Ông Lê Đức Thúy: 'Quý I đã là đáy khủng hoảng'

Trao đổi với VnExpress.net sáng nay sau sự kiện Chính phủ công bố gói kích cầu thứ hai, nguyên thống đốc Ngân hàng Nhà nước Lê Đức Thúy tỏ ra lạc quan hơn so với gì đã phát biểu cách đây một tháng.

Trước khi Chính phủ quyết định hỗ trợ lãi suất vốn vay trung và dài hạn cho các hoạt động đầu tư mới để phát triển sản xuất kinh doanh, Ủy ban Giám sát Tài chính Quốc gia (do ông Lê Đức Thúy làm Chủ tịch) đã kiến nghị nên hỗ trợ tất cả các khoản vay đầu tư kinh doanh từ nay đến hết 2010. Ông cũng dự báo kinh tế Việt Nam năm nay khó tăng trưởng trên 5%.

- Ông nhận xét như thế nào về gói kích thích kinh tế thứ hai do Chính phủ vừa công bố?

- Nếu gói kích cầu thứ nhất mới giới hạn ở các đối tượng vay vốn lưu động trong ngắn hạn để sản xuất kinh doanh thì gói thứ hai tập trung nhiều hơn cho các tổ chức, cá nhân thực hiện đầu tư mới để phát triển sản xuất kinh doanh, kết cấu hạ tầng. Thời gian hỗ trợ cũng dài hơn hơn, trong vòng 2 năm. Đã nói tới kích thích kinh tế, nếu không kích cầu đầu tư sẽ khó có thể đạt hiệu quả như mong muốn.

Gói kích cầu đầu tư này do các bộ ngành tham mưu cho Chính phủ, và đã được thống nhất về chủ trương. Cách thức triển khai cũng đã rõ ràng và có thể tiếp thu kinh nghiệm từ gói thứ nhất. Song các giải pháp cụ thể còn phải chờ thiết kế của bộ, ngành có liên quan, để xem những đối tượng nào được hưởng ưu đãi cũng như các quy định có liên quan.

- Ông tiên liệu đến bao giờ các gói kích thích kinh tế bắt đầu phát huy tác dụng?

- Bắt đầu có kết quả rồi đấy chứ, nếu ta nhìn vào tình hình kinh tế quý I. Tháng 1 tình hình rất khó khăn, xuất khẩu và thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài đều sụt giảm, sản xuất công nghiệp tăng trưởng thấp. Nhưng tới tháng 2 và tháng 3 tình hình bắt đầu tốt lên. Tăng trưởng công nghiệp trong tháng 2 đã có sự chuyển biến khá so với bình quân của năm 2008, tiêu thụ trên thị trường nội địa cũng khởi sắc, hoạt động mua bán trên thị trường bất động sản cũng không phải là quá vắng vẻ. Số người mất việc làm không tăng lên. Kết quả có thể phản ánh rõ nét hơn trong quý II, chúng ta sẽ chờ xem.

- Gần đây có nhiều nhận định Việt Nam sẽ thoát khủng hoảng ngay cuối năm nay. Quan điểm của ông thế nào?

- Thực tế Việt Nam không lâm vào khủng hoảng, mà chỉ là suy giảm kinh tế. Có thể nói quý I đã là điểm đáy, sau đó sẽ nhúc nhích đi lên. Chính phủ đã điều chỉnh chỉ tiêu tăng trưởng cả năm ở mức 5%, quý I là 3,1% thì các quý sau khó lòng thấp hơn thế.

- Cuối tháng 2, phát biểu trên báo chí, ông vẫn rất thận trọng khi nhận định tình hình kinh tế đến cuối năm, nhưng nay đã theo chiều hướng tích cực hơn. Lý do nào khiến ông có thể lạc quan hơn trước, ngoài những số liệu thống kê trong nước?

