Nguyễn Dữ là tác giả tiêu biểu sống vào khoảng thế kỉ XVI. Ông để lại cho đời một tác phầm duy nhất và rất có giá trị đó là “ Truyền kì mạn lục”. “ Truyền kì mạn lục là một bức tranh hiện thực và nhân đạo sâu sắc. Tác phẩm gồm hai mươi truyện, trong đó “ CCPSDTV” là một trong những truyện tiêu biểu của “Truyền kì mạn lục”. “CCPSDTV” đã phê phán hiện thực xã hội qua những yếu tố hoang đường, phản ánh khá rõ tinh thần dân tộc, đồng thời ca ngơi phẩm chất của kẻ sĩ. Kẻ sĩ ở đây chính là Ngô Tử Văn,  nhân vật trung tâm xuyên suốt toàn bộ câu truyện với phẩm chất dũng cảm, khẳng khái và cương trực.

Ngô Tử Văn xuất hiện ngay từ đầu truyện qua lời giới thiệu của tác giả. Chàng được biết đến là một người có tính tình bộc trực, khảng khái, thấy gian tà là không thể chịu nổi. Lời giới thiệu mang giọng ngợi khen, có tác dụng định hướng cho người đọc hành động kiên quyết của nhân vật.

Minh chứng cho tính tình bộc trực, dũng cảm của Ngô Tử Văn là hành động đốt đền của chàng. Hành động ấy là ngòi nổ cho một cuộc chiến đấu của chàng và hồn ma tên tướng giặc bại trận. Tử Văn đã chuẩn bị thật kĩ lưỡng “ tắm rửa sạch sẽ” rồi chàng “ châm lửa đốt đèn”. Trong khi ai cũng lắc đầu, lè lưỡi ngao ngán , không dám làm gì quỷ thần ở ngôi đền này thì Tử văn cương quyết đốt đền và “ vung tay không sợ gì cả”. Ta dẽ dàng nhận thấy được phẩm chất tiêu biều của kẻ sĩ nước Việt lúc bấy giờ thông qua nhân vật Tử Văn, một thái độ dứt khoát, bất chấp hậu quả xấu cho bản thân, chàng đã vì nghĩa lớn, vì an lành, hạnh phúc của nhân dân mà hành động.

Sự cương trực, khảng khái của Tử Văn còn được bộc lộ qua cuộc gặp gỡ giữa chàng với hồn ma tên tướng giặc. Hồn ma tên tướng giặc tỏ ra gian trá, xảo quyệt “ tự xưng mình là cư sĩ”, buông lời mắng mỏ, uy hiếp Tử Văn, dung tà phép khiến chàng bị một cơn sốt nóng, sốt rét. Trước sự ngang ngược và quyền phép đáng sợ của tên tướng giặc, “Tử Văn vẫn mặc kệ, ngất ngưởng tự nhiên”. Thái độ ấy cho ta thấy được một niềm tin vào chính nghĩa mãnh liệt từ chàng, một khí phách cứng còi của một người anh hung trừ gian diệt bạo cho nhân dân, luôn tỏ ra điềm tỉnh dù đang đứng trước một thế lực hung  tàn.

Tính cách kiên định chính nghĩa của Ngô Soạn còn thể hiện rõ trong quá trình chàng bị lôi xuống địa phủ. Cảnh địa phủ rùng rợn với quỷ sứ hung ác, con sông đầy gió tanh sóng xám. Tử Văn bị bọn quỷ sai lôi đi rất nhanh, bị phán xét lạnh lùng là kẻ “tội sâu ác nặng, không được liệt vào hàng khoan giảm”, bị kết thêm tội ngoan cố bướng bỉnh nhưng chàng chẳng hề run sợ, không hề nhụt chí, một mực kêu oan, đòi phải được phán xét công khai, minh bạch. Diêm Vương-người cầm cán cân công lí cũng hồ đồ, vu oan cho Tử Văn, nhưng trước hoàn cảnh như vậy. Tử Văn càng chứng tỏ mình là một người có khí phách. Chàng kiên quyết đấu tranh, dũng cảm vạch mặt tên bạo tướng gian tà bằng những lời lẽ đanh thép, “cứng cỏi, không chịu nhún nhường chút nào”. Giữa chốn công đường nơi âm phủ, tính cách Tử văn vẫn bộc trực, khẳng khái, vẫn một quyết tâm sắt đá, chàng chiến đấu đến cùng vì lẽ phải. Cuối cùng, chàng đã đánh lui tất cả, bảo toàn sự sống của mình, đánh bại tên tướng giặc gian trá,phục hồi chức vị cho thổ thần và được giữ chức Phán sự ở đền Tản Viên, chịu trách nhiệm  giữ gìn, bảo vệ công lí.

