PTSX TBCN dien ra wa 2 gd

GD 1:CNTB tu do canh tranh

Gd2 :CNTB doc quyen

Ban chat CNTBDQ: tu do canh tranh sinh ra tich tu va tap trung san xuat, tich tu va tap trung san xuat phat trien den mot muc do nao do se dan den doc quyen

Chu nghia tu ban doc quyen xuat hien vao cuoi the ky XIX dau the ky XX do

nhung nguyen nhan chu yeu sau:

- Su phat trien cua luc luong san xuat duoi tac dong cua tien bo khoa hoc ky thuat

day nhanh qua trinh tich tu va tap trung san xuat, hinh thanh cac xi nghiep co quy mo

lon.

- Vao 30 nam cuoi cua the ky XIX, nhung thanh tuu khoa hoc ky thuat moi xuat

hien nhu lo luyen kim moi Betsome, Mactanh, Tomat... da tao ra san luong lon gang

thep voi chat luong cao; phat hien ra hoa chat moi nhu axit sunphuaric (H2SO4), thuoc

nhuom...; may moc moi ra doi: dong co diezen, may phat dien, may tien, may phay...;

phat trien nhung phuong tien van tai moi: xe hoi, tau thuy, xe dien, may bay... va dac

biet la duong sat. Nhung thanh tuu khoa hoc ky thuat nay, mot mat lam xuat hien nhung

nganh san xuat moi doi hoi xi nghiep phai co quy mo lon; mat khac, no dan den tang

nang suat lao dong, tang kha nang tich luy tu ban, thuc day phat trien san xuat lon.

- Trong dieu kien phat trien cua khoa hoc ky thuat, su tac dong cua cac quy luat

kinh te cua chu nghia tu ban nhu quy luat gia tri thang du, quy luat tich luy ... ngay cang

manh me, lam bien doi co cau kinh te cua xa hoi tu ban theo huong tap trung san xuat

quy mo lon.

- Canh tranh khoc liet buoc cac nha tu ban phai tich cuc cai tien ky thuat, tang quy

mo tich luy de thang the trong canh tranh. Dong thoi, canh tranh gay gat lam cho cac

nha tu ban vua va nho bi pha san, con cac nha tu ban lon phat tai, lam giau voi so tu ban

tap trung va quy mo xi nghiep ngay cang to lon.

- Cuoc khung hoang kinh te nam 1873 trong toan bo the gioi tu ban chu nghia lam

pha san hang loat xi nghiep vua va nho, thuc day nhanh chong qua trinh tich tu va tap trung tu ban.

- Su phat trien cua he thong tin dung tu ban chu nghia tro thanh don bay manh me

thuc day tap trung san xuat, nhat la viec hinh thanh cac cong ty co phan, tao tien de cho

su ra doi cua cac to chuc doc quyen.

Tu nhung nguyen nhan tren, V.I. Lenin khang dinh: "... tu do canh tranh de ra tap

trung san xuat va su tap trung san xuat nay, khi phat trien toi mot muc do nhat dinh, lai

dan toi doc quyen"1.