10

Theo dòng

thời gian

Stephen R. Covey tuyển chọn và giới thiệu

Công Ty Samsung Trân trọng gửi đến bạn cuốn sách này.

Phiên bản ebook này được thực hiện theo bản quyền xuất bản và phát hành ấn bản

tiếng Việt của công ty First News - Trí Việt với sự tài trợ độc quyền của công ty TNHH

Samsung Electronics Việt Nam. Tác phẩm này không được chuyển dạng sang bất kỳ

hình thức nào hay sử dụng cho bất kỳ mục đích thương mại nào.

Original title:

EVERYDAY GREATNESS: INSPIRATION FOR A 

MEANINGFUL LIFE

by Stephen R. Covey, David L. Hatch

Copyright © 2010 by FranklinCovey Co.,

and The Reader’s Digest Association, Inc.

Vietnamese Edition Copyright © 2010 by First News - Tri Viet.

All rights reserved. This licensed work published under license.

EVERYDAY GREATNESS

– HẠT GIỐNG TÂM HỒN: THEO DÒNG THỜI GIAN –

Công ty First News – Trí Việt giữ bản quyền xuất bản và phát 

hành ấn bản tiếng Việt trên toàn thế giới theo hợp đồng chuyển 

giao bản quyền với Thomas Nelson, Inc.

Bất cứ sự sao chép nào không được sự đồng ý của First News và 

Thomas Nelsonđều là bất hợp pháp và vi phạm Luật Xuất bản 

Việt Nam, Luật Bản quyền Quốc tế và Công ước Bảo hộ Bản 

quyền Sở hữu Trítuệ Berne.

CÔNG TY VĂN HÓA SÁNG TẠO TRÍ VIỆT - FIRST NEWS

11 H Nguyễn Thị Minh Khai, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh

Tel: (84.8) 38227979 - 38227980 - 38233859 - 38233860

Fax: (84.8) 38224560; Email: [email protected]

Website: www.firstnews.com.vn

10

Biên dịch:

Thu Trang - Minh Tươi

First News

NHÀ XUẤT BẢN TỔNG HỢP TP. HỒ CHÍ MINH

Theo Dòng Thời Gian

Nhiều tác giả

Stephen R. Covey 

tuyển chọn và giới thiệu

“Thân tặng tất cả những người đang trăn trở, đang 

vượt qua những khó khăn, thử thách tinh thần và luôn 

giữ vững niềm tin để tìm được hạnh phúc cuộc sống, 

để đạt được ước mơ của mình.”

- First News

Các sáng tác bài dịch cộng tác của bạn đọc về các 

chủ đề Sống Đẹp (tâm hồn cao thượng, gương vượt 

khó, những cảm xúc sâu sắc về cuộc sống, tình bạn, 

tình yêu...) cho các tập Hạt Giống Tâm Hồn tiếp 

theo xin gửi về:

HạT GiốnG Tâm Hồn - firSTnewS

11H nguyễn Thị minh Khai, Q.1, TP. HCm

Tel: 38227979 - 38227980

fax: (08) 38224560

email: [email protected]

web: www.firstnews.com.vn

5

Lời giới thiệu

Tôi là một người may mắn!

Sống trong một thế giới đầy biến động, với 

những cuộc khủng hoảng, chết chóc và thở than, 

tôi thấy mình thật may mắn khi hàng ngày được 

gặp gỡ với rất nhiều cá nhân trên khắp thế giới. Họ 

là những người đã dùng cuộc sống của mình để 

chứng minh rằng thế giới quanh ta vẫn thật đáng 

quý, đáng yêu.

Giữa lúc chúng ta phải nghe quá nhiều những 

vụ bê bối của các doanh nghiệp và tình trạng suy 

đồi đạo đức trong kinh doanh, tôi thấy mình thật 

may mắn khi quen biết nhiều nhà lãnh đạo cấp 

quốc gia, chủ tịch các tập đoàn và các tư vấn viên 

đạo đức, liêm chính.

Sống trong thế kỷ khi mà tội ác, chiến tranh, 

thiên tai và dịch bệnh luôn rình rập, đe dọa, tôi cảm 

thấy mình thật may mắn khi được làm việc cùng các 

nhà hành pháp, các chuyên gia trong lĩnh vực quân 

sự, các nhà lãnh đạo, các giáo sư bác sĩ sẵn lòng 

cống hiến cho mọi người.

Hạt giống tâm hồn

6

Sống trong thời đại khi mà tình phụ tử và mối 

ràng buộc gia đình đang bị đe dọa nghiêm trọng, 

tôi cảm thấy mình thật may mắn khi biết những 

người cha tận tụy, những người mẹ bao dung đang 

từng ngày từng đêm nỗ lực hết sức mình cho sự 

lớn khôn cả về thể chất lẫn tâm hồn của con cái.

Và trong một kỷ nguyên nơi trường học và giới 

trẻ tồn tại đầy những tệ nạn xã hội, tôi cảm thấy 

mình thật may mắn khi được gần gũi những giáo 

viên nhiệt tâm, những thanh niên tài năng, tất cả 

đều giàu có cả về tri thức và tấm lòng, hàng ngày 

họ vẫn đang miệt mài tạo nên sự thay đổi - theo 

một cách riêng.

Quả thực, tôi cảm thấy mình may mắn khi có 

cơ hội gặp gỡ những con người như thế trên mọi 

nẻo đời. Chính họ đã mang đến cho tôi niềm tin 

rằng ở bất cứ nơi đâu trên trái đất này vẫn luôn 

hiện diện những con người giàu lòng nhân hậu, 

không ngừng dấn thân, cống hiến cho đời. Họ 

chính là nguồn cảm hứng bất tận của tôi. Và tôi 

đang muốn truyền nguồn cảm hứng đó đến bạn 

qua tập sách này.

Mà rất có thể, bạn cũng là một người trong số 

họ.

- STEPHEN R. COVEY

7

Theo dòng thời gian

Mẻ cá để đời

Người liêm chính là người luôn làm theo lẽ phải 

bất kể người khác có biết đến việc làm của họ 

hay không.

- Oprah Winfrey

năm 11 tuổi, mỗi khi có cơ hội, cậu bé lại 

ra câu cá ở bến cảng gần căn nhà gỗ nhỏ của gia 

đình trên một hòn đảo giữa hồ new Hampshire.

một ngày kia, trước khi mùa cá vược tràn 

về, cậu cùng cha hăm hở đi câu từ khi mặt trời 

còn chưa xuống núi. Họ bắt cá sunfish và cá 

pecca bằng mồi giun. Cậu bé cẩn thận buộc mồi 

vào chiếc cần câu nhỏ bằng bạc rồi bắt đầu tập 

thả. Thiết bị dùng mồi câu giả khuấy động làn 

nước lấp lánh ánh hoàng hôn tạo thành những 

gợn sóng lăn tăn nhiều màu sắc; và rồi khi mặt 

trăng lên cao tỏa rạng cả mặt hồ, những gợn li 

ti đó dần dát bạc.

Hạt giống tâm hồn

8

Khi chiếc cần bị kéo lún sâu xuống nước, 

cậu bé đoán chắc đó phải là một con cá rất lớn 

mới có thể kéo chìm chiếc cần như vậy. Cha cậu 

tỏ ra hài lòng khi thấy con trai xử lý tình huống 

một cách rất chuyên nghiệp. 

Cuối cùng, khi con cá đã dính câu, cậu bé 

thận trọng đưa nó lên khỏi mặt nước. Đó là con 

cá to nhất cậu từng thấy, nhưng nó là một con 

cá vược.

Hai cha con chăm chú nhìn ngắm chiến lợi 

phẩm tuyệt vời, dưới ánh trăng bạc, mang nó 

phồng lên xẹp xuống những hơi thở khó nhọc. 

người cha châm diêm và nhìn vào đồng hồ. Đã 

10 giờ tối - hai tiếng trước khi đợt cá tràn về. 

Ông nhìn con cá rồi lại nhìn đứa con trai. Ông 

nói:“Con hãy thả nó trở lại hồ đi”. 

Thằng bé mếu máo: “Cha”.

“Vẫn còn những con cá khác cơ mà.”- 

người cha nói.

“Nhưng đó là con cá lớn nhất.”- Cậu bé nói 

trong khi vẫn khóc.

nó nhìn quanh hồ. Dưới ánh trăng, không 

có bất cứ người đánh cá hay thuyền chài nào 

quanh đây. rồi nó nhìn cha.

9

Theo dòng thời gian

Và mặc dù chẳng ai trông thấy hai cha con 

cũng như không ai biết họ câu được con cá này 

nhưng thằng bé có thể đọc được rõ ràng những 

lời cha nó định nói, rằng chẳng có gì phải 

thương lượng về quyết định này cả. nó chầm 

chậm tháo lưỡi câu ra khỏi miệng con cá rồi 

ngậm ngùi ném thành quả của mình trở lại làn 

nước lấp lánh ánh trăng.

Con cá quẫy mạnh và nhanh chóng lặn mất. 

Cậu bé thầm nhủ có lẽ cậu chẳng bao giờ được 

trông thấy một con cá nào to nhường đó nữa.

Đó là câu chuyện của 34 năm về trước. Còn 

giờ đây, cậubé đó đã là một kiến trúc sư thành 

đạt ở thành phố new York. Căn nhà gỗ của cha 

cậu vẫn nằm đó trên hòn đảo ở giữa hồ. Cậu 

cũng như cha tiếp tục dạy con trai và các con 

gái của mình cách câu cá trên bến tàu ấy.

Và cậu đã đúng. Cậu chưa bao giờ câu được 

một con cá nào lớn như con cá cậu từng câu 

được vào đêm hôm đó. Tuy nhiên, con cá đó 

không hoàn toàn biến mất trong cuộc đời cậu, 

cậu vẫn trông thấy nó mỗi khi cậu phải đối mặt 

với những lựa chọn khó khăn.

Cha từng dạy cậu rằng đạo đức chỉ là một 

vấn đề đơn giản giữa đúng và sai, nhưng làm 

Hạt giống tâm hồn

10

sao để sống có đạo đức mới là một điều khó. 

Liệu chúng ta có tuân theo lẽ phải không khi ta 

biết không ai chứng kiến? Liệu chúng ta có từ 

chối một con đường tắt đưa ta tới thành công? 

Hay từ chối bán số cổ phiếu khi trong tay đã 

nắm giữ những thông tin có lợi mà chúng ta 

biết chúng ta không nên có?

Chúng ta sẽ làm được những điều đó nếu 

ngay từ nhỏ, chúng ta đã được dạy phải thả con 

cá trở lại hồ. Vì như thế chúng ta sẽ học được 

một bài học quý giá: sự thật.

những quyết định đúng đắn sẽ lưu lại dấu 

ấn trong tâm trí mỗi chúng ta. Đó là câu chuyện 

mà chúng ta có thể tự hào kể lại cho bạn bè và 

con cái. 

Đó không phải là câu chuyện về việc chúng 

ta đã có hay có thể giành được những cơ hội 

ngàn vàng, mà đó là câu chuyện về việc chúng 

ta đã làm đúng và từ đó chúng ta sẽ càng thêm 

mạnh mẽ để tiến lên.

- James P. Lenfesty

11

Theo dòng thời gian

Cô bé trong trận 

bão tuyết

Danh tiếng ngàn năm định đoạt bởi 

hành vi cư xử trong một giờ.

- Tục ngữ Nhật

Đó là một buổi sáng tháng Ba thật đẹp. 

nắng trải vàng khắp không gian. Vạn vật như 

được trút bỏ tấm áo băng tuyết lạnh giá, cánh 

đồng chỉ còn lại những khoảng tuyết loang lổ. 

Trưa hôm ấy, vừa hoàn thành công việc, william 

miner - một nông dân sống gần Center, north 

Dakota, hồ hởi bước vào nhà nói với vợ rằng: “Chỉ 

đêm nay nữa thôi là tuyết sẽ tan hết em ạ”.Sau 

bữa trưa, miner liếc nhìn qua khung cửa nhà 

bếp. “Trời ơi!”- Anh kêu lên.

Ở phía bắc, một đám mây đen dầy đặc che 

lấp cả đường chân trời. Đám mây ùn ùn kéo về 

lấn lướt mặt trời rạng rỡ.

Hạt giống tâm hồn

12

Với linh cảm của một người từng trải, 

miner gật gù:“Một trận gió bấc mùa xuân đây 

mà”. Và họ cứ thế ngồi quan sát con quái vật 

vô hình vô tướng đang khuyếch trương kích cỡ. 

Bất ngờ, miner bảo vợ: “Em cất đồ đi. Anh tới 

trường đón bọn trẻ. Anh không thích thời tiết 

thế này chút nào”.

miner khoác vội chiếc áo mưa, nhảy lên chú 

ngựa Kit tốt nhất và bắt đầu phi xuống con 

đường dẫn tới trường học cách đó gần bốn cây 

số. Tới lúc này, đám mây đen đã kéo về cuồn 

cuộn chẳng khác nào một con quái vật khổng lồ 

lấn át hoàn toàn ánh nắng ấm áp ban sáng. Vạn 

vật sợ hãi, im lặng, nín thở chờ đợi. một trận 

mưa tuyết lở rét buốt kéo theo gió quất hung 

hãn vào người và ngựa. miner cố gắng luồn lách 

tới trường, anh buộc con Kit bên cạnh những 

con ngựa đang hoảng hốt sợ hãi khác rồi tất tả 

chạy vào trường.

Giáo viên và học sinh trong lớp đang chăm 

chú quan sát diễn biến của trận bão tuyết nhưng 

vẫn tỏ vẻ tập trung vào bài học. mặc dù nhiều 

học sinh có ngựa và xe trượt tuyết riêng để trong 

chuồng ngựa của trường nhưng theo nội quy của 

trường thì trong thời tiết mưa bão, không đứa trẻ 

nào được phép rời trường trừ khi cha mẹ tới đón.

13

Theo dòng thời gian

- Con chào bố! - Cô bé Hazel miner 15 tuổi 

reo to. Cô quay sang phía em trai emmet 11 tuổi 

và em gái myrdith 8 tuổi - Chị đoán là chẳng ai 

tin tưởng để mình đi con ngựa già maude về 

nhà đâu.

miner mỉm cười:

- nhanh lên các con! mặc áo khoác vào, còn 

khăn quàng cổ đây này.

Hazel cúi xuống, vừa nhanh nhẹn buộc lại 

đôi giày quá khổ cho em gái vừa nói với emmet:

- Em đừng quên cuốn sách lịch sử đấy nhé. 

nhìn những cử chỉ và lời nói của Hazel, 

miner thầm nghĩ Hazel đúng là một người chị 

cả đáng tin cậy, biết quan tâm chăm chút cho 

các em. những việc cô bé làm luôn vượt xa sự 

mong đợi của mọi người.

Anh đưa myrdith tới chiếc xe trượt tuyết có 

lớp vòm che bằng vải bạt đang đặt ở bên ngoài 

rồi đặt hai con nhỏ ngồi thành hàng ở cuối, anh 

còn cẩn thận khoác lên chúng hai chiếc chăn và 

một chiếc áo choàng rộng cũ kỹ. Sau đó, Hazel lẹ 

làng ngồi vào chỗ ngồi của người lái trong khi cha 

buộc con maude vào xe. Giữa tiếng gió rít ầm ầm, 

miner cố gắng nói thật to với con gái: 

Hạt giống tâm hồn

14

- Các con hãy ở yên trong đó nhé. Bố sẽ đi 

dẫn con Kit và chúng ta sẽ lên đường.

Con maude đang hướng mặt về phía cửa bắc 

dẫn tới nhà. Từ trước tới nay, nó luôn là một con 

ngựa điềm tĩnh và dễ dàng điều khiển. nhưng 

ngay lúc đó, một tiếng sấm nổ đùng khiến nó 

giật mình sợ hãi. nó lồng lên hoảng loạn, rồi 

phăng phăng băng qua cánh cửa phía bắc. Hazel 

cố lấy lại cân bằng nhưng cô bé không thể nhìn 

thấy gì qua lớp tuyết đang xoáy mạnh và vì thế 

cô không nhận ra rằng con maude đang đi sai 

hướng. Hazel cố trấn tĩnh hai đứa em đang tròn 

mắt sợ hãi phía sau: 

- Đừng sợ. Chị em mình sẽ về nhà trước bố 

và con Kit cho mà xem. Con maude biết đường 

về nhà mà.

Hazel không thể kiểm soát nổi con ngựa 

vì chiếc dây cương đã tuột khỏi tay cô bé khi 

con ngựa lồng lên. mãi sau, con maude cũng 

đi chậm lại và rồi dừng hẳn, nó thở dốc do mệt 

mỏi và lạnh cóng.

emmet hỏi to: 

- Chúng ta đã về tới nhà chưa chị? Chúng ta 

có về trước bố không?

15

Theo dòng thời gian

Hazel bước ra ngoài trời tuyết lớn. Giữa 

không gian nhòe nhoẹt vì gió, tuyết và bóng tối, 

cô bé không thể nói chính xác mình đang ở trên 

đường hay ở trên cánh đồng. Xung quanh lúc 

này chỉ là một biển tuyết trắng mênh mông bao 

phủ, tất cả như chỉ chực chờ nuốt chửng mấy 

chị em. Thở hổn hển, cô bé bò lại ghế lái, tay 

nắm chắc dây cương. 

- Không. Chúng ta chưa về nhà đâu em ạ, 

nhưng chị nghĩ là chúng ta đang ở đâu đó gần 

nhà thôi. Con maude bình tĩnh lại rồi, nó sẽ 

biết đường.

Con maude dường như hối hận về sự mất 

kiểm soát của mình nên nó ra sức lần mò tìm 

đường thoát khỏi chốn địa ngục mịt mờ đó. 

nhưng rồi nó bị sa vào một chỗ trũng đầy nước 

do tuyết tan và trên bề mặt phủ đầy băng tuyết 

mới. một bên dây cương bị tung ra, Hazel phải 

bước xuống chỗ tuyết tan lạnh buốt trên mặt 

đất, thò tay xuống nước cố gắng dò dẫm tìm 

dây cương, buộc chặt lại. Đến khi dẫn được con 

maude ra khỏi trũng nước thì cô bé đã ướt sũng 

từ đầu đến thắt lưng, chiếc áo khoác lúc này 

chẳng khác nào một chiếc áo sắt nặng trịch đè 

nặng lên tấm thân mệt nhũn và buốt cóng.

Hạt giống tâm hồn

16

Gần đó, Hazel thấy đỉnh của một cây trụ 

chống hàng rào nhô lên trên nền tuyết trắng. 

Cứ thế cô bé đi trong tuyết cho đến khi bám 

được vào hàng rào dây thép gai. Hàng rào này 

trở thành cột mốc hướng chúng về phía nông 

trang.

emmet tò mò bước ra xem chị gái đang làm 

gì. Chúng cùng nhau gỡ bỏ lớp tuyết phủ trên 

mặt con maude như một chiếc mặt nạ pha lê 

trong suốt. Hai chị em túm lấy dây cương và 

hướng con maude đi men theo hàng rào. nhưng 

một ụ tuyết bồi to đã chặn kín cả đường đi nên 

chúng buộc phải tìm một lối đi khác. Trước hy 

vọng về một chốn an toàn vừa bị dập tắt một 

cách phũ phàng, emmet và Hazel đành phải 

lần mò tìm một hàng rào thép gai hay một cột 

trụ khác, những mong tìm lại cơ hội cho mình. 

nhưng chúng đành bất lực. (Cánh cửa dẫn tới 

nông trang chỉ cách đó vài chục mét đã bị chôn 

vùi trong cái ụ tuyết khổng lồ kia).

Trước sự ầm ào của gió và tuyết, hai chị em 

đành phải bò trở lại chiếc xe. như cảm thông với 

sự mệt nhọc của chủ, con maude ngoan cường 

kéo chiếc xe cho đến khi chiếc xe nghiêng ngả 

do vướng phải một chướng ngại vật ngầm, rồi 

17

Theo dòng thời gian

bị lật ngược và hất bọn trẻ ngã nhào khỏi mái 

vòm bằng bạt.

một lần nữa, Hazel và emmet lại bước ra 

ngoài. Chúng ra sức đẩy, kéo rồi lại đẩy. nhưng 

chiếc xe lún sâu trong tuyết vẫn cứ trơ lì ra đó. 

Giữa bóng đêm đặc quánh, Hazel tự nhủ bằng 

mọi cách phải tìm ra đường về nhà - đó là trách 

nhiệm của người chị cả. Cô bé dò dẫm bên trong 

chiếc bạt. “À, tìm thấy rồi, chúng ta đang nằm 

trong một cái hang nhỏ nên chúng ta có thể 

biến nơi này thành một nơi ấm áp và dễ chịu 

hơn”.

Kể từ khi chiếc xe bị lật, nền gỗ chật hẹp trở 

thành bức tường thấp hướng về phía đông còn 

chiếc vòm bằng bạt không có rèm phủ ở hai đầu 

làm thành một chiếc lều nhỏ. Trong bóng tối, 

Hazel tìm thấy chăn và áo choàng. Dù lúc này 

bàn tay đã tê dại nhưng cô bé vẫn cố gắng phủ 

hai chiếc chăn lên “trần nhà” bằng bạt. nghe 

lời Hazel, emmet và myrdith nằm xuống, thu 

mình gọn lỏn trong đó. Gió rít liên hồi qua lỗ hở 

phía bắc, phả vào trong những luồng khí lạnh 

tê người. Hazel lại ra sức che chắn hướng gió 

ấy bằng chiếc áo choàng cũ kỹ. Gió thổi tốc tấm 

áo bay lên phần phật, nhưng cuối cùng Hazel 

Hạt giống tâm hồn

18

cũng giăng được chiếc áo bao quanh em trai và 

em gái.

Gió càng lúc càng mạnh, thốc từng hồi như 

dao, xé toạc vòm bạt. Hazel vồ lấy mảnh bạt bị 

rách rồi chồng lên chiếc áo choàng. Cô bé tận 

dụng bất cứ thứ gì có thể. Chỉ có một cách để 

hai đứa em ở yên một chỗ là cô bé phải nằm đè 

lên chúng. Lúc này, ba đứa trẻ chẳng còn gì để 

che chắn khỏi trận bão tuyết khủng khiếp trừ 

mấy tấm vải lủng lẳng đang bị thổi bay phần 

phật.

Tuyết rơi càng lúc càng nhiều và dày. Ba 

sinh linh nhỏ bé đó nằm thoi thóp bất động, trí 

não và thể xác của chúng gần như tê dại. Hazel 

cố gắng kéo mình ra khỏi trạng thái đó. Cô bé 

gào lên: 

- emmet! myrdith! Các em không được 

nhắm mắt đấy. Hai đứa đứng dậy ngay đi! Chị 

sẽ đếm đến một trăm. Cứ đứng lên ngồi xuống 

như khi các em đang chạy. nào bắt đầu, một, 

hai, ba! 

Hazel dần cảm nhận được sự cử động của 

các chi bên dưới cơ thể. Cô bé cố gắng tự điều 

khiển chúng, não cô bé ra lệnh cho chân nhưng 

19

Theo dòng thời gian

cô không dám chắc chúng có còn vâng lệnh nữa 

không.

- em mệt quá. Chúng ta không dừng lại 

được sao? - myrdith thều thào nài nỉ. 

- Không. Chúng ta chỉ mới làm đến bảy 

mươi mốt thôi. - Hazel cương quyết.

Cô bé tiếp tục bảo hai em: 

- Các em hãy xòe ra khép lại các ngón tay 

của mình một trăm lần.

emmet thò đầu ra khỏi chiếc áo choàng: 

- Thôi nào chị Hazel. Hãy vào đây đi. Chúng 

ta có chỗ trú mà.

- Không, chị không thể vào được - Bộ quần 

áo đẫm tuyết chỉ còn chút hơi ấm vẫn cố gắng 

dang rộng chia sẻ cho hai đứa em. - mọi thứ đã 

bị thổi bay hết rồi. Chị phải ra kéo chúng lại. 

Với lại, chị không lạnh lắm. Hãy hát bài “nước 

mỹ tuyệt vời” như trong bài thể dục sáng nay 

đi nào. - Hazel động viên các em.

Từ bên trong chiếc áo choàng vọng lên 

giọng hát trong trẻo của hai đứa trẻ - những 

ca từ chúng vừa mới vui vẻ hát vào sáng nay 

- những ca từ đã ra đời cách đây cả trăm năm. 

Hạt giống tâm hồn

20

“Ôi sao đẹp ngời! Bao la một trời. Cánh đồng 

mênh mông tốt tươi. Oai nghiêm đời đời. Non 

cao tuyệt vời. Ơn đầy trên cánh đồng vui”.Bọn 

trẻ hát vang bốn câu thơ.

- Chị em mình cầu nguyện để Chúa che chở 

cho chúng ta đi. - myrdith gợi ý rồi bắt đầu: - 

Con đang cố chìm vào giấc ngủ... 

- Không, không phải như vậy! - Hazel cắt 

ngang. - Hãy thay bằng bài “Cha của chúng ta” 

đi. 

Thế rồi chúng trang nghiêm đọc lời cầu 

nguyện.

Đêm hôm đó như kéo dài vô tận. Hazel chỉ 

cho các em tập thể dục, kể chuyện, hát hò, cầu 

nguyện. Cô bé ngồi lặng lẽ giữa trời bão tuyết 

tưởng như không bao giờ ngừng rơi, thi thoảng 

cô bé đưa đôi tay gần như tê liệt của mình gỡ bỏ 

những lớp tuyết cứng bao quanh chân myrdith 

và emmet. Chính trong trời đêm khắc nghiệt, 

bàn tay cô bé đã truyền hơi ấm cho các em và 

xua đi những hiểm nguy đang rình rập.

Hazel căn dặn kỹ càng hai em hết lần này 

tới lần khác: “Hãy nhớ là hai em không được 

phép ngủ đâu đấy - ngay cả khi chị ngủ quên. 

21

Theo dòng thời gian

Hãy hứa với chị là các em sẽ không ngủ, bất kể 

các em có thấy buồn ngủ thế nào. Hãy giữ cho 

nhau luôn thức. Các em có hứa không?”.

Chúng đã hứa.

một vài lần, myrdith đã lên tiếng hỏi rằng 

“Tại sao cha không tìm chúng ta?”.

Trong khi đó, vừa thấy bọn trẻ biến mất 

khỏi sân trường, william miner liền thúc con 

Kit phóng qua những đụn tuyết mới để về nhà 

với niềm tin chắc chắn rằng con maude đã về 

nhà trước. Anh gặp vợ ở cửa. Họ nhìn nhau, 

ánh mắt ngỡ ngàng, lo lắng và sợ hãi.

ngay lập tức, anh đã thông báo khẩn cấp cho 

người dân quanh vùng. Gần 40 người đàn ông đã 

mạo hiểm mạng sống nhanh chóng đi tìm. Họ 

kiên nhẫn sục sạo khắp các cánh đồng và các con 

đường từ nông trang của miner dẫn đến trường 

học. rồi họ dừng lại tại các nông trang để đổi 

nhóm, cấp cứu những người bị tê cóng, uống cà 

phê cho ấm và bàn kế hoạch mới. Tất cả những 

đứa trẻ khác đều an toàn trong nhà. nhưng sau 

bao nỗ lực, mọi người vẫn không phát hiện ra bất 

cứ dấu hiệu gì của ba chị em Hazel. 

Gió đã mạnh thành bão với vận tốc lên tới 

Hạt giống tâm hồn

22

gần 100km/giờ, nhiệt độ hạ dần đến gần 0

0

C. 

nền trời xám đã bị bóng tối lấn át. Tuyết vẫn 

không ngừng rơi. Trước tình hình đó, những 

người tìm kiếm phải dừng lại chờ trời sáng.

Buổi sánghôm sau, một nhóm người đã 

thông báo có dấu vết của một chiếc xe trượt 

tuyết nhỏ và một con ngựa ở phía cửa nam của 

trường học bị vùi lấp do tuyết rơi quá nhiều. 

ngay lập tức, nhóm tìm kiếm được tổ chức lại. 

những người đi theo đội thì dùng xe trượt tuyết, 

người đi lẻ thì cưỡi ngựa còn một số người đi bộ 

để tìm kiếm trong phạm vi 800 mét. Họ đi tới đi 

lui, sục sạo hết khu đất bị tuyết phủ trắng xóa.

Vào lúc hai giờ chiều thứ Ba, 25 giờ kể từ 

lúc những đứa trẻ nhà miner mất tích, những 

người tìm kiếm đã thấy dấu vết ở một đồng cỏ 

cách trường hai dặm về phía bắc. Đó là một 

chiếc xe trượt tuyết bị đổ nhào. Kế đó là một 

con ngựa đứng bất động nhưng vẫn còn sống. 

một gò cao bị tuyết bao phủ nằm dưới vòm của 

chiếc khung xe trơ trụi.

Thân thể cứng ngắc của một cô bé nằm úp 

mặt xuống với chiếc áo khoác không cài nút trải 

rộng. Đôi tay cô bé đang ôm lấy em trai và em 

gái để che chở cho chúng.

23

Theo dòng thời gian

Đoàn người tìm kiếm nhẹ nhàng đỡ cô bé 

rồi gỡ bỏ chiếc áo choàng và tấm bạt rách nát 

mà cô trùm lên cơ thể. Bên dưới là myrdith và 

emmet, cả hai đã mê man, cơ thể như đông 

cứng nhưng vẫn sống. Chúng đã hứa không 

ngủ quên dù Hazel biết chúng có thể sẽ không 

bao giờ tỉnh lại được nữa.

ngày nay, trên sân trụ sở tòa án ở thành 

phố Center, một tượng đài tưởng nhớ bằng đá 

granite đã được dựng lên sừng sững như một 

thách thức giữa đất trời rộng lớn với dòng chữ 

được khắc như sau:

TưởNg NHớ

Hazel Miner

11. 04. 1904 - 16. 03. 1920

Với người quá cố là đài vinh danh

Với người đương thời là bia tưởng nhớ

Với hậu thế là nguồn cảm hứng

Câu chuyện về cuộc đời, câu chuyện của cô

Trong ký ức của hạt Oliver

Còn mãi khắc ghi cái chết bi hùng.

- Helen Rezatto

Hạt giống tâm hồn

24

Thiên đường 

trên mặt đất

“Nếu không biết khi nào 

bình minh sẽ đến thì hãy mở rộng 

tất cả các cánh cửa trong nhà bạn.”

- Emily Dickinson

Hiếm khi thời tiết của một buổi sớm 

tháng mười lại ấm áp như hôm ấy. Đây có lẽ 

là món quà mà Thượng đế muốn ban tặng cho 

những người dân sinh sống ở vành đai tuyết 

của michigan trước khi đội binh hùng mạnh 

của thần băng giá kéo đến. Trong hộp quà kỳ 

diệu ấy chứa đựng bầu không khí ngát thơm 

và những làn gió hây hẩy. Tôi cùng rick - một 

người bạn thân lâu năm - đi dạo trên một con 

đường gần nhà tôi. Cả hai trò chuyện về vụ thu 

hoạch bắp vừa qua và việc những chiếc lá của 

mùa thu vẫn còn lưu luyến chưa chịu lìa cành. 

25

Theo dòng thời gian

Đang đi thì đột nhiên rick khựng lại.

- này! Chúng ta đi đến hồ michigan

(1)

nhé. - 

Anh bạn tôi hồ hởi đề nghị.

Tôi thật sự phấn khởi khi nghe lời đề nghị của 

rick. Cả hai chúng tôi biết rất rõ địa danh “hồ 

michigan” có tác động kỳ diệu đối với mỗi người 

như thế nào. Chỉ nghĩ đến việc được ra biển đã 

khiến lòng tôi lâng lâng bao cảm xúc tuyệt diệu. 

Chúng tôi nhanh tay chuẩn bị vài thứ gọn nhẹ 

cho bữa trưa, gồm có bánh mì kẹp cá ngừ, khoai 

tây chiên, rồi lấy vội hai chiếc áo choàng và xuất 

phát. Sau nửa giờ lái xe về hướng Tây, chúng tôi 

đã đến bên bờ hồ michigan.

Sau khi tìm chỗ đậu xe, chúng tôi khoác 

thêm áo choàng vào người để giữ ấm cơ thể 

trước những cơn gió lạnh đang thổi lồng lộng. 

Cả hai lặng lẽ sóng bước bên nhau trên dải cát 

trắng hướng ra phía hồ. ngọn hải đăng South 

Haven già nua vẫn đứng hiên ngang cuối bến 

tàu, thực hiện nhiệm vụ canh gác mà nó đã 

(1) Hồ Michigan: Một trong 5 hồ lớn của Bắc Mỹ (diện tích 58.016 

km

2

), tiếp giáp với các bang, từ tây sang đông của nước Mỹ, như 

sau: Wisconsin, Illinois, Indiana và Michigan. Từ “Michigan” ban 

đầu được sử dụng để chỉ bản thân hồ, và người ta tin rằng nó 

có gốc từ tiếng mishigamicủa thổ dân Indian Ojibwa, có nghĩa là 

“đại hồ”. Vì hồ quá rộng nên trông chẳng khác gì biển.

Hạt giống tâm hồn

26

đảm nhận từ hơn một thế kỷ nay. nó tiếp tục 

làm người dẫn đường cho các thủy thủ trở về 

nhà vào những ngày dông bão hay những đêm 

tối mịt mùng, mặc dù có thể ngày nay nhiều 

người không còn cần đến nó nữa. Ánh mặt trời 

tỏa rạng trên đầu chúng tôi khiến cho vạn vật 

đều trở nên bừng sáng. những con sóng tới tấp 

xô vào bờ rồi nhanh chóng rút lui để lại ùa vào 

mạnh hơn trước.

Tôi rất thích những chuyến đi thư giãn như 

thế này, nhưng với rick, chuyến đi đến bờ hồ 

michigan này có ý nghĩa rất lớn. Sau một năm 

rick lui tới các bệnh viện và tiến hành hàng 

loạt xét nghiệm, người ta vẫn chưa tìm ra được 

phương pháp điều trị cho căn bệnh đau nhức 

các khớp xương của anh. mặc dù xác định được 

tên của căn bệnh mà rick đang mang trong 

người nhưng các bác sĩ không tìm được nguyên 

nhân gây bệnh nên không thể đưa ra một 

phương pháp điều trị hữu hiệu để ngăn chặn 

quá trình phát triển của chúng. nhiều lúc rick 

đứng không vững và những bước chân của anh 

trở nên run rẩy. Anh phải dùng hai cánh tay 

chống vịn vào đâu đó và thỉnh thoảng còn bị 

ngã trong lúc đang bước đi.

27

Theo dòng thời gian

nhưng nhìn rick lúc này, không ai dám nghĩ 

rằng anh đang gặp vấn đề về sức khỏe. nhìn 

bề ngoài, rick khá trẻ so với tuổi 50 của mình; 

anh cao hơn 1,80 mét, đầu đội chiếc mũ lưỡi 

trai có logo của đội bóng chày nổi tiếng. nhiều 

năm nay, rich nhận nuôi một đứa cháu trai lên 

tám và giờ thì anh còn phải chăm sóc cả người 

mẹ thường xuyên ốm đau của cậu bé nữa. Với 

rick, việc được dạo bước ở hồ michigan không 

chỉ đơn thuần là một cuộc dạo chơi cuối tuần. 

những khoảnh khắc ngắn ngủi và vô cùng quý 

giá này còn là liều thuốc giúp bạn tôi tạm thời 

quên đi những trách nhiệm nặng nề cùng bao 

áp lực đè nặng trong tâm trí anh. 

Chúng tôi lặng lẽ đi bên nhau dọc theo bờ 

hồ. Sự im lặng giúp cho bản giao hưởng của 

sóng hòa điệu với khung cảnh thiên nhiên tươi 

đẹp của vùng hồ michigan thấm vào mọi ngõ 

ngách của tâm hồn, xoa dịu những vết thương 

và truyền cho chúng tôi sức mạnh để vượt qua 

mọi thử thách của cuộc sống. Sau đó, tôi dừng 

lại nhặt những viên đá tròn và nhẵn để rick 

ném chúng nhảy cách quãng trên mặt nước. 

Chúng tôi nhìn ngắm những con sò biển cùng 

vài ba tấm gỗ bị sóng đánh dạt vào bờ. những 

Hạt giống tâm hồn

28

con sóng táo bạo ùa vào bờ cát mơn trớn bàn 

chân của chúng tôi. rick - lúc này đang đi trước 

tôi một vài bước - bỗng quay người lại, thốt lên: 

- Bình thường có nhiều việc tôi rất muốn 

làm nhưng không thể làm được. Giờ đây, trên 

bờ biển này, tôi nghĩ mình đã có can đảm để 

thực hiện chúng. Anh có muốn cùng tham gia 

với tôi không?

Tôi cảm thấy do dự trước lời đề nghị của 

rick. Ở tuổi này, tôi không muốn ràng buộc 

bản thân vào những lời hứa hẹn mà tôi không 

biết mình có thực hiện được hay không.

- Anh muốn làm những gì? - Tôi hỏi.

- Tôi muốn chạy. Tôi không biết liệu sau 

này mình có còn chạy được nữa không. Vì thế 

hôm nay tôi muốn chạy dọc theo bờ cát này. Ở 

đây, tôi sẽ không phải bận tâm đến bất cứ điều 

gì nếu tôi ngã. Cát ở đây rất mềm nên tôi sẽ 

không bị thương. Vả lại, ở đây không có nhiều 

người nên tôi cũng không có gì phải xấu hổ.

Dù không thích chạy đua nhưng câu nói 

của rich khiến tôi hết sức cảm động. Ban đầu 

chúng tôi chạy chầm chậm nhưng sau đó thì 

tăng tốc dần cho đến khi nhịp chân của cả hai 

29

Theo dòng thời gian

trở nên mạnh và gấp hơn. Chúng tôi chạy sóng 

đôi bên nhau dọc theo bờ cát dài. Tôi nhìn thấy 

nụ cười rạng rỡ trên gương mặt rick và tôi tin 

rằng nếu bị đau, chắc anh ấy cũng không để lộ 

ra cho tôi biết.

Tôi dừng lại trước rick vì lâu lắm rồi tôi 

mới chạy thế này. Cách chỗ tôi một quãng, rick 

vẫn tiếp tục chạy. Anh chạy hết tốc lực, sải 

những bước chân chắc chắn trên mặt cát dưới 

bầu trời tháng mười trong vắt, không một gợn 

mây. Trong thoáng chốc, tôi có cảm giác như cả 

thế giới đang quay chậm lại và thời gian ngừng 

trôi để tôi có thể ghi nhớ từng đường nét, màu 

sắc của hình ảnh đang diễn ra trước mắt mình.

rick vẫn ở trong tầm quan sát của tôi. Tôi 

thấy anh chạy trên bờ cát, bên cạnh là những 

con sóng trắng phản chiếu ánh nắng mặt trời 

mà nhìn từ xa, chúng giống như một dải kim 

cương lấp lánh. những chiếc lá thu vàng rực 

còn sót lại rung rinh theo gió trên những thân 

cây mọc trên đụn cát. Tôi bước chậm rãi, nhìn 

ông bạn thân yêu của mình dừng bước và quay 

trở về. Đôi chân anh sải bước vững vàng trên 

nền cát, hai cánh tay anh giơ cao, hai bàn tay 

siết chặt lại thành hai quả đấm cứng cáp. Anh 

ngửa mặt lên trời, phấn khích hét to:

Hạt giống tâm hồn

30

- Tôi làm được rồi. Tôi đã không ngã.

- Chúc mừng anh. Anh giỏi lắm. - Tôi cũng 

hét to, cười lớn nhưng rồi tiếng cười của tôi 

nghẹn lại trong cổ giống như tiếng khóc.

Tôi mường tượng một ngày nào đó, khi 

chúng tôi cùng lên thiên đường, tôi sẽ nhìn 

thấy người bạn thân thiết của mình chạy trên 

sân bóng chày mà không phải bận tâm về bất 

kỳ vết thương hay căn bệnh nào. Bạn tôi sẽ là 

một người hoàn toàn khỏe mạnh, được tự do đi 

đến bất cứ nơi nào anh muốn và làm bất cứ việc 

gì anh thích. Vào một chiều thu ấm áp, trong 

một khoảnh khắc, tôi đã nhìn thấy mối đồng 

cảm sâu sắc giữa thế giới rộng lớn này với một 

con người bé nhỏ đang bước đi trên mặt đất. 

Tôi bỗng muốn tạ ơn Thượng đế, vì ngài đã cho 

tôi nhìn thấy thiên đường ngay trên cõi dương 

gian.

- Anne Goodrich

31

Theo dòng thời gian

Mike, tôi và 

chiếc bánh

Thật tồi tệ khi những điều 

chúng ta tin tưởng lại mâu thuẫn 

với những việc chúng ta làm.

- Freya Stark

một hôm, sau buổi họp Ấu sinh Hướng 

đạo, mike - con trai chín tuổi của chúng tôi, trở 

về nhà và nói với chúng tôi rằng nhóm của nó 

sẽ đứng ra tổ chức một bữa tiệc lớn và bán bánh 

ngọt. Bánh này sẽ do chính các Ấu sinh và cha 

của chúng cùng làm.

Tôi chưa bao giờ tự nướng bánh, nhưng vì 

từng nhiều lần nhìn vợ trộn bột nên tôi nghĩ kế 

hoạch đó cũng không có gì quá khó khăn và to 

tát.

rồi ngày tổ chức bữa tiệc cũng đến, mike và 

tôi chọn một gói bột màu vàng đẹp mắt. Theo 

Hạt giống tâm hồn

32

chỉ dẫn trên gói bột, chúng tôi nhào các loại 

gia vị với nhau rồi đổ hỗn hợp đó vào hai chiếc 

khuôn tròn. Khi đặt hai chiếc khuôn đó vào lò 

nướng, cha con tôi hết sức tự tin. nhưng sau 30 

phút, tôi kinh ngạc khi thấy chiếc bánh không 

phồng lên cũng không mềm và mịn như trong 

quảng cáo (dù chúng tôi đã theo sát chỉ dẫn). 

Thực tế, chúng chỉ cao tới nửa chiếc khuôn. 

mike có vẻ không quan tâm lắm đến điều này. 

Có lẽ, đó cũng là do tôi đã bảo với thằng bé rằng 

chiếc bánh ngon nhất mà tôi từng ăn cũng chỉ 

thấp chừng này thôi.

Chúng tôi xếp mấy cái bánh chồng lên nhau. 

Sau đó, tôi phát hiện ra là chúng tôi cần đường 

làm mứt để phủ lên mặt bánh. nhưng thứ đó 

hiện giờ chúng tôi lại không có. Thời gian thì 

không còn nhiều, bữa tiệc thì chỉ còn cách đó 

vài giờ.

Vì không biết đường để làm mứt khác với 

đường vẫn ăn nên tôi đinh ninh rằng đường 

nào chẳng là đường. nhưng rất may, vợ tôi đã 

nhắc tôi rằng đường thông thường không thể 

sử dụng để phủ lên mặt bánh. Thế là tôi chỉ 

còn một cách duy nhất - phi như bay đến siêu 

thị mang về một hộp đường phủ bánh chế biến 

33

Theo dòng thời gian

sẵn (vì lúc này nếu tự tay chế biến, chắc chắn 

chúng tôi sẽ trễ buổi tiệc). 

Cuối cùng thì lớp phủ cũng hoàn tất dù nó 

hơi mỏng một chút. Công đoạn cuối cùng được 

lấy cảm hứng từ cách sơn trang trí trên trần 

nhà bếp. ngoài ra tôi còn trang trí thêm mấy 

chấm nhỏ trên mặt bánh. mike và tôi nhìn 

nhau cười đắc ý vì công việc khó khăn cuối cùng 

cũng đã hoàn thành. Chúng tôi thầm nhủ trông 

nó cũng đẹp lắm chứ. Vợ tôi mỉm cười. Cô ấy 

cũng công nhận là trông chiếc bánh thật ngon 

và đẹp mắt. Tôi không nhận ra rằng chiếc bánh 

của mình bị méo. 

Trên đường vội vã tới bữa tiệc, mike mới 

cho tôi biết là bánh hôm nay sẽ được bán đấu 

giá. Trong khoảnh khắc, tôi ước gì chúng tôi 

có nhiều thời gian hơn để chăm chút cho chiếc 

bánh, vì như thế nó sẽ hoàn hảo hơn nhiều.

Hội trường lúc này chật kín người. Bữa tối 

đang được chuẩn bị nên chúng tôi đưa chiếc bánh 

tới phòng bán đấu giá. Thật bất ngờ, trên chiếc 

bàn dài, rất nhiều chiếc bánh nhỏ bày biện vô 

cùng đẹp mắt với đa dạng hình thù khác nhau. 

Tất cả đều phết một lớp đường mứt lên mặt bánh 

Hạt giống tâm hồn

34

và được trang trí rất hài hòa. Có lẽ mike đã hiểu 

nhầm, bởi bữa tiệc này giống với cuộc thi làm 

bánh hơn. Có lẽ, những cặp cha con ở đây đều 

nhận được sự trợ giúp đắc lực từ những người vợ 

khéo tay, các chuyên gia trang trí bánh bậc thầy 

và cả những kỹ sư đầy óc sáng tạo. Có lẽ, chúng 

tôi đã tới nhầm chỗ…

Có những chiếc bánh được làm theo hình 

dạng cái lều hình nón của người da đỏ, lại có 

những chiếc được làm theo hình con thuyền có 

gắn phản lực, hoặc hình chiếc mũ, hình lá cờ 

nước mỹ, tạo dáng con người và động vật... Bên 

trên mặt bánh được trang trí nào là sơ ri, nào 

là nấm hoặc lấp lánh kẹo. những chiếc bánh 

được trưng bày trên những khuôn bánh trang 

trí công phu hoặc những chiếc đĩa bằng sứ đắt 

tiền. Có cả những chiếc bánh được trang trí 

trên bề mặt hình lá cờ biểu trưng của Ấu sinh 

Hướng đạo, khung cảnh của trận chiến trong 

Chiến tranh giữa các vì sao, và cả hình phong 

cảnh.

mike trang trọng đặt chiếc bánh lên trên 

chiếc đĩa giấy mà chúng tôi đã rắc sẵn đường. 

Khi thấy không còn chỗ, thằng bé liền đặt chiếc 

bánh lên lò sưởi phía sau bàn. rồi cẩn thận, nó 

35

Theo dòng thời gian

mở miếng bìa kính bên ngoài, nhưng miếng bìa 

lại dính vào một vài điểm trên chiếc bánh khiến 

bề mặt chiếc bánh có màu vàng lỗ chỗ. mặt tôi 

nóng ran khi theo dõi từng động tác của mike, 

nhưng thằng bé dường như không cảm thấy 

chút xấu hổ nào trước sản phẩm ấy. 

Tôi quyết định gợi ý khéo với thằng bé rằng 

chúng tôi không nên tham gia buổi bán đấu giá 

này, rằng có lẽ… nhưng suy nghĩ đó ngay lập 

tức bị cắt ngang khi hội trường vang lên tiếng 

reo mừng náo nhiệt chào đón những người mặc 

bộ đồng phục màu xanh bước vào.

Cả khán phòng ồn ã khiến tôi không thể 

nghe được quy tắc của cuộc đấu giá, nhưng lúc 

sau một phụ nữ dáng vẻ nghiêm nghị đã thuật 

lại cho tôi một số quy tắc trong khi đứa con nhỏ 

của cô ấy cứ bám lấy chân phải của tôi. Chỉ có 

những Ấu sinh mới có thể tới gần khu vực đấu 

giá và đưa ra giá của mình.Tôi vội đưa cho 

mike tám đô la và khi nó chạy trở lại chỗ đặt 

chiếc bánh, tôi đã hô to bảo nó đặt giá thấp thôi 

vì số tiền còn lại sẽ là của nó.

Sau năm phút ồn ào vì đứa trẻ này ra sức 

hô hào nhắc nhở đứa trẻ khác im lặng, cuộc đấu 

Hạt giống tâm hồn

36

giá bắt đầu. người điều khiển cuộc bán đấu giá 

nâng chiếc bánh thứ nhất lên. Ông ta mô tả tỉ 

mỉ thiết kế công phu của chiếc bánh với cách 

trang trí cầu kỳ, những chất liệu đẹp mắt, màu 

sắc tươi sáng với những trái sơ ri được trang 

trí phía trên. Ông gợi ý rằng những vật trang 

trí này xứng đáng một cái giá mở đầu thật cao. 

“Bảy mươi lăm cent! Tám mươi cent! Một đô 

la! Một đô la lần thứ nhất, một đô la lần thứ 

hai; chiếc bánh đã được bán với giá một đô la”.

Chiếc bánh tiếp theo cũng được mô tả thật tỉ 

mỉ và bán với giá năm mươi cent. Tưởng tượng 

tới phản ứng của khán giả trước chiếc bánh của 

chúng tôi, bỗng dưng tôi thấy lòng mình thắt 

lại.

Có lẽ con trai tôi sẽ làm ravẻ như không 

biết chiếc bánh của chúng tôi khi người ta giơ 

chiếc bánh lên. Trong đầu tôi chợt hiện lên 

cảnh tượng đấu giá chiếc bánh với những tiếng 

xì xào chê bai và giễu cợt của mọi người.

Tôi cố gắng ra dấu cho thằng bé ở góc phòng. 

Trong đầu tôi manh nha ý định rằng bằng cách 

nào đó tôi sẽ di chuyển về phía trước và làm ra 

vẻ vô tình xô vào chiếc bánh nhằm “phi tang” 

nó, chỉ có thế tôi mới có thể cứu mike khỏi bị 

37

Theo dòng thời gian

bẽ mặt trước mọi người. “Con trai ơi, mua bánh 

đi, chọn đại cái nào cũng được rồi cha con mình 

sẽ nhanh chóng rời khỏi nơi này.” - Tôi thầm 

nghĩ. nhưng đúng lúc đó, người phụ nữ ngồi 

bên cạnh bỗng quay sang nhìn tôi chằm chằm, 

thế là tôi đành phải từ bỏ kế hoạch ám muội ấy.

Không biết tôi đang mơ, hay người điều khiển 

cuộc đấu giá đã chủ tâm “làm lơ” chiếc bánh của 

chúng tôi. rồi bỗng nhiên, tôi nghe loáng thoáng 

đâu đó tiếng xì xào từ hàng ghế khán giả. Hình 

như họ đang bàn tán về chiếc bánh có “những 

chấm vàng”. một vài thanh thiếu niên ngồi sau 

tôi gọi đó là “chiếc bánh bệnh phong” rồi chúng 

cười ngặt nghẽo với nhau. Tim tôi nhói đau. nỗi 

thương cảm mike trào dâng.

Khoảnh khắc đó cuối cùng cũng tới. người 

điều khiển cuộc đấu giá giơ chiếc bánh của 

chúng tôi lên. Chiếc đĩa giấy nghiêng theo tay 

ông ấy. những mảnh vụn lả tả rơi xuống. Dưới 

ánh đèn rực rỡ, vô số lỗnhỏ hiện ra lỗ chỗ trên 

lớp phủ bánh vụng về. Ông bắt đầu nói. nhưng 

chưa kịp gì, mike đã đứng đó, reo to hết sức: 

“Tám đô la”.

Khắp khán phòng mọi người đều sững sờ. 

Không một cái giá nào khác được đưa ra. Sau 

Hạt giống tâm hồn

38

khi đếm hiệu hai lần, người điều khiển cuộc 

đấu giá gật đầu: “À, được rồi…”. mike chạy về 

phía trước, nó cười toe toét. Tôi nghe thấy nó 

thích thú nói với bạn bè: “Đó là cái bánh của tớ 

đấy! Cha tớ và tớ đã cùng làm nó đấy!”.

Thằng bé đã dành cả tám đô la để đấu giá 

cho chiếc bánh cứ như thể đó là một báu vật. 

Vừa cười, nó vừa bước đi giữa đám đông. nó 

còn dừng lại và dùng ngón tay trỏ quệt thử một 

miếng. Khi thấy tôi, nó reo to: “Cha à, con đã 

mua nó rồi!”.

Chúng tôi lái xe về nhà trong niềm hạnh 

phúc, mike đặt chiếc bánh trong lòng. Tôi hỏi 

nó tại sao lại đưa ra cái giá mở màn là toàn bộ 

số tiền nó có, nó trả lời rằng: “Con không muốn 

người khác có được cái bánh của chúng ta!”.

“Chiếc bánh của chúng ta?”. ồ, đúng vậy! 

Đó thực sự là chiếc bánh của chúng tôi. nhưng 

trước đó tôi đã nhìn nó chỉ bằng con mắt của 

riêng tôi. Về tới nhà, mỗi người chúng tôi đều ăn 

một phần bánh trước khi mike đi ngủ. Hương 

vị của nó thật tuyệt. Và Chúa ơi, trông nó cũng 

đẹp lắm chứ!

- Michael A. Andrews

39

Theo dòng thời gian

Sức mạnh của 

sự tập trung

ngày nhỏ, tôi có một thói quen rất xấu là 

“cả thèm chóng chán”. một ngày mùa hè nắng 

chói, cha đã chỉ cho tôi một thử nghiệm thú 

vị từ chiếc kính lúp và một tờ báo. Khi ông di 

chuyển chiếc kính trên tờ báo từ điểm này sang 

điểm khác, không có gì thay đổi. nhưng khi ông 

dùng chiếc kính hứng ánh mặt trời và hướng 

nó vào một điểm nhất định và giữ nguyên chiếc 

kính trong một khoảng thời gian thì lửa bốc lên 

làm cháy một lỗ trên tờ báo.

Tôi kinh ngạc trước thử nghiệm của cha 

nhưng không hiểu được ý nghĩa của nó. một 

lúc sau, cha tôi giải thích rằng nguyên tắc thử 

nghiệm này cũng giống với nguyên tắc áp dụng 

Hạt giống tâm hồn

40

vào mọi việc làm của chúng ta: Để thành công, 

chúng ta cần tập trung tất cả sức lực cho đến 

khi hoàn thành mục tiêu.

- John Louis Feliciello

41

Theo dòng thời gian

Cuộc chiến giữa 

người mẹ và 

chất kích thích 

Luôn luôn là thời điểm thích hợp 

cho những việc làm đúng đắn. 

- Martin Luther King

Lori Lewis không phải là người thích lục 

lọi đồ đạc của người khác. mục đích duy nhất 

của bà khi tìm kiếm khắp căn phòng của cậu 

con trai Bryan là tìm chiếc quần jeans để trả lại 

cho cửa hàng. Tuy nhiên, trong lúc tìm kiếm, 

bà vô tình phát hiện một chiếc túi du lịch rất lạ. 

Tò mò, Lewis mở chiếc túi ra và tìm thấy một 

chiếc kim tiêm và một ống dung dịch. Trời đất 

như tối sầm trước mắt Lewis. một ý nghĩ vụt 

qua óc bà, phải chăng con trai bà đang dùng 

ma túy?

Hạt giống tâm hồn

42

Sau khi gọi điện tới một nhà thuốc ở địa 

phương, Lewis cảm thấy an tâm một phần khi 

biết rằng thứ dung dịch đựng trong ống tiêm là 

anabolic steroid

(2)

hay steroid đồng hóa. nhưng 

sau đó, một loạt câu hỏi hiện ra khiến đầu óc bà 

như muốn nổ tung. Tại sao Bryan lại dùng chất 

kích thích?

“Này Bryan, mẹ cậu đang đợi bên kia kìa”. 

Bryan Dyer nhìn theo tay bạn gái. Cậu vừa học 

xong tiết học buổi chiều tại trường phổ thông 

Colleyville Heritage ở khu Dallas giàu có thuộc 

ngoại ô Texas. ngay sát lề đường, mẹ cậu đang 

đứng sau chiếc xe navigator màu trắng. Ánh 

mắt bà rất bực bội.

- Về nhà ngay! - Lewis nói.

Bryan là một thanh niên 17 tuổi, cao 1,83 

mét và gầy nhỏng. năm trước, cậu từng chơi 

ở vị trí tiền vệ trong đội bóng đá đại diện cho 

trường và luôn là một học sinh giỏi nắm giữ 

(2) Anabolic steroid là những thuốc như testosterone hoặc 

những chất hoạt động như testosterone. Các bác sĩ thường kê 

đơn thuốc này để điều trị những vấn đề như dậy thì muộn và 

những vấn đề y khoa khác làm cho cơ thể tạo ra lượng rất thấp 

testosterone. Steroid làm cho các cơ to hơn và xương chắc hơn. 

Chúng cũng có thể làm cho dậy thì hoạt động và giúp những cậu 

trai bị bệnh rối loạn di truyền phát triển một cách bình thường.

43

Theo dòng thời gian

những điểm A và B trong lớp. như những 

thanh niên khác ở Colleyville, cậu cũng thích 

quần jeans, giày đế mềm, áo thun và ưa sùm 

sụp một chiếc mũ lưỡi trai che gần kín mắt. 

Cha mẹ ly hôn khi cậu còn nhỏ. Sau đó, cậu 

sống với mẹ, cha dượng, anh trai và em gái. Cậu 

vẫn thường xuyên gặp cha - một cựu ngôi sao 

bóng đá của trường phổ thông ở Arlington gần 

đó vì ông hay có mặt trong các sự kiện thể thao 

của các trường phổ thông. Kể từ khi cha mẹ ly 

dị, mối quan hệ giữa hai mẹ con Bryan trở nên 

gần gũi hơn. nhưng vào thời điểm này, cậu thà 

phải chạm trán với một loạt cầu thủ còn hơn 

phải đối mặt với sự giận dữ của bà.

Vừa bước vào nhà, Bryan đã thấy mẹ đứng 

đợi với chiếc kim tiêm và ống dung dịch trên 

tay.

- Tại sao con lại dùng chất kích thích? 

Bryan sững sờ, chết lặng. một hồi sau, cậu 

giãi bày: “Mẹ, gần như cả đội đều dùng nó mà”. 

Bryan kể về niềm hy vọng được gia nhập đội 

tuyển đại diện cho trường đi thi đấu. Thầy huấn 

luyện viên và cha luôn đòi hỏi cậu phải nâng cao 

thể hình. Vì thế cậu đã quyết định dùng 200 đô 

Hạt giống tâm hồn

44

la tích góp được khi làm việc tại Applebee’s để 

mua “Deca” - nandrolone decanoate(3)

từ một 

người học cuối cấp trong đội bóng. Trong năm 

tuần, cậu đã tự tay tiêm thứ thuốc đó vào hông 

mình. 

Lewis thấy mình bị sốc: 

- Con nghĩ là con đang làm gì chứ?

Bryan yếu ớt: 

- mẹ, các huấn luyện viên đều yêu cầu 

chúng con phải to lớn, khỏe mạnh và nhanh 

nhẹn hơn. nhưng họ không chỉ cho chúng con 

phương pháp. Họ chỉ yêu cầu thôi.

như bao bậc phụ huynh khác, Lewis rất 

nhạy cảm trước những hiểm họa từ rượu và 

các chất kích thích đối với đứa con đang độ tuổi 

trưởng thành của mình. Tất cả những gì bà 

biết về steroid đồng hóa là chúng bất hợp pháp. 

Sau khi tìm hiểu trên mạng internet, bà nhanh 

chóng phát hiện ra các tác hại của nó. nếu dùng 

thường xuyên, chất này sẽ hủy hoại cơ thể, tạo 

(3) Nandrolone decanoate là một loại steroid đồng hóa. Nó là 

một chế phẩm ở dạng chích có tác dụng tăng đồng hóa cho cơ 

thể. Dạng este cho phép chế phẩm có tác dụng dài khoảng 3 

tuần. Nếu dùng liên tục trong sáu tháng thì có tác dụng rõ rệt 

trong việc tăng cân ở người gầy.

45

Theo dòng thời gian

ra những căn bệnh khủng khiếp như ung thư, 

bệnh tim và các vấn đề thể chất nghiêm trọng 

khác, kèm theo đó là những bất ổn trong đời 

sống tinh thần như trầm cảm hay chứng giận 

dữ quá mức. 

Bryan ngừng sử dụng chất đó khi lưng cậu 

bị mọc nhiều mụn, một tác dụng phụ của thuốc. 

Đến khi mẹ cậu phát hiện ra kim tiêm, cậu đã 

sử dụng steroid đồng hóa được nhiều tháng. 

nhưng Lewis băn khoăn rằng ngoài con bà, ở 

ngoài kia còn bao nhiêu đứa trẻ khác đang ngây 

ngô làm những việc ngu xuẩn tương tự?

- mẹ sẽ gọi điện tới trường. - Bà nói.

- Đừng mẹ. Con sẽ bị đuổi mất! - Bryan năn 

nỉ.

Lewis trấn an con trai: 

- Con đừng lo. Không ai biết đó là con đâu.

Để hiểu được diễn biến tiếp theo của câu 

chuyện, bạn cần hiểu được bóng đá phổ thông ở 

Texas có tầm ảnh hưởng to lớn đến thế nào. Các 

đội bóng của bang luôn nằm trong tốp những đội 

bóng xuất sắc nhất toàn quốc. Không tự nhiên 

mà 20.000 người lại tập trung tại những sân vận 

động đông đúc vào các tối thứ Sáu trong khi họ 

Hạt giống tâm hồn

46

có thể thảnh thơi ở nhà thưởng thức buổi tường 

thuật trực tiếp trên truyền hình. những trận đấu 

này ngốn nguồn kinh phí khổng lồ lên tới 20 triệu 

đô la. Phần lớn số tiền này được rút ra từ túi của 

những người ủng hộ muốn chứng kiến đội của 

mình chiến thắng. những huấn luyện viên thành 

công có thể kiếm được khoản tiền lương hấp dẫn, 

còn trận chiến để giành giật những vị trí đáng 

thèm khát này thì khỏi nói, thật khủng khiếp.

Từ những thành phố nghèo nàn với nền kinh 

tế khủng hoảng như Odessa tới những khu ngoại 

ô giàu có ở Dallas, các anh hùng bóng đá tuổi 

thiếu niên đều chiếm lĩnh những vị trí danh giá 

nhất. nhưng áp lực lớn nhất nằm ở những trường 

như Colleyville vì chúng phải cạnh tranh trong 

một môi trường khắc nghiệt nhất của bang. Hai 

năm trước, khi đội Southlake Carroll giành ngôi 

đầu bảng không chỉ ở Texas mà còn ở phạm vi 

toàn quốc, nhiều cầu thủ của đội đã nắm được 

những học bổng béo bở cho chúng cơ hội được 

chơi ở những trường đại học danh tiếng.

Vì thế, không có gì đáng ngạc nhiên khi một 

số cầu thủ sử dụng chất kích thích để chiếm 

được ưu thế và giải thoát khỏi sức ép quá lớn 

trong những trận đấu căng thẳng. Khắp nước 

47

Theo dòng thời gian

mỹ, trong giai đoạn từ 1991 tới 2003, lượng 

chất kích thích sử dụng ở các trường phổ thông 

lên đến mức báo động. Theo khảo sát của các 

trường học ở Texas về tình hình lạm dụng chất 

kích thích vào năm 2004, hơn 41.000 ngàn học 

sinh từ lớp 7 tới lớp 12 đã thừa nhận chúng có 

sử dụng chất kích thích. nhiều thanh thiếu 

niên còn cho biết những chất kích thích này 

có thể mua bán dễ dàng qua trung gian ở địa 

phương hoặc mua bán trực tuyến.

Và vì chỉ một số ít trường tiến hành kiểm 

tra nên bọn trẻ không hề lo bị phát giác. “Đó là 

hành vi bị ém nhẹm nhiều nhất mà tôi từng thấy, 

còn hơn cả tội giao cấu với trẻ em.” - Charles 

Yesalis, một giáo sư của Đại học Pennsylvania 

phát biểu sau 20 năm nghiên cứu về thực trạng 

sử dụng chất kích thích. Ông còn cho biết ngay 

cả các công chức trong trường cũng phủ nhận 

vấn đề này.“Nếu mỗi lần huấn luyện viên hay 

hiệu trưởng bảo với tôi rằng: “Đó là vấn đề thật 

đấy, nhưng nó không tồn tại ở trường chúng 

tôi” mà tôi được trả 100 đô la thì có lẽ tôi đã có 

thừa tiền để mua một chiếc xe Ferrari rồi đấy!”.

Sau khi phát hiện vấn đề của con, ngay ngày 

hôm sau, Lewis đã gọi điện cho trợ lý hiệu trưởng 

Hạt giống tâm hồn

48

trường Colleyville, ông Ted Beal. Bà đưa ra một 

câu chuyện tương tự câu chuyện của Bryan, và 

Beal đã nói rằng ông sẽ kiểm tra lại. một vài giờ 

sau, ông gọi lại và khẳng định với bà rằng không 

có vấn đề như vậy vì huấn luyện viên Chris 

Cunningham đã nói chắc chắn với ông.

- Có thật như vậy không? - Lewis nghi ngờ.

Chẳng cần một chứng lý nào thêm, Beal bảo 

với bà rằng ông không thể giúp gì hết.

Lewis giận tái người. Họ chỉ muốn tống ta 

về cho nhanh, bà thầm nghĩ. Từ trước tới giờ, 

người mẹ 40 tuổi này không phải là một người 

năng nổ hoạt động. Các hoạt động bên ngoài 

của bà chỉ dừng lại ở phần việc nhỏ bé trong hội 

phụ huynh và một vài công việc vận động cho 

thị trưởng Colleyville và Tổng thống George w. 

Bush.

Bà tự nhủ “Ta đã làm tất cả cho thể thao phổ 

thông. Nhưng ta chả làm được gì cho những 

đứa trẻ đang đẩy mình xuống vực thẳm kia. 

Làm sao lại có thể như vậy được chứ?”. ngày 

hôm sau, bà gọi điện tới tòa soạn báo Colleyville 

Courier.

một tuần trôi qua, phóng viên Scott Price 

49

Theo dòng thời gian

và biên tập viên Charles D. Young đã thu thập 

tin tức từ học sinh, huấn luyện viên và các 

công chức trong trường. Vào ngày 1 tháng 10, 

tờ báo đã đưa câu chuyện này lên trang nhất. 

Dù không nêu đích danh Lewis nhưng Price đã 

viết: “Chúng tôi không mất nhiều thời gian để 

xác minh những lo ngại của người mẹ ấy. Quả 

thực, Courier đã có đủ chứng cứ cho thấy chất 

kích thích đã được ngầm sử dụng tại các trường 

phổ thông ở toàn khu vực này”.

những ngày tiếp theo, tờ Dallas Morning 

Newsliên tục đề cập tới vấn đề này. Bryan ước 

gì mình chưa từng dính dáng tới chất đáng 

nguyền rủa đó. 

- Điều đó chẳng liên quan gì tới những 

người khác. Tại sao mẹ lại công khai chúng cho 

báo chí? - Cậu gào lên. 

nhưng một khi Lori Lewis đã quyết tâm 

làm một điều gì đó thì bà hiếm khi bỏ cuộc giữa 

chừng. 

- Vì như vậy sẽ cứu vớt cuộc sống của những 

người khác ở những nơi khác. - Bà đáp.

Vào đầu tháng Hai, trên trang nhất của tờ 

Dallas Morning News, một loạt bài với tựa đề: 

Hạt giống tâm hồn

50

“Thảm họa ngầm - chất kích thích ở các trường 

phổ thông”được đăng tải. Các phóng viên đã xác 

minh thêm nhiều trường hợp sử dụng chất kích 

thích ở các trường phổ thông phía Bắc Texas và 

đã dành nhiều giấy mực viết về một cầu thủ bóng 

đá có tên “Patrick”- một bí danh cho Bryan.

Vô cùng phẫn nộ, Bryan gọi điện cho mẹ và 

giận dữ nói rằng: “Mẹ, người ta đang gọi con là 

Patrick kia kìa”. nhưng sự che giấu đó không 

giữ được lâu. Cậu biết rằng một trung gian 

thuốc kích thích ở địa phương đang lần tìm cậu, 

các cầu thủ bóng đá đang lên kế hoạch để phơi 

bày cậu, và có người còn gửi tới cho cậu một 

thông điệp đầy đe dọa: “Tao sẽ đập cho mày một 

trận!”.

Vào tháng Chín, Steve Trachier - Trưởng 

phòng đào tạo của phòng giáo dục quận đã gửi 

tới các công chức ở các trường phổ thông một 

bức thư điện tử với tựa đề Lý lẽ vô cớ của Lewis. 

Còn huấn luyện viên Cunningham gọi bà là “kẻ 

nói dối”.“Các anh để một bà mẹ điên khùng 

tự do tìm người đổ lỗi cho vấn đề riêng của bà 

ấy.”- Ông nói với tờ Morning News(sau này, 

ông đã phải công khai xin lỗi vì cách gọi khiếm 

nhã của mình).

51

Theo dòng thời gian

một đêm, Lewis nằm trên giường, lòng không 

khỏi băn khoăn: “Mình đang làm gì thế này?”. 

Chồng của Lori, Jack, là nguồn cổ vũ lớn nhất đối 

với bà. nhưng để bảo vệ mc Kenna - đứa con gái 

tám tuổi của họ khỏi giới truyền thông, ông đã 

không công khai trước công chúng. Bây giờ, ngay 

cả Jack cũng phải tức giận:

- người ta chỉ trích em vì em đã làm đúng. 

Vì thế, bây giờ em không được dừng lại. - Ông 

động viên vợ.

Chín vận động viên, phần lớn là cầu thủ 

bóng đá, cuối cùng đã bị phơi bày hành vi sử 

dụng chất kích thích và đó là minh chứng cho 

thấy huấn luyện viên của họ đã sai. (Dù vậy, 

không có bằng chứng cho thấy Cunningham 

hay các huấn luyện viên khác biết rằng cầu thủ 

của mình sử dụng chất kích thích). Tuy nhiên, 

rất ít người ủng hộ việc làm của Lewis. Hàng 

xóm tuyệt giao với bà. Các phụ huynh khác 

trong lớp của Bryan cũng làm ngơ mỗi lần gặp 

bà ở siêu thị dù rằng họ quen biết nhau từ khi 

con họ mới bốn tuổi.

Và điều tồi tệ cuối cùng là gì? Bà và Bryan 

không có cùng suy nghĩ. “Tuyệt lắm mẹ ạ, mẹ 

Hạt giống tâm hồn

52

đã làm hỏng cuộc đời con rồi đấy!”- Cậu bé nói. 

Khi những đe dọa tiếp tục gia tăng, họ đã đồng 

ý chuyển trường cho cậu.

Cách đó 30 dặm, ở Plano, Texas, có hai 

người xa lạ đang âm thầm cổ vũ Lewis. Don và 

Gwen Hooton quan tâm đặc biệt tới những câu 

chuyện được đăng tải trên tờ Morning News. 

Đứa con trai 17 tuổi của Hooton là Tylor đã tự 

tử vào năm 2003. Tylor là một cậu bé luôn lạc 

quan và thích giao du, nhưng cậu đã dùng chất 

kích thích vì muốn cải thiện phong độ chơi bóng 

chày. Cậu bị bệnh trầm cảm sau khi ngừng sử 

dụng thuốc và cha mẹ cậu cho rằng chính chất 

kích thích đã giết chết con trai họ.

Kể từ đó, Don Hooton trở thành một thuyết 

khách khắp đất nước về vấn đề sử dụng chất 

kích thích. Ông đi khắp nơi để cảnh báo các 

bậc cha mẹ, huấn luyện viên và bọn trẻ. “Bà 

đã làm đúng. Hãy kiên định, đừng nhụt chí và 

cũng đừng hy vọng người ta sẽ nhiệt tình đón 

nhận bà.” - Ông động viên. Ở nơi Hooton sinh 

sống, gần nhà của cầu thủ huyền thoại trong 

đội bóng Dallas Cowboy - Troy Aikman, những 

người chỉ trích ông đã loan truyền những lời 

đồn sai trái rằng con trai ông đã dính dáng tới 

53

Theo dòng thời gian

những chất kích thích khác như thuốc ngủ gây 

tê và thuốc lắc.

Không cần quan tâm người khác nghĩ gì, 

Lewis nhủ thầm: “Mình không phải là chủ đề 

tranh cãi đại chúng. Việc mình làm ở đây là để 

đấu tranh chống lại mối nguy hại này”. Vào 

cuối tháng Tư, bà đã làm đơn tố cáo huấn luyện 

viên Cunningham vì tội vu khống. một vài ngày 

sau, bà đã làm chứng trước tiểu ban lập pháp 

để ủng hộ điều luật yêu cầu thi hành kiểm tra 

chất kích thích ở các vận động viên phổ thông.

Vào tháng năm, Lewis được mời tới gặp 

ban lãnh đạo trường Colleyville. Và sau đó, một 

điều lạ thường đã xảy ra: ban lãnh đạo đã nhất 

trí kiểm tra ngẫu nhiên các học sinh tham gia 

hoạt động ngoại khóa để xem chúng có sử dụng 

chất kích thích hay không.“Điều đó không chỉ 

giúp ngăn chặn mầm mống hiểm họa mà còn 

khẳng định chắc chắn thái độ không dung thứ 

của chúng tôi với những đối tượng sử dụng chất 

kích thích dưới mọi hình thức.” - Phát ngôn 

viên của nhà trường đã nói.

Còn với Bryan, cậu đã gia nhập đội bóng ở 

trường mới và nhanh chóng trở thành ngôi sao 

Hạt giống tâm hồn

54

của đội. Cậu cũng đảm nhiệm vai trò hậu vệ 

cánh và vừa mới lọt vào mắt của một chuyên 

gia săn lùng cầu thủ của một trường đại học ở 

Ohio. Điều đáng nói là tất cả những thành công 

ấy đều không hề có bóng dáng của chất kích 

thích.

- Lynn Rosellini 

55

Theo dòng thời gian

Sự giúp đỡ của 

một người bạn

Chủ nghĩa anh hùng chân chính 

rất giản dị, đời thường.

Đó không phải niềm khao khát 

vượt qua người khác bằng mọi giá 

mà là niềm mong muốn 

cứu giúp người khác bằng mọi giá.

- Arthur Ashe

Buổi sáng hôm ấy, tiết trời thật đẹp. Thành 

phố fredericksburg, Virginia, như lùi dần sau 

cánh trái chiếc máy bay P51 mustang

(4)

vừa 

được sửa chữa lại khi tôi phóng đi theo hướng 

330 độ. Trước mắt tôi lúc này là vùng đất tôi 

đang tìm kiếm: thành phố Culpeper.

(4) Chiếc North American Aviation P-51 Mustang: Một kiểu máy 

bay tiêm kích Hoa Kỳ một chỗ ngồi tầm xa được đưa vào sử 

dụng trong không lực các nước Đồng minh vào các năm giữa 

Thế chiến II. Chiếc P-51 là một trong những kiểu máy bay nổi 

tiếng được biết nhiều nhất trong cuộc chiến tranh. 

Hạt giống tâm hồn

56

Tôi đang ở độ cao hơn 4.500 mét so với mặt 

nước biển. Gạt cần trục về phía trước, tôi vội vã 

hạ cánh chiếc mustang. Tôi đã tìm thấy thứ mình 

cần tìm, thế là tôi điều khiển chiếc máy bay bổ 

nhào xuống. Kim đồng hồ chỉ vận tốc của máy 

bay vượt quá 600 km/giờ. Tôi cho giảm tốc độ lại. 

Tôi đang bay ở độ cao khá thấp và hướng thẳng 

xuống đường lộ. Tôi nhẩm đếm ba giây và thực 

hiện cú lộn trên không đẹp nhất trong đời mình.

Tôi biết mình đang vi phạm một số quy tắc 

bay của liên bang như điều khiển bay ở tầm 

thấp khi không được phép, bay gần các tòa nhà, 

và thực hiện những cú nhào lộn trên không ở 

độ cao dưới 4.500 mét. Không những thế, tất cả 

những điều ấy lại được thực hiện bởi một công 

chức của Combat Pilots Association (Liên đoàn 

Phi công Chiến đấu) kiêm huấn luyện viên 

bay vốn phải tuân thủ chặt chẽ các quy định. 

nhưng tôi chưa bao giờ hối tiếc về sự bộc phát 

vô kỷ luật đó. Dù đúng hay sai, khoảnh khắc ấy 

cũng mãi mãi thuộc về tôi.

***

năm tôi 6 tuổi, cha mẹ tôi ly hôn. Cha bỏ 

lại chúng tôi ở new York để kiếm tìm cuộc sống 

57

Theo dòng thời gian

mới, mặc cho mẹ con tôi phải khổ sở để bám trụ 

với cuộc sống. Đó là năm 1943 - quãng thời gian 

thật khốn khó.

Lúc ấy, mẹ tôi làm cho một cơ sở chế tạo vũ 

khí, rồi bà kết hôn với một người đàn ông mà 

tôi thường gọi là Jack. Ông ấy là người hay cáu 

giận. Cuộc sống cùng Jack là chuỗi ngày khốn 

khổ với những trận cãi vã to tiếng lúc nửa đêm, 

đôi khi còn kèm theo những tiếng đánh đập. 

Tôi nhớ, mẹ đã khóc rất nhiều.

một buổi tối, Jack nói với tôi rằng ông ấy 

và mẹ phải đi ra ngoài rồi dặn tôi phải nằm yên 

trên giường và ngủ đi. rồi ông ấy tắt đèn phòng 

tôi trước khi bước ra.

Tôi vốn có thói quen lẻn khỏi giường và 

quan sát từ cửa sổ khi họ đã đi. Khi tôi đang 

khẽ khàng băng qua phòng trong bóng tối, 

bỗng dưng đèn bật sáng. Jack đang đứng ở cửa, 

cầm một cái dây thắt lưng và một đoạn dây phơi 

quần áo. Ông ta chửi rủa và quát mắng tôi vì 

đã không vâng lời ông ấy. Ông ta ném tôi lên 

giường rồi cột tay chân tôi vào khung giường, 

đánh tôi cho đến khi người tôi bật máu.

Tôi phải sống trong sự ngược đãi dã man 

Hạt giống tâm hồn

58

đó suốt hai năm liền. rồi một đêm, bà nội tôi 

từ wilmington, Delaware tới. Sau khi tranh cãi 

quyết liệt với mẹ tôi, bà nội mang tôi ra một 

chiếc xe chờ sẵn bên ngoài rồi phóng đi. Đó là 

lần cuối cùng tôiđược trông thấy mẹ.

Tám năm sau đó, tôi sống ở wilmington. Bà nội 

tôi là một người phụ nữ tốt bụng nhưng rất nghiêm 

khắc. Bà không bao giờ dùng từ yêutrong khi nói 

chuyện. Cũng trong thời gian này, cha tôi tái hôn 

và đang ở Texas cùng người vợ mới. Thi thoảng ông 

có ghé thăm tôi nhưng tôi không nhớ rõ về ông lắm, 

chỉ mang máng rằng ông đã mua quà cho tôi.

Là quản lý cho một công ty lớn nên bà nội 

có rất ít thời gian dành cho tôi. Tôi chỉ gặp bà 

trước khi đi học và gặp lại vào lúc 6 giờ tối, khi 

bà trở về nhà. Tại trường, tôi thường xuyên 

dính dáng vào mấy vụ đánh nhau. ngày ấy, 

tính tình tôi hay cáu kỉnh và hung hăng.

năm 15 tuổi, tôi bị đuổi học. Bà nội đăng ký 

cho tôi vào một trường quân đội ở Bryn mawr, 

Pennsylvania. Đây là ngôi trường nổi tiếng với 

việc đưa những học sinh cá biệt vào khuôn khổ. 

Dĩ nhiên, đó cũng là lần đầu tiên tôi biết thế 

nào là giáo dục, cộng thêm rất nhiều nội quy 

nghiêm ngặt khác. Chúng chẳng khác nào cực 

59

Theo dòng thời gian

hình khiến tôi không thể tuân theo và thế là tôi 

bị đuổi khỏi trường vào năm 16 tuổi.

Trở lại học tại một trường công lập ở 

wilmington, vào những ngày cuối tuần, tôi có 

nhiều thời gian hơn cho bản thân nhưng lại 

chẳng có việc gì để làm. một ngày thứ Bảy, tôi 

bắt xe buýt tới căn cứ không quân new Castle 

ở ngoại ô thành phố. Tại rừng cây bên sườn đồi 

của Không quân Cảnh vệ Quốc gia ở Delaware, 

lần đầu tiên tôi được tận mắt nhìn thấy một 

chiếc máy bay. Đó là một chiếc P51 mustang 

được sử dụng trong Thế chiến thứ hai. Tôi như 

bị thôi miên. Tôi đi vòng quanh chiếc P51, xuýt 

xoa nhìn hai cánh và những cánh quạt của nó, 

rồi tôi nhảy lên cánh và lao vào buồng lái. Đúng 

lúc đó, một người đàn ông có chiếc phù hiệu ba 

vạch trên tay áo màu xanh xuất hiện và quát 

to: “Này, thằng nhóc kia, ra khỏi đây ngay”.

Tôi sợ hãi, toan cắm cổ chạy. Bỗng một bàn 

tay nắm lấy vai tôi và đẩy tôi trở vào buồng lái. 

Vừa quay lại, tôi thấy mình đang đối diện với 

một phi công mặc bộ đồng phục bay. Chú ấy 

đang đứng trên cánh máy bay; mái tóc hung đỏ, 

đôi mắt như mỉm cười.

Hạt giống tâm hồn

60

Tên của chú ấy là James Shotwell, phi công 

trưởng. ngày hôm đó, trước khi tôi rời khỏi khu căn 

cứ, tôi đã gọi chú bằng cái tên thân mật là Jim. Sau 

này, cứ vào cuối tuần, tôi thường ghé thăm new 

Castle. Jim là một phi công lái máy bay chiến đấu ở 

Thái Bình Dương trong suốt thời gian chiến tranh. 

Sau khi trở về nhà, chú ấy đã học và tốt nghiệp đại 

học với tấm bằng kỹ sư điện rồi đi làm cho một công 

ty cơ khí ở Georgetown, Delaware.

nhiều tuần trôi qua, tôi dần cảm thấy mình 

ngày càng gần gũi với Jim. Tôi kể cho chú ấy 

nghe khoảng thời gian khốn khổ mà tôi từng 

trải qua và những gì tôi nhận được từ chú ấy 

luôn là sự cảm thông ấm áp và thân thiện. Lần 

đầu tiên trong đời, tôi tìm thấy một người bạn 

thực sự, và cũng chính từ đó cuộc đời tôi hoàn 

toàn thay đổi.

Jim và tôi thường ngồi dưới cánh của chiếc 

mustang và nói chuyện về máy bay hoặc các môn 

học như toán, lịch sử và vật lý. Khoảng thời gian 

đó thật tuyệt vời. nhưng có lẽ, điều quan trọng 

nhất là chú đã giới thiệu tôi với những phi công 

khác. Đây là lần đầu tiên trong cuộc đời, tôi cảm 

nhận được thế nào là thành viên của một đội.

61

Theo dòng thời gian

một ngày, tôi nói với Jim rằng tôi muốn nghỉ học 

ở trường và kiếm một công việc. Bỗng nhiên, chú ấy trở 

nên nghiêm túc khác thường: “Ngốc ạ, cháu khiến chú 

nghĩ đến một con chim sẻ bị mù. Nó biết cách bay nhưng 

không thể bay vì nó bị mù. Thậm chí, ngay cả khi nó đã 

cất cánh bay khỏi mặt đất, nó cũng sẽ đâm vào một thứ 

gì đó khiến nó tê tái khó gượng dậy nổi. Nó lang thang 

trong cuộc đời này mà chẳng làm được gì. Nó không có 

định hướng. Cháu có tất cả những yếu tố cần thiết, ngốc 

ạ. Và vì Chúa, cháu hãy sử dụng chúng đi. Bất kể cháu 

làm gì trong cuộc sống này thì cháu vẫn cần một thứ: đó 

là định hướng! Cháu hãy suy nghĩ về điều đó!”.

Tôi tiếp tục gặp rắc rối ở trường, còn điểm số 

thì vô cùng tồi tệ. Cuối cùng, bà nội quyết định để 

tôi tới California sống cùng cô tôi. Tôi cũng kể cho 

Jim nghe về chuyện này. mấy hôm sau, chú ấy tới 

nói chuyện với bà tôi mấy giờ liền. nhưng điều đó 

chẳng thay đổi được tình hình. Cuối tháng 8 năm 

1953, tôi lên máy bay chuyển tới Los Angeles.

Cô tôi rất tốt với tôi và luôn cố gắng giúp đỡ 

tôi bằng mọi khả năng. Tôi rất nhớ new Castle, 

rất nhớ Jim nhưng tôi luôn cố gắng để thích 

nghi với môi trường mới. những lá thư của chú 

khiến cuộc sống của tôi hạnh phúc và sáng sủa 

hơn rất nhiều.

Hạt giống tâm hồn

62

Vào một buổi tối tháng 3 năm 1955, chuông 

điện thoại vang lên. Cô tôi nhấc máy. nhìn cô nói 

chuyện, tôi đã đoán có sự chẳng lành. Sau đó, cô 

nói với tôi rằng chú Jim Shotwell đã chết. máy 

bay của chú bị mất lái trong lúc quay trở lại new 

Castle khi đang làm nhiệm vụ. Chú ấy đã có thể 

nhảy ra khỏi máy bay, nhưng chú đã chọn ở lại và 

lái nó ra khỏi khu dân cư cho đến khi quá trễ...

một cảm giác tôi chưa từng biết đến chợt 

trào dâng trong lòng. Tôi cố gắng kiềm chế dòng 

nước mắt nhưng không thể. mọi thứ dường như 

vỡ nát và rối bời.

Dần dần, tôi không còn khóc nữa. Tôi bắt 

đầu nghĩ về Jim và những điều chú từng nói. Câu 

chuyện con chim sẻ bị mù của chú liên tục trở lại 

nhắc nhở tôi. Tôi nhận ra rằng những điều chú 

nói về tôi thật đúng. nhưng đến tận buổi tối hôm 

đó, tôi vẫn không thể định hướng cho cuộc đời 

đầy xáo trộn của mình. rồi tôi ngủ thiếp đi. Sáng 

hôm sau, khi thức dậy với mình mẩy đẫm mồ hôi, 

tâm trí tôi trống rỗng một cách kỳ lạ. Bất chợt, 

tôi nhận ra có điều gì đó đã thay đổi trong tôi. Tôi 

biết cuộc đời mình cần hướng tới điều gì và tôi 

phải làm sao để thực hiện điều đó.

63

Theo dòng thời gian

năm đó, tôi ghi danh vào lực lượng không 

quân và trở thành nhân viên kiểm soát không 

lưu. những năm sau đó, tôi ép mình làm việc 

và nghiên cứu chăm chỉ để giành được vị trí sĩ 

quan khôngquân. rồi tôi trở thành huấn luyện 

viên bay. Dần dần, tôi nhận ra mình có tài nhào 

lộn trên không và thông qua giảng dạy cùng 

những tiết thực hành bay cuối tuần, khả năng 

của tôi ngày càng được khẳng định.

Tới năm 1971, tôi đã có hàng nghìn giờ bay, 

thực hiện hơn một trăm buổi biểu diễn trên 

không và thuyết giảng cho các huấn luyện viên 

bay trên khắp đất nước. Trong những năm đó, 

tôi đã bay bằng cả máy bay thử nghiệm và máy 

bay quân đội.

mùa thu năm ấy, một bác sĩ ở new York đã ký 

hợp đồng thuê tôi bay từ newark, new Jersey tới 

manassas, Virginia trên một chiếc P51 mustang. 

Tôi đã cẩn thận lên kế hoạch bay tận tới phía 

nam manassas. Với 180 gallon nhiên liệu dự trữ, 

tôi tính toán rằng mình có thể bay thêm 30 phút 

trước khi tới điểm đích cuối cùng.

ngày 21 tháng 11, vào lúc 7 giờ rưỡi sáng, 

tôi bước lên cầu thang dẫn vàochiếc mustang 

đang đậu tại newark rồi lượn về phía nam, băng 

Hạt giống tâm hồn

64

qua Cape may, new Jersey. Ở đó, tôi hướng tới 

Cambridge, maryland. Tới Cambridge đúng 

giờ, tôi bẻ lái sang phải và hướng tới Culpeper.

nơi mà tôi vi phạm quy định bay của liên bang 

vào buổi sáng hôm đó chính là nghĩa trang của 

cộng đồng Baptist ở núi Carmel. Ở đó có ngôi mộ 

mà người bạn phi công trưởng James r. Shotwell, 

Jr. đang yên nghỉ. Tôi phải mất 16 năm để tìm 

cho mình một cơ hội phù hợp để thể hiện sự kính 

trọng tới người đã thay đổi cả cuộc đời tôi. Và tôi 

đã thực hiện điều đó trên cùng một loại máy bay 

mà tôi từng ngồi khi lần đầu tiên gặp chú ấy ở 

new Castle. Tôi đã rớt những giọt nước mắt vui 

sướng và biết ơn để kính chào người phi công đó.

Sau này, vợ tôi vẫn còn trêu chọc tôi về chuyến 

bay tới mộ chú Jim Shotwell. nhưng từ đáy lòng 

cô ấy luôn hiểu khoảnh khắc đó có ý nghĩa với tôi 

thế nào. nó đã khơi dậy trong tôi hai bài học vô 

cùng giá trị, rằng: người ta có thể thay đổi cuộc 

đời của người khác (chú Jim Shotwell là một minh 

chứng), và chúng ta có thể đạt được mọi thứ nếu 

chúng ta chăm chỉ, kiên nhẫn… và có sự giúp đỡ 

nho nhỏ của một người bạn.

- Dudley A. Henrique

65

Theo dòng thời gian

Abe Lincoln 

và khoản tiền lớn 

đầu tiên trong đời

Thước đo quan trọng nhất 

đối với một người không phải 

ở vị trí của họ giữa vinh hoa phú quý 

mà là chỗ đứng của họ trước thách thức 

và gian truân.

- Martin Luther King

một buổi chiều năm 1855, một luật sư 

từ Philadelphia ăn mặc sang trọng bước xuống 

thành phố thảo nguyên Springfield, illinois. 

Ông lân la hỏi đường tới nhà A. Lincoln(5)

. Theo 

lời chỉ dẫn, ông tìm đến một ngôi nhà gỗ đơn sơ.

(5) Abraham Lincoln (1809 - 1865, còn được biết đến với tên 

Abe Lincoln, tên hiệu Honest Abe, Rail Splitter, Người giải phóng 

vĩ đại) là Tổng thống thứ 16 của Hoa Kỳ - người đã dẫn dắt nước 

Mỹ qua cuộc Nội chiến và là người đã chấm dứt chế độ nô lệ tại 

quốc gia này.

Hạt giống tâm hồn

66

một người đàn ông gầy, cao lêu nghêu mặc 

chiếc áo sơ mi dài tay ra mở cửa. Chân và tay 

của ông dài một cách khác thường, hai vai hẹp, 

lưng hơi khòm, bàn chân và bàn tay to một cách 

lạ lùng. mái tóc đen xơ xác như thể chưa bao giờ 

được chải chuốt tử tế. Đặc điểm duy nhất để lại 

ấn tượng trong lòng người khách là đôi mắt của 

ông - một đôi mắt sâu, man mác buồn và ngời 

sáng thật thông minh.

người khách từ Philadelphia tự giới thiệu: 

- Tôi là P. H. watson, luật sư cho một nhóm 

nhà sản xuất vừa lập quỹ chung để ủng hộ một 

người mà có thể ông biết, đó là J. H. manny ở 

rockford, illinois.

Gương mặt Lincoln lộ vẻ thích thú: 

- Có phải vụ kiện  mcCormick - manny 

không?

Vụ kiện giữa mcCormick và manny là một 

trong những vụ kiện tụng đình đám, gây chú ý 

nhiều nhất lúc bấy giờ. Trước những thành công 

rực rỡ của Cyrus mcCormick

(6)

, nhiều công ty nhỏ 

(6) Cyrus Hall McCormick, Sr. (1809 - 1884) ở quận Rockbridge, 

Virginia, là một nhà sáng chế và là người sáng lập công ty máy 

gặt McCormick. Công ty này đã trở thành một phần của công ty 

máy gặt quốc tế vào năm 1902. 

67

Theo dòng thời gian

đã tiến hành sản xuất máy gặt mà không trả tiền 

bản quyền sáng chế cho mcCormick. Tất cả đều 

khẳng định rằng máy móc của họ khác với mẫu 

thiết kế của mcCormick. Phẫn nộ, mcCormick đã 

thuê những luật sư danh tiếng nhất đất nước để 

khởi kiện công ty đối thủ dường như đang có lợi 

thế hơn - J. H. manny & Son.

Các nhà sản xuất khác nhận thấy tất cả bọn 

họ sẽ bị ảnh hưởng không tốt nếu manny thất 

bại và phá sản. Vì thế, watson đã khuyên thân 

chủ của mình rằng: “Vụ kiện sẽ được thẩm phán 

Drummond xét xử ở phía bắc quận Illinois, mà 

có lẽ là ở Springfield. Tốt hơn là các ông nên 

tìm sự ủng hộ rộng rãi ở đây - hãy tìm một luật 

sư ở địa phương có quan hệ tốt với thẩm phán”.

