Truyền thuyết về sự ra đời kỳ lạ của hoàng đế Augustus

Người La Mã không thể tưởng tượng nổi là vòng nguyệt quế của người chiến thắng lại được đội lên đầu hoàng đế Augustus. Khi ông mới bước chân vào đời, tuổi chưa đầy 19, vừa thiếu thiên tài quân sự, lại hoàn toàn không có kinh nghiệm về chiến tranh.

Ngay đến một tấm thân khỏe mạnh của một con người bình thường, vị hoàng đế này cũng không có. Thế mà sau khi trải qua hơn 10 năm, Augustus đã gắng sức dựa vào tấm thân yếu đuối của mình để tranh tài với tất cả đối phương, thống nhất được cả khu vực Địa Trung Hải, và đặt một dấu chấm hết cho cuộc nội chiến của La Mã kéo dài gần 10 năm. Augustus không có tài hùng biện như một số nhà chính trị kiệt xuất tại phương Tây; không có tư tưởng sáng chói, những lý luận hùng hồn và phong phú, thế nhưng ông lại có thể hội tụ tất cả những lãnh thổ của các quốc gia có sự khác biệt nhau rất xa về phong tục tập quán, về truyền thống, để khai sáng một thời gian thịnh trị kéo dài hơn 200 năm.

Augustus từng không từ bỏ một thủ đoạn nào để tranh đoạt cho được quyền lực tối cao, đã miệt thị tất cả, nhưng đến khi nắm được đại quyền vào tay mình, đến khi trở thành “Vị chủ nhân chân chính của thế giới”, thì ông bỗng nhiên bao dung đại độ, giản dị cần mẫn, nghiễm nhiên trở thành người mẫu mực về mặt đạo đức, và là hóa thân của chính nghĩa. Rất nhiều vị tiền bối của Augustus sau khi trở thành nhà thống trị tối cao có quyền lực to lớn, thì bị mọi người nguyền rủa, thậm chí không thể bảo vệ được tính mệnh trong khi ông lại được mọi người tôn sùng và ban cho một danh hiệu trìu mến là “Người cha của Tổ quốc”. Ông chính là người đã xây dựng ra Đế Quốc La Mã thống trị thế giới phương Tây suốt 500 năm: Hoàng đế Augustus.

Augustus nguyên có tên là Gaius Octavius, chào đời vào ngày 23 tháng 9 năm 63 TCN. Có một câu chuyện kể, bảo bà mẹ của Gaius Octavius là Atia, một lần nọ đến cúng tại đền thờ thần Apollo (Thần Mặt Trời trong thần thoại của người Hy Lạp, có khả năng tiên đoán mọi việc), khi cúng xong, bà bất giác nằm ngủ quên trong điện thờ, và nằm mộng thấy một con rắn bò đến cạnh, sau một lúc thì nó lại bò đi. Khi thức giấc, bà phát hiện trên người có dấu vết hình một con rắn ngũ sắc, dù cố xóa đi cũng không được. Mười tháng sau thì Octavius chào đời, và do đó ông được xem là con trai của thần Apollo. Trước khi hạ sinh Octavius, bà Atia lại có lần nằm mộng thấy nội tạng của bà bị mang lên những vì sao ở trên trời và được phân bố khắp các lục địa và biển cả. Câu chuyện này có phần giống với câu chuyện ghi chép trong sách Sử ký ở Trung Quốc, về việc ra đời của vua Hán Cao Tổ Lưu Bang, tất nhiên là không đáng tin. Nó được viết ra với ý đồ chính trị nhằm thần thánh hóa một vương triều thế tục. Trên thực tế, Octavius đã chào đời tại một địa phương có tên là Velitrae (nay là Velletri ở Italy), trong một gia tộc không phải có tiếng tăm lắm. Ông nội của ông từng làm nghề đổi tiền - một nghề bị xem là hèn hạ ở La Mã, nhờ đó mà khá lên. Cha ông (cũng có tên là Gaius Octavius) là người đã nâng địa vị nhà ông lên tầng lớp tối cao trong xã hội. Nhưng Octavius không thừa hưởng được một số vốn liếng nào về mặt chính trị do cha ông để lại, vì năm ông vừa 4 tuổi thì cha ông đã qua đời. Kể từ đó, ông được người cha kế nuôi dưỡng. Trước khi trưởng thành, ông chỉ có dịp xuất hiện trước công chúng có một lần, đó là năm 12 tuổi, ông đứng ra đọc bài điếu văn cho bà ngoại trong buổi tang lễ.

Angustus

Augustus (tiếng La Tinh cổ: IMPERATOR•CAESAR•DIVI•FILIVS•AVGVSTVS;  23 tháng 9 năm63 TCN – 19 tháng 8 năm 14, tên lúc khai sinh là Gaius Octavius và được biết đến với cái tên Gaius Julius Caesar Octavianus (tiếng La Tinh cổ:GAIVS•IVLIVS•CAESAR•OCTAVIANVS) giai đoạn sau năm 27, là Hoàng đế đầu tiên của Đế quốc La Mã, trị vì La Mã từ 27 TCN đến khi qua đời năm 14. Octavian được người chú vĩ đại của mình, Julius Caesar nhận làm con nuôi và thừa hưởng mọi di sản của Caesar sau khi ông bị ám sát năm 44 TCN. Những năm tiếp theo, Octavian tham gia Tam đầu chế thứ 2 cùng với Marcus Antonius và Marcus Aemilius Lepidus. Như là một thành viên của Tam đầu chế, Octavian cai trị La Mã và hầu như toàn bộ các vùng thuộc địa Châu Âucủa nó một cách chuyên quyền, chiếm giữ cả quyền chấp chính tối cao sau khi hai chấp chính Aulus Hirtius và Gaius Vibius Pansa Caetronianus qua đời và đảm bảo khả năng tái cử bất biến của mình. Tam đầu chế tan rã sau khi hoàn thành mục tiêu của những kẻ lập ra nó: Lepidus bị buộc lưu vong và Antonius buộc phải tự sát sau khi bạ trận tại Actiumtrước Octavian năm 31 TCN.

Sau khi Tam đầu chế thứ Hai tan rã, Octavian vẻ bên ngoài là khôi phục lại Cộng hoà La Mã, với quyền lực tối cao là của Viện Nguyên lão nhưng thực chất là vẫn nằm trong tay ông. Phải mất sáu hay bảy năm để tìm ra được một khuôn mẫu chính xác để một nước chính thức vẫn theo thể chế Cộng hòa nhưng bây giờ được lãnh đạo bởi một lãnh tụ duy nhất; kết quả là thể chế được biết đến như là Đế quốc La Mã. Chức vụ hoàng đế không bao giờ giống như độc tài La Mã mà Caesar và Sulla đã từng nắm giữ trước đó; thật vậy, ông đã khước từ khi đại đa số dân La Mã muốn "đưa ông lên chức vụ độc tài" [2] Theo pháp luật, Augustus có một tập hợp các quyền lực ông có suốt đời do Viện nguyên lão giao cho ông, bao gồm cả quyền lên diễn đàn để diễn thuyết, quyền kiểm duyệt, và quyền lãnh đạo, mà không cần phải được bầu vào những cơ quan tương ứng với các chức vụ đó, gồm Bảo dân quan, Kiểm dân quan, và Chấp chính tối cao. Quyền lực áp đảo của ông có được từ những thành công về tài chính và những nguồn lợi thu được từ các cuộc chinh phạt, sự xây dựng các mối quan hệ bảo trợ trong suốt toàn lãnh thổ Đế quốc, sự trung thành của binh sĩ và những cựu chiến binh, quyền lực từ những vinh dự được phong cho bởi Viện Nguyên lão[3], và sự kính trọng, ỵêu mến của dân chúng. Sự nắm giữ đa số các sư đoàn lê dương có thể tạo thành mối đe dọa quân sự đối với Viện Nguyên lão, cho phép ông áp đặt các quyết định mà không cần thông qua ý kiến của Viện Nguyên lão. Với khả năng loại bỏ những Nguyên lão đối lập với biện pháp quân sự, Viện Nguyên lão trở nên ngoan ngoãn dưới sự lãnh đạo tuyệt đối của ông.

Triều đại của Augustus đã mở ra một thời đại tương đối hòa bình được biết đến như làPax Augusta, hay là hòa bình của Augustus. Mặc dù các cuộc chiến tranh liên tục nổ ra ở biên giới, và một năm nội chiến về việc nối ngôi Hoàng đế, vùng Địa Trung Hải là hòa bình trong hơn hai thế kỉ. Augustus mở rộng lãnh thổ của Đế quốc La Mã, bảo vệ được biên giới của Đế quốc với nhiều nước chư hầu, và thiết lập hòa bình với Parthia thông qua các biện pháp ngoại giao. Ông đã cải cách lại hệ thống thuế của La Mã, phát triển một mạng lưới đường sá với hệ thống liên lạc chính thức, thiết lập quân đội thường trực (và một lực lượng hải quân nhỏ), thiết lập lực lượng Vệ binh Praetorian, và tạo ra hệ thống bảo an và lính cứu hỏa cho thành Rome. Nhiều thành phố được xây dựng lại dưới thời của Augustus; và ông viết lại những thành tựu mà chính ông đã làm được, được biết đến như là Res Gestae Divi Augusti, tồn tại tới nay. Khi ông chết vào năm 14, Augustus được phong là một vị thần bởi Viện Nguyên lão, được thờ phụng bởi dân La Mã. Tên của ông Augustus và của Caesar được lấy làm đế hiệu của các hoàng đế sau này, và tháng Tám (August) được chính thức đặt tên theo tên ông. Sau khi ông mất, con rể ông là Tiberius nối ngôi.

