Câu 11: Trình bày phương pháp so sánh phương án thiết kế theo chỉ số tổng hợp không đơn vị đo:

1. Đặt vấn đề:

- Khi so sánh các phương án thường gặp trường hợp phương án này tốt hơn PA kia ở 1 số các chỉ tiêu nhưng lại thua kém ở 1 số chỉ tiêu khác.

=> Đưa tất cả các chỉ tiêu có đơn vị đo trở thành không đơn vị đo để dễ so sánh. Vì vậy 1 số các tác giả đã nẩy ra ý tưởng đưa tất cả các chỉ tiêu có đơn vị đo khác nhau vào 1 trị số duy nhất không đơn vị đo để xếp hạng phương án.

2. Trình tự tiến hành phương án:

a. Bước 1: Lựa chọn các chỉ tiêu đưa vào so sánh.

b. Bước 2: Chọn hàm mục tiêu để so sánh căn cứ vào xu hướng của các chỉ tiêu để chọn hàm min hoặc max là tốt.

- Các chỉ tiêu: vốn đầu tư, Công suất SX, thời gian vận hành, năng suất lao động.

c. Bước 3: Làm đồng hướng các chỉ tiêu. Chỉ tiêu nào ngược hướng với hàm mục tiêu đã chọn thì lấy nghịch đảo để đưa vào tính toán.

d. Bước 4: triệt tiêu đơn vị đo.

Pij: trị số không đơn vị đo của chỉ tiêu i, PA j

+ Cij: trị số thật mức ban đầu của chỉ tiêu i, PA j với 1 đơn vị đo nhất định.

e. Bước 5: Xác định hệ số chỉ tầm quan trọng (trọng số Wj)

- Cho điểm của các chuyên gia bằng cách lập ma trận Kerttin.

- Cách cho điểm:

+ Gọi Hkh là điểm số chỉ tầm quan trọng của chỉ tiêu ở cột BK so với hàng Bh. Nừu chỉ tiêu ở cột Bk mà rất quan trọng hơn chỉ tiêu ở hàng Bh thì HKH= 4.

+ Nừu Bk quan trọng hơn chỉ tiêu Bh thì HKH = 3.

+ Nếu Bk = Bh thì HKH=2

+ Nếu Bk <Bh thì HKH=1

+ Nếu Bk rất kém hơn so với Bh thì HKH=0.

+ Đầu tiên cho điểm theo đường chéo chính sau đó cho điểm hàng đầu tiên. Các ô còn lại cho điểm theo nguyên tắc tổng số điểm các đường chéo bằng nhau.

f. Bước 6: Tính chỉ tiêu tổng hợp không đơn vị đo của các PA (Vj)

g. Bước 7: Dựa vào hàm mục tiêu đã lựa chọn để so sánh lựa chọn PA.

3. ưu nhược điểm của phương pháp:

a. ưu điểm:

- Có thể đưa nhiều chỉ tiêu có đơn vị đo khác nhau vào trong so sánh.

- Tính gộp được các chỉ tiêu có đơn vị đo khác nhau vào 1 trị số duy nhất không đơn vị đo.

- Có xét đến tầm quan trọng của các chỉ tiêu.

- Có thể đưa các chỉ tiêu thường bị diễn tả bằng lời vào trong so sánh bằng cách cho điểm của các chuyên gia.

b. Nhược điểm:

- Dễ mang tính chủ quan khi hỏi ý kiến của các chuyên gia.

- Nếu đưa quá nhiều chỉ tiêu vào so sánh thì dễ che lấp các chỉ tiêu chủ yếu.

- Phương pháp này ít dùng cho các dự án SX kinh doanh. SX kinh doanh lấy chỉ tiêu kinh tế làm chủ yếu. Chỉ tiêu chi phí và lợi nhuận thường dùng cho các dự án lấy chất lượng công trình làm chính.