BÀI VIẾT SỐ 1

Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

I. Dàn ý bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

1. Mở bài: - Giới thiệu

- Nêu tư tưởng, đạo lí cần nghị luận

2. Thân bài

-Luận điểm 1: Giải thích rõ nội dung tư tưởng đạo lí (Bằng cách giải thích các từ ngữ, các khái niệm..)

- Luận điểm 2: Phân tích các mặt đúng của tư tưởng đạo lí (Dùng dẫn chứng từ cuộc sống và văn học để chứng minh)

- Luận điểm 3: Bác bỏ những biểu hiện sai lệch có liên quan đến tư tưởng đạo lí (Dùng dẫn chứng từ cuộc sống và văn học để chứng minh)

- Luận điểm 4: Đánh giá ý nghĩa tư tưởng đạo lí đã nghị luận.

3. Kết bài: - Khái quát lại vấn đề cần nghị luận.

- Nêu ý nghĩa và rút ra bài học nhận thức từ tư tưởng đạo lí đã nghị luận

II. Các đề bài tham khảo

Đề1: Tình thương là hạnh phúc của con người.

1. Tìm hiểu đề:

- Nội dung: Ý nghĩa và tác dụng của lối sống có tình thương.

- Thể loại và thao tác nghị luận: nghị luận xã hội. giải thích, phân tích, chứng minh, bình luận, bác bỏ...

- Phạm vi tư liệu:

+ Tấm gương của những con người sống có tình thương

+ Những danh ngôn, ca dao, tục ngữ... nói về ý nghĩa của lối sống có tình thương

2. Dàn ý:

a. Mở bài:

- Hạnh phúc là một khái niệm tinh thần trừu tượng. Tùy theo vai trò, vị trí của từng cá nhân, giai cấp trong xã hội mà có những quan niệm khác nhau về hạnh phúc.

- Nhân dân ta quan niệm: Tình thương là hạnh phúc của con người.

b. Thân bài:

- Giải thích câu nói: Tình thương là hạnh phúc của con người.

+ Tình thương: là tình cảm nồng nhiệt làm cho gắn bó mật thiết và có trách nhiệm với người, với vật (Từ điển tiếng Việt)

+ Hạnh phúc: là trạng thái sung sướng vì cảm thấy hoàn toàn đạt được ý nguyện. (Từ điển tiếng Việt)

+ Tại sao Tình thương là hạnh phúc của con người?

. Tình thương khiến cho người ta luôn hướng về nhau để chia sẻ, thông cảm, đùm bọc lẫn nhau.

. Như vậy là thỏa mãn mọi ý nguyện, đã được hưởng sung sướng, hạnh phúc mà tình thương mang lại.

- Phân tích, chứng minh các biểu hiện, ý nghĩa của tình thương:

+ Trong phạm vi gia đình

+ Trong phạm vi xã hội

+ Những tấm gương sáng trong lịch sử coi Tình thương là hạnh phúc của con người

- Phê phán, bác bỏ:

Lối sống thờ ơ, vô cảm, thiếu tình thương, không biết quan tâm, chia sẻ, đồng cảm và giúp đỡ người khác...

- Liên hệ bản thân:

Rút ra bài học về phương châm sống xứng đáng là con người có đạo đức, có nhân cách và hành động vì tình thương.

c. Kết bài:

- Tình thương là lẽ sống cao cả của con người. Tình thương vượt lên trên mọi sự khác biệt giữa các dân tộc trên thế giới.

- Để tình thương thực sự trở thành hạnh phúc của con người, mỗi chúng ta phải vươn lên chống đói nghèo, áp bức bất công, chiến tranh phi nghĩa... để góp phần xây dựng một thế giới hòa bình ...

Đề 2: Suy nghĩ về mục đích và những biện pháp học tập và rèn luyện của bản thân mình trong năm học cuối cấp THPT.

Định hướng làm bài:

a. Yêu cầu về kĩ năng: Viết được bài văn nghị luận xã hội bàn về 1 tư tưởng, đạo lí; bố cục rõ ràng, diễn đạt trong sáng, đảm bảo hệ thống luận điểm.

b. Yêu cầu về nội dung:

- Giải thích khái niệm: Mục đích, phương pháp; tầm quan trọng của việc xác định đúng mục đích, phương pháp

- Suy nghĩ về mục đích và phương pháp học tập, rèn luyện của bản thân trong năm học cuối cấp THPT: Bản thân đã xác định đúng đắn mục đích học tập chưa? Cần phải xây dựng phương pháp học tập như thế nào để đạt mục đích?

- Bàn bạc, mở rộng vấn đề: Trong thực tế, việc nhận thức của HS cuối cấp về mục đích và phương pháp học tập như thế nào?

+ Nhà trường, xã hội, nhà nước cần làm gì để giúp HS định hướng đúng đắn mục đích và phương pháp học tập.

Đề 3: Tuổi trẻ học đường suy nghĩ, hành động góp phần làm cho trường học thực sự là ngôi trường thân thiện.

Gợi ý làm bài:

1. Các ý chính cần có:

a) Thế nào là ngôi trường thân thiện?

b) Tuổi trẻ học đường suy nghĩ, hành động làm cho trường học thật sự là ngôi trường thân thiện:

-Sự năng động, tích cực trong học tập.

-Hoàn thiện nhân cách của một học sinh trong mối quan hệ với bạn bè, thầy cô, nhà trường.

-Tích cực góp phần xây dựng trường học "Xanh - Sạch - Đẹp".

2. Các thao tác lập luận:giải thích, chứng minh, bình luận...

Đề 4: Nhà văn Nga Lép Tôn-xtôi nói: "Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường. Không có lý tưởng thì không có phương hướng kiên định, mà không có phương hướng thì không có cuộc sống".

Anh (chị) hãy nêu suy nghĩ về vai trò của lý tưởng và lý tưởng riêng của mình.

Tìm hiểu đề:

- Nội dung: Suy nghĩ về vai trò của lý tưởng nói chung đối với mọi người và lý tưởng riêng của mình.

+ Lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường; không có lý tưởng thì không có cuộc sống.

+ Nâng vai trò của lý tưởng lên tầm cao ý nghĩa của cuộc sống.

+ Giải thích mối quan hệ lý tưởng và ngọn đèn, phương hướng và cuộc sống.

- Phương pháp nghị luận: Phân tích, giải thích, bình luận, chứng minh.

- Phạm vi tư liệu: Cuộc sống.

2. Lập dàn ý:

a. Mở bài:

Giới thiệu, dẫn dắt vấn đề tư tưởng, đạo lý cần nghị luận.

b. Thân bài: (gợi ý)

- Lý tưởng là gì? Tại sao nói lý tưởng là ngọn đèn chỉ đường? Ngọn đèn chỉ đường là gì? Nó quan trọng như thế nào?

(Lý tưởng giúp cho con người không đi lạc đường. Khả năng lạc đường trước cuộc đời là rất lớn nếu không có lý tưởng tốt đẹp.)

- Lý tưởng và ý nghĩa cuộc sống:

Lý tưởng xấu có thể làm hại cuộc đời của một người và nhiều người. Không có lý tưởng thì không có cuộc sống.

- Lý tưởng tốt đẹp , thực sự có vai trò chỉ đường.

- Lý tưởng riêng của mỗi người.

Vấn đề bức thiết đặt ra cho mỗi học sinh tốt nghiệp THPT là chọn ngành nghề, một ngưỡng cửa để bước vào thực hiện lý tưởng.

c. Kết bài

- Khái quát lại vấn đề.

- Nêu ý nghĩa và rút ra bài học nhận thức từ tư tưởng đạo lí đã nghị luận.

Đề 5: " Mọi phẩm chất của đức hạnh là ở trong hành động".

Ý kiến trên của nhà văn Pháp M. Xi-xê-rông gợi cho anh (chị) những suy nghĩ gì về việc tu dưỡng và học tập của bản thân.

1) Tìm hiểu đề:

- Nội dung: Mối quan hệ giữa đức hạnh (phẩm chất đạo đức, trí tuệ, tâm hồn) và hành động của mỗi người.

- Thao tác lập luận: phối hợp các thao tác giải thích, chứng minh, phân tích, bình luận.

- Phạm vi dẫn chứng: Dẫn chứng thực tế trong cuộc sống. Có thể dẫn chứng thêm thơ văn để bài viết sinh động.

2) Dàn ý tóm lược:

* Mở bài: Dẫn dắt để đưa ý kiến cần nghị luận vào bài.

* Thân bài: Lần lượt triển khai các ý

+ Giải thích khái niệm đức hạnh.

+ Đức hạnh là cội nguồn tạo ra hành động.

+ Hành động là biểu hiện cụ thể của đức hạnh.

+ Nêu suy nghĩ về việc tu dưỡng và học tập của bản thân:

. Đức hạnh trong lĩnh vực tu dưỡng và học tập mà anh (chị) cần trau dồi là gì?

. Từ những phẩm chất đạo đức cần thiết ấy, anh (chị) đã xác định hành động cụ thể ra sao để phù hợp với tiêu chí đạo đức mà mình theo đuổi.

. Trên thực tế, anh (chị) đã thực hiện được điều gì, gặp khó khăn gì khi biến suy nghĩ thành việc làm?

. Anh (chị) thấy điều gì là trở ngại lớn nhất khi biến suy nghĩ thành hành động? Tại sao?

* Kết bài: Đề xuất bài học tu dưỡng của bản thân.