1. Khái niệm:

- Bảng hỏi là 1 tập hợp gồm nhiều câu hỏi được sắp xếp theo một trật tự dựa trên những nguyên tắc logic, tâm lý và nội dung đề ra. Với sự giúp đỡ của bảng hỏi ta có thể thu nhập được thông tin đáp ứng mục tiêu nghiên cứu của đề tài.

* Vai trò của bảng hỏi trong nghiên cứu định hướng:

- Là công cụ chủ yếu cho nghiên cứu định lượng trong xh học thực nghiệm.

- Bảng hỏi là sự thể hiện bề ngoài của chương trình nghiên cứu:

+ Là công cụ để lưu giữ thông tin và thực hiện việc đo đạc các hiện tượng xh.

+ Là cơ sở dữ liệu để ta tiến hành xử lý thông tin.

2. Các loại câu hỏi thường đc dùng trong bảng hỏi:

Có thể phân chia câu hỏi theo nhiều dạng # nhau: Câu hỏi đóng, câu hỏi mở, câu hỏi hỗn hợp, câu hỏi chức năng…

* Căn cứ vào sự có sẵn hay không có sẵn các phương án trả lời trước ngta chia câu hỏi thành câu hỏi đóng, mở và hỗn hợp.

- Câu hỏi mở: là loại câu hỏi ko có sẵn các phương án trả lời trước, ng trả lời đơn thuần chỉ nhận câu hỏi.

Vd: Trong vụ mùa vừa qua, ông (bà) đã sử dụng những loại phân bón nào?

Đối với câu hỏi này thường phụ thuộc vào trình độ học vấn, mức độ hiểu biết, tâm trạng cá nhân, ý thức ng trả lời mà ta nhận được câu trả lời rất khác nhau cả về nội dung lẫn hình thức.

+ Ưu điểm: Ng trả lời ko bị phụ thuộc vào các phương án đã đc trả lời trước, họ tự do trả lời những gì mà họ muốn hoặc họ nghĩ đến. Vì thế chúng có khả năng chỉ ra được các khía cạnh của các hướng xh mà đôi khi tác giả nghiên cứu chưa nghĩ đến. Vì lý do này mà câu hỏi mở thường sử dụng trong nghiên cứu phát hiện hay nghiên cứu thử để kiểm tra về chất lượng câu hỏi đó.

+ Nhược điểm: Kquả trả lời rất khác nhau điều đó gây khó khăn lớn cho việc xử lý thống kê, đôi khi người ta không thể xử lý được (người trả lời dùng các từ đa nghĩa), muốn xử lý bắt buộc phải thêm thao tác ptích nội dung.

- Câu hỏi đóng: là loại câu hỏi có sẵn các phương án trả lời trước.

+ Ưu điểm: Các câu trả lời chuẩn bị trước, giải thích và bổ sung cho câu hỏi, định hướng mọi ng hiểu câu hỏi theo 1 nghĩa. Tính khuyết danh đảm bảo cao hơn câu hỏi mở (rất quan trọng trong nghiên cứu xã hội học thực nghiệm, thông tin rất khách quan). Dễ trả lời và rất thuận tiện cho việc xử lý thống kê.

+ Nhược điểm: Ng trả lời thường bị bó hẹp trong phạm vi câu trả lời trước, hạn chế khả năng tư duy và đánh giá của họ.

Chú ý: Trong câu hỏi đóng các phương án trả lời phải là một hệ thống đầy đủ tất cả các khía cạnh của hiện tượng nghiên cứu phải có mặt trong các phương án trả lời, để người trả lời dễ dàng xác định câu trả lời.

Trong đa số các trường hợp, các phương án trả lời cần phải loại trừ lẫn nhau. Đối với loại câu hỏi mà chỉ có 2 câu trả lời loại trừ lẫn nhau, trong trường hợp này nhất thiết không nên đặt câu hỏi dưới dạng phủ định.

Ví dụ: Anh chị có hút thuốc không?

- Có o       - Khôngo

- Câu hỏi hỗn hợp: là loại câu hỏi về hình thức là câu hỏi đóng, nhưng về nội dung thực chất là câu hỏi mở. Có nghĩa là câu hỏi này luôn luôn có sẵn một vài phương án trả lời trước, song phương án cuối cùng bao giờ cũng là “các cái khác” (xin nêu ra, xin chỉ ra). Loại câu hỏi này thường được sử dụng cho nghiên cứu với các hiện tượng chúng ta chưa bao quát hết các khía cạnh của nó hoặc còn nghi ngờ ở một khía cạnh mới nào đó.

* Căn cứ vào chức năng của câu hỏi người ta có thể chia câu hỏi thành: Câu hỏi lọc, câu hỏi kiểm tra.

+ Câu hỏi lọc: là câu hỏi có mục đích chia đối tượng nghiên cứu ra thành các nhóm khác nhau và sau đó ta tiếp tục tìm hiểu sâu hơn từng nhóm một.

Ví dụ: Anh chị có hút thuốc không?

- Có oNếu có    - Tiếp tục trả lời các câu hỏi sau.

- Khôngo    - Lý do nào…

    - Mấy điếu/ngày1 o -1-10 điếu

    2 o -10-20 điếu

3 o - Trên 20 điếu

4 o - Không hút

+ Câu hỏi kiểm tra: Thường những câu hỏi này có chức năng để kiểm tra tính khách quan của các thông tin mà người trả lời cung cấp. Ta có thể hỏi về một cái gì đó hư cấu nhưng về hình thức là gắn liền với vấn đề thực tiễn.

 Vd: - Anh (chị) có đọc tác phẩm “Tắt đèn” không? (câu hỏi hiện thực)

- Có o- Chưao

- Anh chị nhận xét về nhân vật “Chí Phèo” như thế nào? (câu hỏi hư cấu)

Hoặc từ 1 câu hỏi về hiện thực rồi yêu cầu ng trả lời chi tiết hơn.

Vd: Anh chị nhận xét gì về nhân vật “Chị Dậu” trong tác phẩm đó?

Câu hỏi kiểm tra thường có trong bảng hỏi vì nội dung các câu hỏi trong bảng hỏi đều liên quan nhau và kiểm tra lẫn nhau. 

Lưu ý: Cố gắng tránh được sự xúc phạm, tính tự ái của người trả lời.