Tuổi trẻ

Augustus sinh ra ở Rome (hay Velletri) vào ngày 23 tháng 9 năm 63 trước Công Nguyên dưới tên Gaius Octavius. Cha của ông, cũng có tên là Gaius Octavianus, xuất thân từ dòng dõi hiệp sĩ có danh vọng nhưng không giàu có cho lắm, đã từng là Thống đốc Macedonia. Không lâu sau khi ra đời, cha Octavius đặt cho ông biệt hiệu Thurinus, hẳn để kỷ niệm chiến thắng ở Thurii trước cuộc nổi loạn của những người nô lệ. Mẹ ông, Atia Balba Caesonia, là cháu của Julius Caesar. Octavius lớn lên trong ngôi nhà của ông nội gần Veletrae (Velletri ngày nay).

Năm 59 trước Công nguyên, khi lên bốn tuổi, cha ông qua đời. Ông đi theo mẹ và cha dượng Lucius Marcius Philippus. Năm 52 hay 51 trước Công nguyên, Octavius đọc điếu văn tại đám tang của bà ngoại Julia, người chị của Caesar. Ông đủ tuổi mặc áo choàng La Mã bốn năm sau , thời điểm mà ông được bầu vào Giáo đoàn Pontificum năm 47 trước Công nguyên. Năm tiếp theo ông đảm đương trách nhiệm về Đại hội Thể Thao cổ Hy Lạp trong vinh dự của Đền thờ Venus Genetrix, ngôi đền mà Julius Caesar xây dựng. Theo Nicolaus Damascus, Octavius muốn được theo đoàn tùy tùng của Caesar trong chiến dịch ở Phi Châu nhưng bị mẹ ông phản đối. Năm 46 trước CN, bà tán thành cho ông tham dự cùng Caesar ở Hispania, nơi ông dự định đánh quân của Pompey, kẻ thù của Caesar đã chết vào lúc đó, nhưng Octavius bị bệnh và không thể đi được.

Sau khi bình phục, ông đi đường biển đến với nơi Caesar đang ở, nhưng bị đắm tàu; sau khi cập bờ với một số tùy tùng, ông vượt qua lãnh thổ thù địch để đến nơi Caesar đóng quân, và gây một ấn tượng mạnh mẽ cho người chú. Velleius Paterculus về sau cho biết Caesar sau đó đã cho phép Octavian cùng dùng chung xe ngựa với mình. Khi trở về Rome, Caesar gửi gắm ý định với Các Trinh Nữ Vesal, rằng Octavius là người kế thừa thứ nhất

Vươn lên nắm quyền lực

Người thừa kế của Caesar

Khi Caesar bị mưu sát vào ngày 15 tháng 3năm 44 TCN, Octavian đang học và được học tập về quân sự tại Apollonia, Illyria. Từ chối lời khuyên của một vài sỹ quan quân đội là ở lại dưới sự bảo vệ của quân đội ởMacedonia, ông đi đường biển về Italia để thử xem liệu là mình còn có tương lai chính trị hay đảm bảo về an ninh nào không .Sau khi đến Lupiae gần Brundisium, anh biết được nội dung của di chúc của Caesar, và chỉ lúc đó ông mới quyết định trở thành người thừa kế về mặt chính trị của Caesar, cũng như là người thừa kế toàn bộ di sản khác mà Caesar để lại. Không còn người con hợp pháp nào còn sống (con gái của ông Julia đã qua đời năm 54 TCN), Caesar nhận cháu của ông, chính là Octavian, là con trai và người thừa kế thứ nhất. Để xác nhận rộng rãi sựnhận con nuôi này của Caesar, Octavian đổi tên thành Gaius Julius Caesar. Dã sử La Mã nói rằng rằng ông còn thêm vào họ của mình Octavianus (Octavian) để chỉ đến gia đình mình; tuy vậy, chằng có chứng cớ nào cho hay ông đã sử dụng cái tên này (nó sẽ chỉ đến gia đình gốc của ông quá rõ ràng, điều này sẽ không có lợi cho ông khi mà ông đa là Con trai của Gaius Julius Caesar trong mắt người La Mã lúc bấy giờ). Marcus Antonius về sau nói rằng Octavian được nhận làm con nuôi vì mối quan hệ đồng tính của mình với Caesar, theo Suetonius Antonius đã vu cáo Octavian vì mục đích chính trị.

