"Cỏ bợ mà nấu canh cua/ Người chết nửa mùa sống lại mà ăn". Câu ca lưu truyền từ xa xưa nói lên vị đặc biệt của món canh này.

Cỏ bợ còn có tên khác là cỏ tần, tứ diệp thảo, điền tự thảo, dạ hợp thảo... vốn là loại cỏ bán thủy sinh trông giống như cây me đất. Với người nông dân, cỏ bợ chỉ đem đến phiền toái vì sự tồn tại của chúng sẽ lấn át sự sinh trưởng và phát triển của cây lúa. Có lẽ vậy nên, cỏ bợ cũng như những loại cỏ khác đều được xem là kẻ thù của nhà nông. Thế nhưng, cỏ bợ lại có thể tạo nên các món ăn ngon. Bên cạnh món cá rô đồng nấu rau bợ, phải kể đến món canh cua nấu rau bợ (khi chế biến làm món ăn thì người ta gọi cỏ bợ là rau bợ). Cuộc sống cơ cực nơi quê nghèo mà có bát canh cua đồng nấu rau bợ trong mỗi bữa cơm thì chẳng khác nào được thưởng thức món "đặc sản" đồng quê vậy.

Nhớ hồi bé, tôi thường lon ton theo mẹ ra đồng. Mùa mưa đến, cua đồng sinh sôi, béo ngậy. Rau bợ cũng trở nên xanh tốt sau tháng ngày nắng hạn giả chết. Tôi nhìn đám cỏ bợ lại thèm món canh cua mẹ nấu. Biết ý tôi, mẹ mỉm cười đồng ý. Thế là sau buổi làm đồng, trong khi tôi đi khắp các bờ ruộng để "thu phục" những chú cua béo khỏe, có chiếc mai màu xám đục, vẫn đang nằm lì trong hang thì mẹ tỉ mẩn bứt lá rau bợ. Để có một lượng lá cỏ bợ đủ nấu nồi canh cũng là một kì công.

Trước khi chế biến món ăn, mẹ ngâm rau bợ trong nước muối cho nhạt bớt mùi tanh của bùn. Cua thì được làm sạch, bóc mai và yếm, sau đó cho vào cối giã nhuyễn lọc lấy nước. Khi nồi nước cua trên bếp đã sôi, mẹ nêm nếm gia vị cho vừa rồi mới bỏ rau bợ vào. Chỉ một phút sau, mẹ nhấc nồi xuống ngay. Tôi tò mò thì được mẹ giải thích: như thế thì lá rau sẽ không bị nhũn, giữ được màu xanh tự nhiên, ăn sẽ ngọt và ngon hơn.

Bữa cơm hôm ấy, tôi ăn đến no căng cả bụng. Rau bợ ăn bùi, ngọt như rau ngót, có vị hơi chua của me, mùi tanh của diếp cá, mùi thơm béo của cua đồng quyện hòa vào nhau không dễ gì quên được. Tuổi thơ tôi cứ thế lớn dần lên trong tình yêu thương của mẹ bên món canh cua đồng nấu rau bợ quê mùa qua năm này, năm khác. Mùi quê hương trong bát canh cua cỏ bợ, thêm vào dăm ba quả cà pháo muối mỗi bữa cơm nhà nghèo, vậy mà vấn vít, neo đậu trong tôi đến bây giờ...

Mùa mưa năm nay lại về. Mẹ tôi vẫn ra đồng tiếp tục những mùa vụ. Mẹ gọi điện bảo: Ruộng lúa nhà mình năm nay cỏ bợ nhiều lắm! Mới nghe thế, trong tôi bỗng hiện về dáng mẹ lom khom giữa ruộng hái lá rau bợ, cạnh đó là cô bé lên 10 loay hoay tìm hang bắt cua... và cuối cùng là một nồi canh cua ngọt lành trong bữa cơm gia đình. Nhớ và thương mẹ biết nhường nào!

ST.