8. Tội đầu cơ (Điều 160 Bộ luật hình sự)

 Dấu hiệu pháp lý

 - Khách thể: tội phạm này xâm phạm chính sách quản lý thị trường của Nhà nước và gây thiệt hại lợi ích của người tiêu dùng. Đối tượng tác động của tội phạm này là hàng hoá (trừ các loại hàng hoá là đối tượng của các tội phạm cụ thể khác, như: ma tuý, hàng cấm, hàng giả…).

- Khách quan: thể hiện ở hành vi lợi dụng sự khan hiếm hoặc tạo ra sự khan hiếm một mặt hàng nào đó để mua vét và bán lại nhằm thu lợi bất chính. Sự khan hiếm ở đây có thể mang lại do khách quan (bão lụt, thiên tai, mất mùa, dịch bệnh, sản xuất không đáp ứng nhu cầu, chiến tranh…). Chẳng hạn, chiến tranh Iraq có thể tạo ra sự khan hiếm xăng dầu trên thế giới. Người phạm tội cũng có thể tạo ra sự khan hiếm giả tạo bằng cách tuyên truyền trong dư luận về sự khan hiếm không có thật đó. Ví dụ, giả làm tiên tri tiên đoán sắp có lũ lụt gây mất mùa, khuyên dân chúng nên dự trữ lương thực… Mua vét ở đây được hiểu là mua một mặt hàng nào đó vượt mức nhu cầu bình thường (nhu cầu sinh hoạt, dự trữ). Hành vi này phải gây ra hậu quả nghiêm trọng thì mới cấu thành tội phạm. Hậu quả nghiêm trọng ở đây không chỉ xác định dựa vào số lượng hàng hoá đầu cơ, số tiền thu lợi bất chính mà còn dựa vào sự rối loạn thị trường, mất ổn định trong đời sống nhân dân, sự hoang mang trong dư luận xã hội phải mất thời gian dài mới khắc phục được. Đối tượng của tội phạm này là hàng hoá, lương thực, vật tư, các loại tem phiếu, vé, giấy tờ có giá trị… Tội phạm hoàn thành khi can phạm có hành vi mô tả trên gây hậu quả nghiêm trọng.

- Chủ quan: là lỗi cố ý trực tiếp. Mục đích thu lợi là dấu hiệu bắt buộc của tội phạm này.

- Chủ thể: bất cứ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự.