1. Thực dân Pháp tiến đánh Bắc kì lần 1 (1873) kháng chiến lan rộng ra Bắc kì.
a. Tình hình VN trước khi Pháp đánh Bắc kì:
-Triều đình Huế dường như mặc nhiên thừa nhận 6 tỉnh Nam kì là vùng đất của Pháp, không nghĩ gì đến việc giành lại.
-Kinh tế đất nước ngày càng kiệt quệ. Đời sống nhân dân khó khan, mâu thuẫn xã hội gay gắt. phong trào đấu tranh của nhân dân bùng nổ.
-Một số sĩ phu cấp tiến đề nghị cải cách, duy tân nhưng không được chấp nhận.
b. Thực dân Pháp đánh chiếm Bắc kì lần thứ nhất 1873:
-Sự chuẩn bị của Pháp:
+ biến nam kì thành bàn đạp để đánh ra Bắc kì
+ Tung gián điệp đội lốt giáo sĩ hoặc thương nhân ra do thám tình hình Bắc kì, bắt lien lạc vớ lái buôn Duy-puy lúc đó đang hoạt động ở  vùng biên giới Trung Quốc – VN và tích cực xây dựng cơ sở nội ứng trong một bộ phận dân chúng.
+ lấy cớ giải quyết vụ Duy-puy đang gây rối ở Bắc kì theo yêu cầu của triều đình Huế, thực dân Pháp ở SG đã phái Gác ni ê đưa quân ra bắc.
+ 5/11/1873 tàu chiến của Gác ni ê tới HN, sau khi hội quân với Duy-puy . pháp giở trò khiêu khích.
+ 16/11/ Gác ni ê tuyên bố mở cửa song Hồng, áp dụng biểu thuế quan mới.
+ 19/11 gửi tối hậu thư cho Nguyễn Tri Phương yêu cầu giải tán quân đội, giao nộp vũ khí. Tuy nhiên không đợi ta trả lời mờ sáng 20/11 Pháp nổ sung đánh chiếm thành Hà nội  và một số tỉnh khác như Hưng yên, Phủ lí, Hải dương, Ninh bình, Nam định.
c.Phong trào kháng chiến ở bắc kì trong những năm 1873-1874
-20/11/1873 pháp nổ sung tấn công thành hà Nội. quân ta anh dũng kháng cự. khi địch tổ chức đánh thành, một cánh quân pháp bị chặn đ1ưng ở ô quan chưởng (ô thanh hà) 100 nghĩa sĩ đã chiến đấu quả cảm tại đây và đã hi sinh đến người cuối cùng.
-Trong thành hà nội, tổng đốc nguyễn tri phương trực tiếp chỉ huy cuộc chiến đấu. khi bị trọng thương và bị giặc bắt, ông đã nhịn ăn uống cho đến chết. con trai ông là nguyễn lâm cũng bị trúng đạn và hi sinh.
-Thành hà nội bị giặc chiếm, quân triều đình ta rã nhanh chóng nhưng nhân dân Hà nội vẫn tiếp tục chiến đấu. các sĩ phu văn than yêu nước đã lập ra tổ chức nghĩa hội, bí mật lien kết chống pháp.
-Sau khi chiếm thành hà nội, gác ni ê đưa quân đánh chiếm Hưng yên, Phủ lí, hải dương, ninh bình… quân pháp vấp phải sức kháng cự quyết liệt của nhân dân ta
-Trận đánh gây được tiếng vang lớn nhất lúc bấy giờ là trận phục kích của quân ta và quân cờ đen tại Cầu Giấy ngày 21/12/1873.
-Chiến thắng Cầu Giấy lần thứ nhất khiến cho nhân dân ta vô cùng phấn khởi. ngược lại, làm cho thực dân Pháp hết sức hoang mang, lo sợ. chúng tìm cách thương lượng với triều đình huế rồi thiết lập bản hiệp ước 1874, rút quân khỏi hà Nội và các tỉnh đồng bằng BK nhưng vẫn tiếp tục xây dựng cơ sở để thực hiện các bước xâm lược về sau.
-Sau hiệp ước 1874 khiến cho đông đảo nhân dân và sĩ phu yêu nước bất bình. Phong trào đấu tranh phản đối hiệp ước dâng cao trong nước đáng chú ý nhất là cuộc nổi dậy ở Nghệ An, hà Tĩnh do Trần Tấn, Đặng Như mai, Nguyễn Huy điền lãnh đạo.
2.Thục dân pháp tiến đánh BK lần thứ 2. Cuộc kháng chiến ở Bắc kì và trung kì trong những năm 1882-1884
a.Tình hình Vn từ sau hiệp ước 1874 đến trước khi Pháp đánh BK lần 2
-Nhiều cuộc khởi nghĩa nổ ra vừa chống thực dân Pháp vừa phản đối triều đình nhà Nguyễn đầu hàng.
-ở ngoài bắc thường xuyên xảy ra nạn giặc giã gây khó khan cho triều đình. Đất nước rơi vào tình trạng rối ren cực độ.
-Nhiều sĩ phu yêu cầu duy tân đất nước nhưng triều đình đã khước từ. đất nước ngày càng suy yếu thêm .
-Từ 1878 các nước Anh, TBN, Đức đẩy mạnh việc giao thiệp với triều đình huế. Tình hình đó càng thôi thúc thực dân Pháp nhanh tay hành động để chiếm lấy nước ta.
b.Việc quân pháp đánh chiếm Hà Nội và các tỉnh BK lần thứ 2 1882-1883:
-Việc xâm lược BK và toàn bộ VN lúc này không còn là mưu đồ của 1 nhóm thực dân hiếu chiến nữa mà trở thành chủ trương chung của giới tư bản tài phiệt đang nắm quyền ở Pháp.
-Thực hiện ý đồ chiếm toàn bộ VN, viện cớ nhà nguyễn không thực hiện nghiêm túc các điều khoản của hiệp ước 1874 Pháp đưa thêm quân ra BK.
-3/4/1882 Ri-vi-e chỉ huy 1 đạo quân pháp từ Sg kéo ra HN sau khi giở trò khiêu khích, chúng nổ sung đánh thành vào 25/4/1882. Qan trấn thủ thành HN là hoàng diệu chỉ huy quân sĩ kiên quyết chống giặc nhưng cuối cùng thành cũng mất.
-Nhân lúc  triều đình Huế đang hoang mang, lơ là, mất cảnh giác Ri-vi-e đã cho quân chiếm vùng mỏ than Hòn Gai, Quảng Yên và tỉnh thành Nam Định (3/1883)
c.Nhân dân HN và các tỉnh BK kháng chiến
-Ngày từ đầu quân pháp vấp phải tinh thần chiến đấu của quân dân HN. Tiêu biểu nhất là tấm gương chiến đấu và hi sinh của Hoàng Diệu.
-Thành HN rơi vào tay giặc nhưng nhiều sĩ phu, văn than vẫn tiếp tục tổ chức kháng chiến.
-Vòng vây của quân dân ta siết chặt HN, Rivie buộc phải từ nam định trở về để cứu nguy cho Hn. 19/5/1883 quân pháp dưới sự chỉ huy của Rivie theo đường sơn tây tiến ra phủ hoài đức. chúng đã bị quân đội thiện chiến của Hoàng Tá Viêm và Lưu Vĩnh Phúc đổ ra đánh. Hàng chục tên giặc đã bị tiêu diệt trong đó có cả Rivie
-Chiến thắng Cầu Giấy lần 2 thể hiện rõ ý chí quyết tâm sẵn sang tiêu diệt giặc của nhân dân ta. Tuy nhiên triều đình Huế vẫn nuôi ảo tưởng thu hồi HN bằng con đường thương thuyết.
3.Thục dân pháp tấn công cửa biển thuận  an. Hiệp ước Patonot 1883 và hiệp ước 1884
a.Quân Pháp tấn công cửa biển Thuận An:
Thất bại ở trận cầu giấy Pháp càng củng cố dã tâm xâm lược toàn bộ VN
Nhân lúc tự đức mất, Pháp quyết định đánh thẳng vào kinh thành Huế buộc triều đình Nguyễn đầu hàng.
Sáng 18/8/1883 hạm đội Pháp do đô đốc Cuốc Bê chỉ huy tiến vào cửa biển thuận an. Đến chiều 20/8/1883 toàn bộ cửa biển thuận an lọt vào tay Pháp.
b.Hai bản hiệp ước 1883 và 1884. Nhà nước phong kiến nhà Nguyễn đầu hàng.
-25/8/1883 triều đình huế kí với pháp bản hiệp ước do pháp thảo sẵn gọi là hiệp ước Hắc măng với nội dung :
+ VN đặt dưới sự bảo hộ của Pháp
+ đại diện Pháp ở Huế trực tiếp điều khiển công việc của Trung kì
+ mọi việc giao thiệp của Vmn với nước ngoài đều do Pháp nắm giữ.
+ Triều đình huế phải thừa nhận các huấn luyện viên và sĩ quan chỉ huy của Pháp.
+ Pháp nắm và kiểm soát toàn bộ nguồn lợi trong nước
-Mặc dù triều đình kí với Pháp hiệp ước Hắc mang nhưng các hoạt động kháng chiến của nhân dân vẫn không chấm dứt.
-Để xoa dịu dư luận và mua chuộc thêm những phần tử phong kiến đầu hàng. Chính phủ pháp kí tiếp với nhà nguyễn hiệp ước 6/6/1884 gọi là hiệp ước Patonot. Về căn bản hiệp ước này giống Hắc măng nhưng chỉ sửa 1 số điều.
4.Nguyên nhân khiến cho cuộc kháng chiến chống Pháp xâm lược của quân dân ta từ 1858 đến 1884 thất bại:
-Ngay từ khi thực dân pháp xâm lược nước ta, nhân dân ta đã chiến đấu rất anh dung chống thực dân pháp gây cho pháp nhiều khó khan, tổn thất, không thực hiện được kế hoạch đánh nhanh thắng nhanh.
-Nhưng cuối cùng cuộc kháng chiến chống pháp của nhân dân ta từ 1858 đến 1884 vẫn bị thất bại. do các nguyên nhân sau:
+ thực dân pháp có lực lượng mạnh hơn ta lại quyết tâm xâm lược nước ta để biến nước ta thành thuộc địa của chúng.
+ triều đình nhà Nguyễn không có khả năng và ý muốn tập hợp, đoàn kết, tổ chức lãnh đạo nhân dân ta để chống pháp mà ngược lại sẵn sang thỏa hiệp với pháp chống lại nhân dân ta.
+ triều đình nhà Nguyễn đi từ nhượng bộ này đến nhượng bộ khác làm cản trở rất lớn đối với cuộc kháng chiến chống pháp của nhân dân ta.
+ cuộc kháng chiến của nhân dân ta thiếu sự lãnh đạo chung, chưa có đường lối đúng đắn, chưa có giai cấp tiên tiến lãnh đạo. cuộc kháng chiến ấy lại diễn ra lẻ tẻ ở từng địa phương nên không tạo nên được sức mạnh tổng hợp để đánh pháp và thắng pháp.