- Thế giới đang chuyển biến tích cực. Các đánh giá tiêu cực kiểu như khủng hoảng chưa thấy đáy, hay khủng hoảng hiện nay tệ hại nhất trong nhiều tập kỷ qua... gần đây không còn thấy xuất hiện. Giờ đây kể cả chính quyền tổng thống Mỹ, cùng đội ngũ cố vấn của ông Obama đều đã lạc quan hơn trước. Thực tế các chỉ số kinh tế Mỹ bắt đầu tích cực hơn, doanh số bán nhà mới xây tăng, chứng khoán đi lên trong đó cổ phiếu ngân hàng đang tăng giá trở lại.

Như vậy đang có dấu hiệu tích cực cho thấy khả năng phục hồi. Tín hiệu này mạnh nhất ở Mỹ, ở EU và các nước khác nhẹ hơn, song cũng có thể tác động tới các khu vực còn lại trên thế giới. Trung Quốc cũng đang chứng tỏ nỗ lực phục hồi ngay năm nay.

Đón nhận những tín hiệu tích cực đó, thị trường chứng khoán Việt Nam cũng đã tăng mạnh trong những phiên gần đây.

- Nhưng có ý kiến cho rằng thị trường chứng khoán trong nước tăng mạnh do giới đầu tư đón đầu thông tin Chính phủ công bố gói kích thích kinh tế thứ hai, chứ không phải niềm tin vào khả năng phục hồi trong dài hạn?

- Kế hoạch hỗ trợ lãi suất thứ hai được thông qua trong vài ngày gần đây. Tại phiên họp thường kỳ Chính phủ cuối tháng 3, Thủ tướng đã kết luận về vấn đề này, sau khi có sự tham mưu của các bộ ngành. Có thể thông tin này đã tạo hiệu ứng tâm lý tích cực trên thị trường chứng khoán. Song sự kỳ vọng của giới đầu tư còn bắt nguồn từ những thông tin, nhận định, đánh giá tích cực thời gian gần đây của Chính phủ cũng như các chuyên gia trong và ngoài nước.

- Tạp chí The Economist mới đây có bài phân tích trong đó cho rằng Việt Nam quá lạc quan về tình hình kinh tế. Cơ quan này thậm chí còn dự báo Việt Nam chỉ tăng trưởng 0,3% trong năm nay. Ông nói gì về những nhận định này?

- Đúng là dự báo của mình hơi lạc quan, khi đề ra chỉ tiêu tăng trưởng năm nay phải bằng năm ngoái. Trong báo cáo gần đây nhất, mình còn đề xuất ở mức 6,2%. Nay Chính phủ đã nhìn nhận khả năng đó không hiện thực và điều chỉnh lại. Thực tế không chỉ Việt Nam, mà cả thế giới đều phải thường xuyên cập nhật tình hình và điều chỉnh các chỉ tiêu cho phù hợp. Các tổ chức uy tín như World Bank, ADB hay IMF cũng làm như vậy.

Tuy nhiên, dự báo tăng trưởng của The Economist lại không hiện thực theo hướng quá bi quan về tình hình kinh tế Việt Nam. Họ chỉ căn cứ vào các tác động bên ngoài, tức là suy giảm xuất khẩu và đầu tư trực tiếp nước ngoài, mà không xét tới các yếu tố nội tại của nền kinh tế. Ngoài những dấu hiệu tích cực từ lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp cũng góp phần quan trọng vào GDP. Hiện nông nghiệp chiếm 20% GDP của Việt Nam và năm nay có thể đóng góp khoảng 0,5-0,6% vào tốc độ tăng trưởng chung.

Dự báo của ngân hàng Standard Charted hay World Bank, IMF và ADB gần đây đều dao động trong khoảng 4,5-5,5%. Mục tiêu tăng trưởng 5% mà Chính phủ vừa đưa ra không quá vênh so với dự báo của các tổ chức.

........

Thiếu khôn ngoan nếu sa thải nhân viên thời khủng hoảng

Nhiều công ty lựa chọn cách sa thải nhân công để cắt giảm chi phí trong khủng hoảng. Tuy vậy, thực tế chứng minh cách làm này là không khôn ngoan và sẽ trở nên quá tốn kém.

