BÆNH TIM VÀ THAI NGHÉN
Måc tiêu hÍc tp
1. KÃ ra °ãc £nh h°ßng cça bÇnh tim Ñi vÛi thai nghén và ng°ãc l¡i.
2. KÃ ra °ãc tiêu chu©n ch©n oán bÇnh tim
3. Lña chÍn các biÇn pháp iÁu trË bÇnh tim trong thai kó
4. Xác Ënh °ãc các iÃm c§n t° v¥n trong bÇnh bÇnh tim và thai nghén.
BÇnh tim ß phå nï mang thai th°Ýng °a ¿n nhïng nguy c¡ cho c£ m¹ và con. T§n su¥t m¯c bÇnh kho£ng 1 - 2% trong ó 90% do hu qu£ cça th¥p khÛp.
1. ¢NH H¯ÞNG CæA BÆNH TIM ÐI VÚI THAI NGHÉN
1.1. ¢nh h°ßng cça bÇnh tim Ñi vÛi thai nghén
Nhïng ng°Ýi m¹ m¯c bÇnh tim có thà có hiÇn t°ãng thi¿u oxy và dinh d°áng ß tÕ chéc, tuó theo thÝi iÃm và méc Ù mà có các £nh h°ßng khác nhau nh°:
- Thai chm phát triÃn trong tí cung, thai suy m¡n.
- Nh¹ cân so vÛi tuÕi thai
- Do¡ s©y thai, s©y thai
- Do¡ » non, » non
- Thai ch¿t trong tí cung, thai ch¿t trong chuyÃn d¡.
- Thai có thà bË dË d¡ng ß nhïng thai phå bË bÇnh tim b©m sinh có tím
Tuy vy, thai nghén v«n có thà phát triÃn bình th°Ýng ß nhïng thai phå bË bÇnh tim khi ch°a m¥t bù.
1.2. ¢nh h°ßng cça thai nghén lên bÇnh tim
Thai nghén £nh h°ßng nhiÁu ¿n tim ß nía sau cça thai kó, các bi¿n chéng th°Ýng g·p:
Suy tim c¥p
Phù phÕi c¥p
Thuyên t¯c m¡ch phÕi
RÑi lo¡n nhËp tim
Thi¿u máu trong thai kó : tình tr¡ng thi¿u máu s½ làm tng l°u l°ãng tim, tim ph£i làm viÇc nhiÁu dÅ °a ¿n suy tim kà c£ suy tim Ù I và II. N¿u thi¿u máu nh¹ chÉ c§n cho thêm S¯t và B12 - N¿u thi¿u máu n·ng thì truyÁn hÓng c§u khÑi, tìm và iÁu trË nguyên nhân.
2. CÁC TR¯ÜNG HâP TIM BÆNH LÝ TRONG THAI Kò
2.1. Nhïng bÇnh tim th°Ýng g·p
- H¹p van hai lá: bÇnh lý th°Ýng g·p nh¥t (66%), có nhiÁu bi¿n chéng tim - s£n. G§n nh° t¥t c£ các bÇnh nhân h¹p van hai lá Áu m¯c th¥p tim. Nhïng thay Õi huy¿t Ùng trong thai kó có thà gây xung huy¿t phÕi ß nhïng bÇnh nhân này.
- Hß van hai lá: cing th°Ýng do bÇnh th¥p chi¿m 34% trong bÇnh lý van 2 lá. Thai phå bË hß van hai lá chËu ñng thai kó tÑt h¡n h¹p van 2 lá.
- Các bÇnh hß van tim khác: nh° hß van 3 lá, hß van Ùng m¡ch phÕi, hß van Ùng m¡ch chç th°Ýng k¿t hãp vÛi bÇnh lý van 2 lá.
- H¹p van Ùng m¡ch chç: Nhïng bÇnh nhân bi bÇnh này không có kh£ nng duy trì cung l°ãng tim bình th°Ýng.
2.2. Các bÇnh tim b©m sinh
- Thông liên nh): ây là d¡ng th°Ýng g·p
- Thông liên th¥t: ít g·p h¡n. Thông liên th¥t nh¹ và trung bình v«n có kh£ nng mang thai bình th°Ýng. Tuy nhiên, nhïng tr°Ýng hãp có tÕn th°¡ng thông liên th¥t n·ng có thà t¡o ra shunt ph£i-trái khi tng áp Ùng m¡ch phÕi. Sñ £o shunt này °ãc gÍi là hÙi chéng Einsenmenger, hÙi chéng này có liên quan tÛi t÷ lÇ tí vong m¹ cao (30-50%).
- Còn Ñng Ùng m¡ch: Ít g·p, tr°Ýng hãp Ñng thông nhÏ v«n có thà áp éng tÑt vÛi thai kó.
- Té chéng Fallot: là bÇnh tim có tím hay g·p ß tuÕi tr°ßng thành. BÇnh nhân này kém chËu ñng các thay Õi huy¿t Ùng Ùt ngÙt do chuyÃn d¡ và thay Õi t° th¿. Thai nhi th°Ýng bË nh¹ cân, sinh non nh°ng l¡i có tr°ßng thành phÕi sÛm so vÛi tuÕi thai do áp éng tình tr¡ng thi¿u oxy mãn.
2.3. Các bÇnh tim khác
- Viêm c¡ tim, suy tim do thi¿u vitamin B1.
- BÇnh lý c¡ tim (cardiomyopathy): có thà do nghiÇn r°ãu, c°Ýng cathécholamin, nghiÇn cocain, x¡ céng bì...
- BÇnh c¡ tim chu sinh (peripartum cardiomyopathy): Là các suy tim x£y ra ß nhïng tháng cuÑi thai kó hay trong vòng 6 tháng sau » mà không phát hiÇn °ãc nguyên nhân hay bÇnh tim tr°Ûc ó. Ng°Ýi ta nhn th¥y thai nghén dÅ làm bÇnh lý c¡ tim xu¥t hiÇn nh°ng c¡ ch¿ ch°a rõ. BÇnh này hay g·p sau », t÷ lÇ 1/1300 - 1/4000 cuÙc ».
3. TRIÆU CHèNG VÀ CH¨N OÁN
R¥t nhiÁu thay Õi sinh lý cça thÝi kó thai nghén có xu h°Ûng làm cho viÇc ch©n oán bÇnh tim trß nên khó khn h¡n.
3.1. Các triÇu chéng và d¥u hiÇu
- Khó thß và khó thß khi n±m, có thà xu¥t hiÇn sÛm të tháng thé 5 cça thai kó, và n·ng d§n lên theo tuÕi thai.
- Ho ra máu.
- C£m giác téc ngñc, mÇt ngñc, ng¥t khi g¯ng séc do tim bË chèn ép, thay Õi tråc.
- Tím tái, ngón tay dùi trÑng, khum m·t kính Óng hÓ
- T)nh m¡ch cÕ nÕi.
- NhËp tim th°Ýng nhanh, có thà có ngo¡i tâm thu ho·c các lo¡n nhËp khác.
- Nghe tim phát hiÇn °ãc các ti¿ng bÇnh lý: Rung tâm tr°¡ng, thÕi tâm thu lÛn h¡n 3/6, ti¿ng thé hai tách ôi&
- Nghe phÕi có thà nghe °ãc ran ©m, ho·c các d¥u hiÇu tiÁn triÇu cça phù phÕi c¥p và phù phÕi c¥p.
- Xquang có bóng tim to, bè ngang và c¡ hoành bË ©y cao lên
- iÇn tim có biÃu hiÇn suy tim (dày th¥t ph£i, dày th¥t trái) ho·c lo¡n nhËp.