Muốn tham gia chính trị ở La Mã, Octavian không thể dựa vào số ngân sách hạn chế của mình. Sau một buổi chào mừng của binh lính Caesar dành cho Octavian tại Brundisium,Octavian yêu cầu một phần trong số ngân quỹ mà Caesar đã định dùng để tiến hành chiến tranh với Parthia ở Trung Đông. Số ngân quỹ này gồm khoảng chừng bảy trăm triệu sestertius (tiền La Mã thời bấy giờ) hiện đang được cất giữ tại Brundisium, vốn là trạm chỉ huy những chiến dịch quân sự tại phương Đông của La Mã . Về sau, Viện Nguyên lão cũng mở cuộc điều tra về sự "biến mất" của số ngân quỹ này, nhưng không làm gì Octavian, vì Octavian sử dụng chính số tiền này để chiêu mộ một lực lượng chống lại chính kẻ thù của Viện, Marcus Antonius . Octavian còn thực hiện một bước đi táo bạo trong năm 44 TCN khi chiếm đoạt các cống phẩm hàng năm được gửi từ tỉnh Cận Đông thuộc La Mã đến Ý mà chưa được phép chính thức nào cả . Octavian bắt đầu tạo dựng lực lượng của mình từ các cựu lính lê dương và lực lượng của Caesar, lực lượng mà Caesar vốn dĩ định dùng để đánh nhau với Parthia; và nhằm tạo sự ủng hộ, Octavian nhấn mạnh vào địa vị người thừa kế Caesar của mình . Trên đường về Roma, Octavian và ngân quỹ của ông đã thu hút rất nhiều những cựu binh từng tham gia trong lực lượng của Caesar đang đóng tại Campania . Tới tháng 6, ông đã tuyển được 3.000 cựu binh trung thành với mình, mức lương ông trả cho mỗi người là 500 denarius .

Tới Roma vào ngày 6 tháng 5 năm 44 TCN , Octavian thấy rằng quan chấp chính Marcus Antonius, bạn đồng nghiệp trước đây của Caesar, đang ở trong tình thế thỏa hiệp khó xử với những kẻ ám sát nhà độc tài; họ đã được đại ân xá vào 17 tháng 3, thế nhưng Antonius đã thành công trong việc đuổi họ ra khỏi thành Roma .Việc này là do điếu văn "đầy xúc động" được đọc tại lễ tang của Caesar, đã làm công chúng chống lại những kẻ ám sát . Mặc dù Marcus Antonius đang tập trung được các ủng hộ về chính trị, Octavian vẫn có cơ hội tranh đấu với ông ta như là thành viên đứng đầu trong nhóm ủng hộ Caesar. Marcus Antonius đã mất sự ủng hộ từ nhiều công dân La Mã và những người ủng hộ Caesar khi ông là người đầu tiên chống lại việc nâng Caesar lên địa vị thần thánh . Octavian đã không thành công trong việc thuyết phục Antonius trao lại số tiền của Caesar cho anh ta, nhưng đã có được sự ủng hộ từ những người ủng hộ Caesar vào mùa hè năm đón . Vào tháng 9, nhà hùng biện Optimate Marcus Tullius Cicero bắt đầu tấn công Antonius trong một chuỗi các bài diễn thuyết, cho thấy rằng Antonius là mối nguy lớn nhất đối với trật tự của Quốc hội (Senate) . Với ý kiến của Roma quay trở lại chống ông ta và năm chấp chính của ông đã gần chấm dứt, Antonius cố gắng cho thông qua những đạo luật để ông ta có thể nắm quyền xứ Cisalpine Gaul, đã được cấp như là một phần của tỉnh của ông, từ Decimus Junius Brutus Albinus, là một trong những kẻ ám sát Caesar . Trong khi đó Octavian xây dựng một lực lượng quân đội riêng ở Ý bằng cách tuyển chọn những cựu binh của Caesar, và vào 28 tháng 11 đã chiếm được hai quân đoàn của Antony bằng cách mua chuộc họ . Với lực lượng lớn mạnh và trang bị đầy đủ của Octavian, Antonius thấy rằng ở lại Roma là nguy hiểm, và Quốc hội thở phào khi ông ta bỏ chạy về Cisalpine Gaul, xứ đó được trao cho ông ta vào 1 tháng 1

