Hành tinh của chúng ta đã đi những chặng đường dài trên con đường khám phá khoa học. Từ đó đã có những khái niệm mới làm thay đổi nhận thức của chúng ta về Trái Đất cùng những thứ bao quanh nó. Cánh cổng không-thời gian là một trong số chúng.

Thật ra, những cánh cổng này có tồn tại. Các nhà khoa học đã phát hiện ra một hình thức mới của chiếc cổng đó, chính là cổng nối trái đất với mặt trời.

Giáo sư Jack Scudder giải thích “Chúng tôi gọi đó là những “ điểm X” hay những vùng khuếch tán electron. Chúng nằm ở những nơi mà từ trường trái đất kết nối với từ trường mặt trời, tạo nên một con đường liền mạch xuất phát từ hành tinh của chúng ta tới khí quyển mặt trời ở cách xa 93 triệu miles”.

Các quan sát từ tàu vũ trụ THEMIS của NASA và tàu thăm dò vũ trụ Cluster của châu Âu chỉ ra rằng những cánh cổng từ trường này mở ra và đóng lại hàng chục lần một ngày. 

Thông thường, từ trường của Trái đất sẽ làm chệch hướng các phần tử nhưng những cổng này lại là con đường thẳng dẫn chúng tới khí quyển của chúng ta, nung nóng tầng thượng khí quyển trái đất, tạo nên những cơn bão địa từ và kích hoạt những cực quang sáng rực.

Về khả năng sử dụng cổng từ cho mục đích thám hiểm không gian, các chuyên gia cho rằng mục tiêu này có thể vẫn xa vời, một phần do các mối nguy hiểm vẫn chưa thể xác định ngay được. Nhưng có lẽ một ngày nào đó, những bộ phim viễn tưởng sẽ trở thành sự thật.

---

Du hành thời gian là một khái niệm chỉ việc di chuyển giữa các điểm (mốc) thời gian khác nhau bằng một cách thức tương tự như di chuyển giữa các điểm khác nhau trong không gian. Du hành thời gian, trên giả thuyết, có thể bao gồm việc di chuyển về một mốc sớm hơn mốc xuất phát (về quá khứ) cũng như tới một mốc muộn hơn (tới tương lai) mà người du hành không cần phải trải qua những khoảng thời gian xen giữa những mốc đó (hoặc ít nhất có trải qua nhưng nhanh hơn tốc độ bình thường). Một thiết bị hay phương tiện bất kì dùng để đưa con người du hành xuyên thời gian được gọi là cỗ máy thời gian.

Mặc dù việc du hành thời gian từng là một chủ đề chính được nhắc tới nhiều trong khoa học viễn tưởng từ cuối thế kỉ XIX, và những lí thuyết của thuyết tương đối rộng và hẹp cho phép những phương pháp cho các dạng du hành một chiều tới tương lai thông qua việc thời gian dãn nở, nhưng hiện tại người ta vẫn không biết liệu các định luật vật lý có cho phép việc du hành về quá khứ hay không. Những cuộc du hành ngược thời gian như thế sẽ có thể tạo ra những nghịch lý trong thuyết nhân-quả, và khá nhiều các giả thuyết đã được đưa ra để giải quyết vấn đề này.

---

Các quy luật khoa học không hề cấm đoán khả năng du hành ngược thời gian. Vấn đề là tạo được bộ máy thời gian thích hợp. Có 2 khả năng để làm được chuyện này:

- Khả năng đầu tiên do Frank Tipler, Đại học Maryland, Mỹ, đưa ra năm 1973, liên quan với một vật kỳ dị trần trụi quay rất nhanh (kỳ dị là điểm có mật độ vô hạn, ví như lỗ đen).Khi đó cấu trúc không thời gian bị trường hấp dẫn quá mạnh làm xoắn, khiến một chiều không gian được thay bằng thời gian. Con tàu vũ trụ bay thận trọng gần đó có thể may mắn gặp một quỹ đạo mà phi hành đoàn tưởng vẫn đang xuyên qua không gian, nhưng lại là xuyên thời gian. Khi rời xa điểm kỳ dị, con tàu sẽ xuất hiện ở một thời gian khác, như thời người tiền sử đang sống trong hang chẳng hạn.

