương bắt lỗi. Bạn cực kỳ bất an về những thiếu sót này và công khai tự phán xét để đối phương sẽ không nói bạn ngu ngốc. Vậy là quá đà rồi. Câu nói này nghe chẳng giống nói đùa chút nào và chỉ tổ khiến đối phương khó chịu vì sự tự ti quá mức của bạn.

Việc tự hạ thấp bản thân một cách hài hước có khác biệt rất lớn với việc bảo vệ bản thân đến mức thảm hại. Về phía trên sẽ là câu nói như: "Tôi không đọc được bản đồ đâu, thật đấy. Chúng ta sẽ đi đến Yugoslavia thay vì Los Angeles mất."

Những câu nói đùa hạ bệ bản thân thường cá nhân, nhưng vì bạn đang bông đùa với chính mình, bạn sẽ biết đâu là giới hạn. Hãy dám chắc trò đùa này là về bạn và chỉ bạn mà thôi. Bạn chẳng biết gì về mức độ tự tin của mỗi người hay điều chạm vào sự bất an của họ.

Nếu quá lạm dụng các trò đùa hạ bệ bản thân, bạn sẽ trở nên thiếu tự tin và tự tôn trong mắt người khác. Quá nhiều trò đùa sẽ khiến mọi người không thể chú ý và chẳng thèm bận tâm. Họ sẽ không cảm thấy thoải mái khi ở quanh bạn, vì họ cảm tưởng như bạn không xem trọng bản thân - vậy tại sao họ lại phải xem trọng bạn?

Cuối cùng, đừng khiêm tốn một cách giả tạo. Những người cực kỳ ích kỉ và chỉ biết đến bản thân thường rất quan tâm đến hình ảnh của mình, vì vậy họ luôn cố để che giấu bản chất tự phụ của bản thân bằng cảch sử dụng những lời nói đùa hạ bệ bản thân. Họ không thể chấp nhận rằng mình có khiếm khuyết, vì vậy nỗ lực nói xấu bản thân của họ thường khiên cưỡng và lộ liễu.

Bạn có thể dễ dàng nhận ra cố gắng này khi chúng quá giả dối hoặc khi họ chỉ nói về một khiếm khuyết bé nhỏ chẵng ăn nhập với những thứ khác.

Lời khuyên đầu tiên của tôi là hãy tắt Kindle đi hoặc đặt sảch xuống và xem một vài đoạn phim của Conan O'Brien (2). Cách truyền tải của anh ấy có lẽ sẽ giúp bạn sáng tỏ hơn về vấn đề chúng ta đang nhắm tới. Anh ấy là bậc thầy trong việc truyền đạt một lời nói theo cách hài hước, thoải mái và mềm mỏng.

Các yếu tố của lời nói đùa hạ thấp bản thân. Lời nói của bạn không hẳn lúc nào cũng phải thật vô tư. Bạn hoàn toàn có thể chuẩn bị trước. Điểm mấu chốt ở đây là tất cả các yếu tố đều phải được thể hiện.

Đầu tiên, hãy lên một danh sách những điểm bạn thấy bản thân có thể thoải mái đem ra làm trò đùa hoặc người khác thường đùa vui cùng bạn.

Có thể là những nét tiêu cực, những khiếm khuyết, khí chất, điểm khác biệt, những sở thích, điều bạn ghét hay thói quen buồn cười. Lấy khả năng định hướng kém ra làm ví dụ nhé.

Đầu tiên, bạn phải xác định đâu là giới hạn của mình.

(2) Conan Christopher O'Brien (sinh ngày 18 tháng 4 năm 1963) là một người dẫn chương trình, hài kịch gia và nhà sản xuất truyền hình người Mỹ. Anh được biết đến nhiều nhất với việc dẫn chương trình nói chuyện đêm khuya. Từ năm 2010, O'Brien bắt đầu dẫn chương trình nói chuyện đêm khuya mang tên mình trên hệ thống cáp truyền hình TBS.

Tiếp theo, nói về khiếm khuyết đó bằng ngôn từ thắng thắn và rõ ràng. Chưa có trò đùa nào ở đây cả, bạn chỉ đang đưa ra một tuyên bố thắng thừng về việc bạn cảm thấy thế nào mà thôi. Ví dụ, "Kĩ năng xác định phương hướng của tôi thực sự rất kém. Tôi lúc nào cũng bị lạc đường. Bản đồ Google thực sự rất quan trọng đối với tôi." Khá rõ ràng nhỉ.

Bước một và hai là hai bước rất quan trọng để chuẩn bị khi thời khắc đến!

Thứ ba, đồng ý và phóng đại. Đây là một chiến lược đã được nhắc đến trong chương về đòn phản công hóm hỉnh nhưng trong trường hợp này, bạn có thể áp dụng vào chính bản thân mình. Phát triển một câu nói hoàn chỉnh từ bước một và bước hai. Phóng đại quan điểm mà nó bao hàm lên đến hết mức có thể.

Ví dụ, "Tôi lúc nào cũng đi lạc đường" sẽ được phóng đại thành:

- "Tôi đi lạc thường xuyên đến mức điện thoại của tôi cũng có điện thoại của riêng nó."

-"Tôi đi lạc thường xuyên đến mức mỗi một chuyến đi của tôi đều như một chuyến du lịch mạo hiểm."

- "Tôi còn lạc đường lúc vào nhà tắm buối đêm cơ"

Một ví dụ khác: bạn có một đôi giày cực kì bẩn và cũ kĩ, nhưng bạn vẫn đi vì nó khá thoải mái. "Giày của tôi rất bẩn và cũ kĩ" được phóng đại thành:

- "Giày tôi còn nhiều tuối hơn cả Kim tự tháp."

- "Giày tôi còn nhiều tuổi hơn mẹ bạn."

- "Hồi đầu nó màu trrắng cơ [kể cả khi màu gốc của nó vốn là màu đen]."

Sử dụng những câu nói đùa hạ bệ bản thân đúng cách sẽ giúp bạn trở nên thông minh và phù hợp với chuẩn mực xã hội. Bạn sẽ có thể gỡ bỏ phòng ngự của mọi người và giao tiếp trôi chảy trong bất kì bối cảnh nào.