Chiến tranh lần thứ nhất với Antonius

Sau khi Decimus Brutus từ chối trao trả Cisalpine Gaul, Antonius bao vây ông ta tại Mutina. Những nghị quyết thông qua bởi Viện Nguyên lão để chấm dứt bạo lực đã bị bác bỏ bởi Antonius, bởi vì Viện Nguyên lão không có quân đội riêng để đối phó với ông ta; điều này đã đem lại một cơ hội cho Octavian, người đã được biết là đang nắm giữ một lực lượng vũ trang. Cicero cũng bảo vệ Octavian khỏi lời chế nhạo của Antonius về việc Octavian thiếu dòng dõi cao quý; ông ta nói rằng "chúng ta không còn có ví dụ sáng chói nào về lòng trung thành với đất nước giữa thế hệ trẻ của chúng ta." Điều này là một phần của sự bác bỏ ý kiến của Antonius đối với Octavian, khi Cicero dẫn lời Antonius và nói với Octavian, "Cậu có tất cả mọi thứ từ cái tên của cậu". Trong sự liên minh đạo diễn bởi nghị sỹ Cicero, Viện Nguyên lão đã phong chức Thượng nghị sỹ cho Octavian vào 1 tháng 1, 43 TCN, thế nhưng anh ta được bỏ phiếu cùng với các quan chấp chính trước đó . Thêm vào đó, Octavian được ban cho imperium (quyền tư lệnh), làm việc điều khiển quân đội của anh là hợp pháp, anh ra quân phá vòng vây cùng với Hirtius và Pansa (các quan chấp chính của năm 43 TCN). Vào tháng 4 năm 43 TCN, lực lượng của Antonius bị đánh bại tại Trận đánh Forum Gallorum và Mutina, buộc Antonius phải lui quân về Transalpine Gaul. Tuy vậy, cả hai quan chấp chính thiệt mạng, để lại Octavian là tư lệnh duy nhất của quân đội.

Sau khi ban tặng rất nhiều tặng thưởng cho Decimus Brutus thay vì Octavian cho việc đánh bại Antonius, Viện Nguyên lão có ý định trao các binh đoàn lính lê dương của quan chấp chính cho Decimus Brutus, thế nhưng Octavian quyết định không hợp tác.Thay vào đó, Octavian ở lại trong thung lũng Po và từ chối bất cứ trợ giúp nào cho các cuộc tấn công sau đó chống lại Antonius. Vào tháng 7, một sứ giả của các centurion được gửi bởi Octavian tiến vào thành Rome và yêu cầu anh phải được nhận chức quan chấp chính đã bị bỏ trống bởi Hirtius và Pansa. Octavian cũng yêu cầu sắc lệnh tuyên bố rằng Antonius là kẻ thù của công chúng phải được bãi bỏ. Khi điều này bị từ chối, anh tiến quân vào thành phố với tám quân đoàn. Anh không gặp lại chống cự quân sự nào ở Rome, và vào 19 tháng 8, 43 CN anh được bầu là quan chấp chính với người bà con là Quintus Pedius là đồng chấp chính.[ Trong khi đó, Antonius thành lập một liên minh mới Marcus Aemilius Lepidus, một nhân vật lãnh đạo ủng hộ Caesar khác.

Đệ nhị Tam đầu chế

[sửa]

Cách mạng La Mã

Trong một gặp gỡ gần Bologna vào tháng 10 năm 43 TCN, Octavian, Antony, và Lepidus thành lập một liên minh quân sự gọi là Đệ nhị Tam đầu chế. Liên minh quyền lực đặc biệt ngang ngược này kéo dài trong 5 năm và sau đó được ủng hộ bởi luật thông qua bởi các bình dân La Mã, không giống như Đệ nhất Tam đầu chế không chính thức được thành lập bởi Gnaeus Pompey Magnus, Julius Caesar và Marcus Licinius Crassus. Tam đầu chế sau đó bắt đầu khởi động việc đặt ra ngoài vòng pháp luật (proscription) với 300 thượng nghị sỹ và 2.000 kỵ sỹ được cho là tội phạm và bị tịch thu tài sản, và những người không chạy thoát được sẽ bị thiệt mạng. Sắc lệnh ban ra bởi tam đầu chế này bắt nguồn một phần từ nhu cầu huy động tiền bạc để trả lương cho lính sử dụng trong các trận đánh sắp diễn ra với những người đã ám sát Caesar, Marcus Junius Brutus và Gaius Cassius Longinus. Phần thưởng được đưa ra để làm động lực cho lính La Mã bắt những kẻ đã bị đặt ra ngoài vòng pháp luật, trong khi tài sản và đất đai những kẻ đó bị tịch thu bởi tam đầu chế. Việc làm này của tam đầu chế đã vượt xa một cuộc thanh trừng đơn giản đối với những kẻ liên minh với những người ám sát Ceasar. Octavian ban đầu phản đối việc thi hành đặt ngoài vòng phát luật số người này bởi vì anh muốn cứu sống đồng minh vừa nối kết với Marcus Tullius Cicero (người có tên trong danh sách bị đặt ngoài vòng pháp luật). Tuy nhiên, sự căm ghét của Antony đối với Cicero không khoan nhượng, và Cicero trở thành nạn nhân trong vụ này. Cái chết của quá nhiều thượng nghị sỹ cộng hòa đã cho phép tam đầu chế đặt vào các vị trí trống những người ủng hộ họ. Sự kiện này được gọi là "Cách mạng La Mã" bởi các sử gia của thế kỉ 20; đã tạo ra hiệu quả sâu rộng trong việc quét sạch trật tự cũ và thiết lập một nền tảng chính trị vững chắc cho sự lãnh đạo của Augustus trong tương lai.