Khả năng này không khó như ta tưởng: một hình trụ dài 100 km, rộng 10 km, chứa vật chất có mật độ của sao neutron (100 triệu tấn/cm3), quay hai ngàn vòng một giây là đạt yêu cầu. Trong vũ trụ, một số sao xung gần đạt tiêu chuẩn này.

- Khả năng thứ hai liên quan với lỗ sâu (wormhole), tức hệ đường hầm xuyên không - thời gian, giống lỗ sâu đục trên quả táo của bạn. Theo thuyết tương đối rộng, lỗ sâu có thể nối một lỗ đen ở vùng không - thời gian này với một lỗ đen hay lỗ trắng ở vùng không - thời gian khác (ngược với lỗ đen luôn hút vật chất và năng lượng, lỗ trắng là nơi phun năng lượng. Big Bang chính là một lỗ trắng như vậy).

Quan niệm về lỗ sâu xuất hiện trong vật lý một cách khá hài hước. Số là nhà thiên văn Carl Sagan, tác giả của viễn cảnh mùa đông hạt nhân nổi tiếng, viết một cuốn sách viễn tưởng về du hành qua lỗ đen để đi từ trái đất tới sao Vega giả định. Vì muốn các lập luận khoa học chính xác tối đa, Sagan nhờ Kip Thorne, một chuyên gia về trường hấp dẫn của Viện Công nghệ California, tính toán.

Cuối 1985, Thorne nhận thấy rằng, lỗ sâu có thể mở khi chứa loại vật chất kỳ lạ có sức căng rất lớn để chống lại lực hấp dẫn ở lỗ đen.Thích hợp nhất là các dây vũ trụ, loại vật chất giả thuyết dưới dạng các ống năng lượng nhỏ hơn kích thích nguyên tử trải dài trên toàn vũ trụ. Nếu có thật, và luồn được vào lỗ sâu, nó có khả năng giữ cho lỗ sâu luôn luôn mở để đóng vai một đường hầm xuyên qua không - thời gian.

Đó là kết luận rất thú vị về mặt khoa học, nhưng Thorne rất sợ người khác cười nhạo và cho rằng ông bị điên khi nghiên cứu khả năng du hành xuyên thời gian. Có lẽ không biết Tipler chẳng hề hấn gì khi nghiên cứu bộ máy thời gian nên ông rất lo khi học trò công bố công trình, nghề nghiệp của họ sẽ tiêu tan trước khi bắt đầu. Nghiên cứu cẩn trọng và bí mật với Mike Morris và Ulvi Yurtsever, ông dần tự thuyết phục bản thân rằng, quả thật phương trình Einstein cho phép lỗ sâu nối các điểm thời gian với nhau và do đó có thể đóng vai bộ máy thời gian.

Đến năm 1988, ba người công bố kết quả trên tạp chí nổi danh Physical Review Letters. Vẫn lo sợ phản ứng không thuận lợi, ông yêu cầu lãnh đạo Viện không những giữ im lặng mà còn kiên quyết cấm mọi người bàn luận về công trình.

Kết quả ngược với lo lắng của Thorne. Cả giới chuyên môn và công chúng đều rất hào hứng với khả năng du hành xuyên thời gian, dù chỉ trên lý thuyết. Nghề nghiệp của ông thăng tiến rõ rệt, hai học trò được nhiều nơi mời làm việc. Theo gương ông, nhiều nhà vật lý công bố các kết quả nghiên cứu chuyên sâu với bạn đọc đại chúng, một việc được nhiều phía hoan nghênh. Viện Công nghệ California trở thành thánh địa của khả năng du hành xuyên thời gian.