Sự thắng lợi này đã khẳng định chàng là người tốt, chính nghĩa, dám đấu tranh để thực hiện công lí. Con người của chính nghĩa đã được đứng ra để thực hiện công lý là một thắng lợi có ý nghĩa sâu sắc, khẳng định niềm tin chính nghĩa nhất định thắng gian tà. Chi tiết nhận chức Phán sự như là “ phần thưởng” của tác giả dành cho nhân vật chính, chi tiết đã thể hiện niềm tin vào sự sống: “ Ở hiền gặp lành”. Tử Văn được trở về sống với thế giới thần thánh, bất tử, một nơi dành cho những con người hiền lành, tốt bụng, dũng cảm và khảng khái.

Truyện ca ngợi nhân vật Ngô Tử Văn, một trí thức nước Việt có nhân cách cứng cỏi, cao đẹp, qua đó bộc lộ niềm tin vào công lí, vào việc chính nghĩa thắng tà. Đồng thời qua tác phẩm ta cũng thấy được một bức tranh về một xã hội nhiểu nhương, cái ác lộng hành, quan lại tham nhũng lúc bấy giờ.

or:

Nguyễn Dữ là một nhà nho sống vào khoảng thế kỉ XVI, xuất thân từ gia đình có truyền thống khoa bảng,ông để lại cho đời tác phẩm nổi tiếng là “Truyền kì mạn lục”.Chuyện chức phán sự ở đền Tàn Viên là một trong những chuyện hay, tiêu biểu của Truyền kỳ mạn lục. Câu chuyện đã phê phán hiện thực xã hội và đề cao phẩm chất kẽ sĩ, đồng thời phản ánh khá rõ tinh thần dân tộc của tác giả, mà nhân vật chính là Ngô Tử Văn một con người tính tình khảng kháng, trung trực.

Nhân vật Tử Văn được tác giả giới thiệu theo phương pháp truyền thống trong văn học cổ bao gồm tên tuổi quê quán, tính tình: Ngô Văn Tử tên là Soạn, người huyện Yên Dũng đất Lạng Giang.Chàng được biết đến là người có tính tình bộc trực,khảng khái,thấy gian tà thì không thể chịu được.Lời giới thiệu mang giọng ngợi khen có tác dụng định hướng cho người đọc về hành động kiên quyết của nhân vật.

Trước hết ta nhận thấy Ngô Tử Văn là người khảng khái, cương trực.Minh chứng rõ ràng cho tính cách bộc trực,dũng cảm của Ngô Tử Văn là hành động đốt đền tà của chàng.Tử Văn đã chuẩn bị kĩ càng:”tắm gội sạch sẽ” tẩy trần làm việc thiêng.Trong khi mọi người đầu lắc đầu, lè lưỡi lo sợ thay cho chàng thì Tử Văn đưa tay không cần gì,cương quyết khấn trời rồi chăm lửa đốt hủy ngôi đền.Đó không phải là hành động liều lĩnh nhất thời mà điều đó xuất phát từ lòng mong muốn diệt trừ yêu ma, trừ hại cho dân..Chàng đã đốt đền khiến cho hồn ma tên tướng giặc không còn chỗ trú ẩn để hoành hoành, nhũng nhiễu.Hành động của chàng là hành động tiêu diệt kẻ gian tà, trừ hại cho dân xứng đáng với tính cách cứng cỏi của một bậc chính nhân quân tử. Điều đặc biệt là kẻ ác kia không phải là một con người bằng xương bằng thịt mà là một hồn ma vô hình, vô ảnh nhưng rất đáng sợ vì nó thuộc thế giới thần linh, chỗ dựa của giai cấp thống trị từ xưa đến nay. Việc đốt đền thể hiện niềm tin vào chính nghĩa của Ngô Tử Văn, chứng tỏ cốt cách khảng khái của kẻ sĩ.