Đó là lý do vì sao watson lại tìm đến ngôi 

nhà gỗ ở Springfield để nói chuyện với vị luật 

sư cao nghều. Ông đã đưa ra cho Lincoln một 

mức thù lao khá hấp dẫn - giao trước 500 đô la 

kèm theo lời hứa về một khoản tiền công lớn mà 

trước đó Lincoln chưa từng được đề nghị. Quả 

thực, Lincoln chưa bao giờ xử lý một vụ kiện 

đem lại khoản tiền công vượt quá vài trăm đô 

la, và vào lúc đó, tên tuổi ông cũng chưa được 

các vùng lân cận biết đến nhiều.

Hạt giống tâm hồn

68

watson đã không nói cho Lincoln biết một 

vài điều thực tế về vụ kiện này.

Khi watson đi rồi, Lincoln vẫn còn thẫn 

thờ vì ngạc nhiên. 46 tuổi, ông vẫn chỉ là một 

người nợ nần chồng chất, tâm trí tràn ngập một 

cảm giác thất bại. Giờ đây, bỗng dưng ông lại 

có cơ hội để trở thành luật sư nổi tiếng trên 

toàn quốc.Ông không biết gì về luật sáng chế 

hay cơ học của máy gặt lúa nhưng với tính cần 

cù siêng năng ông có thể học tất cả những điều 

đó. Tuy nhiên, ông vẫn lo lắng một việc: trong 

phòng xử án, ông sẽ phải đối mặt với những 

người miền Đông thông thái lịch lãm, có thừa 

kinh nghiệm và học vấn.

Trong suốt thời gian căng thẳng chuẩn bị 

hầu tòa, Lincoln chỉ nhận được một vài bức thư 

từ watson nhưng đọc những bức thư đó, ông 

lại có cảm giác như mình đã được giao phó toàn 

quyền xử lý vụ kiện. Càng lúc ông càng tự tin. 

một hôm, ông được thông báo rằng với sự nhất 

trí của hai bên, địa điểm xét xử sẽ thay đổi từ 

Springfield sang Cincinnati. Tất nhiên, Lincoln 

không hề quen biết vị thẩm phán ở vùng này. 

Lincoln cảm thấy lẽ ra họ phải hỏi ý kiến ông 

về vấn đề ấy nhưng rồi ông cũng không để tâm 

69

Theo dòng thời gian

lắm và tự nhủ bản thân rằng watson sẽ trợ giúp 

ông tất cả các chi tiết.

Lincoln tới Cincinnati để gặp gỡ thân chủ 

của mình, ông càng lạc quan hơn khi thấy họ 

rất tôn trọng khả năng của ông và đặt nhiều 

hy vọng vào ông. Trong túi ông lúc này là bản 

tóm tắt hồ sơ mà ông đã nghiên cứu kỹ lưỡng. 

Tương lai ông đặt cược cả trong đó.

Trong những dịp quan trọng thế này, việc 

ăn mặc chỉn chu giúp ông cảm thấy vô cùng tự 

tin. nhưng trong con mắt của những luật sư 

miền Đông thì ông chẳng khác nào một tay nhà 

quê vụng về với bộ quần áo lôi thôi không phù 

hợp. Chiếc quần dài không tới mắt cá chân, còn 

thứ ông đang mang ở chân chẳng khác nào mớ 

giẻ lau dơ bẩn.

những ngày tháng sau đó là những ngày vỡ 

mộng của Lincoln. Ông nhận ra rằng một luật 

sư khác, edwin m. Stanton, đã được chỉ định để 

bào chữa cho vụ kiện - trên thực tế, người ta đã 

thuê ông ta gần như ngay từ đầu.

Khi manny đưa Lincoln tới phòng của 

Stanton ở khách sạn, cánh cửa mở ra nhưng 

Lincoln thì phải đợi bên ngoài. Stanton - một 

Hạt giống tâm hồn

70

người đàn ông thấp bé có dáng vẻ hung dữ nhìn 

ông rồi quay lại nói lớn với manny: “Anh ta 

đang làm gì ở đây? Tống cổ anh ta ra ngoài. 

Tôi không quen biết với một con khỉ vụng về thế 

này. Nếu tôi không thể tìm được một người đàn 

ông lịch thiệp để phối hợp với mình trong vụ 

kiện này thì tôi sẽ không làm!”.

Lincoln im lặng. Trước sự sỉ nhục quá phũ 

phàng và đau đớn, ông coi như mình không 

nghe thấy gì cả. Đầu ngẩng cao bất chấp nỗi tủi 

hổ đang bóp nghẹt tim gan, ông đi xuống lầu. 

Ở đây, người ta giới thiệu ông với một luật sư 

khác - George Harding. Sau đó, cả đoàn đi tới 

phòng xử án.

Ở đó, luật sư của cả hai bên bắt tay chào 

nhau. Tất cả đều quen biết nhau từ trước, nhưng 

Lincoln không được giới thiệu với ai hết. Ông 

đứng lạc lõng ở bàn của luật sư bào chữa.

Đã thành luật, mỗi bên chỉ được phép đưa ra 

hai bài phát biểu. Theo cách nói của watson lúc 

trước, Lincoln nghĩ rằng ông sẽ được bào chữa 

trong một vài ngày trước khi Stanton tham gia 

vụ kiện, vì thế ông giả định mình có quyền đưa 

ra lý lẽ ủng hộ cho manny trước.

71

Theo dòng thời gian

Luật sư của mcCormick, reverdy Johnson, 

giơ tay nói một cách ý tứ: “Chúng tôi thấy bên 

đó có ba luật sư bào chữa. Chúng tôi sẵn lòng 

lắng nghe đầy đủ những lý lẽ của họ và nếu họ 

yêu cầu mỗi bên được phát biểu trên hai lần, 

chúng tôi cũng vẫn sẵn lòng. Chúng tôi chỉ thắc 

mắc rằng người đồng sự của tôi - ông Edward 

Dickerson, có được phép phát biểu hai lần nếu 

chúng tôi muốn thế không?”.

Lincoln nhận thấy Stanton và Harding 

nhìn nhau như thể đang trao đổi suy nghĩ, còn 

ông chẳng khác nào kẻ ngoài cuộc.

Stanton nói:“Chúng tôi không dám mong 

nhận được sự rộng lượng của bên nguyên. 

Chúng tôi cũng không có ý định đưa ra hơn hai 

lời phát biểu. Chúng tôi không muốn vi phạm 

quy tắc của tòa”.

Lincoln cau mày: Ông ta định đưa ra lý lẽ 

gì? Và người ta mong chờ gì ở ông ta? Lincoln 

nhủ thầm: “Mọi lý lẽ đã được mình chuẩn bị kỹ 

lưỡng”.

Stanton nhìn ông rồi nhún vai khinh khỉnh: 

“À, dĩ nhiên là anh có quyền phát biểu trước”.

Lincoln đáp lại với sự nhã nhặn vốn có: “Ông 

Hạt giống tâm hồn

72

Stanton, chắc hẳn ông rất muốn đứng vào vị trí 

của tôi lúc này”.

Stanton chộp lấy lời đề nghị của Lincoln cứ 

như thể ông ta chấp nhận sự rút lui hoàn toàn 

của Lincoln khỏi vụ kiện này. Harding ngồi im 

lặng. Lincoln nhận ra rằng mình không thể làm 

gì ngoài việc rút lui và lặng lẽ rời khỏi phòng xử 

án. 

Ông đứng cô độc trên cầu thang của phòng xử 

án: đau đớn, giận dữ và tủi hổ. nhưng người ta 

đã trả tiền cho ông để ông chuẩn bị hồ sơ và ông 

có nhiệm vụ phải phục vụ cho thân chủ của mình 

xứng đáng với số tiền họ đã trả cho ông. nghĩ thế, 

ông quay trở lại phòng xử án và ngồi xuống hàng 

ghế dành cho những người tới dự.

Lincoln còn đưa cho watson hồ sơ của mình. 

“Tôi đã dành rất nhiều thời gian để soạn thảo 

những luận điểm này. Ông Harding có thể tìm 

thấy những điều hữu ích trong đây.” - Ông nói. 

watson đưa hồ sơ cho Harding và ông này thảy 

ngay tập hồ sơ lên mặt bàn. Tập hồ sơ cứ thế nằm 

đó mà không một lần được liếc qua. Tới ngày hôm 

sau, nó vẫn nằm chơ vơ trên bàn.

Trong suốt tuần xử án, các luật sư của cả 

73

Theo dòng thời gian

hai bên đều đưa ra những lý lẽ để bác bỏ lẫn 

nhau, và một lần họ còn được mời tới nhà thẩm 

phán để giao lưu. Chỉ có một người không được 

mời, đó là người đàn ông cao nghều thô kệch tới 

từ Springfield.

Phiên xét xử đã chuyển sang giai đoạn 

cao trào. Luật sư danh tiếng của mcCormick, 

Johnson đã đưa ra lời kháng cáo thuyết phục 

cho quyền lợi của người sáng chế. Trong tình 

thế này, người nào có thể phản biện thành công 

những lý lẽ này chắc chắn sẽ trở nên nổi tiếng, 

và đó là phần mà lẽ ra Lincoln sẽ đứng ra phát 

biểu. nhưng thay vào đó, Stanton đã đứng vào 

vị trí của ông và gạt ông sang một bên với thái 

độ khinh miệt trông thấy.

Stanton không phản bác những thành tựu 

mà mcCormick đạt được, thay vào đó ông lần lượt 

đưa ra các luận điểm chống lại lý lẽ của Johnson. 

Lincoln như quên hết niềm kiêu hãnh bị tổn 

thương đang cào xé nhức nhối trong lòng bởi 

những lý lẽ Stanton đưa ra quá sắc sảo và thuyết 

phục, chúng khiến ông bị mê hoặc.

Đêm hôm đó, Lincoln đi dạo cùng một 

người bạn. “Lập luận của Stanton đã khai sáng 

Hạt giống tâm hồn

74

cho tôi. Tôi chưa từng nghe bài phát biểu nào 

súc tích và được chuẩn bị kỹ lưỡng đến thế.”- 

Lincoln nói. “Tôi không đáng được so sánh với 

bất cứ ai trong số họ. Tôi không thể lập luận 

hùng hồn như họ, không thể có dáng điệu đĩnh 

đạc như họ!”. nhưng ông có sự quyết tâm của 

một người không cam chịu bị đánh bại. Ông 

nói:“Tôi sẽ về lại quê nhà và nghiên cứu luật 

thật kỹ càng. Những người từ miền Đông sẽ tới 

đây ngày một nhiều và tôi cần phải sẵn sàng để 

có thể ngẩng cao đầu gặp họ”.

những lập luận tuyệt vời của Stanton đã 

đem lại chiến thắng cho manny. watson đã gửi 

cho Lincoln một tờ séc 2.000 đô la qua đường 

bưu điện. nhưng lúc này tiền bạc không còn 

nhiều ý nghĩa với ông nên ông đã gửi trả tấm 

séc và nói rằng ông cảm thấy mình không xứng 

đáng nhận số tiền đó vì ông chẳng làm được gì 

trong vụ kiện.

Lúc này, watson bỗng cảm thấy áy náy khi 

nghĩ đến việc mình đã gạt bỏ Lincoln sang một 

bên. Ông gửi tấm séc thêm lần nữa. Lincoln nhận 

được tấm séc đúng vào thời gian ông đang gặp khó 

khăn về kinh tế. Vì thế, ông đã nhận số tiền, đồng 

thời gửi cho người cộng sự Herndon một nửa.

75

Theo dòng thời gian

Lincoln không thể quên nỗi đau ở phòng xử 

án - đó là vết thương mãi nhức nhối trong lòng 

ông. nhưng cũng nhờ đó mà ông quyết tâm 

phải thay đổi chính mình để không bao giờ phải 

trải qua nỗi sỉ nhục đó một lần nữa. Ông quan 

tâm hơn tới vẻ bề ngoài. Các bài phát biểu của 

ông được trau chuốt nhiều hơn, mạch lạc và súc 

tích hơn.

Sau đó, ông nỗ lực hết mình theo đuổi niềm 

đam mê đầu tiên và sâu sắc nhất - đó là chính 

trị. mỉa mai thay, khoản tiền mà Lincoln nhận 

được đã giúp ông thoải mái về mặt tài chính để 

tham gia một chiến dịch tranh cử, mang lại cho 

ông sự nổi tiếng mà ông từng để vuột mất trong 

vụ kiện mcCormick - manny.

một thời gian ngắn sau đó, ông trở thành 

Tổng thống Hoa Kỳ. Stanton là một trong 

những người chỉ trích ông cay độc nhất. nhưng 

Lincoln không bao giờ đánh đồng những lời lẽ 

cay độc với trí tuệ tuyệt vời của con người này. 

Bởi vậy, khi lựa chọn người vào vị trí trụ cột 

trong thời nội chiến là Bộ trưởng Chiến tranh, 

Lincoln vẫn chọn edwin m. Stanton.

Chỉ người có phẩm giá như Lincoln mới có 

Hạt giống tâm hồn

76

thể vượt lên sự sỉ nhục của Stanton, và cũng chỉ 

một người có tấm lòng nhân hậu như ông mới 

có thể bỏ qua những tư thù.

Sau những năm phục vụ dưới thời Lincoln, 

Stanton đã nhận ra ai là người xuất sắc hơn. 

Khi Lincoln bị ám sát và sắp qua đời, Stanton 

đứng lặng bên ông, lòng tràn ngập tiếc thương. 

Và khi Lincoln nhắm mắt xuôi tay, chính người 

đàn ông từng buông lời sỉ nhục Lincoln giờ đây 

đã thốt lên những lời bất hủ: “Now he belongs 

to the ages!” (giờ đây, tên tuổi của ngài đã 

thành bất tử!).

- Mitchell Wilson

77

Theo dòng thời gian

Sức mạnh của một 

bức thư cảm ơn

Biết ơn mà không bày tỏ 

thì chẳng khác nào chuẩn bị một gói quà 

nhưng lại không gửi đi.

- William Arthur Ward

Giáo sư william L. Stidger ngồi xuống và 

viết một bức thư cảm ơn cho một giáo viên vì sự 

động viên lớn lao mà bà dành cho ông khi ông 

còn là học sinh của bà 30 năm về trước. một 

tuần sau, ông nhận được bức thư hồi âm với nét 

chữ viết tay run rẩy, rằng: 

Willie yêu quý của ta, 

Ta muốn em biết rằng lời nhắn của em vô 

cùng ý nghĩa với ta. Một cụ già cô đơn 80 tuổi 

như ta, sống đơn độc trong một căn phòng nhỏ, 

lủi thủi nấu ăn một mình, dường như chỉ còn 

Hạt giống tâm hồn

78

lay lắt như chiếc lá cuối cùng trên cây. Có lẽ, 

em sẽ bất ngờ, Willie ạ, khi biết rằng ta đã dạy 

học 50 năm và trong khoảng thời gian dài đằng 

đẵng đó, bức thư của em là bức thư cảm ơn đầu 

tiên ta nhận được. Ta nhận được nó trong một 

buổi sáng lạnh lẽo và hiu hắt buồn. Chính bức 

thư ấy đã sưởi ấm trái tim già nua cô đơn của 

ta bằng niềm vui mà trước nay ta chưa từng một 

lần được cảm nhận.

- Martin Buxbaum

79

Theo dòng thời gian

Trên chiến tuyến

Hãy đảm bảo rằng bạn đã làm đúng, 

sau đó hãy kiên định ý chí của mình.

- Abraham Lincoln

một ngày nọ, trong lúc đi bộ tới công sở 

ở khu trung tâm nổi tiếng tại Philadelphia, 

michael Taub trông thấy một người ăn xin đầu 

tóc bù xù ngồi trên chiếc xe lăn dưới mái hiên 

của một rạp chiếu bóng cũ kỹ. người đàn ông đó 

chỉ còn một chân. Ông giữ chặt bên mình một 

tấm bìa đã sờn rách có ghi dòng chữ: “Quân 

nhân Mỹ từng tham chiến ở Việt Nam”.

Thay vì làm ngơ như bao người, Taub bước 

tới phía ông và mỉm cười:

- Cảm ơn ông đã phục vụ đất nước. - Anh 

nói và đặt vào tay người đàn ông một tấm danh 

thiếp. - Hãy tới trụ sở của tôi. Có thể tôi sẽ giúp 

được ông đấy.

Hạt giống tâm hồn

80

nhiều tuần sau, người cựu chiến binh đó 

lê chiếc xe lăn tới trụ sở chính của Dự án hỗ 

trợ người vô gia cư. Taub làm việc ở đây với 

chức danh luật sư chuyên bảo vệ quyền lợi cho 

những cựu chiến binh vô gia cư bị thương tật. 

- Hình như ông đang diện bộ trang phục đẹp 

nhất đúng không? Ông không cần phải làm thế 

đâu. - Taub mỉm cười, mắt hướng về bộ quần áo 

đã được ủi phẳng phiu của người đàn ông. 

người thương binh tự giới thiệu tên ông 

là Kertis Daniels. Taub đưa ông tới văn phòng 

chật hẹp của mình. Anh đẩy chồng tài liệu dày 

cộp, cao gần nửa mét sang một bên để người 

đàn ông có thể lăn xe vào.

Daniels giải thích rằng ông ăn xin như vậy 

không phải để cho ông mà để cho đứa con gái 

robin đang theo học đại học. Khoản tiền trợ cấp 

845 đô la mỗi tháng từ hội cựu chiến binh không 

đủ để ông nuôi con ăn học. Daniels sống trong 

một căn hộ ở tầng hai. Vì tòa nhà đó không có 

thang máy hay đường đi cho người tàn tật nên 

ông buộc phải đi dọc theo hành lang, sau đó 

xoay xở để bỏ chiếc xe lăn gần lối cửa hậu, rồi lê 

mình lên cầu thang để về phòng. 

81

Theo dòng thời gian

Cuối buổi gặp, Taub lại thêm vào chồng hồ 

sơ của mình một trường hợp nữa. Trong một 

năm, thông thường anh phải xử lý khoảng 80 

trường hợp và chuyển chúng tới Bộ Cựu chiến 

binh. Anh không lấy bất kỳ một khoản phí nào 

từ những cựu chiến binh này. Chỉ cần họ đủ 

điều kiện, Taub sẽ giúp họ nhận được những gì 

họ xứng đáng.

Giờ đây, Kertis Daniels đã được sống trong 

một căn phòng ở tầng một có đường đi cho người 

khuyết tật. Ông còn được nhận thêm 250 đô la 

mỗi tháng tiền cho người phụ thuộc vì robin 

đang học năm cuối tại trường Đại học edinboro ở 

Pennsylvania chuyên ngành Tội phạm học.

nói về michael Taub, ngay từ khi học cấp 

một, anh đã nuôi dưỡng trong lòng ước muốn 

giúp đỡ những người gặp khó khăn. Sau này, 

khi theo học ở trường Đại học Luật Villanova 

vào năm 2003, một bài tập đã củng cố thêm cho 

anh quyết tâm đấu tranh chống lại bất công. 

Anh được phân công làm đại diện cho một công 

nhân nhập cư bị ngã từ giàn giáo xuống, Taub 

đã đấu tranh để người đàn ông này được bồi 

thường thỏa đáng mặc dù lúc đầu chủ thầu kiên 

quyết không trả tiền.

Hạt giống tâm hồn

82

Taub kể: “Người đàn ông đó không nói được 

tiếng Anh. Anh ấy cảm thấy bất lực giữa môi 

trường xa lạ này. Đó cũng là tâm trạng chung 

của bao cựu chiến binh trong cuộc sống hiện 

đại. Tôi biết tấm bằng luật của mình sẽ có ích 

trong nỗ lực cải thiện cuộc sống cho người khác 

mặc dù bằng cách nào thì tôi cũng chưa biết”.

Sau khi tốt nghiệp một vài tháng, từ trăn 

trở “bằng cách nào” ấy, Taub đã nhận ra rằng 

chính Dự án hỗ trợ người vô gia cưsẽ là chìa 

khóa giúp anh thực hiện mong muốn của mình. 

Anh tin vào con đường mình chọn. Anh chấp 

nhận bỏ đi khoản tiền lương chênh lệch rất lớn 

- 65.000 đô la - so với công việc anh từng làm ở 

một công ty luật tư nhân.

Dù rằng anh vẫn còn nợ 75.000 đô la từ thời 

học đại học, phải lái một chiếc xe Subaru cũ kỹ 

già nua đã chạy được 114.000 dặm và phải sống 

trong một căn hộ chật chội chỉ có duy nhất một 

phòng ngủ với người vợ mới cưới thì quyết định 

đó vẫn đến với anh thật dễ dàng.

“Thế là đủ. Ta sẽ dùng tiền này vào những 

mục đích quan trọng, những mục đích phi vật 

chất.” - Taub thầm nhủ khi cầm trên tay khoản 

tiền lương ít ỏi từ công việc mới.

83

Theo dòng thời gian

những người được Taub giúp đỡ đa phần 

tới từ những khu lều bạt tạm bợ dành cho cựu 

chiến binh vô gia cư (con số ước tính khoảng 

hơn 2.000 lều ở khu vực Philadelphia). những 

chiếc lều này gọi là Perimeter (Vành đai) - một 

thuật ngữ trong quân đội để chỉ sự bảo vệ khỏi 

tác động bên ngoài, một nơi an toàn.

Taub còn khá trẻ và chỉ đáng tuổi con những 

người đàn ông này. Trong chuyến đi gần đây, anh 

đã ngồi với gần 20 cựu chiến binh và lắng nghe 

câu chuyện của từng người. Tới cuối ngày, anh 

tiếp tục nhận thêm sáu trường hợp mới.

một trong những câu chuyện xúc động nhất 

và cũng là một thành công đáng nhớ nhất của 

Taub là trường hợp của John Lavery - một cựu 

chiến binh 56 tuổi từng bốn lần bị đuổi việc vì 

bệnh tật. Vào năm 1977, người này thường xuyên 

bị những cơn giận dữ giày vò - hệ quả của chứng 

rối loạn lưỡng cực không được chữa trị. Lavery 

gần như bị cấm không được tới Perimeter trừ 

những lúc đến lấy thuốc và thư từ.

Suốt 30 năm, ông ngủ vất vưởng ở dọc đường, 

phòng cấp cứu của bệnh viện và các xe bị cấm. 

Ông ăn những thức ăn thừa lục lọi từ thùng rác 

Hạt giống tâm hồn

84

và hút những mẩu thuốc nhặt nhạnh được trên 

đường. Vật vã với chứng trầm cảm, người cựu 

chiến binh từng được gắn huy chương này đã 8 

lần tìm đến cái chết. Lần đầu tiên gặp michael 

Taub, ông như “tìm được những tia hy vọng 

đầu tiên sau hàng thập kỷ”. - Lavery kể lại.

“Khi nhìn vào mắt Micheal và lắng nghe 

những điều anh ấy nói, bạn sẽ thấy anh ấy rất 

chân thành.”- Lavery chia sẻ.

Taub đã dành nhiều tháng trời tìm cách giúp 

đỡ người đàn ông tội nghiệp này. Buổi tối, anh 

thường vào phòng trò chuyện trực tuyến với các 

cựu chiến binh từng tham gia chiến tranh Việt 

nam. Cũng từ đó, anh tìm được những người 

từng tham gia chiến đấu với Lavery. Họ đã giúp 

anh xác minh câu chuyện của Lavery.

Với chứng nhận bị thương tật trong chiến 

tranh, Lavery được trao 40.000 đô la tiền bồi 

thường cộng với tiền trợ cấp hàng tháng. Giờ 

đây, ông có thể sống đàng hoàng trong một căn 

hộ riêng và hàng ngày, ông lại tới khu lều của 

những người tình nguyện để giúp đỡ những 

người nghiện ngập.

85

Theo dòng thời gian

“Michael không nhận bất cứ đồng nào. Cậu 

ấy nói tôi cứ giữ lấy. Cậu ấy rất tốt bụng.” - Lavery 

kể lại. Giờ đây, cũng như Taub, ông tích cực giúp 

đỡ những người cựu chiến binh khác.

Bằng sự chân thành, Taub tiếp tục gặt hái 

nhiều thành công. “Rất hiếm khi chúng tôi đấu 

tranh được những khoản trợ cấp lớn và chắc 

chắn không phải trường hợp nào chúng tôi 

cũng thành công. Nhưng những người đàn ông 

này vẫn đứng lên ngay cả khi đã mất tất cả. 

Điều này cũng bởi vì chúng ta đã trao cho họ 

những thứ mà lâu nay họ không nhận được - 

sự đối đãi công bằng, lòng tốt và cái kết có hậu 

cho phần đời khó nhọc của họ. Đến đây, họ cảm 

thấy mình còn là một con người sống có ích”. 

- William M. Hendryx

Hạt giống tâm hồn

86

Gia tài của 

ông Ditto

Món quà quý giá nhất 

mà bạn có thể trao tặng cho người khác 

chính là sự quan tâm chân thành.

- Richard Moss

Tôi đứng lặng bên giường vào thời khắc 

cuối cùng trước khi ông Ditto rời xa thế giới. 

Giữa màu trắng của gối và ra giường, người đàn 

ông da đen ấy nhỏ bé một cách tội nghiệp. Đầu 

ông như lọt giữa tấm áo gối. Tôi không còn thấy 

nhịp tim của ông. Dường như linh hồn ông đang 

lìa khỏi xác tựa như một con bướm đêm mới lột 

xác nhẹ nhàng nâng đôi cánh yếu ớt thoát ra 

khỏi lớp vỏ bọc khô héo.

Và rồi, tôi nghe thấy nhịp thở khe khẽ cuối 

cùng. Ông không vật vã, ngay cả trong cái chết, 

87

Theo dòng thời gian

vì thế cái chết đến với ông nhẹ nhàng êm ái như 

một giấc ngủ dài.

reverend william Howard - vị linh mục người 

da đen cũng ngồi bên giường, bàn tay to lớn cầm 

hờ cuốn Kinh Thánh. Ông lặng lẽ đọc. Sau đó, 

ông cúi đầu và thì thầm:“Lạy Chúa nhân từ, xin 

Người hãy mở rộng vòng tay, chúng con xin phó 

thác linh hồn này trong tay Người”.

một lúc sau, vị linh mục chạm nhẹ vào vai 

tôi như thể cảm thông với nỗi u buồn đang chất 

chứa trong tôi.“Hãy phấn chấn lên.”- Ông 

động viên tôi rồi rảo bước ra khỏi phòng, khẽ 

đóng cửa lại.

Khi vị linh mục hoàn thành phần việc của 

mình, tôi tiếp tục những công việc mà một 

người y tá cần phải làm cho bệnh nhân sau khi 

họ qua đời. Tôi mở ngăn kéo bàn cạnh giường 

và bắt đầu thu lại tất cả những vật dụng cá 

nhân của ông Ditto - một cặp mắt kính cổ méo 

mó, một chiếc dao cạo với lưỡi dao hoen gỉ; một 

cuốn Kinh Thánh đã sờn rách. Và rồi tôi tìm 

thấy một đồng tiền kẽm mà tôi biết chứa đựng 

trong đó biết bao hạnh phúc của người đàn ông 

này. Đó là một báu vật vô giá của cuộc đời ông 

Hạt giống tâm hồn

88

ấy. Tôi cầm nó trong tay một hồi lâu và rồi mọi 

thứ bỗng hiện ra trước mắt tôi tựa như một 

cuốn phim…

Ông Ditto là một trong những bệnh nhân 

đầu tiên tôi được chỉ định chăm sóc vào mùa 

đông năm 1947, khi ấy tôi mới tới nhận công tác 

và còn là một y tá trẻ trong chuyên khoa lao của 

bệnh viện Cựu chiến binh ở Louisville, Kentucky. 

Ditto là tên thật của ông ấy. Ông không có ai thân 

thích. Ông là một người mỹ da đen có cha mẹ 

từng là nô lệ. Sinh ra tại new Orleans vào đúng 

thời điểm xảy ra cuộc nội chiến, chỉ một thời gian 

ngắn sau đó, ông rơi vào cảnh mồ côi. Sau nội 

chiến, ông được tự do thoát khỏi thân phận nô lệ. 

Trừ thời gian phục vụ trong chiến tranh mỹ - Tây 

Ban nha, ông lay lắt sống qua ngày bằng những 

công việc vặt do bất cứ ai thuê. Ông lủi thủi cô 

độc trong một cái lán nhỏ người chủ cũ cho ở nhờ. 

một vài năm trước, ông tới Louisville. Ông bị ốm 

suốt một thời gian dài và tới khi nhập viện thì căn 

bệnh lao của ông đã chuyển sang giai đoạn trầm 

trọng. một chỗ nhiễm trùng lớn bị vỡ, dịch theo 

đó thoát ra ngoài.

mùi hôi thối nồng nặc đó xộc vào mũi tôi 

ngay lần đầu tiên tôi bước chân vào phòng. Tôi 

89

Theo dòng thời gian

rất muốn quay lưng bỏ chạy và có lẽ tôi đã làm 

thế nếu không bắt gặp một cái gì đó rất lạ trong 

đôi mắt của người đàn ông này, chính nó đã níu 

giữ bước chân tôi. “Chào ông, ông Ditto. Ông sẵn 

sàng cho việc vệ sinh buổi sáng chưa?” - Tôi hỏi.

“À, tôi cũng không biết phải làm những gì 

nữa cô ạ. Nhưng nếu cô nghĩ là chúng cần thiết 

cho tôi thì tôi sẵn sàng rồi.”- Ông trả lời.

Tôi bắt đầu bằng việc tắm rửa và thay ra 

giường. Thân thể ông gầy rộc đến nỗi dường 

như tôi không còn cảm nhận được trọng lượng 

cơ thể ông khi tôi nhẹ nhàng nâng người ông 

dậy. Đôi mắt ông hiện rõ sự đau đớn nhưng ông 

không một lời ca thán.

Lúc ấy, tôi buồn nôn kinh khủng khi nhấc 

tấm đệm lót lên, nhưng một giọng nói nhỏ nhẹ 

bên tai đã ngăn tôi lại: “Cô ơi, tôi không biết làm 

sao cô có thể chịu đựng được trong khi chính tôi 

còn không thể chịu đựng nổi cơ thể mình”. Và 

rồi ông nhăn mặt lại một cách khôi hài khiến 

tôi phải bật cười. Thấy tôi cười, ông cũng cười 

theo. Chúng tôi bất giác nhìn nhau, một cảm 

giác ấm áp lạ thường bỗng len lỏi khắp phòng 

khiến bầu không khí dường như dịu xuống và 

Hạt giống tâm hồn

90

vết thương của ông cũng bớt nhức nhối hơn. 

Từ đó, tôi không còn thấy bận lòng khi gặp gỡ 

người đàn ông này nữa.

Tôi thay vào giường ông một tấm ra mới 

trắng tinh sạch sẽ và đắp nó ngang ngực ông. 

Gương mặt ông ánh lên nét vui tươi. “À, tôi 

cảm ơn cô nhiều lắm. Tôi thấy đỡ nhiều rồi, 

thật đấy.”- Ông nói, rồi nhấc cánh tay xương 

xẩu yếu đuối và run rẩy dò dẫm ngăn kéo trong 

cái bàn cạnh giường. Ông lấy ra một đồng xu 

sáng bóng và trao cho tôi. 

“Nó chẳng đáng gì so với lòng tốt của cô, 

nhưng hôm nay quả là một ngày rất lạnh và 

tôi nghĩ một cốc cà phê nóng hổi có thể giúp cô 

thoải mái phần nào.” - Ông nói.

Khi ngăn kéo được mở ra, tôi thấy trong 

đó có khoảng hai chục đồng xu, chúng nằm rải 

rác giữa đồ dùng cá nhân của ông. Đó là tất cả 

gia tài người đàn ông tội nghiệp này có được. 

Lẽ ra lúc đó tôi nên nhận tấm thịnh tình của 

ông. nhưng thay vào đó, tôi đã phản ứng một 

cách hấp tấp.“Ồ không đâu, ông Ditto. Cháu 

không thể nhận được. Ông phải vất vả lắm mới 

có chúng mà.”- Tôi giải thích.

91

Theo dòng thời gian

niềm vui vụt tắt trong đôi mắt ông, ở đó chỉ 

còn lại vẻ đượm buồn. “Những ngày ấy còn dễ 

chịu hơn bây giờ.” - Ông nói.

nhận ra nỗi tuyệt vọng đang nghẹn ứ 

trong giọng nói ông, tôi lập tức cảm thấy hối 

hận. Chỉ vì vô tình, tôi đã khiến ông có cảm 

giác rằng mình già nua, chẳng còn gì để cho và 

cũng chẳng thể làm gì ngoài việc ngồi chờ cái 

chết. nghĩ vậy, tôi tìm cách “chữa cháy”: “Ông 

biết đấy, ông Ditto, cháu nghĩ là ông nói đúng. 

Cháu chẳng nghĩ nổi điều gì tốt hơn một cốc cà 

phê nóng lúc này”. rồi tôi cầm lấy đồng xu từ 

tay ông. Gương mặt ông liền rạng rỡ trở lại.

những ngày sau đó, ông Ditto yếu dần đi. 

mỗi buổi sáng tôi giúp ông làm vệ sinh, dù tôi 

hiểu công việc đó khiến ông kiệt sức nhưng ông 

vẫn kiên nhẫn thực hiện. Trong lúc làm, chúng 

tôi luôn cố gắng chia sẻ những câu chuyện nho 

nhỏ, hài hước và những tiếng cười vui vẻ nên 

tôi rất mong chờ đến giờ được gặp ông. Và mỗi 

sáng trước khi tôi rời khỏi phòng, người đàn 

ông này lại lấy ra một đồng xu và nói: “Nó 

chẳng đáng gì so với lòng tốt của cô”.

nhìn những đồng xu ngày qua ngày cứ vơi 

Hạt giống tâm hồn

92

dần, tôi thầm cầu nguyện ông sẽ sống lâu hơn. 

Lúc này ông gần như không còn chút sức lực 

nào nữa, nhưng ông vẫn không quên đưa đồng 

xu cho tôi, ngay cả khi ông không thể nhấc nổi 

cánh tay mình nếu tôi không giúp đỡ.

một ngày, thấy ông mệt nhọc lần tìm đồng 

xu cuối cùng trong ngăn kéo, tôi liền cầm tay 

chỉ cho ông, lòng cố gắng kìm nén những giọt 

nước mắt đang chực trào. Tôi nhìn ông, cố tìm 

trên gương mặt già nua ấy một dấu hiệu gì 

đó trước đồng tiền cuối cùng này. nhưng ông 

không ý thức được điều đó nữa. Ông nhặt đồng 

xu đưa cho tôi và nở một nụ cười ngọt ngào như 

thường lệ kèm theo lời cảm ơn quen thuộc. Tôi 

nhận ra rằng ông đã mất dần ý thức - một dấu 

hiệu cho thấy cái chết đang gần kề. Ông chỉ còn 

ý thức được niềm vui khi chia sẻ với người khác, 

và một ý nghĩ chợt đến khiến tôi vui mừng: 

những đồng xu trong ngăn kéo của ông sẽ vẫn 

còn đó. Thế rồi tôi lặng lẽ bỏ đồng xu trở lại góc 

ngăn kéo.

Ông sống được thêm hai tuần nữa. mỗi 

ngày, sau khi giúp ông làm vệ sinh rồi đặt ông 

nằm xuống chiếc giường sạch sẽ với tấm ra mới 

trắng tinh, ông lại thì thầm:“Cô đúng là một 

93

Theo dòng thời gian

thiên thần. Đúng vậy đấy, cô chắc chắn là một 

thiên thần”. những lúc như thế, tôi liền biết 

việc tiếp theo mình phải làm: cầm tay ông trong 

lòng tay mình rồi hướng tới góc chiếc ngăn kéo. 

mỗi ngày, ông đều đưa cho tôi một đồng xu. Và 

mỗi ngày, tôi lại ngầm bỏ đồng xu ấy trở lại.

Vào ngày cuối cùng, tôi mời linh mục 

Howard đến. Ông nhẹ nhàng đọc Thánh Kinh 

chẳng khác nào người ta ru một đứa trẻ vào 

giấc ngủ êm ái. Giọng ông đều đều, trìu mến… 

“Phúc thay ai có tâm hồn nghèo khó, vì nước 

trời sẽ là của họ. Phúc thay ai sầu khổ, vì họ sẽ 

được Thiên Chúa ủi an. Phúc thay ai hiền lành, 

vì họ sẽ được Đất Hứa làm gia nghiệp”.

một ý nghĩ thoáng hiện trong đầu tôi: “Ông 

Ditto đúng là người nghèo khó và hiền lành; 

ông luôn cắn răng chịu đựng, không một lời 

than vãn. Nhưng giờ đây, trong giờ phút cuối 

cùng của cuộc đời, ông ấy lại không thể nghe 

thêm được lần nữa lời chúc về một cuộc sống 

hạnh phúc ở cõi vĩnh hằng”. 

Khi vị linh mục đi rồi, tôi đứng lặng hồi lâu 

với đồng xu trong tay. Cuối cùng, tôi đặt nó vào 

giữa đống đồ đạc còn lại của ông Ditto rồi buộc 

Hạt giống tâm hồn

94

tất cả chúng vào một bọc nhỏ và ghi tên ông lên 

đó. Sau đó tôi mang chúng tới văn phòng và gợi 

ý chuyển chúng tới cho ông Howard.

Chiều muộn hôm ấy, ngay trước khi hết giờ 

làm việc, tôi gặp ông Howard ở khoa. Ông nhìn 

tôi mỉm cười, nói: “Dường như ông Ditto đã để 

lại một gia tài nhỏ. Tôi nghĩ là ông ấy muốn cô 

giữ nó”.Ông lấy trong ví ra một đồng kẽm và 

đặt vào bàn tay tôi.

nhìn đồng xu trong tay và nhớ lại ánh mắt 

ông Ditto, tôi chợt hiểu ý nghĩa món quà của 

ông ấy. Hết lần này tới lần khác, tôi đã nhận nó 

bằng tâm trạng buồn rầu thương cảm vì nghĩ 

rằng đó là thành quả chắt chiu cả đời nghèo 

khó của ông. Chỉ lần này, tôi mới nhận ra giá trị 

thực sự của nó: nó chính là biểu tượng của niềm 

tin yêu trong cuộc sống. mọi buồn đau, tiếc nuối 

trong tôi chợt tan biến. Là một người đàn ông 

nhỏ bé tội nghiệp, nhưng gia tài mà ông Ditto 

để lại lại hết sức lớn lao. Đó chính là sự nhẫn 

nại, đức tin và một trái tim giàu yêu thương.

Tôi tới căng tin bệnh viện mua một cốc cà 

phê rồi chọn chỗ ngồi ở chiếc bàn trống gần cửa 

sổ. Trời đã tối. một ngôi sao đêm nhỏ bé đang 

95

Theo dòng thời gian

lấp lánh giữa bầu trời. Tôi nâng cốc cà phê nóng 

ấm, bốc khóc lên môi và thầm thì lời chúc: “Ông 

Ditto, người sẽ được Đất hứa làm gia nghiệp”. 

- Doris Cheney Whitehouse

Hạt giống tâm hồn

96

Tìm lại các 

giác quan 

Sức khỏe tựa như vương miện của con người 

nhưng chỉ người ốm mới biết quý trọng nó.

- Tục ngữ Ai Cập

Vào giữa những năm 80, trong lúc tôi 

đang dùng bữa tại một nhà hàng thì đột nhiên 

một miếng ván lớn trang trí trên trần nhà đổ 

ụp xuống đầu tôi. người tôi bị đè bẹp xuống 

mặt bàn. Tôi là nạn nhân duy nhất trong tai 

nạn đó.

Tôi không bị bất tỉnh nhưng một vết thương 

ở đầu đã khiến tôi nằm liệt giường, nhầm lẫn và 

mất phương hướng hàng tháng trời, một phần 

cơ thể bị liệt trong một năm rưỡi. Trong giai 

đoạn mấy tháng đầu hồi phục, tất cả giác quan 

97

Theo dòng thời gian

của tôi đều trục trặc. mắt tôi kèm nhèm và trở 

nên vô cùng nhạy cảm với ánh sáng, vì thế cả 

ngày phòng ngủ của tôi đều phải che rèm cửa. 

Thậm chí việc nhìn những họa tiết khác nhau 

trên chiếc chăn cũng khiến tôi mất bình tĩnh, 

tôi phải lật mặt trơn của tấm chăn đó lại.

Tôi không thể nghe nhạc vì ca từ và nhịp 

điệu khiến đầu tôi như muốn nổ tung. Tôi 

không thể tiếp chuyện điện thoại vì tôi không 

thể xử lý các âm thanh và sắp xếp chúng thành 

những thông điệp có nghĩa. Tôi cũng không 

thể cảm nhận được mùi vị của thức ăn hay mùi 

thơm dịu nhẹ từ mái tóc của đứa con gái nhỏ.

Có những ngày, chỉ cần một va chạm nhẹ 

cũng khiến tôi đau đớn. những đồ vật nhẹ như 

một tờ giấy đặt lên đôi chân trần cũng nặng tựa 

ngàn cân. Việc kéo một chiếc áo len dài tay qua 

khuỷu tay khiến tôi điếng người như khi móng 

tay bạn cào vào một tấm bảng.

những giác quan vốn theo tôi từ nhỏ đến 

giờ bỗng trở nên lạ lẫm. Tôi nhớ chúng. Giống 

như một con mèo bị cắt tỉa phần ria mép, tôi 

mất cảm giác về sự thăng bằng cũng như khái 

niệm về nông - sâu hay xa - gần. Chỉ một việc 

Hạt giống tâm hồn

98

đơn giản là ra khỏi giường để rót một cốc trà 

cũng khiến tôi bầm dập thâm tím vì liên tục 

vấp ngã. Trước khi tai nạn xảy ra, tôi là phóng 

viên của báoThe Washington Post. nhưng sau 

sự kiện ấy, tôi chẳng những không tiếp tục được 

công việc mà thậm chí còn không làm được việc 

đơn giản đọc những lời động viên an ủi của các 

đồng nghiệp tốt bụng.

Cả ngày nằm dài trên giường, không đến công 

ty, không thể chăm sóc cho Katie - đứa con gái 

hai tuổi, tôi tiếp tục đánh mất ý thức về bản thân. 

nếu tôi không phải là một người vợ, người mẹ và 

là một nhà báo thì tôi là ai? Trong khoảnh khắc, 

dường như sự hài hước, ý thức về vai trò, mục 

đích, sự an toàn và quan trọng nhất là ý thức về 

sự an bình trong tôi đều tan biến.

những hậu quả đáng lo ngại này kéo dài 

mấy tháng và đã thay đổi cuộc sống của tôi 

theo cách mà tôi không thể hình dung được. Do 

không thể phát âm chính xác hay đọc hiểu các 

thông điệp nên cảm giác xấu hổ luôn giày vò 

tôi. Thậm chí ngay cả khi không còn nằm liệt 

giường, tôi vẫn xấu hổ về tình trạng hiện tại của 

mình đến nỗi không dám ra khỏi sân sau nhà 

mình. Cảm giác bị cô lập xâm chiếm tôi. Thay 

99

Theo dòng thời gian

vì tận hưởng những giây phút vui vẻ cùng gia 

đình và bạn bè, ban ngày tôi chìm ngập trong 

cảm giác mất mát, đêm đến lại hoảng hốt sợ hãi 

trước tương lai. 

Suốt thời gian khủng hoảng đó, tôi luôn 

day dứt trong lòng câu hỏi:“Tại sao lại là tôi, 

tại sao lại là những điều này, tại sao lại là bây 

giờ?”.Tại sao Chúa lại bắt tôi phải chịu đựng 

sự đày đọa này? 

Quãng thời gian khó khăn ấy cũng là cơ hội 

để tôi tự vấn mình. Khám phá quan trọng nhất 

của tôi là: thần thánh thường hiện hữu ở những 

nơi và những lúc bạn không ngờ tới. nhà tiên 

tri moses đã tìm thấy Chúa trong bụi cây bốc 

cháy. Còn tôi tìm thấy người trong nồi nước xốt 

mì Ý tại nhà. nhiều tháng sau vụ tai nạn, món 

nước xốt mì Ý là thứ đầu tiên tôi có thể cảm 

nhận mùi vị một cách chính xác.

Đó là món quà của một người bạn tốt bụng 

dành cho tôi. Và khi món ăn tuyệt vời đó sôi 

lên trong nồi đưa hương thơm khiêu khích len 

lỏi vào phòng, tôi đã không dám tin vào khứu 

giác của mình. nhưng thật buồn cười, tôi cứ thế 

đi theo mùi thơm thân quen mà xa lạ của tỏi, 

Hạt giống tâm hồn

100

hành, cà chua, tiêu và oregano

(7)

xuống dưới lầu 

rồi đi vào nhà bếp. Tôi quýnh lên vì sung sướng. 

Đứng trong nhà mình mà tôi vui mừng như 

đứng trên vùng đất thánh. Tôi đã khám phá ra 

phép màu linh thiêng ngay trong khoảnh khắc 

bình thường của cuộc sống, cái khoảnh khắc 

mà từ đó cuộc đời tôi hoàn toàn thay đổi.

Tôi hớt chiếc muỗng vào nồi nước xốt quyến 

rũ và đưa lên miệng. Tôi vẫn chưa thể cảm nhận 

được vị của nước xốt, chỉ phân biệt được nhiệt độ 

và các thành phần. nhưng không quan trọng. 

Tôi thật sự biết ơn vì mình đã cảm nhận được 

mùi thơm tuyệt vời của cuộc sống bình thường 

đã mấy tháng trời ngủ quên trong tôi. Tôi sung 

sướng chạy đi. Đầu tiên, tôi vào phòng tắm và 

lấy một lọ dầu ấm Vicks Vaporub. Đúng rồi, 

mùi khuynh diệp! rồi tôi vùi mặt vào những bộ 

quần áo mới được ủi phẳng phiu, thưởng thức 

mùi thơm trên một chiếc áo sơ mi còn ấm. Và 

tôi cứ thế mừng rỡ chạy khắp nơi.

những tuần sau đó, tôi tiếp tục khám phá 

cuộc sống trong sự ngỡ ngàng thích thú như 

một đứa trẻ. Lần lượt từng giác quan được khơi 

mở: vị giác, thính giác, thị giác, rồi xúc giác. 

(7) Oregano:Tên một loại gia vị rất thơm và đặc trưng cho các 

món Âu, đặc biệt là trong các món Ý.

101

Theo dòng thời gian

mỗi giác quan hồi phục được tôi chào đón bằng 

một cảm giác mê say sung sướng và xúc động 

đến không cầm được nước mắt. Cắn vào một 

quả đào chín mọng nước. Lắng nghe một bản 

nhạc. ngắm ánh mặt trời rạng rỡ qua khung 

cửa sổ. Thoải mái mặc chiếc áo len dài tay yêu 

thích. Và dĩ nhiên, hạnh phúc dang đôi tay ôm 

con gái tôi vào lòng như trước.

Chính những biến động ấy khiến tôi nhận ra 

rằng, trước đó chưa bao giờ tôi biết cảm tạ những 

điều tưởng chừng hết sức bình dị mà chứa đựng 

biết bao hạnh phúc trong cuộc sống. Tôi mặc 

nhiên thừa nhận những hương vị mà tôi ngửi 

thấy mà không mảy may biết rằng đó là một điều 

may mắn. nghe có vẻ sáo rỗng, nhưng sự thực là 

chúng ta thường không ý thức được ân huệ cuộc 

sống ban tặng cho đến khi tai họa ập xuống. 

nhiều năm sau đó, tôi luôn cố gắng để mỗi 

ngày là một trải nghiệm tuyệt vời và sôi nổi, 

trong đó từng hình ảnh, âm thanh, màu sắc 

và mùi hương của cuộc sống đều được tôi đón 

nhận bằng cả trái tim. Và tôi tin rằng bạn cũng 

có thể làm điều đó nếu bạn đón lấy cuộc sống 

bằng một tấm lòng biết ơn.

- Sarah Ban Breathnach

Hạt giống tâm hồn

102

Ước mơ vươn tới 

một ngôi sao

Những giấc mơ vô cùng quan trọng. 

Bạn sẽ không thể làm bất cứ việc gì 

nếu không thể hình dung ra nó.

- George Lucas

một ngày đẹp trời tháng 10 năm 1965, 

công ty walt Disney Productions đã mua trọn 

một vùng đấtrộng lớn còn hoang sơ với diện 

tích gấp đôi manhattan nằm cách Orlando, 

florida, 16 dặm về phía Tây nam. Trong khi 

giới quan sát chê nơi này chỉ là một vùng đầm 

lầy với những rừng cây bách rậm rạp khó có cơ 

may phát triển thì Disney lại nhìn ra một tương 

lai thịnh vượng - một vương quốc lý tưởng cho 

những kỳ nghỉ tuyệt vời mang tên Walt Disney 

World- Thế giới walt Disney. Tuy nhiên, đó chỉ 

là điểm khởi đầu. Disneycòn ấp ủ một ước mơ 

103

Theo dòng thời gian

vượt qua tầm vóc của hết thảy những thành 

công mà ông đạt được trước đó. 

- Không phải rất tuyệt sao nếu chúng ta 

xây dựng ở đây một thành phố, một xã hội kiểu 

mẫu cho tương lai, nơi con người có thể sống 

mà không phải lo lắng tới nạn kẹt xe, khói bụi ô 

nhiễm hay điều kiện sinh hoạt quá tồi tệ? - walt 

nói.

- nhưng walt à, dự án đó sẽ ngốn hàng trăm 

triệu đô la chứ chẳng chơi đâu! - Joe Potter - phó 

giám đốc của Disney lên tiếng can ngăn.

Đôi mắt nâu của Disney vẫn lấp lánh. Ông 

nói:

- Joe, anh không thể tập trung vào vấn đề 

cốt lõi và bỏ qua những điều không cần thiết 

được à?

Đó là lời phê Disney thường dùng. Suốt đời, 

walter elias Disney luôn ấp ủ những ước mơ. 

Không những thế, ông còn là một người lao 

động hết mình. 

Vương quốc đầu tiên

năm walt bốn tuổi, cha cậu - ông elias 

Hạt giống tâm hồn

104

Disney, đã đưa ra một quyết định đặc biệt 

quan trọng mang tính định hướng cho tương 

lai của walt sau này. elias Disney là một thợ 

mộc nghiêm nghị và là một người sùng đạo, 

ngày Sabbath

(8)

luôn được ông tuân thủ nghiêm 

ngặt. Khi ba quán rượu gần nhà lần lượt mọc 

lên, ông hết sức giận dữ. Ông nói với flora - vợ 

ông rằng: “Thành phố này không phải là nơi 

thích hợp để nuôi dạy trẻ nhỏ”. Và thế là chẳng 

bao lâu sau, họ mua một nông trang rồi chuyển 

tới Crane, cách thành phố Kansas hàng trăm 

dặm về phía Bắc.

ngoài Disney và cha mẹ, gia đình Disney 

còn bốn thành viên khác: Herbert 17 tuổi, 

raymond 15 tuổi, roy 12 tuổi và ruth 2 tuổi. 

Sự chênh lệch tuổi tác đáng kể đó đồng nghĩa 

với việc walt không có ai cùng chơi trong nông 

trang. Vì thế ông thường vui đùa với các con 

vật nuôi trong trang trại. Ông tự sáng tạo ra 

các trò chơi và luật chơi, đồng thời tổ chức các 

trò chơi đó như thể những con vật này hiểu và 

cũng muốn chơi đùa cùng ông. Skinny - tên một 

con heo con, kêu ré lên trong trò chơi bịt mắt 

(8) Ngày nghỉ ngơi và thờ phụng Chúa, theo đạo Cơ Đốc là Chủ 

nhật hàng tuần.

105

Theo dòng thời gian

trốn tìm; Pete - con chó săn nhỏ của gia đình, 

đã chứng minh nó là một đấu sĩ có tài trong trò 

chơi kéo co. Còn Charley - một con ngựa kéo xe 

già nua, tự sáng tạo trò chơi cho riêng mình: 

nó phóng như bay vào vườn cây ăn quả mỗi khi 

walt trèo lên lưng. những con vật này vừa là đồ 

chơi vừa là những người bạn của walt Disney, 

còn nông trang chính là vương quốc thần kỳ 

đầu tiên của ông.

Giống như bao nông dân khác, elias cũng tận 

dụng các thùng phuy trước đó từng chứa hắc ín 

để trữ nước mưa. một ngày nọ, walt nhận thấy 

một chiếc thùng ấy - khi chưa kịp đổ nước vào 

- đang chảy hắc ín ra dưới sức nóng gay gắt của 

mặt trời. Cách đó không xa, trong chuồng heo, 

con heo nái walt thường cưỡi lao thẳng vào đàn 

heo thiến đang khịt khịt mũi một cách thỏa mãn. 

Thấy nó đúng là đối tượng hoàn hảo cho một bức 

chân dung, Disney vội chộp lấy một cây chổi lông, 

nhúng vào chỗ hắc ín, bắt đầu một ý tưởng, và 

bức tường bên nhà nhanh chóng trở thành tác 

phẩm hội họa của ông.

Kết quả của những giây phút sáng tạo đó 

là walt bị cha phạt nhốt vào chuồng ngựa. Cậu 

bé nhận ra rằng gia đình không tôn trọng năng 

Hạt giống tâm hồn

106

khiếu của cậu. nhưng, thật may là một người 

họ hàng, dì margaret, đã nhận ra tài năng của 

walt qua bức vẽ. Bà mua cho walt một xấp giấy 

và một hộp bút chì màu. Cậu bé nhanh chóng 

lấp đầy tập giấy bằng những bức họa sinh động 

về mọi thứ cậu nhìn thấy quanh nhà kho.

“mình sẽ trở thành họa sĩ”

walt vẽ bất cứ lúc nào có thể. Lề các cuốn 

sách giáo khoa của cậu luôn đầy những hình 

ảnh sóc, dê, lợn - những người bạn quen thuộc 

ở nông trang Crane. Điều đặc biệt là dưới bàn 

tay cậu bé, chúng không đơn thuần là những 

nét vẽ trên tờ giấy vô tri vô giác, mà từng hình 

ảnh đều toát lên vẻ sống động kỳ lạ. Có lần, cô 

giáo giao cho cả lớp bài tập vẽ một bức tranh 

tĩnh vật: một bình hoa xuân. Kết quả là cô vô 

cùng ngạc nhiên khi thấy những bông hoa của 

walt. Chúng sống động như thật: hoa tulip kiều 

diễm xen lẫn những cánh hoa thủy tiên mềm 

mại khoe sắc rực rỡ.

năm 1917, elias lại chuyển nhà thêm lần 

nữa, lần này ông quyết định trở về Chicago. Tại 

đây, walt theo học trường phổ thông mcKinley. 

107

Theo dòng thời gian

Tuy nhiên, chỉ có một điều quan trọng duy nhất 

với ông lúc bấy giờ: được vẽ; ngoài ra, mỗi tuần 

ông còn có thêm ba buổi học dưới sự hướng dẫn 

của một họa sĩ chuyên vẽ tranh biếm họa tại 

trường mỹ thuật Chicago. Sau khi tốt nghiệp 

phổ thông, walt làm nghề lái xe cứu thương cho 

Hội Chữ thập đỏ ở Pháp trong gần một năm. 

Khi trở lại, ông mang theo 600 đô la tiền tiết 

kiệm và một quyết tâm mới: “Mình sẽ trở thành 

một họa sĩ”.

Ông xin vào làm tại một công ty quảng cáo 

nhỏ. Với công việc này, ông được trả 50 đô la 

một tháng, và cũng tại đây, ông đã gặp gỡ người 

họa sĩ trẻ tên là Ub iwerks. Họ nhanh chóng 

trở thành bạn thân và một thời gian ngắn sau 

đó cả hai đã tự đứng ra làm quảng cáo. Tháng 

đầu tiên, họ kiếm được 135 đô la nhưng tháng 

tiếp theo, họ gần như chẳng kiếm nổi đồng nào.

Sau đó, họ tới làm việc tại Kansas City Slide, 

công ty này chuyên sản xuất và trình chiếu các 

mẩu quảng cáo dài một phút tại các rạp chiếu 

bóng địa phương. Đó là bước đi đầu tiên của 

walt vào thế giới phim hoạt hình - một lĩnh vực 

còn khá mới mẻ thời bấy giờ. 

Hạt giống tâm hồn

108

Ở đây, walt miệt mài nghiên cứu và thử 

nghiệm. Dần dần ông tìm ra một phương pháp 

tuy vừa tốn tiền vừa tốn thời gian nhưng lại rất 

gần với sự mô phỏng của các chuyển động mà 

ông đang tìm kiếm. Để vẽ một bé trai đang đá 

bóng, ông phải vẽ 20 bức hình riêng biệt gồm 

những chuỗi hành động tiếp diễn liên tục.

Thời gian này, ông quyết định mở một 

xưởng phim lấy tên là Laugh-O-Grams. nhờ sự 

giúp đỡ của Ub, walt đã hoàn thành một loạt 

thước phim ngắn trình chiếu tại các rạp hát địa 

phương. Đó là những thước phim rời kéo dài 

một phút để quảng cáo cho các sản phẩm địa 

phương. Quản lý rạp hát đã thực sự ấn tượng: 

“Nhưng có phải chúng tốn kém lắm không?”- 

Ông ta thắc mắc. “Tôi có thể làm chúng với giá 

30 xu một tập.”- walt thuyết phục, và người 

quản lý đã đồng ý thuê ông làm tất cả.

Tuy nhiên, trên đường tới công ty cũ để gửi 

đơn xin thôi việc, walt chợt sững lại khi nhận 

ra rằng 30 xu một tập chỉ là chi phí sản xuất. 

Ông đã quên không cộng vào đó tiền công. 

“Nhưng nó cho ta cơ hội thử nghiệm.”- Ông 

tự nhủ và hân hoan khoe với Ub. Và đây cũng 

chính là tiêu chí quan trọng nhất trước bất cứ 

một thương vụ mới nào trong cuộc đời Disney. 

109

Theo dòng thời gian

nhưng không lâu sau đó, Laugh-O-Grams 

bị phá sản. Disney bị đuổi khỏi nhà và phải ngủ 

trên ghế trong văn phòng.

nhiều tháng trước đó, văn phòng của Disney 

thường xuyên bị một bầy chuột lớn ghé thăm do 

chúng đánh hơi được những mẩu thức ăn thừa từ 

bữa trưa còn sót lại trong các giỏ rác. Các cục tẩy 

và những chiếc bút chì trở thành nạn nhân trực 

tiếp dưới những bộ răng sắc của bầy chuột. Thấy 

vậy, một số họa sĩ trong xưởng phim đã đề nghị 

đặt bẫy. nhưng walt không tán thành. Thay vào 

đó, ông chế ra một chiếc bẫy vô hại rồi bắt 10 con 

chuột và làm cho chúng một cái lồng bằng kim 

loại. Trong số đó có một con chuột đã thực sự trở 

thành bạn của walt. Ban đêm, lúc walt làm việc 

một mình, con mortimer - cái tên này do walt đặt 

cho nó - được phép nô đùa tự do trên mép giá vẽ, 

nó thường táo bạo cọ cọ hàm ria vào đó.

Để tiếp tục niềm đam mê, walt quyết định 

chuyển tới một vùng đất khác, một nơi mà bằng 

sự quyết tâm, con người có thể biến giấc mơ 

thành hiện thực. Đó là Hollywood. Số tiền còn 

lại chỉ đủ giúp ông mua một chiếc vé tàu, sau 

đó, ông bắt đầu thu xếp đồ đạc. Đêm trước khi 

rời đi, ông quyết định giải phóng cho gia đình 

Hạt giống tâm hồn

110

chuột. Ông cẩn thận cầm chiếc lồng tới một bãi 

đất hoang. Được “tháo cũi sổ lồng”, 9 con chuột 

chạy ào ra vùng đồng cỏ mênh mông, nhưng 

con thứ 10 vẫn đứng im đó. Đó là con mortimer, 

nó nhìn walt bằng đôi mắt long lanh.

người cầu toàn

Trước khi rời thành phố Kansas, Disney 

đang làm dở dang loạt phim Alice ở xứ sở thần 

tiên. nhân vật chính trong bộ phim là một cô 

bé. Ý tưởng của ông là xây dựng bộ phim về 

một cô bé trong không gian toàn màu trắng, 

bao quanh cô là rất nhiều con vật hoạt hình và 

chuyển động của chúng nhịp nhàng với chuyển 

động của cô bé. Ông đã gửi bộ phim này tới công 

ty winkler - một nhà phân phối phim hoạt hình 

ở new York. một vài tuần sau, trong lúc đang 

thất nghiệp ở Hollywood, ông nhận được đơn 

đặt hàng đầu tiên: winkler cần 12 tập phim.

những thành công ban đầu từ loạt phim về 

Alice hóa ra không mang lại nhiều kết quả tốt 

đẹp. Disney yêu cầu vẽ lại và quay lại hết cảnh 

này đến cảnh khác. Do đó, lợi nhuận của ông 

cứ thế hao hụt dần. mọi người thường nói rằng, 

111

Theo dòng thời gian

walt đã sản xuất 57 tập phim về Alice nhưng 

thực chất tập phim thứ 16 là tập phim cuối 

cùng thu được lợi nhuận.

Trong khi các nhân viên lành nghề của ông 

có thể yêu cầu khoản tiền lương 120 đô la một 

tuần thì bản thân walt chỉ còn lại tối đa 50 đô 

la mà thôi; và vào thời điểm khó khăn, số tiền 

đó hạ xuống chỉ còn 15 đô la. Tuy nhiên, trong 

số những nhân viên ấy, có một người đã chấp 

nhận khoản tiền lương ít hơn, đó là Lillian 

Bounds - một người phụ nữ da màu nhỏ bé xinh 

đẹp. roy - anh trai của walt, nhận ra rằng Lilly 

đã hai tuần liền không nhận lương. Cũng chính 

ông đã phát hiện thấy sự quan tâm đặc biệt mà 

walt dành cho Lilly khi đưa cô về nhà.