Ngay lập tức xuất hiện hàng loạt tác phẩm về du hành xuyên không thời gian. Trong khi giới chuyên môn thiên về các khía cạnh khoa học và triết lý, thì giới nghiệp dư hân hoan tuyên bố, đó chính là cách nhân loại du hành hướng tới tương lai hay quay về quá khứ. Nhưng "nghịch lý ông nội" có thể làm nguội niềm phấn khích đó. Giả sử bạn du hành ngược về quá khứ và lỡ tay làm chết ông nội khi ông còn bé tí, lúc ông chưa sinh cha bạn. Không có cha thì tại sao lại có bạn để mà du hành ngược thời gian? Cũng có ý kiến cho rằng, có thể bạn không gặp ông nội, nhưng đó chỉ là ngụy biện (tại sao lại không?).

Đó là lý do Giáo sư Stephen Hawking đưa ra "Ước đoán bảo vệ trình tự thời gian", theo đó các quy luật vật lý cấm một thực thể vĩ mô du hành xuyên thời gian. Muốn du hành như thế, cần nhảy vào lỗ đen, và ngay lập tức bạn bị nghiền nát thành các hạt cơ bản, qua lỗ sâu để phun trào ra ở một lỗ trắng tại vùng không - thời gian khác. Chỉ các hạt cơ bản từng tạo nên bạn, chứ không phải chính bạn được trải nghiệm chuyến du hành kỳ thú đó.

---

Nghịch lý ông nội là một vấn đề trong nghịch lý của du hành thời gian hay hiểu đơn giản là vấn đề không thể hiểu hoặc không có cách giải, lần đầu tiên được miêu tả (miêu tả đúng như khái niệm hiện giờ) bởi nhà khoa học giả tưởng René Barjavel trong quyển sách Le Voyageur Imprudent (The Imprudent Traveller) xuất bản năm 1943.[1] Tuy nhiên, những vấn đề tương tự (thậm chí còn phức tạp hơn) đã được miêu tả sớm hơn, ví dụ điển hình tiểu thuyết "By His Bootstraps" của Robert A. Heinlein. Điều nghịch lý (vô lý) ở đây là: Có một người đàn ông du hành thời gian về quá khứ và giết ông nội mình trước khi ông mình cưới bà nội. Kết quả là bố của anh ta sẽ không được sinh ra, điều đó dẫn tới người đàn ông đó sẽ không bao giờ được ra đời thì sao anh có thể du hành về quá khứ. Nhưng nếu anh không về quá khứ để giết ông nội mình thì ông nội anh phải còn sống và điều đó nghĩa là anh vẫn được ra đời và có thể vượt thời gian để giết ông nội mình. Hai tình trạng trên đã phủ nhận sự tồn tại của cả hai trường hợp, đây là một loại của logic nghịch lý.

Bỏ mặc vấn đề tên tuổi, thuyết ông nội nghịch lý không nói riêng về quan điểm không thể về sự ra đời của một ai đó. Đúng hơn thì quan điểm này chỉ ra vấn đề bất cứ những hành động nào làm nên sự không thể để vượt thời gian về chỗ đầu tiên. Sự nghịch lý ví dụ như việc trùng tên là kiểu điển hình trong các suy nghĩ của hàng loạt hành động có thể. Một ví dụ nữa là sử dụng kiến thức khoa học để tạo ra cỗ máy thời gian rồi sử dụng nó đi về quá khứ rồi làm chuyện gì đó và điều đó sẽ dẫn tới những điều mà người đó thay đổi trong quá khứ sẽ là thông tin giúp người đó tạo racỗ máy thời gian trong tương lai.