3.2. Tiêu chu©n ch©n oán bÇnh tim
Nm 1958 Burwell và Mercalfe ã °a ra tiêu chu©n ch©n oán:
- Có ti¿ng rung tâm tr°¡ng, ti¿ng thÕi tâm thu liên tåc ho·c thÕi tiÁn tâm thu.
- Ti¿ng thÕi tâm thu (e"3/6), ·c biÇt có kèm theo rung miu.
- Các triÇu chéng bÇnh tim rõ ràng.
- Lo¡n nhËp tim n·ng, block.
N¿u thai phå có mÙt trong bÑn triÇu chéng trên là có bÇnh tim.
3.3. Phân Ù suy tim theo chéc nng (HÙi Tim hÍc NewYork)
Ù 1: Ho¡t Ùng thà lñc không bË h¡n ch¿ (ch°a suy tim)
Ù 2: Ho¡t Ùng thà lñc gi£m nh¹
TriÇu chéng c¡ nng xu¥t hiÇn khi g¯ng séc Tiên l°ãng còn tÑt Ù 3: Ho¡t Ùng thà lñc gi£m.
TriÇu chéng c¡ nng xu¥t hiÇn khi g¯ng séc nh¹.
Ù 4: TriÇu chéng c¡ nng xu¥t hiÇn ngay c£ khi ngh) ng¡i Tiên l°ãng dè d·t
3.4. Ch©n oán phân biÇt
- Thi¿u máu: Thi¿u máu trong khi có thai có nhiÁu triÇu chéng: khó thß, mÇt, m¡ch nhanh, hÓi hÙp, tim có ti¿ng thÕi tâm thu. Thi¿u máu n·ng có nhiÁu d¥u hiÇu giÑng suy tim.
- RÑi lo¡n n°Ûc, iÇn gi£i: Aldosteron °ãc ti¿t ra nhiÁu h¡n trong khi có thai và ¡t Énh cao khi chuyÃn d¡. Aldosteron gây ra tình tr¡ng giï n°Ûc và Natri nên thai phå dÅ bË suy tim c¥p. C§n l°u ý aldosteron ti¿t ra nhiÁu khi có tiÁn s£n git, suy tim.
4. NHîNG BI¾N CHèNG
4.1. Phù phÕi c¥p
Xem bài phù phÕi c¥p trong thai nghén
4.2. Lo¡n nhËp tim
4.2.1. Lo¡n nhËp Áu
Là các thay Õi vÁ t§n sÑ tim/phút, có hai lo¡i thay Õi vÁ t§n sÑ: nhËp tim nhanh và nhËp tim chm.
- NhËp tim nhanh:
+ 80 120 l§n/phút nhËp nhanh të nút Keith - Flack
+ 120 140 l§n/phút nhËp nhanh do rung nh)
+ > 140 l§n/phút th°Ýng là c¡n nhËp nhanh kËch phát
- NhËp tim chm:
+ NhËp tim të 40 -60 l§n/phút
+ NhËp tim të 40 - 20 l§n/phút
Ch©n oán lo¡n nhËp kiÃu này không khó chÉ c§n b¯t m¡ch.
4.2.2. Lo¡n nhËp không Áu
Th°Ýng hay g·p là ngo¡i tâm thu, bÇnh nhân có c£m giác håt h«ng, tim nh° ngëng p, b¯t m¡ch th¥y nhËp không Áu có khi m¥t nhËp. N¿u ngo¡i tâm thu > 5% là bÇnh lý, n¿u có ngo¡i tâm thu nhËp ôi (kép) nhiÁu là có nguy c¡ cao.
4.2.3. Lo¡n nhËp hoàn toàn
Th°Ýng x£y ra trên bÇnh nhân có bÇnh tim ho·c suy tim. Tim p không Áu c£ thÝi gian và biên Ù, th°Ýng do rung nh), xung Ùng të nh) không xuÑng ¿n th¥t, sóng P m¥t °ãc thay b±ng sóng f, nhËp th¥t không Áu: kho£ng R-R dài ng¯n khác nhau không theo qui lut.
Nguyên nhân th°Ýng do thi¿u máu c¡ tim, th¥p tim, nhiÅm Ùc hormon giáp, viêm c¡ tim, nhiÅm khu©n...
4.3.T¯c m¡ch do huy¿t khÑi
Tai bi¿n viêm t¯c m¡ch trong lúc mang thai là mÙt trong các nguyên nhân hàng §u cça tí vong m¹. T÷ lÇ bi¿n chéng này 3-5%, Trong ó 25% x£y ra trong thai kó, 75% trong thÝi kó hu s£n. Trên lâm sàng th°Ýng g·p viêm t¯c t)nh m¡ch chi d°Ûi, ngoài ra cing có thà g·p huy¿t khÑi ß m¡ch vành, não, phÕi và m¡c treo ruÙt.
TriÇu chéng viêm t¯c t)nh m¡ch chi d°Ûi:
+ SÑt.
+ Có biÃu hiÇn thëng t)nh m¡ch nông, au và viêm.
+ au ß b¯p chân, chân bË viêm t¯c s°ng to. au tng lên khi sÝ vào t)nh m¡ch ùi ß vùng tam giác ùi.
+ Siêu âm Doppler chi d°Ûi th¥y hình £nh giãn t)nh m¡ch và gi£m l°u l°ãng máu.
4.4. Suy tim
TriÇu chéng lâm sàng th°Ýng biÃu hiÇn vÛi:
+ MÇt mÏi, khó thß, m¡ch nhanh e" 110 l§n/phút.
+ au téc ngñc ho·c c¡n au th¯t ngñc thoáng qua.
+ T)nh m¡ch cÕ n×i, gan lÛn, ph£n hÓi gan-t)nh m¡ch cÕ d°¡ng tính (suy tim ph£i)
5.THÁI Ø Xì TRÍ
5.1. Trong thÝi kó mang thai
- Không à tng cân quá méc: nên n kiêng vÛi ch¿ Ù n ít muÑi (d" 2g/ngày).
- Tránh ho¡t Ùng thà lñc, nghÉ ng¡i n±m nghiêng trái ít nh¥t 1 giÝ/ngày.
- Tránh thi¿u máu.
- Qu£n lý thai nghén ch·t ch½ vÛi sñ phÑi hãp giïa S£n khoa và NÙi tim m¡ch.
5.2. Xí trí nÙi khoa
Chç y¿u là dñ phòng và iÁu trË các tai bi¿n.
- Theo dõi sát ngay të khi có thai, phát hiÇn các bi¿n chéng à iÁu trË kËp thÝi.
- H°Ûng d«n ch¿ Ù nghÉ ng¡i, n uÑng hãp lý.
- T° v¥n cho bÇnh nhân các d¥u hiÇu nguy hiÃm.
- iÁu trË nÙi khoa bao gÓm: Trã tim, lãi tiÃu, an th§n, chÑng huy¿t khÑi và dñ phòng nhiÅm trùng.
5.3. Xí trí s£n khoa
5.3.1. Trong khi có thai
- Ch°a suy tim
+ Con so: có thà giï thai à » n¿u thai phå °ãc theo dõi và chm sóc nÙi khoa kù. Nên cho thai phå vào viÇn tr°Ûc » 1 tháng
+ Con r¡: nên ình chÉ thai nghén. N¿u thai ã g§n ç tháng, séc khÏe cça m¹ cho phép thì giï thai ¿n ç tháng, có thà cho » có h× trã thç thut ho·c mÕ l¥y thai n¿u có chÉ Ënh
- ã có suy tim
+ Con so: c§n cân nh¯c kù và thÑng nh¥t giïa s£n khoa và nÙi tim m¡ch.
Suy tim Ù I, II: Thai nhÏ d°Ûi 6 tháng nên ình chÉ thai nghén; n¿u thai trên 6 tháng, thai phå có yêu c§u và có kh£ nng iÁu trË thì nên chi¿u cÑ nguyÇn vÍng cça hÍ. Trong quá trình iÁu trË ph£i ánh giá k¿t qu£ iÁu trË. Khi không áp éng iÁu trË ph£i ình chÉ thai nghén.
Suy tim Ù III, IV: Ph£i ình chÉ thai nghén dù ß tuÕi thai nào. Tuy nhiên ph£i lña chÍn ph°¡ng pháp, thÝi iÃm thích hãp nh¥t. C§n có sñ h× trã cça bác s) nÙi tim m¡ch
+ Con r¡: nên ình chÉ thai nghén b±ng các biÇn pháp an toàn và triÇt Ã. N¿u thai g§n ç tháng cing có thà iÁu trË thêm mÙt thÝi gian ng¯n ¿n ç tháng rÓi mÕ l¥y thai chç Ùng.
- Trong khi ti¿n hành các biÇn pháp trên chú ý các v¥n Á sau :
+ Gi£m au tÑt à Á phòng ngëng tim do au ho·c do ph£n x¡.
+ Ngn ngëa thuyên t¯c m¡ch do huy¿t khÑi x£y ra sau thç thut, sau mÕ
+ £m b£o vô khu©n và sí dång kháng sinh à ngn ngëa nhiÅm trùng trong và sau ình chÉ thai nghén.
+ H¡n ch¿ ch£y máu ¿n méc th¥p nh¥t à gi£m l°ãng dËch truyÁn khi hÓi séc, Á phòng quá t£i dÅ °a ¿n suy tim và phù phÕi c¥p.
5.3.2. Khi chuyÃn d¡
Þ ng°Ýi có bÇnh tim viÇc » °Ýng d°Ûi có lãi do h¡n ch¿ °ãc các nguy c¡ cça m¹ liên quan ¿n ph«u thut và hu ph«u. Trong chuyÃn d¡ có nguy c¡ x£y ra m¥t bù Ùt ngÙt, nên cuÙc » ph£i diÅn ra ß n¡i có các bác s) tim m¡ch, gây mê, s£n khoa, nhi khoa phÑi hãp.
- Khi ang chuyÃn d¡: S£n phå nên °ãc dùng thuÑc trã tim, an th§n, thß oxy, n±m nghiêng trái. N¿u ph£i iÁu chÉnh c¡n co b±ng oxytocin nên dùng oxytocin 10 ¡n vË pha trong 500ml glucoza 5% Ã tránh quá t£i cho tim.
- Khi sÕ thai: L¥y thai b±ng Forcep n¿u ç iÁu kiÇn à tránh g¯ng séc cho s£n phå. C§n chú ý chÑng rÑi lo¡n huy¿t Ùng sau khi sÕ thai b±ng cách chèn túi cát lên bång bÇnh nhân và h¡ th¥p 2 chân ngay sau ».
- N¿u ph£i mÕ l¥y thai nên mÕ l¥y thai chç Ùng tÑt h¡n khi ã chuyÃn d¡ Ã tránh các thay Õi huy¿t Ùng tng lên khi gây mê và chuyÃn d¡ .
- ThÝi kó sÕ rau: Tôn trÍng sinh lý sÕ rau, chÉ can thiÇp khi c§n thi¿t, c§n kiÃm tra kù bánh rau à phát hiÇn sót rau.
5.3.3. ThÝi kó hu s£n
Trong thÝi kó này còn tÓn t¡i các thay Õi huy¿t Ùng, nguy c¡ nhiÅm khu©n và t¯c m¡ch.
- iÁu trË kháng sinh có hÇ thÑng, tÑi thiÃu là 1 tu§n.
- Chú ý dñ phòng huy¿t khÑi: h°Ûng d«n s£n phå ngÓi dy và vn Ùng sÛm. ChÉ Ënh heparin trÍng l°ãng phân tí th¥p trong 15 ngày cho nhïng ng°Ýi có nguy c¡ cao.
- Cho con bú: có thà cho con bú n¿u s£n phå ch°a có suy tim m¥t bù, v«n theo dõi các tai bi¿n tim s£n, n¿u xu¥t hiÇn các d¥u hiÇu b¥t th°Ýng ph£i ng°ng cho con bú.
- N¿u ph£i c¯t sïa nên dùng Parlodel (Bromocriptine).
6. T¯ V¤N TRONG BÆNH TIM VÀ THAI NGHÉN
- Gi£i thích t§m quan trÍng cça viÇc theo dõi sát quá trình thai nghén.
- Trao Õi vÛi bÇnh nhân sñ c§n thi¿t cça viÇc ph£i sinh trong bÇnh viÇn chuyên khoa
- Nêu các d¥u hiÇu nguy hiÃm, bi¿n chéng trong thai kó và khi chuyÃn d¡ Ã thai phå bi¿t và c£nh giác.
+ Sau sinh c§n t° v¥n các biÇn pháp tránh thai và k¿ ho¡ch hoá gia ình. Tránh thai ß ng°Ýi bÇnh tim gÓm có các biÇn pháp sau:
+ ThuÑc tránh thai: Progestatif liÁu th¥p, liên tåc.
+ Bao cao su
+ Xu¥t tinh ngoài âm ¡o, màng ngn âm ¡o, thuÑc diÇt tinh trùng...
+ Th¯t vòi tí cung nên °ãc ·t ra khi:
* N¿u thai nghén s½ làm bÇnh tim n·ng thêm.
* N¿u bÇnh tim n·ng không thà c£i thiÇn b±ng iÁu trË nÙi khoa, ngo¡i khoa ho·c chÑng chÉ Ënh có thai l¡i (suy tim Ù III, IV). C§n th£o lun chÉ Ënh này vÛi vã chÓng bÇnh nhân, bác s) tim m¡ch. N¿u ph£i th¯t vòi tí cung nên làm xa cuÙc » à tránh các nguy c¡ viêm t¯c t)nh m¡ch.
+ Có thà ·t v¥n Á th¯t Ñng d«n tinh cho ng°Ýi chÓng à tránh nguy c¡ cça ph«u thut cho ng°Ýi vã.
S Ò THEO DÕI THAI NGHÉN VÀ
Xì TRÍ CUØC º Þ THAI PHä BÆNH TIM
S¡ Ó 1: Theo dõi thai nghén trong tr°Ýng hãp bÇnh tim có suy
BÇnh tim suy tim I, II BÇnh tim suy tim III, IV
Khám chuyên khoa tim
m¡ch , khoa s£n
- iÁu trË nÙi khoa th¥t b¡i
- H¹p khít van 2 lá
Có d¥u hiÇu c¡ nng Không có d¥u hiÇu - H¹p khít van /m chç,
c¡ nng /m phÕi
- BÇnh tim có tím
NghÉ ng¡i Heparin NghÉ ng¡i Tr°Ûc 20 tu§n bàn viÇc ình
- Lãi tiÃu (lasix) (n¿u có nguy chÉ thai nghén
- n nh¡t c¡ t¯c m¡ch
- Trã tim ho·c thay van
(Digitalis) tim)
N±m viÇn lúc 32 tu§n N±m viÇn khi Bàn viÇc ình s£n
thai 36 tu§n
Thm khám: nÙi khoa, gây mê
ánh giá các iÁu kiÇn s£n khoa
S¡ Ó 2: Theo dõi và xí trí cuÙc » ß ng°Ýi có bÇnh tim
CuÙc » ß ng°Ýi có bÇnh tim
Ng°ng heparin
MÕ l¥y thai n¿u có nguy c¡ cao » °Ýng d°Ûi
Cung c¥p oxy
N¿u tng co oxytocin
10 v/500ml glucose 5%
Heparin 3 giÝ sau » b±ng Forcep
- Sn sóc sau »
- Kháng sinh
- Theo dõi huy¿t Ùng
- Cho bú m¹ n¿u không có suy tim
- Vn Ùng sÛm, chÑng huy¿t khÑi.
CÁC BÆNH VIÊM NHIÄM C QUAN SINH DäC Nî
I. M§m bÇnh và các y¿u tÑ thun lãi :
- M§m bÇnh hay g·p: lu c§u khu©n, chlamydia trachomatis, hemophilus ducreyl, Tricomonas vaginalis, gardnerella vaginalis, candida albicans, virus u nhú, virus herpes
°Ýng lây: quan hÇ tình dåc, nÙi sinh, th§y thuÑc khám bÇnh không £m b£o vô trùng
- Các y¿u tÑ thun lãi: BÙ phn sinh dåc nï có c¥u t¡o gi£i ph«u ·c biÇt vÛi nhiÁu ngóc ngách, nhiÁu n¿p nhn, nhiÁu l× tuy¿n thun lãi cho m§n bÇnh c° trú và phát triÃn. °Ýng sinh dåc nï thông vào Õ bång ß §u loa vòi tréng làm iÁu kiÇn cho vi khu©n phát triÃn vào phúc m¡c gây viêm tiÃu khung, hành kinh hàng tháng kèm theo bong niêm m¡c tí cung à l¡i tÕn th°¡ng trong buÓng tí cung, máu kinh là môi tr°Ýng nuôi c¥y vi khu©n thun lãi nên viêm nhiÅm càng dÅ phát triÃn
II.Viêm âm hÙ, âm ¡o
1.Viêm do vi khu©n:
- Bình th°Ýng phå nï ß tuÕi sinh s£n Estrogen làm cho t¿ bào âm ¡o ti¿t nhiÁu glycogen và glycogen °ãc trñc khu©n doderlin vÑn có trong âm ¡o bi¿n thành axít lactic khi¿n môi tr°Ýng âm ¡o trß thành toan tính không thun lãi cho vi khu©n phát triÃn
- Khi phå nï mãn kinh estrogen gi£m, môi tr°Ýng âm ¡o không toan nïa, kh£ nng b£o vÇ cça âm ¡o không còn, âm ¡o dÅ bË viêm
- Trong tr°Ýng hãp khác séc Á kháng gi£m sút, ái tháo °Ýng, có thai ... và mÙt sÑ l°ãng lÛn vi khu©n có Ùc tính cao t¥n công Ó ¡t cing có thà gây viêm âm ¡o do vi khu©n thông th°Ýng
- M§m bÇnh: Gardenerella vaginalis, Mycoplasma homitis, vi khu©n kõ khí
- TriÇu chéng: Khí h° hôi, ngéa bÙ phn sinh dåc, âm ¡o có nhïng nÑt Ï
- Xét nghiÇm: BÇnh ph©m trên phi¿n kính + KOH --- bÑc mùi tanh cá
iÁu trË: Thåt âm ¡o axít axetic 1%
Flagyl 1g/ngày x 7 ngày, ho·c uÑng liÁu duy nh¥t 2g
·t Flagyl m×i tÑi 1v x 2 tu§n
Tái phát có thà dùng 2 ãt
2.Viêm âm ¡o do Trichomonas
M§m bÇnh: Trùng roi Trichomonas vaginalis
khi thm khám ho·c ·t mÏ vËt. Thành âm ¡o có nhïng nÑt tròn ho·c b§u dåc.
Soi t°¡i th¥y hình £nh trùng roi
iÁu trË: c£ vã và chÓng: Metronidazol 1g/ngày x 7 ngày.