CÂU HỎI VÀ BÀI TẬP
Câu 1: Qua các bước xâm lược Vn của thực dân pháp 1858-1884 hãy nêu những nét chính về phong trào kháng chiến chống Pháp xâm lược của nhân dân ta trong thời gian đó.
Câu 2: Trình bày suy nghĩ của anh/ chị về nguyên nhân dẫn đến việc mất nước ta nữa sau thế kỉ XIX. Những nguyên nhân đó để lại bài học gì cho công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc VN hiện nay?
Câu 3:
a. Bằng kiến thức lịch sử Việt Nam trong giai đoạn 1858-1884, em hãy phân tích những cơ hội Vn có khả năng thắng pháp bảo vệ độc lập dân tộc.
b. Nguyên nhân nào khiến cho cuộc kháng chiến chống pháp xâm lược của quân dân ta 1858-1884 thất bại?

Câu 4: Có ý kiến cho rằng VN bị thực dân pháp xâm lược là tất yếu nhưng việc bị mất nước không phải là tất yếu. Bằng những sự kiện có chọn lọc từ 1858-1884 hãy chứng minh nhà Nguyễn đã biến cái không tất yếu thành tất yếu.
- thực dân  pháp xâm lược Việt Nam là tất yếu:

Câu 5: Cuộc kháng chiến chống thực dân pháp xâm lược của triều đình nhà Nguyễn từ 1858-1884 có điểm gì khác biệt vể kẻ thù, tiềm lực đất nước, đường lối kháng chiến so với các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm thời nhà Lý, Trần, ở thế kỉ XI-XIII. Điềm thuận lợi là gì?

Câu 6: Bằng kiến thức lịch sử có chọn lọc từ 1858-1884, hãy làm rõ vai trò của quần chúng nhân dân trong cuộc đấu tranh làm chậm quá trình xâm lược của thực dân Pháp. Hiện nay vai trò của nhân dân được phát huy như thế nào trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ tổ quốc?

Câu 7:  Đánh giá trách nhiệm của triều Nguyễn trong việc để nước ta rời vào tay Pháp. Rút ra bài học cho công cuộc xây dựng và bảo vệ tổ quốc hiện nay.