Tặng các anh chị và các bạn thuở nhỏ của tôi       

            BÀI VÈ ĐÁNG GHÉT

Cái Côi mới về miếu Hai Cô này chưa được một tuần, nó cũng chưa hề ló mặt đi đâu. Ấy thế mà sáng nay, lúc một mình ngồi trong hậu cung dán những thoi vàng giấy, nó đã nghe bọn con trai đi kiếm rau dại ở bãi tha ma quanh miếu hát toáng lên, cố ý cho nó nghe qua cái ô cửa nhỏ:
                                                                               
               Côi là Côi ơi
               Mày thời nhút nhát
              Chẳng cười chẳng hát
               Tao thương mày ghê
               Bố mày rượu chè
               Mẹ mày đồng bóng...
     
Côi vẫn thường tì trán để cho ô cửa nhỏ ấy ôm gọn cả khuôn mặt của mình, lắng nghe tiếng ríu rít của bầy chim trên những vòm cây trong vườn, nên bây giờ tiếng hát của bọn con trai lúc xa lúc gần đều đập chan chát vào trái tim cô đơn và nhạy cảm của nó. Côi ngồi thu mình cho nhỏ nữa, như không muốn ai nhìn thấy. Nó ôm mặt khóc.
      Làm sao mà bọn trẻ con ở cái xóm ở đê xa lạ này lại biết về nó rõ ràng và nhanh đến thế? Tuần lễ trước, nó còn ở mãi mạn chùa Hương. Mọi năm, suốt từ rằm tháng riêng cho đến hết hội, ngôi đền nhỏ của mẹ nó lúc nào cũng nghi ngút khói hương. Mùi nước hoa, phấn sáp trộn với mùi hương của các bà các cô đến xin thẻ, lên đồng, lễ bái làm cho nó muốn ngạt thở. Mỗi mùa hội như vậy, mẹ nó kiếm không biết bao nhiêu tiền mà kể. Chả vậy mà bố nó rượu chè cờ bạc, quanh năm chẳng phải làm gì. Nhưng năm nay, giữa ngày hội cũng chỉ thưa thớt người đến với ngôi đền. Chẳng còn đâu những mâm xôi gấc tròn đầy. Chẳng còn những con gà vàng ngậy, mỏ ngậm một bông hồng nằm nguyên trên đĩa. Cả những phẩm oản đủ màu, những nải chuối ngự vàng xuộm cũng thưa đi. Mẹ nó bảo người ta còn lo chạy. Nghe nói Việt Minh đánh to lắm, sắp chiếm cả các nơi. Mà Việt Minh là cấm chuyện lễ bái, cấm cả thờ cúng tổ tiên. Phen này may ra chỉ chạy về Hà Nội là có người lễ bái. Đâu chứ Hà Nội thì Việt Minh khó mà chiếm được!- Mẹ nó và mấy bà bạn xì xào như vậy.
     Thế là cả nhà nó khăn gói về đây, đúng lúc bà cô họ xa của mẹ nó vẫn hương khói ở miếu Hai Cô này già yếu quá, muốn về quê tĩnh dưỡng.
     Miếu Hai Cô nằm chơ vơ bên con đường chạy từ ô Yên Phụ lên dốc Nghi Tàm, hai bên đường là bãi tha ma với những cây táo dại lúp xúp. Xa hơn, phía trước miếu là hồ Tây mà Côi chỉ mới nhìn thấp thoáng qua những vòm táo bên vệ đường. Và phía sau miếu là con đê nâu chạy dọc sông Hồng, ngăn không cho nó nhìn thấy bãi dâu xanh và xóm chài dưới ấy. Ngói miếu hoang vắng với cây đa cổ thụ, các hang hốc trên thân cây đặt đầy những ông bình vôi và những bát nhang làm cho Côi sợ ngay từ hôm đầu. Người ta vẫn gọi cả khu này là "vườn táo" , nơi đổ rác và chôn cất người chết của cả xóm ngoại ô này, nơi trẻ con vẫn đến kiếm rau giền gai, rau sam, rau má về ăn và cho lợn, kiếm quả dại trên các cây ổi còng, cây roi, cây mận mọc hoang lác đác giữa những lùm táo rậm.
     Bọn con trai vừa hái rau dại vừa tìm ổi cuối mùa đã đi xa ô cửa và đồng thanh hát những câu vô tội khác. Nhưng Côi vẫn cứ thấy văng vẳng bên tai nó những câu hát vừa như châm chọc vừa như xót thương:
       
        ... Côi là Côi ơi
        Mày thời nhút nhát
        ... Bố mày rượu chè...
   
     Nó úp mặt xuống gối, thổn thức.
    Đã mười hai tuổi rồi, nhưng Côi chưa bao giờ có bạn. Người ở mạn chùa Hương vẫn đang xì xầm rằng nó không phải là con đẻ của ông bà đồng Toàn. Trong dịp hội, một người nào đó đã bỏ nó còn đỏ hỏn trước cửa đền rồi đi mất. Ông bà đồng không có con, nhặt nó về nuôi... Nó chẳng bao giờ dám nghĩ xa hơn những lời xì xầm ấy,cũng chẳng bao giờ dám hỏi bố mẹ một câu. Nó sống đầy đủ với những lễ vật ngon lành và số tiền mẹ nó thu được của những người đến cúng bái. Nhưng nó chưa khi nào thấy vui. Bố nó, mà người ta vẫn gọi theo vợ là "ông đồng" , khi nào không say rượu thì cũng bảo ban nó ngọt ngào. Nhưng lại chẳng mấy lúc ông tỉnh táo. Chai rượu và những giấc ngủ mệt đã cướp hết tháng ngày của ông. Mẹ nó thì còn mải mê với khăn chầu áo ngự, với những buổi lên đồng ,những hội hè ở chùa này đền khác, cũng ít khi ngó ngàng tới nó.
     Ôi chao, nếu cái bọn trẻ con xóm đê này lại biết cả chuyện nó là con nuôi nữa, thì không biết chúng còn đặt vè tai ác đến đâu! Côi tủi thân, khóc tấm tức mãi. Nó chẳng có ai để tâm tình. Mẹ nó đi lễ ở đền Quan Thánh từ sớm tinh mơ. Bố nó uống rượu đêm qua,giờ còn đang ngủ. Mà giá có hai người ấy ở bên, hẳn nó cũng chẳng khi nào nói chuyện gì. Nó đã quen một mình sống âm thầm giữa những pho tượng câm lặng và những hình nhân bằng giấy chỉ gợi sự sợ hãi huyền bí chứ chẳng thể muốn gần.
- Côi, Côi ời...
Bố nó đã tỉnh,lè nhè gọi từ nhà trên. Côi lấy mu bàn tay gạt nước mắt,chạy lên. Nhưng ông đồng Toàn đã lại nhắm mắt, chỉ lấy tay ra hiệu. Quen lệ, Côi mang đến một cốc nước ấm. Bố nó nhấp xong lại đặt mình xuống chiếu. Côi lấy chậu nước và khăn bông, nhẹ nhàng lau sạch rớt dãi chảy ướt cả bộ râu và khoang áo ngực của bố rồi khép cửa quay ra. Phải đến bữa cơm, ông cụ mới lại trở mình!