Đắm mình trong thế giới tưởng tượng đầy 

sáng tạo, walt chưa từng bị hút hồn trước bất 

cứ người phụ nữ nào, nhưng cô gái này lại là 

một ngoại lệ. một buổi tối, ông đột nhiên vươn 

người qua bàn và trao cho cô một nụ hôn bất 

ngờ. Sau đó không lâu, ông chính thức ngỏ lời 

cầu hôn với cô.

Đến đầu năm 1928, khi ý tưởng cho bộ phim 

Alice ở xứ sở thần tiênđã cạn kiệt, walt lại cùng 

Hạt giống tâm hồn

112

cộng sự bắt tay vào một loạt phim hoạt hình mới 

mang tên Oswald, chú thỏ may mắn. mặc dù 

chú thỏ Oswald giành được rất nhiều thiện cảm 

của công chúng, nhưng chính sự cầu toàn của 

walt đã đẩy hãng phim của ông tới bờ vực phá 

sản. Ông yêu cầu thêm ngân sách để mở rộng 

loạt phim về Oswald nhưng đề nghị đó đã bị từ 

chối. Công ty winkler buộc ông đứng trước hai 

sự lựa chọn: hoặc chấp nhận vốn ngân sách làm 

phim hạn hẹp hơn hoặc chấm dứt quan hệ hợp 

tác. walt rất tức giận, ông muốn trực tiếp nói 

chuyện với công ty winkler, vì vậy ông quyết 

định cùng Lilly tới new York.

Tuy nhiên, không như mong đợi của walt, 

cuộc gặp gỡ giữa hai bên đã kết thúc bằng việc 

chấm dứt quan hệ hợp tác. Tức giận, walt lao 

về khách sạn nơi Lilly đang chờ và thông báo 

với cô bằng một giọng đầy bức bối: “Anh mất 

việc rồi, nhưng anh vui lắm! Chừng nào còn 

sống, anh sẽ không bao giờ làm việc cho người 

khác nữa”. rồi với sự lạc quan vốn có, walt 

đánh điện cho roy: “Mọi thứ đều ổn”. walt quả 

quyết rằng ông sẽ tìm ra một nhân vật khác 

thay thế cho Oswald.

113

Theo dòng thời gian

“Chúng ta đã có nó”

Vào ngày 16 tháng 3 năm 1928, walt và 

Lilly lên tàu trở về Hollywood. ngay khi vừa tới 

nơi, walt đặt bút vẽ điên cuồng - ông giật phăng 

hết tờ giấy này tới tờ giấy khác, vò nát chúng 

rồi lại bắt đầu với một tờ mới. Đôi lúc, mắt ông 

nhìn xa xăm vào một khoảng không vô định. 

Ông đang nhớ về một chú chuột - chú chuột có 

tên là mortimer.

Lại một đêm không ngủ nữa. Và rồi, sau 

đêm ấy, ngôi sao hy vọng của walt đã xuất 

hiện: một chú chuột tinh quái và dũng cảm với 

chiếc quần màu đỏ có hàng cúc bằng ngọc trai. 

Không những thế, chú chuột này còn hay gãi 

đầu giống như Charles Lindbergh. nó bị mê 

hoặc bởi thành công của một phi công vĩ đại 

nên ôm mộng chế tạo chiếc máy bay riêng cho 

mình. Đúng rồi! Bộ phim sẽ có tên Chiếc máy 

bay điên rồ (Plane Crazy), và chính chú chuột 

mortimer sẽ thủ vai chính.

rồi như không thể kìm nén được, ông liến 

thoắng kể cho Lilly toàn bộ chi tiết của bộ phim 

đang thai nghén trong đầu ông. nhưng vừa 

nghe xong, Lilly đã do dự: “Mortimer là một cái 

tên khủng khiếp chỉ dành cho chuột thôi anh 

Hạt giống tâm hồn

114

ạ!”. walt suy nghĩ: “À, nếu không thì… cái tên 

Mickey em nghĩ sao? Chuột Mickey - nghe có vẻ 

thân thiện đấy”.

Và thế là chú chuột mickey trong tưởng 

tượng dần dần được hiện thực hóa bằng những 

nét vẽ sống động. nó có cái đầu hình tròn, rất 

dễ vẽ. Và sau bao lần trăn trở, chỉnh sửa, cuối 

cùng walt quyết định cho nó một đôi tai cũng 

hình tròn. Thân người nó hình quả lê với cái 

đuôi thon dài còn đôi chân nhỏ xíu được xỏ 

trong một đôi giày quá cỡ. Cũng vì vẽ bốn ngón 

tay đeo găng luôn dễ dàng và rẻ hơn năm ngón 

tay nên mickey sống cả cuộc đời với đôi bàn tay 

mỗi bên thiếu đi một ngón.

Trong thời gian này, walt mang những thước 

phim mẫu tới new York tranh thủ tìm kiếm cơ 

hội. nhưng rồi, chào đón ông luôn là thái độ hờ 

hững. niềm hy vọng của ông liên tiếp bị từ chối. 

“Đó là một trong những thời điểm thăng trầm 

trong cuộc đời Walt. Ông ấy đã đặt cược mọi thứ 

nhưng suốt một tháng trời lăn lộn khắp New 

York, ông ấy không thuyết phục được ai quan tâm 

tới bộ phim này.” - Ub kể lại.

Tuy nhiên, walt vẫn ấp ủ hy vọng cuối cùng. 

115

Theo dòng thời gian

một năm trước, vào tháng 10 năm 1927, các nhà 

làm phim lần đầu tiên đưa hiệu ứng âm thanh vào 

phim. Kể từ đó, hơn một ngàn rạp hát bắt đầu áp 

dụng phương pháp này và lượng khán giả đã tăng 

lên con số đáng kinh ngạc - 95 triệu người một 

tuần. “Chúng ta sẽ tạo ra một chú chuột Mickey 

biết nói.”- Disney quyết định.

Đây là điều chưa từng xảy ra trước đó. Phương 

pháp ghi âm trong phim trước nay chỉ hiệu quả 

khi nhân vật là con người trực tiếp nói theo nội 

dung trong kịch bản, còn làm sao để lời nói của 

một nhân vật hoạt hình có thể trùng khớp với 

âm thanh được ghi âm một thời gian dài sau khi 

những bức vẽ đã hoàn thành? roy và walt đã tiến 

hành một thử nghiệm với thước phim dài hơn 10 

mét và chạy chỉ trong 30 giây. Họ tự tạo tiếng 

động, tiếng chuông đeo, tiếng còi, thậm chí cả 

tiếng ván chà giặt quần áo. Chính walt đã dùng 

tay bịt mũi để lồng tiếng cho mickey với một 

giọng the thé của đàn ông (và ông đã đảm nhiệm 

vai trò này suốt 18 năm trời).

những thử nghiệm này diễn ra trong tiếng 

cười thích thú của hai anh em và ngày nào họ 

cũng làm đi làm lại cho đến tận khuya. Họ cố 

gắng để âm thanh càng nhịp nhàng với hành 

Hạt giống tâm hồn

116

động càng tốt. Và rồi công sức của họ cũng 

được đáp trả. walt mừng rỡ reo lên: “Được rồi! 

Chúng ta đã thành công rồi”.

Bước nhảy của sự sáng tạo 

Bộ phim Chuột mickey đã tạo ra một cơn 

địa chấn trên toàn thế giới. Sự thành công của 

Chuột mickey đã khơi dòng cho trí tưởng tượng 

và tư duy sáng tạo của walt, để từ đó, hãng 

phim Disney đã cho ra đời một loạt nhân vật 

mới như Chó Pluto, Chó goofy, Ngựa Horace

và Bò Clarabelle.Tất cả các nhân vật này đều 

được mô phỏng theo những người bạn ở nông 

trang của walt.

Vịt Donald ra đời sau khi walt và một số 

nhân viên của ông nghe thấy giọng nói của 

Clarence nash - một chuyên viên lồng tiếng. 

“Đó sẽ là một con vịt tốt tính nhưng dễ nổi nóng 

khi bị khiêu khích!”- walt nói. Và ngay sau đó 

nash được bổ sung vào đội ngũ nhân viên. “Hãy 

tạo ra một con vịt tự phụ và vênh váo. Và vì con 

vịt không thể sống thiếu nước nên anh nghĩ sao 

về việc khoác cho nó một cái áo hải quân nhỏ và 

một chiếc mũ thủy thủ?” - walt gợi ý với người 

sản xuất phim hoạt hình fred Spencer. 

117

Theo dòng thời gian

Không phức tạp và trừu tượng, các bộ phim 

của Disney luôn hướng tới những giá trị đạo đức 

tốt đẹp, nhẹ nhàng mà mạnh mẽ. Dũng cảm và 

đức hạnh luôn chiến thắng sự độc ác xấu xa và 

nỗi sợ hãi. Chăm chỉ luôn đánh bại lười biếng; 

thiếu quyết tâm chỉ đem lại thất bại. Theo cách 

nói riêng của walt, những bộ phim này đã khơi 

dậy “Mickey trong chúng ta - vì nội dung của 

chúng rất gần gũi với thực tế cuộc sống, còn các 

nhân vật trong phim thường mang những nét 

tính cách tiêu biểu của con người, như chúng 

cười trước những điều ngớ ngẩn, hát vui trong 

bồn tắm và mơ mộng những điều tốt đẹp”.

Khi con của Disney còn nhỏ, ngày thứ Bảy 

luôn là “Ngày của Cha”, walt thường dành cả 

buổi chiều để đưa các con ghé thăm khu vui chơi 

ở gần nhà. Sau này walt nhớ lại: “Đó là những 

ngày hạnh phúc nhất của cuộc đời tôi. Bọn trẻ 

cưỡi vòng quay ngựa gỗ còn tôi ngồi trên một băng 

ghế và ăn đậu phộng. Mỗi khi ngồi đó một mình, 

trong đầu tôi lại trỗi dậy ý tưởng về một công viên 

gia đình, nơi cha mẹ và con cái có thể vui đùa 

cùng nhau”. rồi ông mường tượng ra công viên 

của riêng ông, ở đó đầy ắp những câu chuyện và 

nhân vật hoạt hình. Đó chính là Disneyland.

Hạt giống tâm hồn

118

Theo dự kiến của ông, công viên đó có 

một lối vào, từ đó mở ra bốn khu riêng biệt: 

Adventureland,  frontierland,  fantasyland, 

Tomorrowland - những thế giới mơ ước của trẻ 

nhỏ. Trong những thế giới này, chỉ có hai mùa 

là mùa xuân và mùa hè. Để bước vào thế giới, 

nơi đặt chân đầu tiên của du khách sẽ là vùng 

đất main Street, USA. Từ đó du khách sẽ thấy 

lâu đài của nàng công chúa đang ngủ ở trước 

mặt. Bao quanh khu công viên là một đoàn tàu 

sắt thật dài, động cơ của nó phát ra âm thanh 

ma quái. người đầu tiên chào đón du khách 

bước vào thế giới của các nhân vật hoạt hình sẽ 

là chú chuột mickey.

mở đầu cho kế hoạch của mình, ông mua 

một khu vườn trồng cam rộng gần 100 hecta 

cách Los Angeles 25 dặm về phía nam. một 

phóng viên đã hỏi walt khi nào dự án hoàn 

thành và câu trả lời của ông thật đơn giản: 

“Không bao giờ, trừ khi thế giới này cạn kiệt trí 

tưởng tượng”.

119

Theo dòng thời gian

Thành phố Disney

nhiều năm liền, Lilly đã không ít lần nài nỉ 

walt nghỉ hưu để thong dong tận hưởng cuộc 

sống. Và thực tế tình hình tài chính cũng cho 

phép ông sống an nhàn, nhưng walt luôn phản 

đối lời đề nghị của Lilly. “Anh sẽ chết nếu anh 

không ra ngoài khám phá và chinh phục những 

thế giới mới.”- Ông giải thích.

Ông nhờ các nhân viên của mình tiến 

hành mua một khu đất rộng 11.000 hecta gần 

Orlando, florida. Và một buổi sáng, ông tới văn 

phòng với dự án xây dựng một thành phố mới đã 

được phác thảo. Ông gọi nó là ePCOT - từ viết 

tắt của experimental Prototype Community of 

Tomorrow (xã hội kiểu mẫu cho tương lai).

Tuy nhiên, đến mùa thu năm 1966, khi tất 

cả các kế hoạch này vẫn còn nằm trên giấy thì 

walt buộc phải tiến hành chụp X-quang do một 

cơn đau đột ngột. Các bác sĩ phát hiện Disney 

bị một khối u ác tính. Vào ngày 7 tháng 11, họ 

quyết định cắt bỏ phổi bên trái của ông nhưng 

chỉ sau hai tuần, ông đã trở lại làm việc như cũ 

vì cảm giác buồn chán khi không làm việc khiến 

ông không chịu nổi. Bệnh tình của walt ngày 

Hạt giống tâm hồn

120

càng trầm trọng, sau đó mọi hy vọng đều vụt 

tắt. Vào ngày 30 tháng 11, ông được chuyển tới 

bệnh viện do không thể gượng dậy khỏi giường. 

Khoảng 9 giờ 15 phút sáng ngày 15 tháng 12, 

tim ông mãi mãi ngừng đập.

5 giờ chiều ngày hôm đó, một khoảnh khắc 

mà những ai từng chứng kiến sẽ không thể nào 

quên. Tại Disneyland, ban nhạc của Disneyland 

đã diễu hành vào quảng trường gần City Hall. 

Kèn trống vang lên, lá cờ nước mỹ được trang 

nghiêm kéo xuống. Hai dòng lệ rưng rưng trên 

gương mặt nhạc trưởng 73 tuổi Colonel Vesey 

walker. Ông giơ cao cây gậy chỉ huy, và rồi vang 

vọng khắp khuôn viên Disneyland trong buổi 

tối mùa đông hôm ấy là giai điệu của bộ phim 

hoạt hình Pinocchio tượng trưng cho cuộc đời 

walt Disney:

Khi bạn ước mơ được vươn tới một ngôi sao

Bất kể bạn là ai

Những khát khao ấp ủ trong tim bạn

Sẽ trở thành sự thật… 

- Richard Collier

121

Theo dòng thời gian

Những chiếc xe 

miễn phí

Chúng ta sống vì điều gì 

nếu không vì mục đích giúp cuộc sống của 

những người xung quanh bớt phần khó nhọc?

- George Eliot

Vừa tỉnh giấc, Don Schoendorfer đã vội vã 

bước xuống nền xi măng lạnh lẽo của ga ra. Lúc 

này là 4 giờ sáng. nung nấu quyết tâm tạo ra 

một chiếc xe lăn rẻ nhất thế giới, người kỹ sư ở 

quận Cam, California này đã nhẫn nại dành 3 

giờ mỗi ngày trước khi đi làm, cặm cụi bên bàn 

làm việc trong nhà xe chật chội của mình.

Đầu tiên, ông thử chế tạo một chiếc xe với 

chỗ ngồi bằng vải bạt thông thường nhưng chất 

liệu để chế tạo nó quá đắt. Ông biết mình cần 

một chất liệu rẻ nhưng phải thật bền. Chiếc xe 

đó cần phải đủ khả năng vượt núi, băng qua 

Hạt giống tâm hồn

122

đầm lầy, sa mạc và chống chịu được sức nóng 

thiêu đốt cùng cái giá lạnh tê buốt mà không 

cần phải bảo dưỡng nhiều. Schoendorfer hiểu 

rằng thế giới này tồn tại vô số những người 

nghèo sống với mức thu nhập thấp hơn 2 đô la 

một ngày và vì thế, một chiếc xe lăn của phương 

Tây giá hàng trăm, thậm chí hàng ngàn đô la 

là một điều xa xỉ mà trong mơ họ cũng không 

dám nghĩ tới.

Cuối cùng, ông đã tìm ra một chiếc ghế 

bằng nhựa dẻo màu trắng - một chất liệu khá 

dồi dào ở bất cứ đâu. Điều đó thật tuyệt vời. 

ngay lập tức, Schoendorfer lao vào cuộc lùng 

tìm ghế nhựa, ông mua hàng loạt ghế nhựa giá 

3 đô la một cái. Sau đó, ông lang thang khắp các 

cửa hàng Home Depot và wal-mart để tìm kiếm 

những lốp xe giá rẻ nhất, thậm chí là những 

chiếc đinh vít có giá cạnh tranh nhất.

Trong suốt những tháng ngày miệt mài lần 

tìm đó, hồi ức về con đường ở ma-rốc 30 năm 

về trước cứ hiện về trong tâm trí ông. Vào năm 

1977, ông cùng vợ là Laurie đã có lần dừng 

chân ở Tétouan - một thành phố nằm ở phía 

nam ma-rốc; và trong cái nóng nực của buổi 

chiều ngột ngạt, ông nhìn thấy một người phụ 

123

Theo dòng thời gian

nữ tật nguyền đang lê cơ thể yếu ớt qua đường, 

trông bà chẳng khác nào một con rắn đang 

trườn đi. Đôi bàn tay của người phụ nữ ấy dán 

chặt xuống đường để đẩy tấm thân nặng nhọc 

lết từng bước. Schoendorfer nhớ lại ánh mắt coi 

thường của mọi người đối với những người ăn 

xin ngoài phố, đặc biệt, những người tàn tật còn 

bị coi thường hơn. Trên con đường đầy bụi bặm 

đó, Schoendorfer đã tự hứa rằng mình phải làm 

một điều gì đó giúp đỡ những người tật nguyền 

như người đàn bà ấy.

Lúc này, ông đang lắp hai chiếc lốp của Toys 

“r” Us

(9)

vào cặp bánh xe nhỏ bằng kim loại 

màu đen gắn dưới chiếc ghế, đồng thời lắp vòng 

bi vào chiếc xe. người kỹ sư từng tốt nghiệp từ 

trường miT cảm thấy mọi thứ có vẻ gắn kết với 

nhau khá ổn. Khi ông đẩy chiếc xe quay tròn 

lần cuối cùng, ông thầm nhủ “Có lẽ thế này là 

được rồi”.

“Cậu đã thành công rồi, Don ạ.” - mục 

sư của Schoendorfer thốt lên khi nhìn thấy 

(9) Toys “R” Us: Một trong những nhà sản xuất và buôn bán đồ 

chơi trẻ em hàng đầu thế giới, có hệ thống 1.500 cửa hàng trên 

toàn cầu bao gồm Toys “R” Us, Kids “R” Us, Babies “R” Us và 

Imaginarium. Bên cạnh đó, họ còn có cả những website giúp mọi 

người có thể dễ dàng mua được sản phẩm trực tuyến.

Hạt giống tâm hồn

124

chiếc xe nhỏ màu trắng. Trong chín tháng, 

Schoendorfer đã làm 100 chiếc xe lăn như vậy 

và ga ra của ông chẳng khác nào trung tâm chế 

tạo các thiết bị giả dành cho người tàn tật.

Vị mục sư đã gợi ý rằng anh có thể xin 

phép phái đoàn y tế của nhà thờ cho anh mang 

theo những chiếc xe này đến Ấn Độ trong thời 

gian sắp tới. nhưng khi Schoendorfer tới dự 

cuộc gặp đầu tiên để lên kế hoạch cho chuyến 

đi, những người truyền giáo trong nhóm có vẻ 

không thích thú lắm:“Cậu nghĩ chi phí vận 

chuyển những chiếc xe này sẽ tốn khoảng bao 

nhiêu?” - một người cất tiếng hỏi.

Tuy mất hứng và chán nản nhưng 

Schoendorfer vẫn tiếp tục tham dự cuộc họp. 

“Tôi cho rằng họ nghĩ là nếu họ cho tôi đi theo 

- một người đàn ông ngớ ngẩn với ý tưởng điên 

rồ - thì có lẽ tôi sẽ biến mất.”- Ông nhớ lại và 

nở một nụ cười.

Cuối cùng, họ cũng đồng ý để ông mang 

theo bốn chiếc xe tới Ấn Độ. Tại một phòng y 

tế đông đúc nằm ngoài Chennai, Schoendorfer 

nhìn thấy một người cha mang theo đứa con 

trai 11 tuổi bị tàn tật của mình. Đây chính là 

125

Theo dòng thời gian

lúc,Schoendorfer thầm nghĩ rồi vụt chạy ra 

ngoài và đẩy chiếc xe đến.

Chính khoảnh khắc cậu bé emmanuel lần 

đầu tiên ngồi lên chiếc xe, Schoendorfer đã 

hiểu ra rằng phát minh của mình thực sự có giá 

trị hàn gắn. emmanuel trông rất vui vẻ phấn 

chấn. mẹ của em đã phiên dịch lại lời của em: 

“Cảm ơn chú vì chiếc xe này”.

Khi Schoendorfer trở về nhà, công ty nơi 

anh đang làm việc bất ngờ bị phá sản. Anh quyết 

định không đi làm thuê nữa và chỉ chuyên tâm 

chế tạo xe lăn cho người khuyết tật. nhiều năm 

liền, gia đình anh phải sống tằn tiện và đến khi 

tiền bạc bắt đầu cạn kiệt, Laurie vợ anh phải đi 

làm cho Sở An sinh Xã hội.

Kể từ lần trao tặng đầu tiên đó, tổ chức phi 

lợi nhuận của Schoendorfer, Free Wheelchair 

Mission, đã chuyển đi miễn phí 63.000 chiếc xe 

trọng lượng nhẹ cho những người không thể đi 

lại. 100.000 chiếc nữa đang được chuẩn bị.

ngày nay, hai công ty Trung Quốc là nơi 

chuyên sản xuất những chiếc xe này và chúng 

có thể được chuyển tới bất cứ nơi đâu trên thế 

giới chỉ với giá 41 đô la và 17 xu. Chúng được 

Hạt giống tâm hồn

126

chuyển bằng đường biển tới 45 quốc gia trên 

thế giới như là Angola, Zimbabwe, mongolia, 

Trung Quốc, Ấn Độ, Peru, Cộng hòa Quần đảo 

fiji,... và iraq. Tại đây, vào năm 2004, binh 

chủng lính thủy đánh bộ của mỹ đã chuyển 

chúng tới hàng trăm người dân. Với hơn 100 

triệu người nghèo bị tàn tật ở các nước đang 

phát triển, Schoendorfer hiểu rằng công việc 

của ông chưa kết thúc.

“Tôi đã đặt ra mục tiêu là cho tới năm 2010, 

số xe miễn phí được gửi đến những người tàn 

tật sẽ đạt tới con số 20 triệu chiếc”,ông tâm sự.

Trong mỗi chuyến đi với số lượng xe tặng ngày 

càng nhiều, nhà phát minh này đã tận mắt trông 

thấy những hiệu quả thiết thực mà phát minh của 

mình đem lại cho cuộc sống con người. Cậu bé indra 

sống ở Chennai trước kia không bao giờ dám mơ 

ước tới trường, nhưng giờ đây cậu đang nỗ lực học 

tập để trở thành một kiến trúc sư. một bà mẹ người 

Angola đã bị mất đi đôi bàn chân do một lần vướng 

mìn khi đang làm việc trên cánh đồng nay đã có 

thể chăm sóc con nhỏ. một người đàn ông Ấn Độ ở 

Cochin, biệt danh là “Năm mươi hai”,đã kể với các 

tình nguyện viên rằng suốt 52 năm qua ông không 

ngừng cầu nguyện mỗi ngày với hy vọng một người 

127

Theo dòng thời gian

nào đó sẽ tới và đối xử tốt với ông. Và chiếc xe này là 

món quà ý nghĩa đầu tiên ông nhận được.

Các tình nguyện viên đã chụp hình những 

người nhận xe khi họ lần đầu tiên ngồi lên 

chiếc xe lăn. “Trông họ chẳng khác nào đang 

trong ngày cưới hoặc lễ tốt nghiệp. Không cần 

phải hỏi, đó là ngày quan trọng nhất trong cuộc 

đời họ. Đó là ngày cuộc sống của họ trở lại.” - 

Schoendorfer giải thích. 

-Janet Kinosian

Hạt giống tâm hồn

128

Vùng đất mặt trời 

dát vàng

Người dời núi luôn bắt đầu bằng 

việc dời đi từng viên đá nhỏ.

- Tục ngữ Trung Quốc

Đó là một ngày mưa gió ảm đạm, do vậy 

mà việc lái xe trên một đoạn đường núi quanh 

co để tới nhà Carolyn khiến tôi chẳng cảm thấy 

thích thú chút nào. nhưng con gái tôi cứ nằng 

nặc rằng tôi sẽ không phải hối tiếc vì sẽ được 

chứng kiến một điều bất ngờ trên đỉnh núi.

Tôi miễn cưỡng đi. Trên chặng đường dài 

hai tiếng đồng hồ, sương mù giăng tỏa như tấm 

mạng che mặt. Khi tôi nhận ra lớp sương dày 

đặc ở đỉnh núi cũng là lúc tôi đã đi quá xa, không 

thể trở lại được nữa. “Chẳng điều gì xứng đáng 

với chuyến đi vất vả này”, tôi đã nghĩ thế khi 

129

Theo dòng thời gian

lái xe nhích từng mét dọc con đường cao tốc 

nguy hiểm.

- mẹ sẽ ở lại ăn trưa nhưng mẹ sẽ về nhà 

ngay khi hết sương mù! - Tôi tuyên bố khi vừa 

tới nơi.

- nhưng con muốn mẹ chở con tới ga ra để 

lấy xe của con về. Ít ra thì chúng ta sẽ làm điều 

đó đúng không mẹ? - Carolyn nói.

- Thế nó cách đây bao xa? 

- Khoảng ba phút thôi. Con sẽ lái xe, vì con 

quen đường mà.

Sau mười phút ì ạch trên đoạn đường núi, 

tôi nhìn con bé một cách lo lắng: 

- mẹ tưởng là con nói chỉ đi mất ba phút 

thôi.

- Con đi đường vòng mà mẹ. - nó cười. 

Sau khi rẽ xuống một con đường hẹp, chúng 

tôi dừng xe và bước ra ngoài. Chúng tôi đi bộ 

dọc theo con đường rợp bóng thông già. Và rồi 

tôi không khỏi ngỡ ngàng trước một màu xanh 

ngút ngàn trải trước tầm mắt. Sự bình yên và 

tĩnh lặng của vùng đất cuốn trọn tâm trí tôi.

rồi chúng tôi rẽ vào một góc đường, tôi 

Hạt giống tâm hồn

130

dừng lại há hốc miệng vì kinh ngạc. Từ đỉnh 

núi xuống khoảng vài mẫu Anh men theo các 

khe núi và thung lũng là cả một rừng hoa thủy 

tiên vàng rực rỡ. Kế đó là một rừng hoa muôn 

màu muôn vẻ - từ màu mỡ gà cho tới màu 

vàng chanh và màu hồng da cam sặc sỡ… Tất 

cả trải dài trước mắt chúng tôi như một thảm 

hoa khổng lồ. Khung cảnh ánh lên màu vàng 

rực rỡ tựa như ông mặt trời đã vô tình nghiêng 

tay làm đổ tràn những giọt vàng tinh túy nhất 

xuống trần gian.

Ở trung tâm của khu vực, một thác nước 

đổ xuống giữa đám lan dạ hương xanh tía. Lẩn 

khuất quanh đó là những bông tulip màu san 

hô. Và như để tô điểm cho rừng hoa khoe sắc, 

chim sơn ca phía Tây cũng ùa tới góp vui. Chúng 

ríu rít nhảy nhót trên những cây thủy tiên hoa 

vàng, khoe lớp lông vũ rực rỡ và đôi cánh màu 

ngọc bích như đá quý rung rinh. 

những câu hỏi lần lượt hiện ra, chảy tràn 

qua tâm trí tôi: Ai tạo nên vẻ đẹp này? Tại sao? 

Bằng cách nào?

Khi bước vào căn nhà nằm ở giữa khung 

cảnh thiên nhiên đẹp mê hồn ấy, chúng tôi nhìn 

131

Theo dòng thời gian

thấy một tấm bảng: “Câu trả lời cho những câu 

hỏi mà các bạn đang thắc mắc”.

Câu trả lời đầu tiên: “Một người phụ nữ - 

hai tay, hai chân, và một bộ não nhỏ bé”.

Câu trả lời thứ hai: “Vào một lúc”. 

Câu trả lời thứ ba: “Bắt đầu vào năm 1958”.

Lái xe về nhà rồi, tôi vẫn không khỏi ngỡ 

ngàng, không sao diễn tả thành lời trước những 

điều tận mắt chứng kiến. Cuối cùng tôi nói: “Cô 

ấy đã thay đổi cả thế giới, từng chút từng chút 

một. Công việc này cô ấy bắt đầu gần 40 năm về 

trước, có lẽ khởi đầu chỉ là một ý tưởng nhỏ bé, 

nhưng cô ấy đã kiên trì biến nó thành sự thật”.

nỗi băn khoăn cứ day dứt trong lòng tôi. 

“Hãy nghĩ xem, nếu trước kia mẹ kiên trì theo 

đuổi những điều mà mẹ muốn, dù chỉ một chút 

mỗi ngày, thì mẹ sẽ đạt được điều gì?”- Tôi nói 

với con gái. 

Carolyn nhìn tôi, mỉm cười. “Hãy bắt đầu 

vào ngày mai nhưng tốt hơn là nên bắt đầu từ 

ngay ngày hôm nay, mẹ ạ!”.

- Jaroldeen Edwards

Hạt giống tâm hồn

132

Người từ chối 

một triệu đô la

Nghệ thuật sống thể hiện ở chỗ 

ta biết điều gì mình được phép tự nguyện làm 

và điều gì buộc phải tuân theo.

- Sydney J. Harris

Đó là vào một ngày tháng 12 năm 1972 - 

ngày tôi buộc phải quyết định chọn lựa mình là 

ai. Cả đêm hôm ấy tôi nằm trằn trọc suy ngẫm 

về quá khứ và cố gắng định hướng tương lai cho 

mình. Khi ấy tôi đang đảm nhiệm vai trò huấn 

luyện viên bóng đá tại trường đại học bang 

Pennsylvania - công việc gắn bó với tôi gần 7 

năm trời và tôi đã nghĩ là mình có thể hài lòng.

Tuy nhiên, tất cả suy nghĩ của tôi gần như 

đảo lộn khi tôi nhận được cuộc điện thoại bất 

ngờ - một lời đề nghị đem lại cho tôi sự giàu có 

133

Theo dòng thời gian

đến kinh ngạc nếu tôi chấp nhận rời bỏ trường 

đại học mà tôi yêu mến và gắn bó. người gọi 

điện cho tôi là Bill Sullivan - cựu chủ tịch và 

là người sở hữu của new england Patriots

(10)

.

“Tôi muốn gặp ông để mời ông huấn luyện cho 

đội bóng của tôi.”- Ông ta nói.

Tôi bảo Sullivan rằng tôi đã có những lời đề 

nghị hấp dẫn khác và không hứng thú với lời 

mời của ông. nhưng khoản tiền khổng lồ mà 

ông ta đưa ra - 1,3 triệu đô la cộng thêm tiền 

chuyển nhượng và 100.000 đô la tiền thưởng 

khi ký hợp đồng - khiến tôi bối rối.