> Sếp stress vì sa thải nhân viên

Một công nhân đang chuẩn bị gà để bán tại cửa hàng của tập đoàn Costco hôm 22/2. Từ khi khủng hoảng diễn ra, tập đoàn này chưa sa thải bất cứ công nhân nào. Ảnh: AP.

Trong khủng hoảng, lợi nhuận đi xuống và áp lực cắt giảm chi phí sản xuất đè nặng lên vai các ông chủ, nhưng nhiều công ty cho rằng sa thải nhân công không phải là một lựa chọn khôn ngoan.

Riêng trong tháng ba vừa rồi đã có 663 người bị sa thải, nâng tổng số nhân công thất nghiệp từ đầu cuộc suy thoái đến nay tại nước Mỹ là 5,1 triệu người. Tuy nhiên, một số ít doanh nghiệp vẫn kiên quyết duy trì lực lượng lao động với mục đích khi nền kinh tế ấm trở lại, họ có thể đẩy mạnh sản xuất ngay lập tức.

Các chuyên gia kinh tế cho rằng đây là hành động đúng đắn. Một giáo sư kinh tế tại Florida cho rằng: "Việc sa thải nhân công trong khủng hoảng có thể đặt doanh nghiệp vào thế bất lợi khi kinh tế tăng trưởng trở lại".

Lợi nhuận của tập đoàn Costco Wholesale giảm 27% so với năm trước. Tuy vậy, cho đến nay họ không sa thải một nhân công nào mà chỉ ngừng tuyển dụng nhân viên mới vào làm việc tại văn phòng công ty.

Công ty này cho rằng lực lượng lao động là tài sản quý giá nhất mà họ có. Bob Nelson, Phó chủ tịch phụ trách kế hoạch tài chính của Costco nói: "Thay vì sa thải nhân viên, chúng tôi cắt giảm triệt để những chi phí không cần thiết".

Một thống kê gần đây cho thấy 71% số công ty trong diện điều tra tại Mỹ thừa nhận đã sa thải nhân viên. Một phần tư những công ty được hỏi cắt giảm lương thưởng hoặc hoãn trả lương.

Tuy vậy, nhiều công ty đã đúc kết rằng sa thải nhân công là biện pháp vượt khủng hoảng tốn kém. Khi kinh tế hồi phục, các ông chủ sẽ phải đăng thông báo tuyển dụng nhân viên mới, phải phỏng vấn và sau đó là đào tạo họ. Trong khi đó, ứng viên có khả năng làm việc và kỹ năng quan hệ khách hàng tốt không phải dễ kiếm.

Mặc những con số dự báo thất nghiệp lan nhanh trên khắp nước Mỹ, một CEO cho rằng xu hướng mới của các công ty sẽ là tìm nhiều cách cắt giảm chi phí khác hiệu quả hơn sa thải nhân viên.

Công ty chuyên sản xuất cửa chính và cửa sổ Marvin chưa sa thải bất kỳ ai trong số 5.300 công nhân đang làm việc tại hãng, mặc dù doanh thu của Marvin đang có dấu hiệu đi xuống từ năm ngoái tới nay. Chủ tịch công ty, bà Susan Marvin nói: "Nếu sa thải công nhân, chúng tôi sẽ khó có thể tìm thấy những người có tay nghề cao và hàng chục năm kinh nghiệm như đội ngũ mà công ty đang có".

Thay vào đó, công ty này áp dụng biện pháp cắt giảm giờ làm việc từ 40 giờ xuống còn 32 giờ. Đội ngũ công nhân khá hài lòng với biện pháp này. David Peterson, 56 tuổi nói: "Bị cắt giảm giờ làm cũng gây ra khá nhiều khó khăn. Tuy nhiên, ít nhất tôi vẫn giữ được việc làm, một điều rất may mắn trong thời điểm hiện nay".

Bên cạnh đó, việc sa thải nhân viên đồng nghĩa với việc công ty phải trả chi phí bồi thường. Một nhân viên bán lẻ tại Mỹ có thể nhận được 1.000 USD nếu bị sa thải, phí bồi thường cho quản lý cấp thấp với mức lương 50.000 USD mỗi năm có thể là 5.000 USD. Với những nhân viên có mức lương cao tới 6 con số, tiền bồi thường dành cho họ cũng theo đó mà tăng lên, có thể tới 50.000 USD.

Ngoài ra, sa thải nhân công gây ra những chi phí không nhìn thấy được như chảy máu chất xám. Việc sa thải hàng loạt cũng khiến những người còn trụ lại cảm thấy mất tinh thần. Họ làm vệc với thái độ nơm nớp và căng thẳng vì lo sợ mình sẽ là người tiếp theo phải ra đi.

Và khi công ty bắt tay vào tuyển dụng lại nhân viên, họ sẽ phải ra mức giá cao hơn lương của nhân viên cùng vị trí trước đó. Người tìm việc, nhất là những người có tay nghề cao có nhiều quyền lực hơn trong thỏa thuận lương, so với những nhân công đang làm việc trong công ty.

Tuy vậy, trong nhiều tình huống việc sa thải nhân công là không thể tránh khỏi. Trong trường hợp này, các công ty cố gắng cắt giảm một cách ít tổn hại nhất. Tập đoàn ITT đã sa thải 1.200 nhân viên, chủ yếu là công nhân trong nhà máy và nhân viên văn phòng. Người phát ngôn của ITT, ông Andy Hilton nói: "Chúng tôi sẽ giữ lại đội ngũ kỹ sư bằng mọi giá. Họ hết sức quan trọng và không dễ để tuyển dụng người tài.".

Các chuyên gia kinh tế cho rằng tỷ lệ thất nghiệp 8,5% hiện nay của nước Mỹ có thể nhanh chóng leo lên 10% vào cuối năm nay. Thị trường lao động sẽ khó có thể quay lại trạng thái bình thường cho đến năm 2013.

................

Cấm ngân hàng mở sàn vàng mới

Ngân hàng Nhà nước vừa ra thông báo yêu cầu các ngân hàng đang kinh doanh sàn giao dịch vàng báo cáo về tình hình hoạt động, đồng thời không mở sàn mới cho đến khi có hướng dẫn cụ thể.

Theo đó, các ngân hàng sẽ phải báo cáo về tên sàn vàng, thời gian bắt đầu hoạt động, hình thức pháp lý, phương thức giao dịch, quy trình hoạt động cũng như cách thức quản lý rủi ro. Cùng với đó là thông tin về số lượng khách hàng đang có, doanh số giao dịch bình quân từ lúc mở sàn vàng đến nay, cũng như doanh số của ngày giao dịch thấp và cao nhất.

Các ngân hàng cũng phải báo cáo về đối tác cùng kinh doanh sàn vàng, vai trò của ngân hàng trong hoạt động của sàn. Ngân hàng Nhà nước cũng yêu cầu các nhà băng chấp hành các tỷ lệ an toàn trong hoạt động theo quy định và gửi báo cáo trước ngày 10/4. Các ngân hàng chưa kinh doanh sàn vàng sẽ không được mở sàn cho đến khi cơ quan quản lý có hướng dẫn cụ thể.

Trước đó, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cũng đã yêu cầu các công ty chứng khoán không mở sàn vàng mới, và những trường hợp đã mở sàn phải báo cáo về hoạt động. Hiện Việt Nam chưa có khung pháp lý rõ ràng về việc thành lập và hoạt động của các sàn vàng. Tại các nước phát triển, sàn giao dịch vàng có tính chất tập trung cao, và toàn thị trường chỉ có một vài sàn. Mỹ hiện có 2 sàn là Comex và Chicago Future Trade Exchange.

................

Ồ ạt mua gom cổ phiếu

Sàn TP HCM sáng nay tiếp tục lập kỷ lục mới về khối lượng giao dịch - 49,3 triệu cổ phiếu sang tên. Vn-Index tăng một mạch 12,08 điểm (3,89%) và dễ dàng vượt ải 320.

> Chứng khoán đại thắng trên cả hai sàn

Giao dịch hết sức sôi động, Vn-Index một lần nữa phá vỡ kỷ lục về khối lượng giao dịch thiết lập cuối tuần trước. Ảnh: Hoàng Hà

Các lệnh đặt mua trần ồ ạt được đưa vào ngay đầu giờ mở cửa, át cả lượng cung lớn khiến bảng điện tử trọn phiên ở trạng thái rộng rãi bên dư bán. Cổ phiếu vừa xả ra dù giá cao hơn tham chiếu, thậm chí đụng trần cũng đều có người đón nhận liền tay. Chính vì thế, dù màn khởi đầu vẻn vẹn 30 phút, song, có đến 6,3 triệu chứng khoán chuyển nhượng và hứa hẹn sẽ tiếp tục được nâng lên các mức cao ở hai đợt giao dịch sau.

Phiên cuối tuần trước, chỉ số chứng khoán TP HCM ngoạn mục tái lập mốc 310 điểm trong không khí mua bán tương bừng, phá vỡ kỷ lục về khối lượng giao dịch thiết lập trước đó. Hôm nay, Vn-Index tiếp tục thừa thắng xông lên để đạt tín hiệu tích cực trong đợt khớp lệnh liên tục khi điểm số vươn cao đến 11,82 điểm, ghi nhận mức đỉnh 39,77 triệu chứng khoán "sang tay".

Chung cuộc, Vn-Index dễ dàng vượt qua ngưỡng 320, đạt 322,36 điểm bất chấp sắc đỏ quay trở lại phố Wall và thị trường Châu Âu. Nhà đầu tư hứng khởi khi chứng kiến dòng tiền tiếp tục chảy vào thị trường bởi một lần nữa, thanh khoản Vn-Index lập kỷ lục mới với tổng mức thực hiện 49,3 triệu chứng khoán, cao nhất từ trước đến nay, tương đương 1.255 tỷ đồng.

Blue-chip vẫn là những mã được săn đón nhiều nhất. STB duy trì vị trí quán quân với 6,7 triệu cổ phiếu. DPM, FPT, HPG, PPC, PVT, REE, SAM đều khớp trên 1 triệu cổ phiếu.

Theo ông Phan Anh Tuấn, Phó tổng giám đốc công ty chứng khoán Vincom, dư âm về phiên thanh khoản đỉnh cao và bật mạnh về điểm số hồi cuối tuần trước vẫn còn sức ảnh hưởng trong ngày giao dịch hôm nay. Ngoài ra, việc Vn-Index chinh phục thành công mốc 300 đã tác động tích cực đến tâm lý nhà đầu tư, khối lượng giao dịch vẫn duy trì ở mức cao nhiều phiên liền khiến nhiều người lo sợ sẽ "trễ tàu". Chính vì vậy, họ quyết định nhập cuộc, trong khi số khác e ngại thị trường điều chỉnh nên bán ra, nâng cao khối lượng giao dịch. Việc Chính phủ đưa ra gói kích thích kinh tế thứ hai, bù lãi suất 4% cho doanh nghiệp, hướng vào nguồn vốn trung và dài hạn cũng được xem là yếu tố tích cực đến thị trường.

Còn nhận định Phòng phân tích công ty chứng khoán Quốc Tế Việt Nam (VIS) cho rằng, tháng 4 nhiều khả năng Vn-Index sẽ biến động 263-320 điểm. Nhà đầu tư ngắn hạn có thể đón con sóng ngắn, nhưng nếu xu hướng tăng giá duy trì trong tháng này, thì đây là thời điểm nhà đầu tư dài hạn cần xem xét.

HaSTC-Index sàn Hà Nội cũng trải qua phiên giao dịch bùng nổ về thanh khoản khi có đến 23,7 triệu chứng khoán "trao tay", trị giá 499,4 tỷ đồng. Chỉ số chốt phiên với mức tăng 5,01%, tương đương 5,45 điểm, vọt lên 114,3 điểm.

,,,,,,,,,,,,,,,