Xuyên suốt tác phẩm ta càng nhận thấy Tử Văn là một con người cứng cỏi,yêu công lí,bênh vực lẽ phải. Hồn ma tên tướng giặc tỏ ra gian trá xảo quyệt”tự xưng mình là kẻ cư sĩ”,buông lời mắng mỏ,uy hiếp Tử Văn,dung tà khiến cho chàng bị một cơn sốt nóng,sốt rét.Trước sự ngang ngược và quyền phép đáng sợ của tên tướng giặc “Tử Văn mặc kệ,ngất ngưởng tự nhiên.Hành động đó của Tử Văn trước lời đe dọa của tướng giặc không phải là hành động bất cẩn của kẻ liều mà là hành động tự tin của người nắm được chính nghĩa trong tay Tử Văn gặp Thổ Công ,được cung cấp chứng cứ,biết đươc sự thật. Câu hỏi của Tử Văn với Thổ Công :"Hắn có thực là tay hung hãn có thể gieo vạ cho tôi không?" không phải là câu hỏi của kẻ hoang mang lo sợ mà là câu hỏi của người muốn “biết địch biết ta” để giành lấy thắng lợi. Trong khi đó cuộc đấu tranh của chàng ngày càng gay go quyết liệt. khi đối chất cùng tướng giặc, Tử Văn hoàn toàn tin vào bản thân, tin vào chính nghĩa mà chàng có thêm sức mạnh.Điều đó thể hiện khí phách cứng cỏi của một người anh hung trừ gian diệt bạo cho nhân dân,luôn tỏ ra điềm tĩnh dù đứng trước thế lực hung tàn.

Tính tình kiên định chính nghĩa của Tử Văn lại được thể hiện rõ ràng qua sự việc diễn ra dưới âm ti.Tình thế của Tử Văn ngày càng nguy hiểm.Hồn ma tên tướng giặc áp giải chàng xuống âm phủ,hắn quyết bẻ gãy ý chí của chàng trước mặt Diêm Vương để giành phần thắng về mình.Đường xuống địa phủ rung rợn với quỷ sứ hung ác,con song đầy gió tanh song xám.Tử Văn bị quỷ sứ lôi đi rất nhanh,bị phán xét lạnh lung là kẻ”tội sâu ác nặng,không được liệt vào hang khoan giảm”,bị kết tội oan nhưng chàng chẳng hề run sợ,một mực kêu oan,đòi phải được phán xét công khai,minh bạch..Ở chốn công đường,do chỉ nghe 1 bên nguyên, Diêm Vương - vị quan tòa xử kiện, người cầm cán cân công lý cũng đã có lúc tỏ ra hồ đồ. Chính khi đứng trước pháp luật tử Văn càng tỏ rõ chàng là người có khí phách. Chàng không chỉ "kêu to", khẳng định "ngô Soạn này là kẻ ngay thẳng ở trần gian", chàng còn dũng cảm vạch mặt tên bạo tướng gian tàn với lời lẽ rất "cứng cỏi, không chịu nhún nhường chút nào". Giữa chốn công đường nơi âm phủ,chàng chiến đấu đến cùng vì lẽ phải. Cú từng bước, Ngô Tử Văn đã đánh lui tất cả sự phản công, kháng cự của kẻ thù, đánh gục hoàn toàn tên tướng giặc gian manh xảo trá.

Tử Văn được sống lại,đi nhậm chức phán sự đền Tản Viên để tiếp tục phát huy đức tính khảng khái cương trực của mình và để không phụ lòng tri ân của thổ công,đồng thời phục hồi chức vị cho thổ thần.Hình ảnh đẹp đẽ  của Tử Văn ở cuối truyện càng làm khiến dư âm truyện vang mãi trong lòng người đọc.

Về nghệ thuật, tác phẩm là sự kết hợp giữa bút pháp hiện thực và bút pháp kì ảo.Truyện giàu kịch tính với những tình tiết lôi cuốn hấp dẫn cùng với cách xây dựng nhân vật sống động.Về nội dung,qua những yếu tố kì ảo tác giả đã vạch trần bộ mặt xã hội phong kiến đương thời,ca ngợi tinh thần chính nghĩa,đề cao tinh thần yêu nước chống xâm lăng,đồng thời thể hiện ước mơ khát vọng về công lí,chính nghĩa,cái thiện thắng cái ác,chính nghĩa thắng gian tà.Đây là tác phẩm có giá trị hiện thực và nhân đạo sâu sắc.