Vào 1 tháng 1 năm 42 TCN, Viện Nguyên lão công nhận Caesar như là một vị thần của nước La Mã, "Divus Iulius". Octavian lại có thể đạt tiếp đến mục tiêu đế vương bằng cách nhấn mạnh rằng anh là Divi filius, "Con của Thần linh". Antony và Octavian sau đó gửi quân đoàntheo đường biển để đối đầu với quân đội của Brutus và Cassius, họ đã xây dựng căn cứ và quân đội của họ ở Hy Lạp. Sau hai trận đánh ở Philippi trong Macedonia vào tháng 10 năm 42, quân đội Caesar đại thắng và Brutus và Cassius phải tự sát. Mark Antony sau này sử dụng các trận đánh này làm ví dụ để làm hạ uy tín của Octavian, bởi vì cả hai trận đều được thắng quyết định bởi lực lượng của Antony. Thêm vào việc giành công lao của hai chiến thắng đó, Antony cũng còn gọi Octavian là một kẻ hèn nhát vì đã giao quyền cầm quân trực tiếp của anh ta cho Marcus Vipsanius Agrippa.

Sau Philippi, một thỏa thuận mới về lãnh thổ được xếp đặt giữa các thành viên của Đệ nhị Tam đầu chế. Trong khi Antony phải để lại Gaul, các tỉnh của Hispania, và Italia vào tay Octavian, Antony di chuyển về đông tới Ai Cập và liên minh với Nữ hoàng Cleopatra VII, người tình trước đây của Julius Caesar và là mẹ của đứa con con thơ ấu của Caesar, Caesarion. Lepidus chỉ còn lại tỉnh Africa, bị đặt vào thế khó xử bởi Antony đã nhường Hispania cho Octavian thay vì ông ta. Octavian còn lại một mình phải quyết định nơi nào ở Italy để định cư hàng vạn cựu quân nhân của chiến dịch Macedonia mà tam đầu chế đã hứa cho họ được giải ngũ. Và hàng vạn quân khác đã chiến đấu cho nền cộng hòa sát cánh cùng Brutus và Cassius, lực lượng này dễ dàng liên minh chính trị với phe nào chống lại Octavian nếu không được xoa dịu, cũng cần đất định cư. Không còn đất nào của nhà nước để cấp như là đất định cư cho quân lính, do vậy Octavian phải chọn một trong hai cách: làm nhiều công dân La Mã phải xa lánh bằng cách tịch thu đất của họ, hay là làm mất lòng nhiều binh sỹ La Mã có thể dễ dàng tập trung nổi dậy chống lại anh ta giữa trung tâm La Mã; Octavian đã chọn cách thứ nhất. Có khoảng 18 thành phố La Mã đã bị ảnh hưởng bởi chính sách định cư mới này, với toàn bộ dân số bị đuổi đi hoặc ít nhất là bị trục xuất một phần.

Bạo loạn và quan hệ hôn nhân

Sự bất mãn đối với Octavian lan rộng trong binh lính, nhiều người vì thế đã bỏ sang hàng ngũ củaLucius Antonius, em trai của Marcus Antonius và là người được số đông Nguyên lão ủng hộ. Khi này, Octavian đề nghị ly dị với Clodia Pulchra, con gái của Fulvia và người chồng đầu tiên Publius Clodius Pulcher. Octavian tuyên bố cuộc hôn nhân của mình với Clodia chưa bao giờ trọn vẹn, rồi ông gửi Clodia về với mẹ mình là Fulvia, vợ của Marcus Antonius. Fulvia quyết định hành động. Cùng với Lucius Antonius, Fulvia tuyển mộ lực lượng ở Ý để đánh nhau vì quyền lợi của Marcus trước Octavian. Tuy vậy, việc chống lại Octavian của Lucius và Fulvia thực sự là một cuộc phiêu lưu quân sự và chính trị vì các lực lượng quân đội của La Mã vẫn phải phụ thuộc nhiều vào Tam Đầu chế vì vấn đề tiền lương.Lucius và đồng minh của mình rốt cục bị bao vây tại Perugia và bị Octavian buộc phải đầu hàng đầu năm 40 TCN. Lucius và binh lính của mình được tha thứ vì mối quan hệ của Lucius với Anthonius, khi này vẫn đang là một thế lực rất mạnh ở phương Đông, còn Fulvia thì bị buộc phải đi lưu vong ở Sicyon.Tuy vậy, Octavian không nhân nhượng với đồng minh và những cư dân ủng hộ Lucius, và ngày 15 tháng 3, nhân kỷ niệm ngày Caesar bị mưu sát, Octavian xử chết 300 nguyên lão và hiệp sĩ La Mã vì mối quan hệ đồng minh của họ với Lucius. Perusia thì bị cướp bóc rồi đốt phá như là một cảnh báo đến các nơi khác . Sự kiện đẫm máu này đã bôi bẩn đôi chút sự nghiệp của Octavian và bị nhiều người chỉ trích, như là nhà thơ thời Octavian cai trị Sextus Propertius.