Việc huấn luyện đội bóng ở trường đại học 

chỉ mang lại cho tôi tổng số tiền lương khiêm 

tốn là 35.000 đô la mỗi năm. Khoản tiền đó 

cũng đủ để tôi trang trải cuộc sống yên ấm cho 

gia đình; nhưng con số của Sullivan vẫn không 

ngừng nhảy múa trong đầu tôi. Cuối cùng, tôi 

nói với vợ rằng: “Anh cần phải làm công việc 

này”.Sue dịu dàng đáp:“Joe, dù anh có làm gì, 

em vẫn ủng hộ anh”.

(10) The New England Patriots (hay còn lại “Pat” - theo cách gọi 

của các fan hâm mộ và phóng viên các báo thể thao), đây là 

một đội bóng đá Mỹ chuyên nghiệp đặt trụ sở ở khu vực Greater 

Boston và thường chơi trên sân nhà ở thành phố Foxborough, 

Massachusetts.

Hạt giống tâm hồn

134

ngay sau đó, tôi gọi cho Sullivan và nói với 

ông rằng tôi chấp nhận lời đề nghị. Tối hôm ấy, 

trước giờ đi ngủ, tôi đã nói với Sue: “Ôi em yêu, 

người ngủ cùng em đêm nay là một triệu phú đấy 

nhé”.

Hai giờ sáng, tôi thấy Sue đang ngồi trên 

chiếc ghế đu dỗ dành đứa con nhỏ. Có lẽ cô ấy 

nghĩ tôi đã ngủ. Chưa bao giờ Sue nói với tôi 

rằng cô ấy không muốn chuyển tới Boston, thế 

mà giờ đây gương mặt cô ấy đẫm lệ. 

Tôi nằm đó, nghĩ vẩn vơ về cuộc sống mà mình 

đang định rời bỏ. Tôi nhớ lại ngôi trường nơi tôi 

và Sue gặp nhau lần đầu và sau này trở thành 

ngôi nhà chung của năm đứa con của chúng tôi. 

Tôi nhớ lại những sinh viên, nhớ con sư tử bằng 

đá granit nittany - biểu tượng cho sự may mắn 

của chúng tôi - và nhớ những học trò ngốc nghếch 

dễ xúc động của tôi trong đội bóng.

Điều gì đã khiến tôi đồng ý nhận lời 

Sullivan? Vâng, Boston đúng là một thành phố 

lớn. nhiều thử thách mới đang đợi tôi. nhưng 

trên tất cả là… tiền bạc. Bỗng dưng tôi hiểu ra 

sự khác biệt giữa việc cần phải làm và việc tôi 

muốn làm.

135

Theo dòng thời gian

Sáng hôm sau, tôi bảo với Sue rằng: “Người 

ngủ cùng em tối qua là một triệu phú, nhưng 

người em nhìn thấy khi thức dậy hôm nay vẫn 

là anh thôi. Anh sẽ không đi đâu nữa!”.Sau 

này, Sue mới kể cho tôi rằng suy nghĩ đầu tiên 

đến với cô ấy lúc đó là: “Ôi, cảm tạ Chúa!”.

Cũng nhờ khoảnh khắc suy nghĩ thông suốt 

mọi việc trong đêm hôm đó, tôi mới thấm thía 

rằng đội bóng ở trường đại học có vai trò quan 

trọng trong lòng tôi thế nào - những điều mà 

bóng đá chuyên nghiệp không bao giờ có được. 

Dù tôi yêu những trận thắng cũng như bất kỳ 

huấn luyện viên nào khác, nhưng tôi biết có 

những điều còn quan trọng hơn cả danh tiếng 

và tiền bạc. Tôi muốn tận mắt chứng kiến sự 

trưởng thành của các cầu thủ ở đây - xem các em 

tự thắt chặt kỷ luật cá nhân thế nào, tiến bộ về 

học vấn ra sao và quan trọng nhất là sự trưởng 

thành trong chính con người những thanh niên 

này. Đó là phần thưởng lớn lao và những giá trị 

mà tôi sẽ không bao giờ nhận được trong bóng 

đá chuyên nghiệp.

- Joe Paterno 

Hạt giống tâm hồn

136

Người thầy, người 

cha của nhà vô địch

Mỗi chúng ta chỉ là 

những sợi chỉ mỏng manh, 

nhưng hãy nhìn xem: 

Những sợi chỉ ấy có thể dệt nên 

một tấm thảm thật lộng lẫy.

- Jerry Ellis

một cơn gió mạnh lùa về khiến cái lạnh 

của buổi chiều xuân càng thêm buốt giá. Cạnh 

đường đua, trên sân bóng của trường phổ thông, 

Charlie Kane đang cài lại nút trên cùng của 

chiếc áo khoác đã sờn màu, đôi mắt ông như 

dán chặt vào thân hình gầy gò của đứa trẻ mặc 

quần soóc đỏ đang mải miết trên đường chạy. 

Bước chân của nó dài hơn hẳn so với vóc người.

“Brian rất đam mê điền kinh.” - người phụ 

137

Theo dòng thời gian

nữ đứng đối diện Kane, Sue Boyett, cất tiếng. 

Giọng nói của cô có vẻ khẩn khoản. Ly hôn 

cách đây 9 năm, Sue tự bươn chải nuôi dạy con 

khôn lớn, và bây giờ cô đang cố gắng tìm một 

người đàn ông mạnh mẽ để huấn luyện cho cậu 

con trai 11 tuổi của mình. một người bạn đã 

giới thiệu Kane cho cô. nếu nhìn ở diện mạo 

thì một người đàn ông cục mịch gần bước sang 

tuổi 60 có mái tóc hung gọn gàng sau gáy như 

Kane không dễ khiến người ta liên tưởng tới 

một huấn luyện viên. Điều này cũng tương tự 

như Brian không có dáng dấp trời phú của một 

vận động viên vậy. Thực tế, Kane đang là nhân 

viên sửa bản in ở một công ty in ấn, và đã nhiều 

năm rồi ông không còn trực tiếp huấn luyện 

điền kinh.

Sau khi hoàn thành vòng chạy, Brian đi bộ 

về phía mẹ và lén liếc mắt nhìn Kane. “Mẹ cậu 

nói cậu rất thích chạy. Nhưng cậu có thực sự 

muốn được huấn luyện không?” - Kane hỏi.

“Có lẽ là có ạ!”- Brian nói trong khi cố tình 

lẩn tránh ánh mắt của Kane. nhưng Kane không 

chấp nhận thái độ thiếu dứt khoát đó. Ông tiếp 

tục thăm dò cho đến khi Brian gặp ánh nhìn của 

ông và trả lời cương quyết: “Có ạ!”. 

Hạt giống tâm hồn

138

“Như vậy thì được, ta sẽ huấn luyện cho 

cậu.”- Kane quyết định.

mùa xuân năm 1994, Charlie Kane 58 tuổi. 

Lúc này ông là một người sống không mục tiêu. 

Hai đứa con lớn của ông đã rời gia đình để tách 

ra sống riêng còn đứa con út, cũng tên là Brian, 

sắp gia nhập binh chủng lính thủy đánh bộ.

Vào cuối thập niên 50, Kane từng có một 

thời gian phục vụ trong quân ngũ, nhưng ước 

mơ của ông là trở thành một giáo viên dạy phổ 

thông kiêm huấn luyện viên cho đội điền kinh. 

Vì thế, sau thời gian nỗ lực học tập và giành 

được tấm bằng thạc sĩ, ông đã cống hiến 13 năm 

cho các trường học ở new Jersey để làm công 

việc mà ông yêu thích nhất - dạy trẻ nhỏ cách 

đọc và chạy.

nhưng vào những năm bảy mươi, vụ ly hôn 

đau đớn đã xáo trộn cuộc đời Kane. Sau khi tòa 

án chấp thuận cho ông được giữ quyền giám 

hộ con cái, cả gia đình ông cùng chuyển tới 

California để bắt đầu một cuộc sống mới. Ông 

đã làm huấn luyện viên tại một trường cao đẳng 

trong hai năm. Tuy nhiên, khoản tiền lương ít 

ỏi từ công việc đó không đủ để ông trang trải 

139

Theo dòng thời gian

cuộc sống, ông buộc phải chuyển sang làm biên 

tập viên cho các tài liệu hướng dẫn kỹ thuật. 

Dù vậy, trong lòng ông vẫn khắc khoải nỗi nhớ 

thương miền Đông. Cuối cùng ông trở lại new 

Jersey vào năm 1994, làm công việc sửa bản 

in. Công việc này giúp ông có đủ tiền để trang 

trải các khoản chi phí nhưng không đem lại cho 

ông sự thỏa mãn trong công việc. Huấn luyện 

là công việc mà cả ông và Brian đều cần đến lúc 

này.

Tuy nhiên, có lẽ do mặc cảm từ sự tan vỡ 

trong cuộc hôn nhân của cha mẹ nên Brian luôn 

tỏ ra chống đối huấn luyện viên mới. ngay sau 

khi họ làm việc cùng nhau, Brian đã tham gia 

hai vòng chạy bền tại nhà văn hóa ở Parsippany 

Hills.“Tôi muốn cậu chạy giữ sức lúc đầu, sau 

đó dần dần tăng tốc rồi bứt phá, chạy nước rút 

về đích.” - Kane nói với Brian.

Khi tiếng súng báo hiệu bắt đầu vòng chạy 

800 mét, Brian chạy phăng phăng như thể đó là 

giai đoạn chạy nước rút. Khi đến 100 mét cuối 

cùng, cậu kiệt sức và thất bại. Kane tức giận. 

“Cậu tuân theo sự huấn luyện của tôi hay làm 

theo ý cậu?”- Ông bực tức hỏi. Brian không trả 

lời. 

Hạt giống tâm hồn

140

Trong vòng chạy thứ hai với cự ly 1.600 mét, 

Brian tiếp tục vượt lên vị trí dẫn đầu nhưng sau 

đó, không hiểu là do quá mệt hay do chủ ý kìm 

hãm tốc độ, cậu dần dần tụt lại phía sau. Trong 

lượt chạy cuối cùng, nhờ biết giữ sức nên Brian 

đã vượt lên đầu đoàn và giành chiến thắng. Thở 

hổn hển, cậu chạy về phía Kane với nụ cười 

rạng rỡ: “Nhờ chiến thuật của thầy đấy”.

mỗi ngày sau giờ làm việc, họ lại gặp nhau 

trên sân tập. ngày qua tháng lại, thấm thoát 

đã mấy năm trôi qua. năm Brian 13 tuổi, bằng 

những bước chân vượt đích thần tốc, cậu đã 

giành thắng lợi trong nhiều cuộc thi chạy việt 

dã giữa các trường trung học. “Không ngừng 

chiến thắng để chứng minh đẳng cấp.”- Kane 

tự hào gọi chúng như vậy. Ông đã nói với Brian 

rằng: “Một ngày nào đó, cậu sẽ trở thành đấu 

thủ trong đội tuyển Olympic Mỹ”. Để thể hiện 

niềm kiêu hãnh của mình, Kane tặng Brian 

một chiếc áo điền kinh với dòng chữ nổi bật: 

“Hammer” (người chiến thắng).

Dù tương lai của Brian đang rộng mở trước 

mắt nhưng Sue vẫn buồn phiền vì đã không 

đem lại những điều tốt đẹp nhất cho Brian và 

Jennifer - người chị gái hơn Brian một tuổi. 

141

Theo dòng thời gian

Sau khi ly hôn, tiền bạc chi tiêu trong gia đình 

rất eo hẹp. Là nhân viên kế toán cho một công 

ty xây dựng nhưng cứ mùa đông đến, công ty lại 

đóng cửa hai tháng và trong thời gian đó, cô lại 

bị thất nghiệp.

Kane cũng chẳng dư dả gì, vì thế ông đã chia 

sẻ với Sue rằng ông mong muốn được dọn đến 

chung sống và cùng cô gánh vác trách nhiệm 

nuôi dạy hai đứa trẻ. Sue rất xúc động: “Được 

thôi, từ lâu anh đã là một phần của gia đình 

rồi”.

Tháng 1 năm 1997, Kane chuyển tới gia 

đình Boyett. Cùng năm đó, Brian đã cao thêm 

gần 18 cm và vào trường trung học. Lúc này, 

cậu rất ra dáng một vận động viên điền kinh 

- thân hình chắc nịch, cơ bắp cường tráng với 

những bước chạy nhịp nhàng uyển chuyển. Tuy 

vậy, trong việc học thì cậu không mấy thành 

công.

Học sinh năm nhất trong trường đều phải 

đọc Sử thi iliad nhưng Brian không hiểu tại sao 

chúng lại bị bắt buộc đọc tác phẩm đó. Sau khi 

nghe chuyện, Kane lập tức hiểu ra vấn đề. một 

buổi tối, ông ngồi chờ bên bàn ăn trong phòng 

Hạt giống tâm hồn

142

bếp với bản dịch thiên anh hùng ca của Homer 

về cuộc chiến thành Troa.

- Tác phẩm này viết về cái gì hả thầy? - 

Brian hỏi.

- Về cuộc sống! - Kane nói và ra hiệu cho 

Brian ngồi xuống.

Trong khi Sue và Jennifer đang mải mê 

làm bánh mì kẹp thịt thì Kane đọc bản sử thi 

đó bằng chất giọng diễn cảm nhất. Brian lắng 

nghe và rất đỗi ngạc nhiên. Kane thuyết phục 

Brian đọc thử. Dù rất xấu hổ nhưng cuối cùng 

Brian cũng cất giọng đọc và nhanh chóng bị lôi 

cuốn vào câu chuyện đan xen giữa chủ nghĩa 

anh hùng với sự hèn nhát, trung thành và dối 

trá.

Suốt mấy tuần liền, cứ tối đến là họ lại tiếp 

tục đọc sử thi. Tập chạy vào sáng sớm và buổi 

chiều rồi đọc tác phẩm Iliadsau khi ăn tối đã 

trở thành một thói quen không thể thiếu. Kane 

đã khéo léo dạy cho Brian một bài học khác - 

bài học trở thành một người đàn ông thực thụ.

Hai người cùng đọc đến đoạn văn miêu tả 

cuộc chạm trán giữa người anh hùng thành 

Troa là Hector và dũng sĩ vô địch của Hy Lạp 

143

Theo dòng thời gian

là Achilles trong trận chiến tay đôi. Kane đã 

giảng cho Brian rằng, dũng cảm nghĩa là không 

bao giờ khuất phục nỗi sợ hãi. Ban đầu, khi biết 

Achilles được nữ thần ưu ái ban cho sức mạnh 

không ai địch nổi, Hector đã hèn nhát bỏ chạy. 

nhưng rồi, chàng đã quay lại, chấp nhận đối 

đầu với Achilles để chứng tỏ lòng kiêu hãnh của 

mình.

những buổi luyện tập điền kinh vào ban 

ngày và những giờ đọc sách buổi tối cứ thế tiếp 

nối, dần dần cả hai bài tập đều đem lại cho 

Brian nhiều thành quả quý giá. Các giá sách 

bên giường ngủ của cậu ngày càng được lấp đầy 

bằng nhiều sách vở cùng những chiếc cúp giành 

được từ các cuộc thi điền kinh trong bang và 

trong hạt.

nhưng sau đó, vào mùa thu năm 1998, 

chấn thương gẫy xương đùi trầm trọng đã 

khiến Brian không thể tham gia thi đấu trong 

một thời gian dài. Cùng lúc đó, Kane phải vật 

lộn với những cơn đau do chứng yếu cơ gây ra. 

Ông buộc phải nhập viện. Các bác sĩ rất bối rối 

khi đưa ra kết luận cho trường hợp của ông, họ 

nghiêng về giả thuyết các triệu chứng này là do 

ông từng bị đột quỵ. Đầu tiên ông phải chống 

Hạt giống tâm hồn

144

gậy để đi, sau đó phải dùng một chiếc khung 

tập đi mới có thể đi lại được.

Khi Brian hoàn toàn phục hồi chấn thương ở 

chân, Kane vẫn chưa khỏi bệnh. Việc đi lại khiến 

ông gặp rất nhiều khó khăn, thậm chí đứng cũng 

làm ông đau đớn. Brian đã dốc hết tài khoản tiết 

kiệm của mình mua cho ông một chiếc xe lăn để 

ông có thể có mặt trên đường đua.

Tháng 3 năm 2000, Brian tham gia một 

vòng đua dài hai dặm tại cuộc thi điền kinh 

quốc gia trong nhà giữa các trường phổ thông 

tại đại lộ 168, thành phố new York. những vận 

động viên chạy bền tốt nhất trên khắp nước mỹ 

đều tề tựu về đây. Sue đưa Kane tới xem cuộc 

đua trên chiếc xe lăn.

Khi tiếng súng khai cuộc vang lên, Brian 

liền vượt lên dẫn trước nhưng sau đó cậu bị tụt 

lại phía sau. Được nửa chặng, cậu bắt đầu băng 

lên giữa đội hình. Giữa cậu và vận động viên 

dẫn đầu là một khoảng cách khá xa. nhưng 

khi chuyển sang vòng chạy cuối cùng, tiếng cổ 

vũ, tiếng chân nện mạnh xuống đường đua với 

khẩu hiệu “Hammer” không ngớt vang lên đã 

tiếp thêm sức mạnh khiến Brian tiếp tục bám 

145

Theo dòng thời gian

đuổi vận động viên phía trước. Từ ghế ngồi gần 

vạch đích, Kane nhìn Brian vươn tới vị trí dẫn 

đầu với nỗ lực bứt phá đích lớn nhất mà ông 

từng thấy. - Brian đã chiến thắng!

một tháng sau đó, Kane bắt đầu bị tắt 

tiếng, cổ họng không nuốt nổi thức ăn. Bác sĩ 

chẩn đoán ông bị bệnh xơ cứng teo cơ cột bên 

(ALS), hay còn gọi là bệnh Lou Gehrig. Kane - 

người đàn ông mạnh mẽ từng huấn luyện cho 

biết bao vận động viên giờ đây lại đang dần mất 

đi chức năng hoạt động của cơ. Tủy sống của 

ông bị thoái hóa từng ngày. Ông sớm nhận ra 

rằng thời gian sống của ông chỉ còn được tính 

theo tháng.

“Đừng buồn”- Kane nói với Brian, giọng 

ngập ngừng. “Ta đã sống rất hạnh phúc và ta 

vẫn có thể huấn luyện cho con thêm một thời 

gian nữa cơ mà”.

Trong thời gian Kane bị bệnh, Sue hết lòng 

quan tâm chăm sóc ông. Bà lái xe đưa ông tới 

đường chạy, cạo râu cho ông, cắt tóc cho ông, 

đút cơm cho ông, giúp ông làm vệ sinh cá nhân. 

nhưng trận chiến lớn nhất mỗi ngày của ông là 

“trận chiến với cầu thang”. Từ phòng của ông tới 

Hạt giống tâm hồn

146

bếp có một chiếc cầu thang chín bậc trải thảm 

xanh. mỗi ngày, ông phải vật lộn với nó rất lâu 

mới có thể xuống bếp. rồi dần dần ông không 

thể lê mình xuống những bậc thang đó được nữa. 

Thậm chí ngay cả khi có sự giúp đỡ của Sue, cả 

hai cũng phải mất 10 phút mới từ nhà bếp lên 

được tới phòng của ông. mỗi ngày qua đi, công 

việc đó càng trở nên khó khăn gấp bội.

Tháng Tám, Jennifer chuẩn bị chuyển tới 

trường đại học ở bang Arizona, Sue phải tới để 

giúp đỡ con bé ổn định cuộc sống. Trước khi 

Sue đi, Brian nói: “Mẹ cứ yên tâm. Con có thể 

lo cho thầy Charlie mà”. ngày đầu tiên sau khi 

Sue đi, sáng hôm ấy Brian dành hai tiếng ra 

ngoài làm thêm, sau đó chạy về nhà. Khi vào 

phòng Kane, cậu thấy ông vẫn mặc bộ pajama 

ngồi trên chiếc ghế lặng lẽ khóc. Brian cố gắng 

động viên ông, nói rằng ông cần thay đồ để cùng 

ra sân tập với cậu, nhưng Kane từ chối. Chiều 

tối hôm đó, con trai của Kane trở về từ trại tập 

trung của binh chủng lính thủy đánh bộ đóng 

tại Virginia. Cậu với Brian cùng động viên, nài 

nỉ, khuyên can và cuối cùng cả hai cũng thuyết 

phục được Kane mặc quần áo và rời khỏi căn 

phòng.

147

Theo dòng thời gian

Lúc này, Kane lại phải trải qua cuộc hành 

xác khốn khổ để bước xuống những bậc cầu 

thang. Brian nhận thấy rõ ông đang đau đớn. 

Chỉ chín bậc - những bậc thang một thời chẳng 

là gì với một Kane mạnh mẽ nay bỗng trở thành 

một ngọn núi sừng sững đầy khó nhọc với đôi 

chân yếu ớt của ông. Ông khóc. Ông phản đối 

khi họ dìu ông bước xuống. Ông nài nỉ được trở 

về giường. Ông muốn từ bỏ.

“Thầy làm được mà!”- Brian động viên và 

cuối cùng cậu đã tìm thấy ngọn lửa quyết tâm 

vụt sáng trong đôi mắt Kane.

Ghì chặt vào cánh tay hai người con - bàn 

chân ông liên tục vấp ngã, đôi chân ông như 

muốn khụy xuống - Charlie Kane cố gắng hết 

sức. Từng bậc một, cuối cùng ông đã vượt qua 

được hành trình đau đớn với chín bậc thang. 

Cho tới khi ông đứng được trên sàn nhà bếp, 

dù vẫn được hai người con trai yêu mến dìu đỡ 

nhưng ông không còn thở ra hơi được nữa.

Đêm hôm đó, khi cả hai chàng trai tên Brian 

từ đường chạy trở về, ba người đàn ông đã ngồi 

cùng nhau bên chiếc bàn ăn trong phòng bếp, 

nơi Kane và Brian từng đọc bản anh hùng ca 

Hạt giống tâm hồn

148

Hy Lạp. Đúng lúc ấy, Brian đã bước tới nắm 

chặt lấy đôi tay của người huấn luyện viên, cậu 

nói với giọng đầy biết ơn: “Mọi thứ con có được 

đều là nhờ có thầy, thầy Charlie”. 

Vào ngày 6 tháng 6, Brian giành chiến thắng 

trong vòng chạy 3.200 mét tại Cuộc gặp gỡ giữa 

các nhà vô địch bang New Jersey.Trên chiếc xe 

lăn, Charles Kane vẫn lặng lẽ dõi theo cậu cho 

đến khi chiếc ống nhòm lơi dần khỏi bàn tay ông. 

Buổi sáng hôm sau, ông bị liệt toàn thân. Sue và 

Brian đã chăm sóc ông tại nhà cho đến khi ông 

qua đời ngày 23 tháng 6 năm 2001.

- Peter Michelmore

149

Theo dòng thời gian

Một thiên tài 

trong lịch sử

Để có kiến thức con người cần học; 

để có được sự thông thái, 

con người cần quan sát.

- Marilyn Vos Savant

Ông có thể vẽ một chiếc lá hoặc một bàn 

tay, một cây dương xỉ hoặc một hòn đá, tất cả 

đều sống động và có hồn như thể chúng đang 

hiện hữu trước mắt ta. Không ai có thể bắt kịp 

cách phối hợp gam màu sáng - tối của ông, hay 

sánh ngang tài năng của ông khi cho ra đời một 

khung cảnh kỳ bí đầy sức cuốn hút trên phông 

nền phẳng. Vâng, với họa sĩ thiên tài Leonardo 

da Vinci - cha đẻ của bức họa nổi tiếng Mona 

Lisavà Bữa tiệc ly- hội họa chỉ là một trong 

những tài năng thiên phú phi thường của ông.

Hạt giống tâm hồn

150

Có thể nói, sự tinh tế đã giúp Leonardo da 

Vinci bắt nhịp với mọi vẻ đẹp của cuộc sống: nụ 

cười thiên thần của trẻ nhỏ, cánh chim mềm 

mại đang bay, hay vẻ đẹp kỳ bí của tạo hóa. Ông 

yêu từng đường nét, hình hài của con người 

nên đã phác thảo vô số hình ảnh về họ - những 

người lính, cụ già, em bé, những cơ thể với làn 

da mịn màng, những đường cong tuyệt mỹ… 

Tất cả đều hút hồn ông.

Không chỉ là một danh họa tài ba, Leonardo 

còn là một kỹ sư, một nhà soạn nhạc, một kiến 

trúc sư, một người chuyên vẽ bản đồ, một nhà 

toán học. Bên cạnh đó, ông còn là nhà thiên văn 

học, nhà thực vật học, nhà động vật học, nhà 

địa chất học và nhà sinh lý học. Ông là người 

đầu tiên làm mô hình não bằng sáp ong và cũng 

là người đầu tiên nghĩ tới việc sử dụng mô hình 

bằng thủy tinh hoặc gốm giúp con người tìm 

hiểu về hoạt động của trái tim và con mắt. Ông 

cũng là người đầu tiên vẽ chính xác kết cấu của 

tử cung mở (với phôi thai ở bên trong) và cũng 

là người đầu tiên nghiên cứu tại sao lá cây lại 

được bố trí xung quanh cuống.

Giữa vô số cuốn sách ghi chú của ông, có 

một cuốn trong đó ông đã vẽ hình dạng người 

151

Theo dòng thời gian

đàn ông trong một hình chữ nhật đặt trong 

một vòng tròn, ban đầu đôi chân được chụm sát 

nhau nhưng sau đó hai chân dang rộng ra, hai 

tay nâng ngang rồi lại nâng chếch một góc 45 

độ. “Độ dài hai cánh tay duỗi ra của một con 

người tương đương với chiều cao của người đó. 

Hình tròn được hình thành do tứ chi dang rộng 

có tâm trùng với lỗ rốn. Khoảng cách giữa các 

chân… sẽ hình thành một tam giác đều”.

Ông cũng là nhà tư tưởng và nhà khoa 

học hiện đại đầu tiên. Chính ông là người đã 

áp dụng phương pháp quan sát và thử nghiệm 

trực tiếp để tìm ra căn nguyên của vạn vật. Đặt 

trong bối cảnh thế kỷ 15, thế giới chìm đắm 

trong sự chi phối của Kinh Thánh và tầm ảnh 

hưởng của các nhân vật lỗi lạc như Aristotle

(11)

hay Thomas Aquinas

(12)

thì đây quả là một bước 

(11) Aristotle: Nhà triết học, nhà giáo dục và nhà khoa học đã tạo 

nên ảnh hưởng hết sức lớn lao trong nền văn minh phương Tây. 

Cùng với Plato, Aristotle được coi là một trong các nhà triết học 

Hy Lạp hàng đầu. Aristotle, hiểu rõ toàn thể học thuật Hy Lạp 

của các thời đại trước, đã tra cứu, tóm tắt, nhận xét và làm phát 

triển kiến thức của nhân loại, có tầm ảnh hưởng trong nhiều thế 

kỷ về sau.

(12) Thomas Aquinas: Là một nhà thần học, triết học nhiều hơn 

là một nhà khoa học, nhiều quan điểm của ông thuộc các lĩnh 

vực này cho đến nay vẫn còn được đưa ra bàn luận. Ngoài ra, 

ông còn được mệnh danh là “Thầy thuốc của dòng Dominic”. Dù 

Hạt giống tâm hồn

152

tiến lớn vượt lên hết thảy những bước tiến khác. 

Ông từng cho rằng khoa học là “kiến thức về tất 

cả những điều có khả năng xảy ra”vì thế saper 

veder (nghệ thuật quan sát) luôn ám ảnh ông.

một trong những điểm nổi bật của Leonardo 

là ông luôn cho rằng ông có thể tìm hiểu và hiểu 

bất cứ điều gì. Toàn bộ vũ trụ, từ đôi cánh con 

chuồn chuồn bé nhỏ tới sự khai sinh xa xưa của 

trái đất, tất cả đều là vùng đất màu mỡ cho trí 

thông minh tuyệt đỉnh của ông bay nhảy.

Trước Copernicus(13)

, ông đã ghi chú rằng 

mặt trời không chuyển động xung quanh trái 

đất mà trái đất “giống như một ngôi sao hay 

mặt trăng”.Trước Galileo(14)

, ông đã nhận ra 

rằng tốc độ rơi không phụ thuộc vào trọng 

rằng một số lập luận của ông không đúng nhưng nó không ít lần 

khiến nền khoa học châu Âu sôi động, và là tiền đề cho các ý 

tưởng mới, nghiên cứu sau này.

(13) Nicolaus Copernicus (1473 - 1543): Nhà thiên văn học đã 

nêu ra hình thức hiện đại đầu tiên của thuyết Nhật tâm (Mặt trời 

ở trung tâm) trong cuốn Về sự chuyển động quay của các thiên 

thể- cuốn sách mang tính mở đầu một kỷ nguyên của ông. Ngoài 

ra, ông còn là một nhà toán học, thiên văn học, luật gia, nhà tâm 

lý học, học giả kinh điển, viên chức hành chính, nhà ngoại giao, 

nhà kinh tế và người lính.

(14) Galileo Galilei (1564-1642): Nhà vật lý, toán học và thiên 

văn người Ý. 

153

Theo dòng thời gian

lượng, đồng thời ông cũng gợi ý về việc sử dụng 

một thấu kính phóng đại cỡ lớn để nghiên cứu 

bề mặt của mặt trăng. Ông cũng là người tiên 

phong trong quang học, thủy lực học, vật lý học 

âm thanh và bản chất ánh sáng. Ông đã ghi chú 

rằng âm thanh chuyển động theo sóng - điều 

đó lý giải tại sao hai quả chuông nhà thờ được 

kéo lên cùng một lúc nhưng âm thanh của một 

quả lại vang xa hơn quả kia, và hai âm thanh 

ấy lại tách bạch nhau. Khi quan sát sấm chớp, 

ông thấy chớp xuất hiện trước sấm và đã kết 

luận rằng ánh sáng chuyển động với vận tốc 

nhanh hơn âm thanh. Trong những nghiên cứu 

về huyết áp, ông có thể mô tả chứng xơ cứng 

động mạch dù không được thực hành nhiều.

Chưa hết, trước cuộc cách mạng khoa học 

kỹ thuật rất lâu, trong một thế giới chưa từng 

tồn tại tua vít, ông đã sáng tạo ra cờ lê, mỏ lết, 

đòn bẩy, tời, máy tiện và một cái cần trục có 

sức nâng cả một nhà thờ. Ông đã thiết kế một 

chiếc pittông có thể chuyển dịch bằng áp suất 

hơi nước và một cái xích có mấu với bánh răng 

chuyển động tròn mà không bị trượt. Ông cũng 

chế tạo ra một bộ truyền động vi sai cho phép 

chiếc xe bò chuyển động cong khi bánh xe vòng 

Hạt giống tâm hồn

154

trong chuyển động chậm chạp hơn bánh xe 

vòng ngoài.

Ông đã vẽ vô số bánh xe, lò xo, chiếc cầu 

chuyển dịch được, đường hai tầng, thiết bị để đo 

nhiệt độ thay đổi, và ống dẫn tự động cho máy 

in. Ông cũng chế tạo ra ổ bi, kéo có thể mở và 

đóng theo chuyển động một tay; thêm vào đó là 

ván trượt bơm khí giúp con người lướt đi trên 

mặt nước.

Không chỉ có thế, ông còn là người đầu tiên 

cho rằng không khí cũng có thể sản sinh ra 

năng lượng. Ông mô tả một động cơ đốt trong, 

máy điều hòa không khí, máy đo bước, dụng cụ 

đo lường và dụng cụ đo độ ẩm. Thậm chí ông 

còn phân tích được quan hệ lãi - vốn trong chu 

trình sản xuất hàng loạt.

người họa sĩ thiên tài này, người đã gọi 

chiến tranh là “sự điên rồ đầy thú tính”từng 

có một thời gian phục vụ trong quân đội với vai 

trò kỹ sư cho Cesare Borgia

(15)

. Trong thời gian 

này, ông đã sáng chế súng máy, xe tăng và tàu 

ngầm. Ông còn sáng tạo ra bộ đồ lặn của người 

(15) Cesare Borgia (1475-1507) thường gọi là Công tước 

Valentino, Hoàng tử của Andria và Venafro. Ông là Đại tướng 

của Giáo hội Cơ đốc La Mã. 

155

Theo dòng thời gian

nhái, ống thở, tàu chiến hai lớp (con tàu vẫn có 

thể nổi khi lớp vỏ bên ngoài bị tổn hại).

nước luôn là thứ thu hút trí tò mò của 

ông: từ những đợt thủy triều mạnh mẽ của đại 

dương, những thác nước có sức bào mòn sỏi đá, 

tới những hồ nước tĩnh lặng, những dòng suối, 

con sông êm đềm. Ông còn hiện thực hóa bằng 

ngòi bút những hiện tượng mà mắt thường chưa 

ai từng quan sát được trước đó, ví như mặt hồ 

có thể nổi sóng do giông to gió lớn nhưng ở dưới 

sâu, lòng nước vẫn tĩnh lặng như tờ; hay tốc độ 

của dòng chảy trên mặt nước nhanh hơn ở dưới 

đáy; hay nước không bao giờ tự ý chuyển động 

trừ khi nước chảy xuống dốc. Ông còn thiết kế 

và đích thân giám sát việc xây dựng các kênh 

đào khắp thành phố milan - một kỳ công mà các 

kỹ sư ngày nay vẫn còn ca tụng.

nhưng không lĩnh vực nào Leonardo lại thành 

công và ghi dấu ấn rõ nét bằng lĩnh vực khí động 

học. “Hoạt động của con chim luôn tuân theo quy 

luật toán học, và toán học là điều con người hoàn 

toàn có khả năng chi phối”. Ông đã thả tự do cho 

những con chim trong lồng để nghiên cứu chuyển 

động bay, nâng mình và dang cánh của chúng. 

Khả năng quan sát phi thường của ông khiến giới 

Hạt giống tâm hồn

156

khoa học thán phục, còn người bình thường kinh 

ngạc, vì ông có thể nhìn và vẽ ra những điều mà 

người bình thường không thể quan sát được - trừ 

khi những chuyển động nhanh nhạy của chúng 

đã được ghi lại thành những bức họa ở trạng thái 

tĩnh.

Vào thế kỷ 15, ông đã phát minh ra tàu 

lượn, tiếp đó là sự ra đời của nhảy dù, và cuối 

cùng là máy bay trực thăng. Ông đã mô tả giá 

trị của các bánh xe và bộ phận hạ cánh có thể 

co rút vào được.

Leonardo sinh ra tại Vinci, gần florence vào 

năm 1452, ông là kết quả của một cuộc tình không 

hôn thú giữa một công chứng viên và một cô thôn 

nữ. Ông lớn lên dưới sự bảo bọc của cha và ông 

nội. Khi còn nhỏ, ông đã sớm bộc lộ những băn 

khoăn hết sức lô-gíc và kỹ năng phi thường về 

âm nhạc, hình học và hội họa. mười lăm tuổi, ông 

được theo học một họa sĩ nổi tiếng là Verrocchino, 

người thầy giáo này đã vô cùng kinh ngạc trước 

khả năng hội họa bậc thầy và vẻ đẹp tuyệt mỹ 

toát ra từ những bức vẽ của Leonardo.

“Ông có dáng người cao to, khỏe mạnh và 

hào hoa phong nhã.”- người họa sĩ đương thời 

157

Theo dòng thời gian

Giorgio Vasari từng tán tụng. Ông cũng là một 

tay kiếm cừ khôi và một kỵ binh điêu luyện. Ông 

có thể xuất khẩu thành thơ và hát chúng bằng 

chất giọng du dương với tiếng đệm của đàn luýt 

mà ông tự tay chế tạo. Tới năm 28 tuổi, Leonardo 

được biết đến như là một danh họa vĩ đại nhất 

của thời đại - một thời đại của những tên tuổi lớn 

như michelangelo

(16)

, raphael

(17)

, Botticelli

(18)

.

nhưng ở Leonardo cũng tồn tại những mặt 

tối và bí hiểm. Đeo bám ông luôn là tâm trạng 

bồn chồn, sầu não và sợ hãi đám đông. Ông 

không bao giờ thỏa mãn với những thành công 

mình đạt được, và luôn tự xỉ vả bản thân vì tính 

thiếu kiên trì - chưa làm xong cái này đã bắt tay 

sang làm cái khác, những dự án mới khởi sắc 

hơn - để rồi cuối cùng tất cả đều dang dở. “Tôi 

(16) Michelangelo di Lodovico Buonarroti Simoni (1475-1564): 

Cha đẻ của những tác phẩm có sức cuốn hút nhất trong lịch sử 

mỹ thuật. Ông là một nhà điêu khắc, kiến trúc sư, họa sĩ và thi 

sĩ, đã tạo ra một sức ảnh hưởng mãnh liệt đối với nền mỹ thuật 

phương Tây sau này.

(17) Raphael tiếng Ý là Raffaello (1483-1520): Họa sĩ và kiến 

trúc sư nổi tiếng người Ý.

(18) Alessandro di Mariano di Vanni Filipepi, hay được gọi là 

Sandro Botticelli hoặc Il Botticello (1445-1510): Một họa sĩ nổi 

tiếng người Ý trong thời kỳ đầu của giai đoạn Phục Hưng.

Hạt giống tâm hồn

158

ướcmình có thể tạo ra những điều kỳ diệu.” 

- Ông đã viết như thế trong thời tuổi trẻ của 

mình; sau này, ông thường ca thán rằng mình 

đã hoài phí nhiều năm tháng của cuộc đời.

những cuốn sách ghi chú nổi tiếng của 

Leonardo là sự đan xen rất nhiều trang viết ở 

các kích cỡ khác nhau, để rời hoặc đặt theo xấp. 

Cách phát âm và ngữ pháp của ông cũng đặc biệt, 

không những thế, ông còn tự luyện cho mình cách 

viết ngược như là một loại mật mã đặc biệt. người 

ta đã thu thập được khoảng 6.000 trang viết của 

ông nằm rải rác khắp châu âu. Chắc chắn, chúng 

là bút tích vô cùng quan trọng ghi lại sự sáng tạo 

chưa từng có ở một con người.

Leonardo mất ở gần Amboise, nước Pháp, 

hưởng thọ 67 tuổi, một tuổi thọ khá cao vào 

thời bấy giờ.

Không ai có thể giải thích về con người này. 

Trước những sáng tạo và thành tựu kỳ diệu ông 

để lại, hai chữ “thiên tài” không đủ thể hiện 

hết con người ông. Không một tên tuổi nào 

trong mọi thời đại lịch sử có thể sánh được với 

ông. Vì thế, hãy cứ đơn giản cho rằng Leonardo 

da Vinci là quà tặng kỳ diệu của tạo hóa.

- Leo Rosten

159

Theo dòng thời gian

Kẻ chạy trốn

Có hai cách giúp ánh sáng tỏa lan, 

đó là: hãy là cây nến hoặc tấm gương soi.

- Edith Wharton

Tôi bước xuống sân bay rồi lao qua những 

con đường ẩm ướt để tới bệnh viện. Và giờ đây, 

tôi đang ngồi bên giường bệnh của mẹ trong 

một căn phòng lớn màu trắng. mái tóc hoa râm 

của mẹ được chải gọn gàng. Đôi mắt mẹ nhắm 

nghiền nhưng tôi vẫn thấy tia nhìn cất giấu 

những suy nghĩ bí ẩn trong mẹ. Tôi lặng ngắm 

từng nhịp thở khẽ khàng của mẹ. Tôi không 

biết mẹ có nhận ra tôi - thằng con trai của mẹ 

hay không.

Trong tôi chất chứa rất nhiều điều muốn 

nói, nhưng tôi không biết phải bày tỏ thế nào 

và với ai. Tôi đã chờ đợi rất lâu, và giờ đây… tôi 

lại tiếp tục chờ đợi.

Hạt giống tâm hồn

160

Bất chợt, vai mẹ cử động. Tôi vội cầm lấy tay 

bà, áp mặt vào đó và khe khẽ thở. Cuối cùng, 

sau bao năm đằng đẵng, tôi vẫn cảm nhận ở bà 

sự dịu dàng, gần gũi của một người mẹ. ngón 

tay mẹ khẽ động đậy trong lòng tay tôi.

Tôi lần vào phía trong chiếc áo măng tô của 

mình rồi mân mê chiếc nút màu nâu dẹt cũ kỹ 

được khâu, ngay phía trái tim. Chiếc nút đó 

được khâu vào bất cứ chiếc áo măng tô nào của 

tôi. Tâm trí tôi bỗng hiện ra cái ngày mà tôi có 

được chiếc nút đó, tất cả như vừa mới xảy ra 

hôm qua.

***

Chúng tôi sống ở Appalachia, gia đình tôi 

phải bươn chải sống qua ngày. Cha tôi làm cùng 

lúc hai công việc nên thường xuyên phải xa nhà.

Tôi là một đứa trẻ có vốn kiến thức hạn hẹp 

nhưng trí tưởng tượng lại vô cùng phong phú. 

Vì thế tôi cảm thấy mình không thuộc về nơi 

đây. mỗi khi có cơ hội là tôi lại tìm cách trốn 

khỏi nhà. nhưng tôi không có nơi nào để đến, 

ngoại trừ những ngọn đồi buồn tẻ và một con 

sông đục ngầu. Tuy nhiên, điều đó không khiến 

tôi nản chí, tôi vẫn tiếp tục bỏ trốn.

161

Theo dòng thời gian

Lần này, tôi đi vào rừng, linh tính mách bảo 

tôi làm như vậy. một cảm giác mơ hồ nhưng 

mạnh mẽ thôi thúc tôi. Tôi sẽ cho mẹ thấy. Tôi 

sẽ khiến mẹ phải hối hận.

nhưng bao trùm cơ thể tôi khi ấy chỉ là sự 

lạnh giá và đói khát. Tôi sợ hãi lao ra khỏi khu 

rừng. Tôi chạy, vấp ngã rồi lại đứng dậy tiếp tục 

chạy xuyên qua màn đêm để trở về ngôi nhà có 

ván che xiêu vẹo bên bờ sông. nhưng khi trở về, 

mẹ đã không còn ở đó.

Lẽ ra mẹ phải ở nhà chứ?

Tôi hoảng hốt tìm khắp các phòng nhỏ. Bếp 

lò không có lửa. ngôi nhà chìm trong lạnh lẽo. 

Tôi chạy ra ngoài, tìm quanh ngôi nhà, tiếng 

chân tôi dậm thình thịch trên nền đất sét cứng. 

những nhánh cây nhỏ và cứng đã cào xước mặt 

tôi trong lúc tôi chạy dọc triền sông tới nhà 

người hàng xóm cách đó gần 500 mét. 

“Không, cháu à, mẹ cháu không có ở đây. 

Khi sáng mẹ cháu tới rồi để em gái cháu lại 

đây. Bà ấy đã nói… à mà bà ấy cũng chẳng nói 

gì nhiều nên ta cũng không nhớ rõ. Bà ấy chỉ để 

lại em gái cháu thôi, rồi bà ấy vội vã đi ngay.”

Hạt giống tâm hồn

162

Đi rồi ư? Tại sao? Tại sao mẹ lại làm thế 

với mình?

Có thể mẹ muốn bỏ đi một thời gian dài. Dù 

thế nào thì mẹ cũng chẳng biết làm gì trong cái 

làng này? Mẹ sẽ làm gì ở đây, chốn này chẳng có 

đàn piano để chơi, bài ca để hát, và sẽ chẳng có 

ai thưởng thức được giọng hát của mẹ? Nhưng 

tại sao mẹ lại để mình lại đây một mình?

Thẫn thờ trở lại con sông, tôi chán nản ngồi 

xuống, ném những hòn đá xuống dòng nước. 

ngay lúc đó tôi bỗng thấy chiếc áo khoác rách 

rưới của mẹ treo lủng lẳng trên cành liễu.

Tôi lao xuống, băng qua gốc cây tới chỗ chiếc 

áo. Và rồi một ý nghĩ chợt lóe lên trong đầu tôi: 

Mẹ đã bỏ đi. Bà bơi qua sông để tới Kentucky.

Vén các nhánh liễu sang một bên, tôi nhảy 

xuống sông rồi thét lên: “mẹ!”. Cứ thế, tôi gào 

thét cho đến khi cổ họng bỏng rát. Kiệt sức, tôi 

bơi lên bờ rồi tìm lại chiếc áo - minh chứng cho 

sự ruồng rẫy của mẹ. Tôi bực tức xé nó rách 

tả tơi, khinh bỉ ném nó lên bụi cây rồi lại dậm 

mạnh nó xuống đất. một chiếc nút áo màu nâu 

to và dẹt rơi vào tay tôi. Cuối cùng, tôi ném cái 

nút ấy xuống dòng sông.

163

Theo dòng thời gian

Tôi không muốn vào nhà. Vì thế, tôi vào 

trong phòng chứa đồ lấy một chiếc chăn rách 

nát vốn dành đắp cho ngựa rồi ngồi trong giá 

lạnh, tối tăm và ẩm ướt, cố gắng xoa dịu nỗi đau 

đang đè nặng tim mình.

Cứ thế, tôi ngồi cho đến khi những tia sáng 

yếu ớt đầu tiên trong ngày rọi xuống thung lũng. 

Bất chợt, tôi thấy mẹ đang bước trên con đường 

làng đầy bụi về nhà. Dáng đi của mẹ thật duyên 

dáng, mái tóc đỏ của mẹ sáng bóng lên trong 

nắng, vai mẹ choàng một chiếc khăn mềm mại.

Thấy tôi, mẹ chỉ im lặng. Tôi hiểu mẹ giận 

tôi thế nào khi ngày hôm qua tôi bỏ đi. Sau 

khi bếp lửa được nhóm lên, ngôi nhà ấm áp trở 

lại, tôi vào bếp và ngồi lên thùng gỗ đặt ở góc. 

mẹ đang nói, có vẻ như mẹ nói với chính mình 

nhưng tôi biết mẹ đang nói với tôi. mẹ nói: “Một 

người phụ nữ ở thượng nguồn đang bị ốm. Và 

mẹ đã tới đó để giúp”.

“Nhưng con trông thấy chiếc áo của mẹ bên 

bờ sông”.

“Con đã thấy chiếc áo của mẹ à? Mẹ đã cho 

cô gái hàng xóm. Mẹ có cả khăn choàng trong 

khi cô bé ấy không có lấy một chiếc áo khoác. 

Hạt giống tâm hồn

164

Con phải hiểu là cô bé không ổn. Mẹ đoán là cô 

bé đã không mang chiếc áo về nhà”.

mẹ nhìn tôi và như đọc được những suy 

nghĩ đang miên man trong đầu tôi rằng: cô bé 

đã bỏ đi. mẹ nói: “Những người mạnh mẽ sẽ 

không bỏ trốn. Đó không phải là cách sống hay. 

Người mạnh mẽ chỉ rời bỏ nơi cũ khi họ chắc 

chắn có điều tốt đẹp hơn đang chào đón”.

mẹ mang cho tôi bữa sáng: bánh quy, thịt lợn 

muối xông khói và bơ tự tay mẹ làm. Tôi hiểu 

mình đã được tha thứ. Tuy vậy, tôi vẫn giấu nhẹm 

những việc đã làm với chiếc áo của mẹ.

***

nhiều năm trôi qua. Giờ đây tôi đang ngồi 

trong căn phòng màu trắng, nắm lấy tay mẹ. 

ngón tay tôi rà nhẹ lên chiếc nút dẹt cũ kỹ bên 

trong chiếc áo măng tô. Hàng ngàn lần trong 

đời tôi nung nấu mong muốn được chạy trốn, 

mỗi lần như thế, tôi lại tìm tới chiếc nút. Và rồi 

tôi thay đổi quyết định.

Tôi xoay xoay chiếc nút. Tôi hiểu, bất kể mẹ 

có đi đâu, thì mẹ vẫn mãi hiện diện… 

- Lee Maynard

165

Theo dòng thời gian

Phong cách 

của riêng tôi

Càng sớm ý thức được mình là ai 

và mình sẽ trở thành người như thế nào 

thì thành công chúng ta đạt được 

càng lớn và những điều chúng ta 

cống hiến được càng nhiều.

- Stephen Covey

ngày 17 tháng 9 năm 1977, lần đầu tiên 

tôi tham gia biểu diễn tại thánh địa âm nhạc 

quốc gia. Đứng trong cánh gà của trung tâm 

phát thanh Grand Ole Opry, nashville, tôi hồi 

hộp chờ đợi phần biểu diễn của mình. năm ấy 

tôi 22 tuổi. Kể từ năm học lớp một ở Kiowa, 

Oklahoma, tôi đã ấp ủ giấc mơ trở thành một 

ngôi sao ca nhạc. Lớn lên trong nông trang chăn 

nuôi gia súc của gia đình, tôi từng tham gia rất 

nhiều cuộc tranh tài do những người dân trong 

vùng tổ chức, từng hát tam ca cùng anh trai 

Hạt giống tâm hồn

166

và em gái tôi là Pake và Susie. Dường như mỗi 

ngày tôi càng tiến gần hơn tới ước mơ của mình.

mặc trên người chiếc váy ngắn rực rỡ, áo 

sơ mi bằng vải bông chéo và một chiếc khăn 

quấn quanh cổ, tôi hồi hộp chẳng khác gì cô dâu 

trong ngày cưới, nhưng tôi đã sẵn sàng. ngay 

lúc đó, một người đàn ông bước về phía tôi và 

nói: “Chúng tôi phải cắt phần biểu diễn của cô 

xuống chỉ còn một bài hát thôi”. Tôi ngỡ ngàng: 

“Tại sao vậy?”. Ông ấy đáp: “À, Dolly sẽ có một 

màn biểu diễn bất ngờ”.

Chân tôi như đứng không vững. “Dolly 

Parton đang có mặt trong tòa nhà này sao?”. 

ngay sau đó, tôi thấy dáng cô ấy bước vào, 

khoác trên mình một chiếc áo choàng, quần 

the dài màu đen có gắn đôi bướm bằng kim 

cương giả tuyệt đẹp, mái tóc cô ấy bồng bềnh, 

tự nhiên. Trời ơi, cô ấy đúng là một ngôi sao. 

Lúc này, tôi không còn quan tâm là mình có hát 

hay không nữa. Tôi vừa gặp Dolly Parton bằng 

xương bằng thịt. 

Dolly không chỉ là nữ hoàng nhạc đồng quê 

của nashville mà còn là nữ hoàng của lòng tôi. 

ngay từ lần đầu tiên được thưởng thức chương 

167

Theo dòng thời gian

trình biểu diễn The Porter Wagoner của Dolly vào 

năm 1967, tôi đã trở thành một trong những fan 

cuồng nhiệt của cô ấy. Thêm vào đó, những ca 

khúc mà cô ấy viết lời như “Coat of Many Colors”, 

“My Blue Ridge Mountain Boy”và “gypsy, Joe 

and Me” còn gợi lên trong tôi bao ký ức tươi đẹp, 

trong trẻo về những năm tháng tuổi thơ. mỗi khi 

tới khu bóng rổ chơi đùa cùng bọn trẻ, tôi đều hát 

vang những bài hát đó.

người ta thường nói rằng bắt chước là biểu 

hiện cao nhất của sự tôn sùng, và thật xấu hổ 

với Dolly, tôi đã bắt chước cô ấy. Cô ấy thường 

bắt đầu bài hát bằng lời ca nhẹ nhàng êm ái, 

sau đó vút cao tạo âm điệu du dương, trầm 

bổng. Tôi đã cố gắng nhái theo từng âm điệu 

ấy và cả cái cách cô ấy chơi guitar nữa chứ! 

Không chỉ là một ngôi sao sáng giá, Dolly còn 

là một nữ doanh nhân thành đạt. ngoài ra, cô 

còn phát triển sự nghiệp sang cả điện ảnh và 

truyền hình. Tự lúc nào tôi đã coi cô ấy là hình 

mẫu lý tưởng cho mình. 

Dolly là một người phụ nữ mạnh mẽ, cô 

từng có một tuổi thơ khắc nghiệt ở phía Đông 

Tennessee. Gia đình cô rất nghèo nhưng cô 

luôn cố gắng vượt qua nghèo khó để vươn lên 

Hạt giống tâm hồn

168

khẳng định bản thân. Dolly muốn biết mình 

sẽ đạt được những gì nếu dốc tâm dốc sức làm 

việc. Và tôi cũng đã làm như vậy.

Có thể bạn cho rằng tôi đã sống và thở bằng 

dáng hình của Dolly Parton. Quả đúng như 

vậy. Và việc thoát ra khỏi cái bóng của cô ấy 

thật không dễ dàng chút nào.

Tại trường phổ thông, chúng tôi đã lập một 

ban nhạc riêng và mẹ là người quản lý của tôi. 

Bà nói: “Reba, chỉ có một Dolly Parton thôi. Con 

cần phải tìm cho mình một phong cách riêng. 

Dolly sẽ là người đầu tiên bảo con làm điều đó”.

mẹ đã đúng. Có thể, bạn sẽ nhận ra dáng 

dấp của Dolly trong những đĩa thu âm ban đầu 

của tôi nhưng tôi đã không ngừng luyện tập để 

tìm ra phong cách riêng cho mình. Dù vậy, tôi 

vẫn không loại bỏ được hết hình ảnh của Dolly 

ra khỏi tâm trí, đặc biệt là trong phục trang. 

Dolly từng nói rằng cô ấy thích trang phục 

trang trí bằng những vật nhỏ bé, lấp lánh, vì 

thế tôi cũng rất thích những vật trang trí nhỏ 

lấp lánh. Thậm chí, tôi từng thuê nhà thiết kế 

của cô ấy, Tony Chase, để thiết kế quần áo cho 

tôi. Ông ấy đã thiết kế cho tôi những bộ váy 

169

Theo dòng thời gian

lấp lánh kim cương giả và xê-quin

(19)

từ đầu tới 

chân. nhưng thực sự, chúng không hợp với tôi. 

Chúng khiến tôi không còn là tôi nữa. Đúng 

như mẹ tôi từng nói, Dolly sẽ không khoác lên 

mình những bộ quần áo khiến cô ấy cảm thấy 

không thoải mái.

nhiều năm liền tôi đã thuê các nhà thiết kế 

để tư vấn cách ăn mặc cho tôi. Tất nhiên, tôi đã 

làm theo những chỉ dẫn của họ, nhưng mỗi khi 

bước đi trước mặt ai đó, tôi lại cảm thấy gượng 

gạo và thiếu tự nhiên. ngược lại, nếu tôi mặc 

những bộ quần áo mà tôi cảm thấy hài lòng thì 

khi đó tôi mới là reba. Và khi đó tôi mới bộc lộ 

được hết những tiềm năng của mình.

Cũng nhờ thế, giờ đây, tôi đã có được phong 

cách riêng cho mình, và tôi biết tôi thích gì. 

Tôi thích màu sáng, không thích những họa 

tiết hay vật trang trí nhấn ở phần bụng, không 

thích những viên đá tròn lớn đính trên áo sơ mi 

hay áo khoác.

Vẫn hơi giống Dolly một chút, tôi cũng 

chuyển sang kinh doanh - sáng tạo một dòng 

quần áo mang tên reba. Tôi đã làm việc hết 

(19) Đồ trang sức, bản tròn như đồng xu.

Hạt giống tâm hồn

170

mình để hoàn thành dòng sản phẩm đó một 

cách tốt nhất và để đảm bảo không có thiếu sót 

hay trùng lặp gì. Và tất nhiên, tôi sẽ mặc chúng. 

Tôi không muốn một ngày, trong buổi biểu diễn 

của mình, tôi phải ngượng ngùng vì có ai đó 

ở hàng ghế đầu đứng dậy nói rằng: “Này, tôi 

đang mặc quần áo Reba đấy!”.

Quay trở lại vấn đề với Dolly, cô ấy còn là 

một người giỏi pha trò. Lần đầu tiên tôi gọi điện 

cho cô ấy, cô ấy nhấc máy và nói rằng: “Có thật 

là Reba McEntire đó không, hay chỉ là một ai 

khác đang bắt chước Reba McEntire?”. Vâng, 

tôi đúng là reba. Thậm chí ngay cả khi tôi phải 

mất một thời gian để tìm ra chính mình. Tuy 

vậy, tôi vẫn là fan hâm mộ cuồng nhiệt của 

Dolly.

- Reba McEntire

171

Theo dòng thời gian

Vấn đề chính 

là thời gian

Để đứng dưới ánh mặt trời, 

có thể bạn sẽ phải chịu đựng 

một vài vết bỏng.

- Abigail Van Buren

người thanh niên trẻ ngồi trên chiếc xe 

lăn hướng tới bục giảng để đọc bài diễn văn 

trong lễ phát bằng tại trường phổ thông là một 

trong số bệnh nhân của tôi - mark Orsini. một 

phần trên gương mặt cậu ấy vẫn bị liệt. nhưng 

không ai có thể ngờ rằng giọng nói nhỏ nhẹ đó 

có thể mang tới một bài diễn văn thật hùng hồn 

và có sức lay động lòng người đến vậy. Để rồi sau 

đó, cậu nhận được những tràng tung hô nồng 

nhiệt của tất cả các học sinh có mặt, những 

người vẫn không khỏi băn khoăn rằng điều kỳ 

diệu nào đã giúp mark sống và đón nhận vinh 

dự lớn lao trong ngày lễ tốt nghiệp này.

Hạt giống tâm hồn

172

Cậu thanh niên 18 tuổi ấy từng mắc phải hội 

chứng Guillain Barré, là một hội chứng hiếm gặp 

trong đó hệ miễn dịch của cơ thể tấn công một 

phần hệ thần kinh ngoại biên, gây liệt người. Sau 

đó không lâu, mark đã bị liệt hoàn toàn. 

Cha mẹ của mark đã khẳng định rằng con 

trai mình là một người rất mạnh mẽ và rằng 

cậu bé sẽ vượt qua tất cả khó khăn để tiếp tục 

theo học trường Dartmouth. nhưng làm thế 

nào cậu có thể đặt ra các câu hỏi hay tham gia 

các lĩnh vực cần thiết khi mà cậu không thể đi 

lại và phải phụ thuộc vào thiết bị hỗ trợ?

Giải đáp cho câu hỏi đó là một câu chuyện 

phi thường đầy xúc động: Gia đình Orsini đã 

ngồi bên mark và đọc từng chữ trong bảng chữ 

cái. Khi đọc đến chữ mà mark muốn ghép thành 

một từ, cậu sẽ gật đầu. Họ viết chúng ra, rồi bắt 

đầu lại với các chữ cái và lại chờ đợi cậu gật đầu. 

Tuy công việc đó tiêu tốn rất nhiều thời gian 

nhưng họ không bao giờ mất kiên nhẫn và vì 

thế, mark vẫn có thể đóng góp ý kiến trong mọi 

quyết định của gia đình.

những liệu pháp chữa trị đều không có tác 

dụng với mark, vì thế tôi đã đề xuất cách điều 

173

Theo dòng thời gian

trị rủi ro hơn là thay máu cho người thanh niên 

này. Sau khi điều trị, tình trạng của mark đã có 

một số biến chuyển tích cực. Dần dần cậu đã có 

thể cử động các ngón, rồi cả chân và cả tay. 

Bằng tất cả nỗ lực, mark đã tốt nghiệp 

trường Dartmouth. Tôi gặp lại cậu ấy trong 

văn phòng mình một năm trước, lúc đó mark 

đã khỏe hơn rất nhiều. Trong tôi chợt trào 

dâng bao xúc cảm không thể thốt thành lời. Tôi 

muốn nói rằng tôi nể phục cậu và cha mẹ cậu. 

Họ đã kiên nhẫn ngồi bên giường cậu hàng giờ 

liền, kiên nhẫn lắng nghe từng cử động chậm 

chạp của đứa con yêu, từng chữ, từng chữ một. 

Tôi muốn thú nhận với cậu ấy rằng tôi đã thật 

xấu hổ khi nhớ lại những lần con tôi cố gắng 

trò chuyện với tôi mà tôi lại gạt chúng sang một 

bên và viện lý do là mình không có thời gian để 

lắng nghe. Tôi còn muốn nói là tôi sẽ không bao 

giờ quên mark và cha mẹ cậu ấy. nhưng trái 

tim tôi không thể thốt nên lời.

- Noah Gilson, M.D.

Hạt giống tâm hồn

174

Mục lục

Lời giới thiệu  5

Mẻ cá để đời  7

Cô bé trong trận bão tuyết  11

Thiên đường trên mặt đất  24

Mike, tôi và chiếc bánh  31

Sức mạnh của sự tập trung  39

Cuộc chiến giữa người mẹ và 

chất kích thích   41

Sự giúp đỡ của một người bạn  55

Abe Lincoln và khoản tiền lớn 

đầu tiên trong đời  65

Sức mạnh của một bức thư cảm ơn  77

175

Theo dòng thời gian

Trên chiến tuyến  79

Gia tài của ông Ditto  86

Tìm lại các giác quan   96

Ước mơ vươn tới một ngôi sao  102

Những chiếc xe miễn phí  121

Vùng đất mặt trời dát vàng  128

Người từ chối một triệu đô la  132

Người thầy, người cha của nhà vô địch  136

Một thiên tài trong lịch sử  149

Kẻ chạy trốn  159

Phong cách của riêng tôi  165

Vấn đề chính là thời gian  171

Chịu trách nhiệm xuất bản: 

NGUYỄN THỊ THANH HƯƠNG

Biên tập : Diễm Phương

Trình bày : Trương Tiến Nhật

Bìa : Nguyễn Hùng

Sửa bản in : Vỹ Du

Thực hiện : First News – Trí Việt

NHÀ XUẤT BẢN TỔNG HỢP TP. HỒ CHÍ MINH

62 Nguyễn Thị Minh Khai - Quận 1

ĐT: 38225340 - 38296764 - 38221917 - 38223637 -38296713

In 3.000 cuốn, khổ 13 x 20,5 cm tại Công ty TNHH một thành viên In 

Phương Nam (160/13 Đội Cung, Q.11, TP. HCM). Giấy đăng ký KHXB 

số 617-2009/CXB/10-94/THTPHCM ngày 07/07/2009 - QĐXB số 18/

QĐ - THTPHCM - 2010 cấp ngày 12/01/2010. In xong và nộp lưu 

chiểu quý I/2010.

FIRST NEWS

10

Theo Dòng Thời Gian