Truyện khép lại với kết thúc có hậu chứng tỏ Nguyễn Dữ đã đề cao đạo lí tốt đẹp của dân tộc:”Chính nghĩa thắng gian tà,tinh thần dân tộc thắng ngoại xâm” mà chính nghĩa đó được thể hiện qua hình ảnh nhân vật chính Ngô Tử Văn của chúng ta, một con người với một chính nghĩa toàn diện.

or:

Nguyễn Dữ là tác giả nổi tiếng của văn học trung đại Việt Nam. Tên tuổi của ông gắn liền với danh tiếng của bộ truyện “Truyền kỳ mạn lục”, tác phẩm được đánh giá là “thiên cổ kỳ bút” của nền văn học nước nhà.Truyền kỳ mạn lục mang tính đấu tranh rất cao vì nó thể hiện ước muốn được "tháo gông, phá xiềng" của các tầng lớp bị áp bức trong xã hội phong kiến. Tư tưởng "quả báo nhãn tiền" cũng được nêu rõ trong những câu chuyện của Nguyễn Dữ. Nhân vật chính trong đa số các câu chuyện trong truyền kỳ mạng lục thường là người nông dân hiền lành, chất phát luôn bị đè nén áp bức. Còn kẻ áp bức, lợi dụng chức quyền, tiền tài để chiếm đoạt tài sản và bản thân người khốn khó hơn mình cuối cùng đều mang kết quả không tốt. Trong đó “Chuyện chức phán sự đền Tản Viên” là tác phẩm đặc sắc,nội bật nhất trong Truyền kỳ mạn lục, ca ngợi tính cách dũng cảm, kiên cường, chính trực, dám chống lại cái ác đến cùng, trừ hại cho dân của nhân vật Ngô Tử Văn một người trí thức nước Việt.Nguyễn Dữ mượn những tính cách của Ngô Tử Văn để phê phán hiện thực xã hội phong kiến.

