Vậy là một cái Tết nữa lại đến. Nhanh quá! Mới đó mà gần 30 năm tôi đã rời quê lên thành thị lập nghiệp. Ngày ấy, cũng vào dịp Tết Nguyên Đán, tôi còn là một thằng bé 12 tuổi như thằng con út bây giờ khăn gói rời quê lên thành phố để nương nhờ người chú nuôi ăn học, bởi ba mẹ tôi quá nghèo.

Hồi còn nhỏ, tôi cũng từng đi lặn mò cá, nên trong tiềm thức hễ Tết đến là nhớ chuyện bắt cá cùng với đám bạn trong xóm. Năm đó là lần cuối cùng tôi và đám bạn trong xóm còn tham gia tát đìa bắt cá ăn Tết với vui buồn lẫn lộn.

Ở quê tôi, cứ đến 26, 27 tháng Chạp trở đi, đồng loạt các gia đình ở xóm tôi tát ao, đìa bắt cá để ăn Tết. Suốt một năm trời, những cái đìa này đều được chủ nhân cắm chà, thả lục bình và cho ăn thông với kênh rạch bên ngoài. Ao đìa của gia đình tôi lại nằm trong khu nghĩa địa của dòng họ nên bình thường ít ai bén mảng đến thành thử cá, tôm vào trú ngụ rất nhiều. Mỗi lần đến ngày bắt cá ai nấy đều chộn rộn chuẩn bị vật dụng bắt cá, rộng cá. Sáng ra, người thì xách gàu giai, gàu giãy; người thì cầm cuốc, cầm xẻng đi be bờ; người thì xách rổ, xách giỏ theo đựng cá...

Lũ trẻ chúng tôi trong những ngày bắt cá cạn này cũng bận rộn không kém. Tuy "bắt hôi" cá với người lớn nhưng rất thú vị. Một khung cảnh hết sức náo nhiệt mà cũng thật yên bình.

Khi nước trong đìa ngày một cạn dần, cành chà được kéo lên hết cũng là lúc những chú cá to nhỏ đua nhau phóng lên loạn xạ, táo bạo nhất là cá lóc, cá chài, mè vinh... Thỉnh thoảng, một vài con thuộc hàng "vô địch nhảy cao" bay vút lên không, định vượt qua bờ để thoát ra kênh nhưng bị chúng tôi chộp ngay. Nước cạn, ba tôi và mấy chú bắt đầu mò bắt cá, còn bên trên lũ trẻ chúng tôi và những người trong xóm chờ bắt hôi tha hồ chỉ chỗ có cá động dưới sình bên dưới đìa. Hàng chục con cá lóc, cá trê, cá rô, cá sặc... lần lượt được chuyền lên bờ để người nhà rộng cá.

Không khí làm việc hết sức khẩn trương nhưng cũng vui vẻ nhất là khi có người bắt được vài con tôm càng xanh. Khi người lớn đi bắt hơn nửa đìa là chúng tôi ào xuống bắt hôi. Dù chỉ bắt sau nhưng có lần, tôi kiên trì thò tay vào một hang sâu và bắt ra được một con cá lóc nặng gần hai ký. Tôi mừng rơn hai tay cầm chặt đầu con cá giơ cao trước những ánh mắt thán phục của mọi người.

Suốt mấy tiếng đồng hồ quần thảo dưới đìa, mình mẩy đầy bùn đất nhưng lũ trẻ chúng tôi không ai than mệt mà cứ hỏi nhau xem hôm sau ở đâu có tát đìa nữa để đi bắt hôi nữa. Có lẽ chính cái tiết trời se lạnh cộng với không khí chuẩn bị Tết nhộn nhịp nên chuyện tát đìa bắt cá lúc cận Tết dường như hấp dẫn hơn bình thường.

Suốt bao nhiêu cái Tết đi qua như thế vậy mà chưa bao giờ gia đình tôi cúng hay ăn những con cá lớn hay tôm, vì chúng được đem ra chợ huyện bán để lấy tiền may quần áo mới cho anh em tôi. Có lúc thấy tôi nuốt nước miếng nhìn những con tôm đem bán, ba tôi an ủi: "Thôi ráng nhịn chừng vài năm nữa khi gia đình mình khá lên, bắt được con tôm nào ba cho con nướng ăn hết!".

Mấy ngày cận Tết, thằng Út chợt hỏi tôi: "Tát đìa bắt cá ăn Tết là sao hả ba?". Ký ức ngày xưa chợt hiện về. Tôi ngồi say sưa kể lại chuyện cũ trước ánh mắt tròn xoe của con tưởng chừng đang nghe chuyện cổ tích. Và đêm ấy, trong mơ, tôi thấy mình cùng đám bạn ngày xưa bắt hàng ký cá lóc, tôm, rùa... đem về cho ba mẹ làm món cúng tổ tiên trong ba ngày Tết.

ST.