Trong khi ở Ai Cập, Antony đã dính vào một cuộc tình với Cleopatra và đã là cha của ba đứa con với bà. Nhận thức được mối quan hệ xấu đi của ông với Octavian, Antony rời khỏi Cleopatra, ông đi thuyền tới Italia trong năm 40 TCN với một lực lượng lớn để phản đối Octavian , bao vây Brundisium. Tuy nhiên, cuộc xung đột này không có cơ sở chứng minh gì mới cho cả hai, Octavian và Antony. Các đội trưởng của họ, những người đã trở thành nhân vật quan trọng về chính trị, từ chối chiến đấu vì họ đều là người ủng hộ Caesar của họ, trong khi các quân đoàn dưới sự chỉ huy của họ làm theo. Trong khi đó tại Sicyon, vợ Antony Fulvia chết vì một căn bệnh đột ngột trong khi Antony đang trên đường đến gặp bà. Cái chết của Fulvia và cuộc binh biến của các đội trưởng của họ cho phép hai tam hùng một cơ hội để thực sự hòa giải. [75] [76] Mùa thu năm 40, Octavian và Antony phê duyệt Hiệp ước Brundisium, theo đó Lepidus sẽ vẫn ở châu Phi, Antony ở phương Đông, Octavian ở phương Tây. Bán đảo Ý để mở cho tất cả dùng cho việc tuyển dụng binh sĩ, nhưng trong thực tế, điều khoản này là vô ích cho Antony ở phía Đông. Để tiếp tục xây dựng liên minh với Mark Antony., Octavian đã cho em gái mình, Octavia Nhỏ, kết hôn với Antony vào cuối năm 40 TCN. Trong suốt cuộc hôn nhân của họ., Octavia đã sinh ra hai con gái (được gọi là Antonia Lớn và Antonia Nhỏ).

Chiến tranh với Pompeius

Sextus Pompeius đã đe dọa Octavian tại Ý bằng cách ngăn cản sự chuyên chở lương thực vượt qua Địa Trung Hải tới bán đảo nhằm. Con trai của Pompey còn dùng Hải quân để tiến hành các cuộc đột kích nhằm gây ra nạn đói tại Ý. Sự kiểm soát của Pompeius trên biển khiến ông ta được mệnh danh là Neptuni filius, "con trai của thần Biển". Một thỏa thuận hòa bình tạm thời đạt được trong 39 TCN với hiệp ước Misenum; sự phong tỏa được chấm dứt khi Octavius nhượng lại cho Pompeius Sardinia, Corsica, Sicily, Peloponnese, và một vị trí đảm bảo trong tương lai là chấp chính quan năm 35 TCN. Thỏa thuận lãnh thổ của tam hùng với Pompeius bắt đầu tan vỡ một lần nữa khi Octavius li dị Scribonia và kết hôn với Livia ngày 17 Tháng 1 năm 38 TCN. Một trong những tướng lĩnh hải quân của Pompeius phản bội ông ta và dâng Corsica và Sardinia cho Octavius, nhưng Octavius vẫn cần sự trợ giúp của Antony để tấn công Pompeius. Do đó, một thỏa thuận về việc kéo dài nhiệm kì của Tam Hùng thêm 5 năm nữa đã được thông qua và bắt đầu từ năm 37 TCN. Antony hỗ trợ cho Octavius với mong muốn sẽ được nhận lại sự trợ giúp trong chiến dịch của ông chống lại người Parthia để trả thù cho thất bại của quân đội La Mã tại Trận Carrhae năm 53 TCN..Trong một thoả thuận tại Tarentum, Antony giao cho Octavius 120 tàu chiến để sử dụng chống lại Pompeius, trong khi Octavius giao 20000 lính lê dương cho Antony để chống lại người Parthia. Tuy nhiên, Octavian chỉ gửi một phần mười con số của những người đã hứa, mà đã được Antony coi là hành động khiêu khích có chủ ý. 