Thuyết nghịch lý tương tự được biết đến (trong triết học) như là autoinfanticide—Nói về trở về thời gian và giết chính mình khi còn là em bé - đầu tiên khi chữ này được tạo ra bởi Paul Horwich, ông sử dụng chữ autofanticide.[2]

Lý thuyết ông nội nghịch lý là một minh chứng bác bỏ sự du hành thời gian về quá khứ là có thể. Tuy nhiên, đã có một số phương pháp dùng để giải mã câu đố này đã được công bố, như là lý thuyết thời gian bất khả đổi nghĩa là tất cả mọi thứ trong thể gian đều đã sắp đặt không ai có thể thay đổi gì hết hoặc là khái niệm vũ trụ là một khoảng thời gian và không gian song song. Ví dụ như là không-thời gian (hay còn nói là thế giới) mà người đó được sinh ra khác biệt với thế giới mà người đó trở về quá khứ để giết ông nội mình hoặc có thể người đó vì muốn giết ông nội mình nhưng đã vô tình cứu ông thay vì giết được ông, điều đó nghĩa là ông nội anh vẫn còn sống và anh vẫn được ra đời để mà sau này trở về cứu ông nội mình.

Đa vũ trụ

Khi đa vũ trụ tồn tại có nghĩa mọi thứ một người nào đó làm khi du hành về quá khứ không hề ảnh hưởng tới tương lai của người đó. Nếu du hành thời gian có thể, thì nếu thuyết đa vũ trụ đúng thì nó sẽ trở thành vũ trụ song song. Nhiều thế giới khác nhau, là một loại của đa vũ trụ, nghĩa là bất cứ mọi chuyện có thể diễn ra trong mỗi giây phút điều tách ra thành một thế giới mới, đã nói giải thích là bất cứ sự kiện ngẫu nhiên nào thực sự diễn ra với tỷ lệ thấp hơn 0 sẽ diễn ra ở những thế giới khác, nghĩa là lịch sử lúc nào cũng thay đổi đến một nhánh lịch sử khác. Nhà vật lýDavid Deutsch đã phản đối nếu du hành ngược thời gian là có thể, thì bất cứ hậu quả (hoặc kết quả) mà người du hành thời gian làm sẽ dẫn tới một thế giới khác không dính dáng gì tới thế giới mà anh ấy sống (nếu nói theo nghĩa thời gian là tương lai, vì anh ta đến từ tương lai mà).[3] Xêm thêm quantum suicide and immortality.

Ví dụ: Nếu mà cháu nội (tên A) đi ngược thời gian về giết ông nội mình thì. Người ông nội đã chết chỉ chết trong thế giới đó nhưng vẫn sống trong thế giới mà A sống. Từ lúc A về giết ông nội mình trong quá khứ, nó tách rời thế giới trong quá khứ ra khỏi thế giới trong tương lai. Nghĩa là trên nguyên lý thì đó là quá khứ nhưng vì A đã thay đổi nó, nó trở thành một nhánh khác (hiểu tạm là thế giới khác). Có thể hiểu như là hai thế giới hoàn toàn khác biệt với nhau. Một thế giới ông nội A vẫn sống hoặc chết vì già hay bệnh, còn một thế giới thì ông nội A bị A giết và thế giới đó bố A và A không hề tồn tại.

Ví dụ: cho nhiều thế giới khác nhau: Một người đang tính đi tắm hay đi chơi. Anh ta quyết định đi tắm nhưng thực ra ở một thế giới khác anh ta quyết định đi chơi. Hiểu tạm như từng giây xảy ra điều tạo ra một thế giới mới. Sau khi anh ta đi tắm, anh ta suy nghĩ đi bơi hay đi xe đạp. Thì sẽ tách thành hai thế giới, một thế giới là anh đi bơi và một thế giới là anh đi xe đạp. Trong thế giới anh quyết định chơi, sau khi đi chơi. Anh ta sẽ suy nghĩ nên đi leo núi hay đi xem phim, thì sẽ xảy ra hiện tượng hai thế giới tách ra, mỗi thế giới anh điều làm những điều khác nhau. Như vậy đã có 4 thế giới hoàn toàn khác nhau. Trên thực tế nếu điều này xảy ra (dĩ nhiên chúng ta điều không hề biết tới những thế giới khác) thì có thể vô tận thế giới khác biệt được tạo ra trong một ngày từ những sự lựa chọn vì trong mỗi giây bạn điều có thể làm vô tận điều.(đọc kĩ hơn đây)

