Cau 16 : nuoc bot : thanh phan, tac dung, dieu hoa bai tiet va UDLS

*) thanh phan: don vi bai tiet co ban cua tuyen nc bot dc gla salivan, moi salivan gom nang va ong dan tuyen nc bot. Long nang dc noi voi he thong ong dan phan nhanh, cac nang nc bot dc cau tao tu 2 loai TB: TB thanh dich va TB nhay

- TB thanh dich bai tiet thanh dich chua cac chat dien giaI va enzym amylase nc bot

- TB nhay bai tiet chat nhay

- cac tuyen mang tai chi bai tiet thanh dich, cac tuyen nc bot nho trong mieng chi bai tiet chat nhay, cac tuyen duoi ham va duoi luoi bai tiet ca thnah dich va chat nhay. Nuoc bot ra khoi nang co nong do ion Na+, K+ va cl- giong nhu cac huyet tg. Nhung khi nc bot chay qua ong dan, cac ion Na+ va cl- dc taI hap thu, dong thoi cac ion K+ va HCO3- dc bai tiet vao long ong. Do do [K+] nc bot cao gap 7 lan, nong do ion HCO3- cao gap 3 lan trong khi [Na+] va [cl-] chi = 1/7 - 1/10 nong do cua chung trong huyet tg

- luu lg nc bot hang ngay khoang 800 - 1500ml. pH nc bot 6 - 7,4 la pH toi thuan cho td tieu hoa cua enzym amylase nuoc bot.

* Tac dung:

- tac dung tieu hoa: enzym amylase nuoc bot co tac dung phan giaI tinh bot chin thanh duong mantose, maltriose va oligosacarid. pH toi thuan cua amylase nc bot la 7. khi thuc an vao da day, do 1 lg lon thuc an ko dc tron lan ngay voi acid cua da day nen amylase nc bot van co td trong da day va enzym nay co the thuy phan toi 75% lg tinh bot chin an vao.

- Nc bot lam am uot, boI tron mieng va thuc an tao dk cho viec nuot va nem dc thuc hien de dang

- ve sinh rang mieng: trong mieng co rat nhieu loai VK, chung de dang huy hoai cac mo va gay benh cung nhu nguon thuc an cung cap cho su chuyen hoa cua chung. Nc bot cung co 1 so chat diet VK va chua khang the tieu diet vk o mieng, ke ca nhung VK gay sau rang. Nc bot con co tac dung trung hoa acid do VK o mieng giaI phong ra or acid trao ngc tu da day len mieng

- Nc bot giup cho su noi vi no lam cho moI, luoi cu dong de dang.

*) dieu hoa bai tiet nc bot:

Tuyen nc bot la tuyen tieu hoa duy nhat ko chiu anh huong cua cac hormon tieu hoa, chung chi chiu su dieu hoa cua TK tu chu, chu yeu la TK pho giao cam. trung tam kiem soat su bai tiet nc bot la cac nhan nc bot nam o giua cau n•o va hanh n•o. cac kick thik gay tang bai tiet nc bot la nhai, ngui or nem thuc an(pxa ko dieu kien). Bai tiet nc bot cung tang len khi ta nghi den 1 mon an nao do(pxa co dk). Bai tiet nc bot giam khi ngu, met moi, so h•I or bi mat nc. vi chua lam tang bai tiet nc bot len gap 8 - 20 lan, binh thg su co mat cua cac vat tron nhan trong mieng cung lam tang bai tiet nc bot. Nc bot cung dc bai tiet nhieu khi ta nuot phaI nhung chat kick thick de giup pha lo•ng or trung hoa cac chat do trong ong tieu hoa.

- kick thick cac soi TK pho giao cam( day VII, IX) lam tang bai tiet nc bot lo•ng giau chat dien giaI va amylase nc bot

Neu cat cac day pho giao cam dI den tuyen nc bot, cac tuyen nc bot se bi teo di. nhung cat day TK giao cam ko lam anh huong den kick thuoc cua tuyen

- kick thik soi giao cam tang bai tiet nc bot giau chat nhay, khoi lg nc bot tang it hon so voi kick thick TK pho giao cam. ngay sau khi kick thick giao cam, luu luong mau giam nhung dan dan luu lg mau se tang len do su u dong cac chat chuyen hoa gay gi•n mach

*) UDLS: