Bài 15

PHONG TRÀO DÂN CHỦ 1936 - 1939

I. Việt Nam trong những năm 1936 - 1939

1. Tình hình chính trị

- Đầu những năm 30 của thế kỉ XX, chỉ nghĩa phát xít đã ra đời, chuẩn bị chiến tranh thế giới.

- Tháng 7/1935, Quốc tế Cộng sản họp Đại hội lần thứ VII xác định nhiệm vụ trước mắt của cách mạng thế giới là chống chủ nghĩa phát xít, đòi quyền dân chủ, bảo vệ hòa bình, thành lập Mặt trận Nhân dân chống phát xít và nguy cơ chiến tranh.

- Tháng 6/1936, Chính phủ Mặt trận Nhân dân lên nắm quyền ở Pháp, đã thực hiện một số chính sách tiến bộ, nới rộng một số quyền tự do, dân chủ ở Việt Nam.

2. Tình hình kinh tế - xã hội

* Về kinh tế :

- Trong những năm 1936 - 1939 kinh tế Việt Nam có sự phục hồi và phát triển.

- Tuy nhiên chỉ tập trung vào một số ngành đáp ứng nhu cầu của thực dân Pháp và nhu cầu chuẩn bị cho chiến tranh.

- Kinh tế Việt Nam vẫn lạc hậu và lệ thuộc vào Pháp - không đáp ứng được nhu cầu cuộc sống của nhân dân.

* Xã hội :

- Công nhân thất nghiệp còn nhiều, lương chưa bằng trước.

- Nông dân : mất đất, địa tô cao, đói khổ, nợ nần.

- Tiểu tư sản một số thất nghiệp, lương thấp, thuế cao, giá cả sinh hoạt đắt đỏ.

- Tư sản dân tộc ít vốn, bị tư bản Pháp chèn ép.

- Đa số nhân dân vẫn sống trong cảnh khó khăn, cực khổ ® vì vậy họ sẵn sàng đấu tranh đòi tự do, cơm áo (đòi quyền dân sinh, dân chủ).

II. Phong trào dân chủ 1936 - 1939

1. Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương tháng 7 - 1936

- Tháng 7/1939 Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương họp ở Thương Hải (Trung Quốc) để đề ra chủ trương mới trong giai đoạn 1936 - 1939.

- Nội dung Hội nghị :

+ Xác định nhiệm vụ trước mắt của cách mạng lúc này là : Đấu tranh chống chế độ phản động thuộc địa, chống phát xít, chống chiến tranh đòi tự do, dân sinh, dân chủ, cơm áo ...

- Phương pháp đấu tranh : kết hợp các hình thức công khai và bí mật hợp pháp và bất hợp pháp.

- Chủ trương thành lập Mặt trận thống nhất nhân dân phản đế Đông Dương. Tháng 3/1938 đổi thành Mặt trận thống nhất dân chủ Đông Dương (gọi tắt là Mặt trận Dân chủ).

2. Những phong trào đấu tranh tiêu biểu

a) Đấu tranh đòi quyền tự do, dân sinh dân chủ :

- Bao gồm :

+ Phong trào Đông Dương đại hội (từ giữa 1936)

+ Phong trào đón tiếp phái viên chính phủ Pháp (đầu 1937).

+ Các cuộc mít tinh biểu tình của các tầng lớp nhân dân.

- Hình thức đấu tranh : hội họp, thảo "dân nguyện", mít tinh, biểu tình đưa yêu sách, đòi dân sinh dân chủ ; đón tiếp phái viên chính phủ Pháp ® Đấu tranh công khai, hợp pháp.

- Kết quả : Thực dân Pháp tìm mọi cách ngăn chặn, nhưng đã phải giải quyết một số yêu sách của nhân dân.

- Ý nghĩa :

+ Thức tỉnh quần chúng lao động.

+ Đảng ta tích lũy được một số kinh nghiệm lãnh đạo đấu tranh công khai, hợp pháp.

b) Đấu tranh nghị trường

- Khái niệm : Đưa người của Đảng và mặt trận ra tranh cử vào các cơ quan chính quyền của thực dân.

- Hình thức tổ chức : Đưa người của Đảng ra ứng cử, dùng báo chí tuyên truyền vận động cử tri bỏ phiếu cho những ứng cử viên này.

- Mở rộng lực lượng của mặt trận, vạch trần chính sách phản động của thực dân.

c) Đấu tranh trên lĩnh vực báo chí :

- Ra nhiều tờ báo công khai, tuyên truyền, vận động dân sinh dân chủ.

- Xuất bản và cho lưu hành công khai nhiều sách : chính trị - lí luận

tác phẩm hiện thực phê phán, thơ ca cách mạng.

- Giác ngộ cho các tầng lớp nhân dân về con đường cách mạng của Đảng.

3. Ý nghĩa và bài học kinh nghiệm của phong trào dân chủ 1936 - 1939

- Cuộc vận động dân chủ 1936 - 1939 là một phong trào quần chúng rộng lớn có tổ chức dưới sự lãnh đạo của Đảng.

- Buộc chính quyền thực dân phải nhượng bộ một số yêu sách của nhân dân.

- Đông đảo quần chúng được giác ngộ tham gia vào Mặt trận, trở thành đội quân chính trị hùng hậu.

- Đảng ta trưởng thành và tích lũy được nhiều kinh nghiệm lãnh đạo ® Là cuộc tập dượt lần hai chuẩn bị cho Cách mạng tháng Tám.