Thảo luận:Nghịch lý ông nội

Đây là vấn đề khó. Mình quả thật phải đọc rất nhiều bài trên wiki tiếng anh mới có thể viết theo ý mình để mọi người hiểu chứ mình cũng không hoàn toàn dịch theo từ tiếng anh. Mình không biết làm cách nào để giải thích cặn kẻ cho mọi người hiểu trong bài (chỉ có thể hiểu tạm). Vì câu văn mình không xuôi và giải thích hết ra đọc không hay. Ở trong thảo luận này mình có thể giải thích rõ ràng hơn (nhưng dĩ nhiên chắc vẫn còn khó hiểu).

Nhiều thế giới khác nhau là như mỗi người bạn có 10 hoặc 100 sự lựa chọn, cứ ví dụ có 10 đi. Thì sẽ có 10 thế giới riêng biệt được tách ra, ở mỗi thế giới bạn làm những thứ khác nhau. Giờ cứ đặt tên hết từ thế giới 1 tới 10 đi cho dễ nói. Từ 10 thế giới, ở mỗi thế giới điều có những lựa chọn khác nhau nữa. Ví dụ: thế giới 1 bạn có 20 lựa chọn, thế giới 2 bạn có 5 lựa chọn, thế giới ba bạn có 6 lựa chọn... Thì tất nhiên tất cả thế giới điều có bạn nhưng như một chuỗi sự kiện. Bạn đi bơi rồi leo núi rồi chạy hoặc bạn đi chạy rồi leo núi rồi bơi. Vậy thì từ 10 thế giới có thể tách ra làm cả 100 thế giới từ 100 thế giới có thể ra 1000. Mình nhấn mạnh thêm Bất cứ hành động có thể nào trong từng giây của bất cứ ai điều tách ra một thế giới khác. Bạn có thể nhìn qua bên trái hoặc nhìn qua bên phải hoặc nhìn lên trời hoặc nhìn xuống đất hoặc nhìn theo 90% bắc hoặc nhìn 88% Bắc hoặc đưa tay qua bên phải hay trái hoặc liếc mặt hoặc nhìn 80 độ Nam... Mình có thể liệt kê vô tận điều bạn có thể làm trong một giây, dĩ nhiên bạn chỉ có thể làm một điều nhưng ở những thế giới khác làm những điều mà bạn không làm. Từ những thế giới lại tách rồi hoài. Có thể nói phức tạp quá khó lòng nói trên đây mà hiểu. Nếu mà gặp nếu chuyện ngoài đời thì mới may ra hiểu nổi. Đại loại là mỗi giây phút có thể hình thành vô tận thế giới. Cứ coi như vô tận nhân vô tận hoài vậy đó. Đó chỉ mới ví dụ một người thôi đó chứ còn nhiều người khác nữa. (giải thích về các thế giới khác nhau)Trongphu (thảo luận) 22:40, ngày 9 tháng 3 năm 2010 (UTC)

Mọi thắc mắc xin liên lạc với mình.Trongphu (thảo luận) 00:21, ngày 9 tháng 3 năm 2010 (UTC)

Câu này (Lý thuyết ông nội nghịch lý là một minh chứng bác bỏ sự du hành thời gian về quá khứ là có thể) sai vì chưa ai chứng minh được du hành thời gian là có thể hay không. Vì nếu các đường cong tương tự thời gian khép kín (CTC) cho các phương trình Einstein là tồn tại thì khả năng du hành thời gian là có thể (ví dụ khả năng du hành thông qua hố giun (wormhole), bằng các dây vũ trụ (cosmic string), hay bằng Alcubierre drive). Ngoài Grandfather paradox còn có các nghịch lý thời gian khác như Information paradox, Bilker's paradox, Sexual paradox v.v nhằm bác bỏ du hành thời gian. Theo Igor Novikov (trường phái self-consistency) thì chúng ta buộc phải hành động theo cách thức sao cho các nghịch lý đó không xảy ra. Còn theo thuyết đa thế giới (many worlds) thì khi du hành ngược thời gian, chúng ta tiến vào một vũ trụ khác (gọi là vũ trụ song song, parallel universe) trong cái gọi là đa vũ trụ (multiverse). Meotrangden (thảo luận) 01:49, ngày 9 tháng 3 năm 2010 (UTC)Còn cái này nữa đây. Thì mình đang giải thích về các vũ trụ khác đây. Nghịch lý ông nội là vấn đề hiện chưa giải đáp được chứ có phải được tạo ra để phản bác sự du hành thời gian đâu.Trongphu (thảo luận) 02:40, ngày 9 tháng 3 năm 2010 (UTC)

