Hai phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư:

Hai phương pháp bóc lột giá trị thặng dư tuyệt đối và tương đối do Mác phát hiện không phải chỉ là đặc điểm của thời kỳ đầu của CNTB, thời kỳ công nghiệp cơ khí, mà ngày nay chúng vẫn còn được CNTB sử dụng. Tuỳ điều kiện cụ thể mà phương pháp bóc lột nào được coi là chủ yếu.

Thuở bình minh của CNTB khi năng suất lao động còn thấp, giá trị thặng dư thu được chủ yếu dựa vào tăng độ dài ngày lao động và cường độ lao động, Mác gọi là phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư tuyệt đối. Nhưng phương pháp này bị giới hạn bởi độ dài của ngày trời và sinh lực của người lao động. Nhờ ứng dụng tiến bộ khoa học – kỹ thuật và trước sức đấu tranh của GCCN đòi giảm giờ làm việc, các nhà tư bản đã tăng thu giá trị thặng dư chủ yếu bằng cách tăng năng suất lao động để rút ngắn thời gian lao động tất yếu, tức là thời gian người công nhân bù lại giá trị sức lao động, nhờ đó mà tăng thời gian lao động thặng dư, Mác gọi là phương pháp sản xuất ra giá trị thặng dư tương đối.