v  : Den. Avril's Gold:Một trong những hoa lan lai giống còn mắc tiền cho đến ngày nay là lan Den. Avril's Gold. Cứ nhìn vào thị trường hoa lan vào dịp Tết và sau đó là các kỳ triển lãm đầu năm tại vùng Orange County thì thấy người Việt vẫn còn mê hoa Lan Úc. Tìm hiểu thêm thì biết đa số người Việt thích Lan Úc vì các lý do sau đây:

Avril's Gold/ Hình Trần Đức Tạo

- Lan Úc dễ trồng. Thật vậy với khí hậu nóng và đa dạng cây lan Úc chịu đựng nổi nhiều vùng khí hậu gay gắt khác nhau. Do đó cây lan Úc dễ trồng tại vùng Nam California.

- Thân cây xum xuê, lớn, bẹ chứa nhiều nước nên lan Úc chịu đựng nổi mùa nóng lẫn mùa lạnh.

- Hoa ra từng chùm lớn dễ lôi cuốn người thưởng ngoạn từ đàng xa.

- Lan Úc ít nhiều đều có mùi thơm nên dễ quyến rũ người mua.

- Lan Úc không đòi hỏi phải chăm sóc nhiều mà vẫn ra hoa mỗi năm. Dĩ nhiên chăm sóc kỹ hơn, hoa sẽ lớn, nhiều hoa hơn.

- Thích hợp cho người mới chơi. Lan Úc ít chết hơn so với các loại lan khác. Chăm sóc đúng mức, lan Úc tăng trưởng thấy rõ hàng năm.

Vì những lý do trên nên trong vườn của giới chơi Lan người Việt ở đây lúc nào cũng có ba bốn cây lan Úc trở lên làm đầu đàn. Một cây lan Úc nhìn được cũng phải từ $200 trở lên. Trung bình từ $400 đến vài ngàn đô-la.

Trong mấy năm trở lại đây, giới chơi lan Úc lại săn tìm loại lan pha giống tên Den. Avril 's Gold. Loại lan này xuất phát từ vườn ương Down Under Native Orchids (DUNO) và do vợ chồng Phena và Brian Gerhard gây giống. Theo Cụ Bùi Xuân Đáng, vì người gây giống không khai giữ độc quyền nên các nhà gây giống khác cũng lấy tên Avril's Gold và thường kèm theo một tên phụ. Do đó, khi mua lan Avril's Gold cần để ý đến cách cấu tạo màu của hoa và gốc của cây cha mẹ. Ví dụ cây lan Den. Avril's Gold 'Gosford Gold' có gốc như sau:

(1). Tóm lược theo Orchids on line.

Theo sơ đồ, Den. Avril's Gold cấu tạo bởi Den. Aussie Child và D. speciosum, trong đó D. Aussie Child lại do D. Hilda Poxon và D. Aussie Spectrum tạo thành v.v… Theo Australian Orchid Council Inc (AOC) thì cây có sơ đồ trên là cây Den. Avril's Gold 'Gosford Gold', cũng của DUNO và được giải thưởng HCC/AOC 17-8-2006. Hoa có chấm đỏ trên cánh hoa (petals). (Xem hình 2)

H. 2/ Internet

H. 3/ Hình T Đ Tạo

Nhưng theo Cụ Bùi Xuân Đáng, tác giả bài Den. Avril's Gold, đăng trên website của Hội Hoa Lan Việt-Nam thì Cụ mua được một cây Avril's Gold với tấm thẻ đề Den. speciosum Atherton X Den. Star of Riverdance. Theo Cụ, "Ngay cả Brian & Phena Gerhard, chủ nhân vườn lan Down Under Native Orchid (DUNO) tại Wamberal cũng không còn dù rằng họ chính là người lai giống ra cây lan đó. Sau này, cây Den. speciosum Atherton 4N tuyệt giống và cây Den. Avril's Gold trở nên hiếm không thể tìm ra được dù rằng ở Úc-châu." Đặc điểm, hoa của cây này vàng tuyền và không có chấm hay vệt đỏ. (Xem hình 3)

Như vậy, đây là hai cây khác nhau vì có cha mẹ khác nhau, và kết cấu màu khác nhau. Nhưng cùng một xuất xứ là DUNO và cùng tên Avril's Gold.Tiếc rằng cây của Cụ Đáng không có tên "tiếp vĩ ngữ" sau chữ Avril's Gold. Như vậy ta có hy vọng cây của Cụ Đáng là cây Avril's Gold tiên khởi, chưa có tên "đuôi" để phân biệt? (H.3)

Sau đây là một số hoa lan cùng mang tên Avril's Gold ở phần đầu, nhưng những chấm hay vệt đỏ lại phối trí khác nhau.

- Avril's Gold X Yondi: Cánh hoa vàng tuyền, không chấm, không vệt đỏ. Cánh hoa vàng đậm mặt trên, vàng lạt mặt dưới.Lưỡi hoa hai màu; đỏ trong, vàng trắng đầu lưỡi.Hình dáng giống cây Avril's Gold của Cụ BX. Đáng.

- Avril's Gold 'Chunky' (Den. Aussie Child 'Avril', HCC/AOC X Den. speciosum 'windermere', HCC/AOC.): 2 cánh hoa vàng lợt, không chấm đỏ; 3 đài hoa vàng đậm có chấm đỏ, lưỡi hoa nhọn đầu, màu ngà có chấm đỏ. 2 đài hoa dưới cong vào nhau như sừng trâu, bề ngang đài hoa gấp 4 lần bề ngang cánh hoa.

- Avril's Gold 'Kerry's Delight: 2 cánh hoa nhỏ ít chấm đỏ, 3 đài hoa có bề ngang gấp 2 lần cánh hoa, vệt đỏ chạy dài theo đài hoa, hai đài hoa dưới cong sừng trâu. (H. 4)

H. 4/ Internet

H. 5/ from Internet

- Avril's Gold 'plenty' HCC/AOC-ANOS: 2 cánh hoa bề ngang chỉ nhỏ bằng 1/3 chiều ngang đài hoa, toàn màu vàng. 3 đài hoa có vệt đỏ chạy dài chạy theo đài hoa, màu vàng như cánh hoa. Đây được coi là thành công nhất về lai giống. (H. 5)

- Avril's Gold 'Louanne': tương tự như loại" Chunky' nhưng màu lợt hơn. Lưỡi và vùng chung quanh màu trắng có chấm đỏ.

- Avril's Gold 'Barry': giống như Avril's Gold xYondi nhưng các cánh hoa màu vàng lợt hơn và không chấm đỏ.

- Avril's Gold 'Aussie Victory': Hoa màu vàng, 2 cánh hoa nhỏ , 3 đài hoa có chấm đỏ, 2 đài hoa dưới giáp vòng tròn với nhau. Môi hoa đỏ có sọc trắng ở giữa

- Avril's Gold 'Ray': Hoa màu vàng, Đài hoa có bề ngang gấp ba bề ngang cánh hoa, lưỡi hoa trắng, không chấm, đài hoa ngắn.

- Avril's Gold 'Copperpot' Mericlones: Cây này cũng thuộc vườn lan DUNO mới gây giống . Xem hình vẽ ta thấy hai cánh hoa bề ngang chỉ bằng 1/3 bề ngang của đài hoa. Các chấm đỏ chiếm phần lớn đài hoa.( Xem hình 6)

- Avril's Gold 'Chunky': Đây là phối hợp giữa 2 cây lan Den.Aussie Child 'Avril' HCC/AOC và cây Den.speciosum var speciosum 'Windermere' HCC/AOC. Cây có 2 cánh hoa nhỏ, dài và 3 đài hoa ngắn, rộng bề ngang. Các chấm đỏ nằm phần lớn ở đài hoa (xem hình 7/Internet).

H6 / Ebay

H.7/ Internet

Ngoài những hình ảnh tượng trưng nêu trên, chúng ta còn thấy hằng trăm cây khác cùng mang tên Avril's Gold, chỉ khác nhau tên lót phía sau, và màu sắc, các vết đốm cũng thay đổi ít nhiều.

Để kết luận, người viết chỉ nêu ra nhận xét:

- Avril's Gold là cây lai giống nên có nhiều điểm khác nhau tuỳ theo lúc pha giống.

- Ta có thể phân làm 2 loại: loại một màu đồng nhất và loại có vá màu.

- Khi mua phải nhìn thấy hoa để biết mình thích hay không. Không căn cứ vào tên gọi hay hình ảnh hay lời phủ dụ của người bán.

- Nếu biết tông tích cây "cha mẹ" của cây lai giống càng tốt. Ví dụ cây Avril's Gold 'Chunky', phối hợp bởi hai cây đã được khen tặng HCC của AOC.

- Không nên vì hai chữ Avril's Gold mà bị ám ảnh đến hoang phí.

Thật vậy, sau khi thành công với cây Avril’s Gold đầu tiên, các nhà gây giống khác và ngay cả Brian Gerhard cũng cứ lấy tên này cho các cây về sau. Có lẽ dân chơi lan đã ghiền hay bị mê hoặc bởi một chữ Gold. Điều cần lưu ý là giá tại chỗ khoảng $15/chậu 3.5 inches. Giới trung gian mua về bán $25 đến $30. Và người mình bán lại từ $50 đến $70 mà vẫn có người mua!

Khi viết bài này, chúng tôi có liên lạc với Brian Gerhard của vườn cây DUNO để mua cây mới lai giống là Avril’s Gold ‘Copperpot’ nhưng được trả lời là giá hối đoái quá chênh lệch nên không bàn lẻ qua Mỹ. Đây cũng là một lý do để con buôn nâng giá vô tội vạ.

Để khỏi chạy đua theo thị hiếu, chúng ta cứ coi một cách đơn giản: Avril là tên gọi (first name) và Gold là tên họ (last name) vậy thôi.