Bác meotrangden ơi vấn đề này đâu có dễ như bác giải thích vài câu vậy (phức tạp lắm bác à). Qua bên tiếng anh kia kìa, trong mỗi một khái niệm nó ví dụ cả đống từ các tiểu thuyết hay các bộ phim dùng các khái niệm đó. Bác có thể vô đây, đây, đây.

Tôi không nói là dễ, trong thảo luận tôi nói rằng nghịch lý này cho thấy du hành thời gian gây ra vấn đề nếu như chúng ta không chấp nhận 1 trong 2 ý tưởng: self-consistency (cái này tôi gọi là tự phù hợp thay vì bất biến như Minh Tâm gọi) hoặc multiverse (đa vũ trụ). Nhưng một khi chúng ta chấp nhận một trong hai ý tưởng đó thì nghịch lý này không còn.a) Theo thuyết đa vũ trụ: Khi du hành về quá khứ, chúng ta tiến vào một vũ trụ khác (vũ trụ song song), chứ không phải vũ trụ mà chúng ta đang sống. Ở đó ta có thể giết chết 1 người nào đó mà về hình thức và ADN là hoàn toàn giống như ông/bà/cha/mẹ của chúng ta, nhưng người đó chỉ là một hàm sóng (wave function) khác của ông/bà/cha/mẹ trong thế giới (vũ trụ) mà chúng ta đang sống, nhưng hàm sóng này đã bất cố kết (decoherence) khỏi hàm sóng của ông/bà/cha/mẹ chúng ta. Điều này dẫn tới một vũ trụ toàn ảnh (holographic), nghĩa là 1 bản sao nào đó của ta trong 1 vũ trụ nào đó coi bản thân anh ta là thật, còn mọi bản sao khác chỉ là ảo còn ta trong vũ trụ của mình coi mình là thật và mọi bản sao khác là ảo.b) Theo thuyết tự phù hợp thì chúng ta buộc phải hành động sao cho nghịch lý đó không xảy ra (điều này dẫn tới sự điều chỉnh của bàn tay vô hình, hay theo các nhà thần học là bàn tay của Chúa, và sự hạn chế đối với tự do ý chí (free will)). Chẳng hạn chúng ta không thể đi ngược trên trần nhà mặc dù chúng ta muốn thế, do chúng ta sẽ rơi thẳng xuống sàn nhà.Từ đây có thể thấy câu Lý thuyết ông nội nghịch lý là một minh chứng bác bỏ sự du hành thời gian về quá khứ là có thể sai do nghịch lý này không bác bỏ nổi du hành thời gian. Như tôi biết, trước đây Stephen Hawking từng phát biểu rằng du hành thời gian là không thể nhưng sau đó đã rút lại lời phát biểu này và bây giờ chỉ cho rằng du hành thời gian là cực kỳ khó. Điều đó đúng, nhưng vì các lý do khác (như khi tiến vào hố giun thì chúng ta có thể gây nhiễu cho hố giun và làm cho nó khép lại hay hố giun là cực kỳ nhỏ, nhỏ hơn cả nguyên tử) chứ không phải là không thể. Meotrangden (thảo luận) 01:06, ngày 10 tháng 3 năm 2010 (UTC)

