a. Đặt cách mạng giải phóng dân tộc Việt Nam trong sự gắn bó với cách mạng vô sản thế giới

Thời đại Hồ Chí Minh tham gia hoạt động chính trị là thời đại đã diễn ra những biến đổi to lớn trên thế giới với hai sự kiện quan trọng nhất làm thay đổi nội dung của thời đại: một là CNTB chuyển từ giai đoạn CNTB tự do cạnh tranh sang giai đoạn CNTB độc quyền, tức là giai đoạn ĐQCN; hai là thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười đã mở ra thời đại qúa độ từ CNTB lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới. Nội dung đó đã chấm dứt thời kì tồn tại biệt lập giữa các quốc gia, làm cho vận mệnh của mỗi quốc gia không thể tách rời với vận mệnh chung của toàn thế giới. Với nhận thức đúng đắn về những biến đổi cực kì to lớn của thời đại, Hồ Chí Minh đã tìm thấy con đường giải phóng dân tộc Việt Nam theo con đường cách mạng vô sản: thời đại của CNTB lũng đoạn cũng là thời đại một nhóm nước lớn do bọn tư bản tài chính cầm đầu thống trị các nước phụ thuộc và nửa phụ thuộc, bởi vậy, công cuộc giải phóng các nước và các dân tộc bị áp bức là một bộ phận khăng khít của cách mạng vô sản.

    Sau khi nắm được đặc điểm của thời đại mới, Hồ Chí Minh đã hoạt động tích cực để gắn cách mạng Việt Nam với cách mạng thế giới:

 Trong Cương lĩnh Chính trị tháng 2-1930, Người đã chỉ rõ cách mạng Việt Nam phải tiến hành hai giai đoạn cách mạng là cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và cách mạng XHCN.

    Một trong những nguyên nhân gây ra sự suy yếu của các dân tộc phương Đông là sự biệt lập. Do đó, Người đã kiến nghị với  Ban phương Đông của Quốc tế cộng sản về những biện pháp để tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau giữa các dân tộc phương Đông: làm cho các dân tộc thuộc địa, từ trước đến nay vẫn cách biệt nhau, hiểu biết nhau hơn và đoàn kết lại để đặt cơ sở cho một liên minh phương Đông tương lai, khối liên minh này sẽ là một trong những cái cánh của cách mạng vô sản; làm cho đội tiên phong của lao động thuộc địa tiếp xúc mật thiết với giai cấp vô sản phương Tây để dọn đường cho một sự hợp tác thật sự sau này. Chỉ có sự hợp tác này mới bảo đảm cho giai cấp công nhân quốc tế giành được thắng lợi cuối cùng.

    Lênin đã kiên quyết đấu tranh chống lại quan điểm tồn tại trong Quốc tế cộng sản là cho rằng cách mạng thuộc địa phụ thuộc vào cách mạng chính quốc. Hồ Chí Minh đã bảo vệ và phát triển quan điểm của Lênin: cách mạng giải phóng dân tộc ở thuộc địa có khả năng to lớn và vai trò chiến lược đối với thắng lợi của cách mạng vô sản. Vì vậy, cách mạng ở phương Tây muốn thắng lợi thì phải liên hệ chặt chẽ với phong trào giải phóng dân tộc ở các nước thuộc địa.  Hồ Chí Minh đã phê phán các Đảng cộng sản Tây Âu chưa làm gì để giáo dục cho giai cấp công nhan nước mình về chủ nghĩa quốc tế chân chính đối với lao động thuộc địa, chưa giúp họ hiểu rõ và quan tâm đến thuộc địa và kiến nghị những biện pháp để khắc phục tình trạng này với Quốc tế cộng sản và Đảng cộng sản Pháp.

    b. Kết hợp chặt chẽ chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ nghĩa quốc tế trong sáng

    Hồ Chí Minh là nhà yêu nước chân chính đồng thời là nhà quốc tế chủ nghĩa trong sáng. Người đã đấu tranh không mệt mỏi để củng cố và tăng cường tình đoàn kết, hữu nghị giữa Việt Nam với các dân tộc khác đang đấu tranh cho mục tiêu hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Người đã chỉ rõ chủ nghĩa yêu nước triệt để không thể nào tách rời với chủ nghĩa quốc tế vô sản. Tinh thần yêu nước chân chính là một bộ phận của tinh thần quốc tế: Đảng lấy toàn bộ hoạt động thực tiễn của mình để chứng minh rằng chủ nghĩa yêu nước triệt để không thể nào tách rời với chủ nghĩa quốc tế vô sản; tinh thần yêu nước chân chính khác hẳn với tinh thần vị quốc của bọn đế quốc phản động. Nó là một bộ phận của tinh thần quốc tế.