Cả Octavius và Lepidus đều tham gia chống lại Pompeius tại Sicily năm 36 TCN. Mặc dù thất bại cho Octavian nhưng hạm đội hải quân của Sextus Pompeius đã gần như hoàn toàn bị phá hủy ngày 03 tháng 9 bởi tướng quân Agrippa trong trận hải chiến Naulochus. Sextus chạy trốn với lực lượng còn lại của ông về phía Đông, nơi ông bị bắt và bị hành quyết ở Miletus bởi một trong các tướng lĩnh của Antony năm sau đó. Cả Octavius và Lepidus đều ra sức thu nhận tàn quân của Pompeius về phía mình nhưng Lepidus cảm thấy chưa đủ sức để chiếm lấy Sicily cho chính mình, đuổi Octavius rút đi. Tuy nhiên, binh linh của Lepidus đã từ bỏ ông ta và theo phe Octavius vì họ đã mệt mỏi vì các cuộc chiến và nghe được những lời hứa về tiền bạc hấp dẫn của Octavius.. Lepidus đã đầu hàng Octavius và được giữ lại trong chính quyền với chức vụ là chủ tế tối cao (pontifex maximus), nhưng đã bị loại bỏ khỏi chế độ tam hùng, sự nghiệp chính trị của Lepidus kết thúc ở đây, và bị bố trí đến một biệt thự ở Cape Circei của Ý. Các lãnh địa La Mã đã được phân chia giữa Octavian bây giờ ở phương Tây và Antony ở phía Đông. Để duy trì hòa bình ổn định phần của đế chế của mình, Octavian bảo đảm cho công dân Rome về quyền lợ của mình. Thời gian này, ông đã định cư cho những binh sĩ đã giải ngũ của mình ở bên ngoài Ý và trả lại 30000 nô lệ cho cựu chủ nô La Mã, mà trước đó đã chạy trốn đến Pompeius để gia nhập quân đội và hải quân của ông. 

Chiến tranh với Antonius

Trong khi đó, Antony bị quân Parthia đánh bại, nên mất dần vai trò lãnh đạo La Mã; dù Octavian đã gửi hơn 2.000 lính lê dương cho Antony, đội quân này gần như không đủ để bổ sung lực lượng của ông ta . Mặt khác, Cleopatra có thể tái thiết Quân đội của Mark Antony, và kể từ khi Antony rơi vào chuyện tình lãng mạn với bà, Antony quyết định đưa Octavia trở lại kinh thành Roma. Octavian sử dụng điều này để tuyên truyền ngụ ý rằng Antony đã trở không còn chút tư cách La Mã nào vì ông ta từ chối một người vợ La Mã hợp pháp và thay vào đó là một "tình nhân phương Đông". Trong năm 36 TCN, Octavian sử dụng là một thủ đoạn chính trị để làm cho mình bớt độc đoán và Mark Antony trở thành nhân vật phản diện bằng cách tuyên bố rằng các cuộc nội chiến đã sắp kết thúc, và rằng ông sẽ rời khỏi địa vị tam hùng nếu như Antony làm tương tự; Antony từ chối. 

Sau khi Quân đội La Mã chiếm được Armenia trong năm 34 TCN, Antony đưa con trai của ông ta là Alexander Helios lên làm vua củaArmenia, ông cũng tặng danh hiệu "Nữ hoàng của các vị vua" cho Cleopatra, hành vi đó được Octavian sử dụng để thuyết phục viện nguyên lão La Mã rằng Antony có thái độ phản quốc. 

Những nguời đào ngũ, Munatius Plancus và Marcus Titius, mang đến cho Octavian những thông tin ông cần phải xác nhận với viện nguyên lão rằng tất cả các cáo buộc ông đã chống lại Antony. Bằng việc tấn công nơi thờ cúng của các Trinh nữ Vestal, Octavian buộc nữ tu tối cao của họ giao cho ông bí mật của Antony, là sẽ giao những vùng lãnh thổ La Mã đã chinh phục cho vương quốc của con trai của ông để cai trị, cùng với kế hoạch xây dựng một ngôi mộ ở Alexandria cho ông và nữ hoàng của mình sau khi họ qua đời. Cuối năm 32 trước Công nguyên, viện nguyên lão chính thức thu hồi quyền hạn của Antony như là chấp chính quan và tuyên chiến với triều đình Nữ hoàng Cleopatra ở Vương quốc Ai Cập. 

Vào đầu năm 31 trước Công nguyên, trong khi Antony và Cleopatra đã tạm thời đóng quân ở Hy Lạp, Octavian đã đạt được một chiến thắng sơ bộ khi các lực lượng hải quân dưới sự chỉ huy của Agrippa thành công khi mang quân vượt qua biển Adriatic. Trong khi Agrippa chia cắt Antony và lực lượng chính của Cleopatra khỏi các tuyến đường cung cấp trên biển của họ. 

[sửa]