Còn thuyết này nữa chứ Predestination paradox (và còn nhiều thuyết khác để giải quyết nghịch lý này). Nói chung hiện giờ tất cả chỉ toàn là phỏng đoán (nhưng dĩ nhiên những phỏng đoán này toàn là có tư duy chứ không phải đoán bậy). Chưa có một ai có thể chứng minh du hành thời gian là không thể cũng như có thể (hiện giờ tuy chưa thể du hành thời gian được nhưng 1000 năm hay 10000 năm... sau thì chưa chắc à).Trongphu (thảo luận) 23:13, ngày 11 tháng 3 năm 2010 (UTC)

Thật là khó hiểu cái lí thuyết.[sửa]

Đơn thuần nó chỉ là lí thuyết do con người tự nghĩ ra.Mình cho ví dụ nếu có thể du hành thời gian về được thời xa xưa đi nữa, thì vật chất tồn tại lúc bấy giờ hoàn toàn không có chứa vật chất của chính chúng ta.Vì đơn giản thời gian và không gian tồn tại song song nhau nên không thể có chuyện du hành về mà cầm súng bắn ông nội mình được.Nếu bạn cầm súng bạn quay vè ngay thời điểm đó và bạn nổ súng bắn ông nội mình thì ông nội mình cũng không chết và cũng không thấy mình.Vì không gian thời gian lúc bấy giờ hoàn toàn không chứa những gì của ta vì lúc bấy giờ chả có sinh ra và cũng chả có ở đó.Họa may chỉ dòm họ được chứ chả làm gì được cả.Chỉ có một cách là thay thế không gian thời gian bấy giờ bằng cách đổi chiều không gian thời gian hiện tại của chính chúng ta nhưng việc này là không thể.Họa may bạn là thượng đế thay đổi cả một khoảng không gian vũ trụ thì đổi chiều lại đươc..Đúng là dân khoa học có những cái suy nghĩ khó hiểu @@~

---

Hành động hạn chế[sửa]

Xem thêm: nghịch lý định mệnh trong khoa học giả tưởng

Một cách giải khác là, một ví dụ điển hình là lý thuyết bất biến-novikov, nếu một ai đó trở về quá khứ, thì luật tự nhiên (hoặc một số năng lực khác) sẽ cấm không cho nhà du hành thời gian làm những việc mà kết quả sẽ làm thay đổi lịch sử. Ví dụ như đứa cháu nội tên A khi về giết ông nội mình. A sẽ bắn thụt, hoặc súng bị nghẹt hoặc chỉ làm thương được ông nội của mình chứ không hoàn toàn giết được ông, hoặc một số sự kiện khác xảy ra để ngăn chặn A thành công trong việc giết ông nội mình (vì nếu A thành công thì nó sẽ tạo ra nghịch lý). Không một hành động nào của A sẽ thành công, có thể ví như “không may mắn" hoặc sự tình cờ ngẫu nhiên xảy ra nhằm ngăn chặn hậu quả mà nhà du hành thời gian gây ra. Nói chung, nhà du hành thời gian sẽ không thể nào thay đổi lịch sử. Thường thường trong khoa học giả tưởng, nhà du hành thời gian không thất bại trong việc ngăn chặn hành động mà nhà du hành thời gian muốn ngăn chặn; nhà du hành thời gian còn là một phần của sự kiện đó (nghĩa là những việc du hành thời gian làm sẽ góp phần tạo nên lịch sử chúng ta biết ngày nay) (xem nghịch lý số mệnh), thường thường là do sự ngẫu nhiên.

Lý thuyết này dẫn tới sự quan tâm về vấn đề liệu sự tự nguyện có tồn tại hay không (nghĩa là những việc do người sắp đặt) (trong mô hình mẫu, tự nguyện có thể là ảo tưởng, hoặc cùng lắm có giới hạn). Lý thuyết còn khẳng định sự trùng hợp ngẫu nhiên sẽ là bất biến (nghĩa là lịch sử chúng ta được tạo ra và sắp đặt sẵn bởi một quyền lực nào đó như đấng tạo hóa): Nó nói là không điều gì có thể làm thay đổi kết quả, ngược lại một số lý thuyết nêu ra các sự kiện có thể không bất biến, cho dù sự khởi đầu của sự kiện đó sẽ không có kết quả hay hậu quả.