    Để chống lại âm mưu chia rẽ các dân tộc của chủ nghĩa thực dân,          Hồ Chí Minh đã kêu gọi: vì nền hoà thế giới, vì tự do và ấm no, những người bị bóc lột thuộc mọi chủng tộc cần đoàn kết lại và chống bọn áp bức. Người đã phấn khởi khi chứng kiến hình ảnh của khối đoàn kết giữa các dân tộc đủ màu da tại trường đại học phương Đông: rằng đây bốn biển một nhà, vàng đen, trắng đỏ đều là anh em.

    Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ, Người luôn giáo dục nhân dân ta phân biệt rõ bọn đế quốc đi xâm lược với nhân dân lao động ở các nước đi xâm lược. Trong khi chống thực dân Pháp, Người vẫn đề cao nền văn hoá tiến bộ của đất nước Pháp. Trong khi chống đế quốc Mĩ, Người vẫn ca ngợi cuộc đấu tranh giành độc lập, tự do của nhân dân Mĩ.

    Sau khi giành được độc lập, con đường phải phát triển của các nước thuộc địa là con đường cách mạng XHCN: trong thời đại ngày nay, cách mạng giải phóng dân tộc là một bộ phận khăng khít của cách mạng vô sản trong phạm vi toàn thế giới. Cách mạng giải phóng dân tộc phải phát triển thành cách mạng XHCN thì mới giành được thắng lợi hoàn toàn, vì chỉ có CNXH mới bảo đảm cho các dân tộc được độc lập, tự do hoàn toàn. Do đó, nội dung của kết hợp lòng yêu nước với tinh thần quốc tế là phải phát triển chủ nghĩa yêu nước truyền thống thành chủ nghĩa yêu nước xã hội chủ nghĩa, kết hợp lòng yêu nước với lòng yêu CNXH.

Người luôn đánh giá cao vai trò, tác dụng to lớn của các nước XHCN trong việc giúp đỡ, ủng hộ cách mạng Việt Nam trong đấu tranh cách mạng. Từ đó, Người đã giáo dục nhân dân ta phải hiểu rằng lòng yêu nước XHCN đòi hỏi chúng ta không chỉ quan tâm đến lợi ích của nước mình mà còn phải quan tâm bảo vệ lợi ích của cả cộng đồng XHCN thế giới, sức mạnh của Việt nam bao gồm cả sức mạnh của khối đoàn kết của các nước XHCN. Khi trong phong trào cộng sản và công nhân quốc tế có những mâu thuẫn, bất đồng, Người đã tích cực hoạt động để khôi phục lại sự đoàn kết quốc tế.

Kết hợp chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế vô sản đòi hỏi phải đấu tranh chống lại mọi biểu hiện của chủ nghĩa dân tộc vị kỉ, chủ nghĩa sô vanh và mọi thứ chủ nghĩa cơ hội khác. Người đã chỉ rõ chúng ta không chỉ chiến đấu vì độc lập, tự do của đất nước mình mà còn vì độc lập, tự do của các nước khác, không chỉ bảo vệ lợi ích cuả dân tộc mình mà còn vì mục tiêu chung của thời đại là hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và CNXH.

c. Dựa vào sức mình là chính, tranh thủ sự giúp đỡ của các nước xã hội chủ nghĩa, sự ủng hộ của nhân loại tiến bộ, đồng thời không quên nghĩa vụ quốc tế cao cả của mình

    Trong mối quan hệ giữa sức mạnh dân tộc và sức mạnh thời đại thì nguồn lực bên trong giữ vai trò quyết định, còn nguồn lực bên ngoài chỉ phát huy được tác dụng thông qua nguồn lực bên trong. Vì vậy, trong đấu tranh cách mạng phải luôn nêu cao khẩu hiệu “tự lực cánh sinh, dựa vào sức mình là chính”. Muốn người ta giúp cho thì trước mình phải tự giúp lấy mình đã. Một dân tộc không tự lực cánh sinh mà cứ ngồi chờ dân tộc khác giúp đỡ thì không xứng đáng được độc lập. Trong lời kêu gọi các nước thuộc địa, Người viết: anh em phải làm thế nào để được giải phóng? Vận dụng công thức của Các Mác, chúng tôi xin nói với anh em rằng, công cuộc giải phóng anh em chỉ có thể thực hiện được bằng sự nỗ lực của bản thân anh em.

