a) Phương diện 1 : Sự nảy sinh, phát triển tâm lý về phương diện loài người

            Con người tồn tại và phát triển ko chỉ về thể chất mà cùng với sự phát triển về thể chất là sự phát triển tâm lý-ý thức. Tâm lý-ý thức phát triển từ đơn giản đến phức tạp, từ thấp đến cao qua các giai đoạn, thời kỳ.

 - Xét theo mức độ phản ánh:

 + Thời kỳ cảm giác: phản ứng trả lời từng kích thích riêng lẻ.    

+ Thời kỳ tri giác: phản ứng trả lời với tổ hợp các kích thích (cá, lưỡng cư, bò sát, chim, động vật có vú).          

+ Thời kỳ tư duy:

  - Tư duy bằng tay: tư duy trực quan, giảI quyết tình huống cụ thể (Ôxtralopitec – 10tr năm).               

- Tư duy bằng ngôn ngữ: tư duy lý tính bằng ngôn ngữ chỉ có ở người để nhận thức quy luật, bản chất của SV.

- Xét theo nguồn gốc nảy sinh của hành vi:

 + Thời kỳ hành vi bản năng: mang tính BSDT, có cơ sở là phản xạ không điều kiện phản ứng trả lời các kích thích như một động hình có sẵn, thỏa mãn nhu cầu cấp thấp.

+ Thời kỳ hành vi kỹ xảo: HV tập luyện trong đời sống cá thể được lặp lại nhiều lần thành động hình, có sự biến đổi.

 + Thời kỳ hành vi trí tuệ: HV tập luyện, tự tạo trong đời sống cá thể. Chỉ có con người mới gắn với ngôn ngữ, ý thức.

b) Phương diện 2 : Các giai đoạn phát triển tâm lý về phương diện cá thể: (Giáo trình )

Là quá trình chuyển đổi liên tục từ cấp độ này sang cấp độ khác tương ứng với các giai đoạn lứa tuổi kế tiếp nhau. Ở mỗi cấp độ lứa tuổi sự phát triển tâm lý đạt tới 1 chất lượng mới và diễn ra theo các quy luật đặc thù.

-         Sơ sinh, hài nhi:

+ Sơ sinh: là tuổi “ăn ngủ” phối hợp với cácphản xạ bẩm sinh, tác động bột phát thực hiện các chức năng sinh lý người

+ Hài nhi: hoạt động chủ yếu là giao tiếp xúc cảm trực tiếp với người lớn, trước hết là với cha mẹ

-         Tuổi nhà trẻ 1-2 tuổi

Hoạt động chủ đạo là hoạt động với đồ vật, bát chước hành động sử dụng đồ vật và tìm hiểu khám phá các sự vật xung quanh

-         3-5 tuổi

Vui chơi

-         Đi học

6-12: học tập, lĩnh hội nền tảng tri thức, phương pháp, công cụ nhận thức và chuẩn mực hành vi

12-14,15: học tập và giao tiếp nhóm, là lứa tuổi dậy thì với nhiều phẩm chất tâm lý mới xhiện

15-18: đã hình thành thế giới quan, định hướng nghề nghiệp

- 19-25

Học tập và lao động. là gđoạn tiếp tục lĩnh hội các giá trị vật chất của xã hội theo nghề nghiệp hoặc tham gia LĐSX

-         >25

Lao động và hđ XH

-         55-60

Nghỉ ngơi. GĐ này con người phản ứng chậm dần, độ nhạy cảm của các giác quan giảm đi rõ

Mỗi GĐ lứa tuổi đều có 1 vị trí vai trò nhất định trong quá trình phát triển tâm lý nói chung. Sự chuyển tiếp từ GĐ này sag GĐ # bgiờ cug gắn liền với sự xuất hiện dạng hoạt động chủ đạo mới có tác dụng qđịnh đối với sự hình thành những cấu tạo tâm lý mới, cơ bản, đặc trưng cho thời kỳ hoặc GĐ lứa tuổi đó