Ngô Tử Văn tên là Soạn là người huyện Yên Dũng,đất Lạng Giang.Chàng có tính tình cương trực, thẳng thắn, khảng khái, nóng nảy, thấy sự gian tà thì không thể chịu được. Lời giới thiệu mang giọng ngợi khen, có tác dụng định hướng cho người đọc về hành động kiên quyết của nhân vật này. Minh chứng rõ ràng cho tính cách cứng cỏi của Ngô Tử Văn là hành động đốt đền tà của chàng. Trong khi mọi người đều lắc đầu, lè lưỡi, không dám làm gì quỷ thần ở ngôi đền gần làng quấy hại nhân dân thì Tử Văn vẫn kiên quyết, công khai, đường hoàng, tắm rửa sạch sẽ, khấn trời rồi châm lửa đốt đền. Hành động đó của chàng xuất phát từ ‎tấm lòng muốn diệt trừ yêu ma, trừ hại cho dân, từ lòng tự tin vào chính nghĩa của Ngô Tử Văn.Hành động vung tay của Tử Văn khi dân làng cản ngăn anh đốt đền thổ công chứng tỏ cốt cách khảng khái của kẻ sĩ học sách thánh hiền khác với những kẻ nhút nhác chịu đầu hàng trước những thế lực tàn bạo.Sau khi đốt đền xong,chàng trở về nhà thì cảm thấy trong người khó chịu,đầu lảo đảo,bụng run run.Trong cơn nóng sốt chàng thấy một người đội mũ trụ tự xưng là cư sĩ đi đến buông lời mắng mỏ, đe dọa, kiên quyết kiện Tử Văn xuống tận Diêm Vương nếu không dựng lại ngôi đền như cũ. Trước sự ngang ngược trắng trợn, quyền phép đáng sợ của hồn ma tướng giặc,Tử Văn vẫn điềm nhiên, không hề run sợ mà còn tự tin, không coi những lới đe dọa ra gì, thậm chí chẳng thèm tiếp lời hắn. Thái độ ấy thể hiện một khí phách cứng cỏi, một niềm tin mạnh mẽ vào chính nghĩa, sự đúng đắn trong hành động của Ngô Tử Văn.Nói xong hắn phất áo đi.Chiều tối lại có một ông già,áo vải mũ đen,phong độ nhàn nhã đến nhà Tử Văn tự xưng là Thổ công.Đến kể đầu đuôi sự tình về việc làm ngan ngược của tên tướng giặc cho Tử Văn nghe.Rồi Tử văn cùng thổ công bày mưu để vạch trần bộ mặt gian xảo của tên tướng giặc,Tử văn vân lời dặn của thổ công.Đến đêm bệnh càng nặng thêm, rồi chàng thấy mình bị 2 tên quỷ sứ đến bắt xuống địa ngục.Sau nửa ngày đường,Cảnh địa phủ rùng rợn với quỷ sứ hung ác, con sông đầy gió tanh sóng xám. Tử Văn bị bọn quỷ sai lôi đi rất nhanh, bị phán xét lạnh lùng là kẻ “tội sâu ác nặng, không được liệt vào hàng khoan giảm”, bị kết thêm tội ngoan cố bướng bỉnh nhưng chàng chẳng hề run sợ, không hề nhụt chí, một mực kêu oan"Ngô Soạn này là một kẻ sĩ ngay thẳng ở trần gian,có tội lỗi gì xin bảo cho không nên bắt phải chết một cách oan uổng",chàng đòi phải được phán xét công khai, minh bạch. Khi đối diện trước Diêm vương một vị thần nắm giữ cán cân công lý,Tử Văn vẫn bình tĩnh,dung lời lẽ cứng cỏi để tự bảo vệ mình .Tử Văn đấu tranh vạch tội tên tướng giặc bằng những lí lẽ cứng cỏi, bằng chững không thể chối cãi, giọng điệu rất đanh thép,hùng hồn. Chàng đã bảo vệ lẽ phải mà bất chấp tính mạng của mình, không chịu khuất phục trước uy quyền, kiên quyết đấu tranh cho công lí và lẽ phải đến cùng. Kết quả, chàng đã chiến thắng tên tướng giặc xảo trá, bảo toàn được sự sống của mình.Sau một tháng,chàng đc thổ công tiến cử vào chức phán sự đền Tản Viên.Tử văn vui vẻ nhận lời thổ công,thu xếp công việc rồi khộng bệnh mà mất,.Chức phán sự ở đền Tản Viên là một phần thưởng xứng đáng cho tấm lòng trừ gian diệt bạo bảo vệ công lý của chàng. Chiến thắng ấy của Ngô Tử Văn có ‎ nghĩa vô cùng to lớn, đã trừng trị đích đáng hồn ma tướng giặc xảo trá, làm sáng tỏ nỗi oan khuất, phục hồi chức vị cho thổ thần nước Việt, giải trừ tai họa cho nhân dân.

Qua Chuyện chức phán sự đền tản viên Nguyễn Dữ đã cho ta thấy đc hiện thực xã hội phong kiến.Một xã hội suy vi thối nát,nơi mà công lý chưa bao giờ đc thực hiện.Chính vì lẽ đó Nguyễn Dữ đã gởi gấm niềm tin,khát vọng về công lý của ông và của cả những con người đang bị áp bức trong xã hội ấy vào nhân vật Ngô Tử Văn.Truyện nhằm đề cao tinh thần khảng khái ,cương trực,dám đấu tranh chống lại cái ác trừ hại cho dân của nhân vật chính Ngô Tử Văn.Đồng thời thể hiện một chân lý: chính nghĩa nhất định sẽ chiến thắng gian tà,người tốt cuối cùng vẫn đc trời phù hộ,còn kẻ ác thì phải lãnh hậu quả đã gây ra.Bằng nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn,nhân vật đc xây dựng sắc nét,tình tiết và diễn biến truyện giàu kịch tính.Đặc biệt là chi tiết Diêm Vương xử kiện ở âm phủ nhằm đẩy xung đột kịch tính của truyện đến cao trào để nhân vật chính Ngô Tử Văn có dịp bộc lộ bản lĩnh,khí phách của mình.Truyện đã để lại ấn tượng mãnh mẽ trong lòng người đọc.