    Muốn tranh thủ được sức mạnh thời đại, ngoài sức mạnh cần thiết bên trong, còn phải có đường lối độc lập tự chủ đúng đắn. Cuộc kháng chiến chống Mĩ của ta diễn ra trong bối cảnh hệ thống XHCN và phong trào cách mạng thế giới có sự chia rẽ. Trong khi đây là chỗ dựa quan trọng cho cuộc kháng chiến của ta. Để tiếp tục tranh thủ được sự đồng tình ủng hộ của nhân dân thế giới Đảng ta đã đề ra đường lối kết hợp giữa mục tiêu đấu tranh cho độc lập thống nhất của dân tộc mình với những mục tiêu của thời đại là hoà bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội. Nhờ đó chúng ta đã tranh thủ được sự ủng hộ, giúp đỡ to lớn của nhân dân thế giới đối với cuộc kháng chiến của ta.

 Trong khi giữa Liên Xô và Trung Quốc đang có sự bất đồng, ta đã thực hiện đường lối độc lập tự chủ, đồng thời thực hiện đoàn kết với cả Liên Xô và Trung Quốc. Phong trào nhân dân thế giới ủng hộ Việt Nam diễn ra sôi nổi đã khiến cho cả Liên Xô và Trung Quốc không thể không ủng hộ, giúp đỡ Việt Nam được.

    Tranh thủ cao nhất sự ủng hộ và giúp đỡ của quốc tế, đồng thời tích cực thực hiện  nghĩa vụ quốc tế của mình. Người chỉ rõ phải coi cuộc đấu tranh của bạn cũng như cuộc đấu tranh của ta, người cùng một hội một thuyền phải giúp đỡ lẫn nhau, phải coi giúp bạn là tự giúp mình. Trong hai cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mĩ, Hồ Chí Minh đẫ chỉ đạo xây dựng tình đoàn kết giữa ba nước Đông Dương để phối hợp, giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc đấu tranh chống kẻ thù chung.

    d. Có quan hệ hữu nghị, hợp tác, sẵn sàng “làm bạn với tất cả mọi nước dân chủ”

    Trong quá trình đi tìm đường cứu nước, sống và hoạt động ở nước ngoài, Hồ Chí Minh đã từng bước xây dựng cơ sở cho tình hữu nghị giữa nhân dân Việt Nam với nhân dân nhiều nước trên thế giới. Người nêu rõ: chính sách ngoại giao của Chính phủ thì chỉ có một điều tức là thân thiện với tất cả các nước dân chủ trên thế giới để giữ gìn hoà bình; thái độ nước Việt Nam đối với những nước á Châu là một thái độ anh em, đối với ngũ cường là một thái độ bạn bè. Đối với nước Pháp, khi đang tiến hành chiến tranh xâm lược Việt Nam, Hồ Chí Minh đã tuyên bố: Việt Nam sẵn sàng cộng tác thân thiện với nhân dân Pháp. Những người Pháp tư bản hay công nhân, thương gia hay trí thức, nếu họ muốn thật thà cộng tác với Việt Nam thì sẽ được nhân dân Việt Nam hoan nghênh họ như anh em bầu bạn. Trả lời phỏng vấn của nhà báo Mĩ là sau khi độc lập Việt Nam có hoan nghênh tư bản ngoại quốc không, Hồ Chí Minh nói: bất kì nước nào thật thà muốn đưa tư bản đến kinh doanh ở Việt Nam, với mục đích làm lợi cho cả hai bên thì Việt Nam sẽ rất hoan nghênh, còn nếu mong đưa tư bản đến để ràng buộc, áp chế Việt Nam thì Việt Nam sẽ cương quyết cự tuyệt.

    Trong quan hệ rộng mở với các nước, Hồ Chí Minh đã dành ưu tiên đặc biệt cho mối quan hệ với các nước láng giềng Lào, Campuchia để hình thành liên minh chiến đấu chống kẻ thù chung. Đối với Trung Quốc, Hồ Chí Minh đã tích cực xây dựng mối quan hệ vừa là đồng chí, vừa là anh em.

 Người cũng hết sức coi trọng thiết lập mối quan hệ hữu nghị láng giềng với các nước trong khu vực có chế độ chính trị khác nhau. Khi miền Bắc giải phóng, Người đã đi thăm ấn Độ, Miến Điện, Inđônêxia