Lý thuyết có quan hệ rất gần nhưng khái niệm đó nói rằng thời gian sẽ phục hồi nào như cũ theo thời gian. Ví dụ như một nhà du hành thời gian ném một cục đá vô một cái hồ lớn; sẽ xuất hiện những gợn sóng, nhưng sẽ chẳng mấy chốc lặng xuống (điều này nói lên những hành động của nhà du hành thời gian ảnh hưởng ban đầu như theo thời gian sẽ lặng xuống, vì thế lịch sử sẽ trở về như cũ). Một ví dụ nữa, nhà du hành vũ trụ ám sát một nhà lãnh đạo chính trị nào đó đã gây lên một thảm họa chiến tranh, nhưng không vì thế mà chiến tranh không xảy ra, những người dưới quyền ông sẽ tiếp tục lấy cớ khác, như cớ ông bị ám sát để tiến hành chiến tranh (ví dụ này nêu lên dùng nhà du hành thời gian đã gây ra sự khác biệt nhưng không hoàn toàn thay đổi lịch sử). Hoặc nhà du hành vũ trụ ngăn chặn một vụ tông xe (vụ tông xe đáng lí đã xảy ra trong quá khứ) để cứu người yêu nhưng người được cứu (đáng lí đã chết nhưng vì nhà du hành vũ trụ về quá khứ làm thay đổi) sẽ chết theo cách khác và không cách nào ngăn chặn được, nói chung số phận đã định sẽ phải chết để hòa hợp với dòng lịch sử. Bộ phim năm 2002 là một ví dụ “cỗ máy thời gian (phim), nội dung là nhân vật chính tạo nên một cỗ máy thời gian nhằm quay lại quá khứ để cứu bạn gái mình đã bị giết bởi tên cướp (vì nguyên nhân anh tạo ra cỗ máy thời gian vì bạn gái mình bị giết, nếu bạn gái anh không hề bị giết thì anh sẽ không bao giờ tạo ra cỗ máy thời gian). Khi cứu được cô thì cô lại bị chết bởi vụ tông xe. Trong một số sự kiện nó chỉ xảy ra khi nguyên nhân dẫn tới sự du hành thời gian không được thay đổi, nghĩa là dòng lịch sử sẽ tự hồi phục như cách này và các vũ trụ khác sẽ tự hồi phục nhưng không thể khi sự thay đổi quá lớn. Vấn đề này còn được giải thích bởi bộ phim Doctor Who và game nhập cảnh Doctor Who RPG, nó thể hiện thời gian giống như dòng suối, bạn có thể đập, đổi hướng, ngăn chặn nó nhưng cuối cùng nó cũng trở về như cũ sau thời gian bị cản trở.

Nó có thể không được hợp lí, nếu như nhà du hành thời gian thay đổi quá khứ hoặc ngăn chặn tương lai mà người ấy nhớ, như trở về quá khứ để thuyết phục một nhà họa sĩ—người mà có duy nhất một tác phẩm rất nổi tiếng—để giấu tất cả những bức họa với mục đích bảo vệ nó. Nếu anh ta trở về thời gian của anh ta lại (nghĩa là tương lai), anh ta khám phá ra những bức họa này đã trở thành nổi tiếng. Anh ta nhận ra anh đã thay đổi quá khứ. Hay hoặc, anh ta trở về tương lai và nhớ những gì mà anh ta đã nhớ, ngoại trừ một tuần sau khi anh ta trở về, các tác phẩm được tìm thấy. Khi anh ta quay về quá khứ và đã tự hỏi. Những tác phẩm có bị phá hủy không? Anh có giữ gìn được nó không? Hoặc sự biến mất của nó là do tên họa sĩ đó giấu, và vấn đề những tác phẩm đã bị giấu và phải mất nhiều thời gian để kiếm nó. Điều gì sẽ thật sự xuất hiện trong suy nghĩ của anh?

---