Vã: ·t thêm Metronidazol trong vòng 10 ngày.Tiêu chu©n khÏi là tìm Trichomonas 3 vòng kinh liên ti¿p (-)
3.Viêm âm ¡o do n¥m
- M§m bÇnh: Candida albicans
- Y¿u tÑ thun lãi: Kh£ nng tñ b£o vÇ c¡ thà gi£m sút: ái °Ýng, có thai
- TriÇu chéng: Ngéa âm hÙ, có v¿t lan Ï ß sinh dåc ngoài
- Xét nghiÇm: Có sãi n¥m, test tanh cá(-)
- iÁu trË: ·t Nystatin 100mg âm ¡o m×i tÑi 1v
Mycostatine, Meconazol 100mg m×i tÑi 1v trong vòng 3 tÑi
Thåt âm ¡o b±ng Natri bicacbonat 1-2%, b¡m Glyceryl borat 30%
4.BÇnh lu
- M§m bÇnh: Lu c§u khu©n Neisseria gonorrhoea th°Ýng gây viêm âm hÙ âm ¡o, cÕ tí cung, vòi tréng
- TriÇu chéng: ThÝi gian ç bÇnh 2- 6 ngày
Khí h° âm ¡o nh° mç xanh, vàng. ChÓng có tiÁn sí ái d¯t ái buÑt, ái ra mç
- Bi¿n chéng: Viêm tiÃu khung, vô sinh, chía ngoài tí cung, s£y thai, nhiÅm khu©n, » non, lu m¯t tr» s¡ sinh
- iÁu trË: kháng sinh cephalosporin th¿ hÇ thé 3
5.Giang mai
- M§m bÇnh: Xo¯n khu©n giang mai Treponema pallidum. Sau khi bË nhiÅm bÇnh trß thành bÇnh toàn thân, vi khu©n có thà lây sang con qua rau thai
- TriÇu chéng: GÓm 3 giai o¡n
+ThÝi kó 1: Xu¥t hiÇn sau giao hãp kho£ng 3 tu§n, tÕn th°¡ng ß âm hÙ là sng (chancre) giang mai, v¿t loét tròn, bÝ céng h¡i nÕi cao trên m·t da, không au, không ngéa kèm theo h¡ch b¹n, có thà g·p sng ß âm ¡o và cÕ tí cung. Sng th°Ýng tñ khÏi sau 2- 6 tu§n dù không iÁu trË.
+ThÝi kó 2: X£y ra sau 6 tu§n --> 9 tháng sau nhiÅm bÇnh, vi khu©n ã vào máu d½ lây lan. TÕn th°¡ng là ban Ï và chÓi sùi dính l¡i thành tëng ám, bÝ céng, xu¥t ti¿t và ho¡i tí, ß kh¯p n¡i trên c¡ thà nh° da, lòng bàn tay, gót chân, niêm m¡c miÇng, có kèm theo h¡ch b¹n
+ThÝi kó 3: TÕn th°¡ng là gôm (gumma) giang mai, là nÑt loét, có thà au, phù nÁ do bÙi nhiÅm, có h¡ch viêm i kèm.
- Xét nghiÇm: các ph£n éng huy¿t thanh VDRL(Veneral Disease Research Laboratory) và RPR (Rapid Plasma Reagin) ngoài ra có thà th¥y xo¯n khu©n trong bÇnh ph©m l¥y të sng ho·c h¡ch b¹n
- iÁu trË: Benzathin penicillinG 2,4 triÇu/tu§n x 3 tu§n (iÁu trË c£ chÓng vÛi liÁu t°ong tñ)
- Bi¿n chéng: S£y thai liên ti¿p, a Ñi, dË d¡ng thai, giang mai b©m sinh
6.Viêm âm ¡o do thi¿u Estrogen
Do thi¿u estrogen nên biÃu mô âm ¡o bË teo, t¿ bào gi£m glycogen, pH, âm ¡o không toan, không tñ b£o vÇ và chÑng vi khu©n °ãc
- Nguyên nhân: Phå nï ã mãn kinh, phå nï ã c¯t bÏ 2 buÓng tréng
- TriÇu chéng: âm hÙ khô, teo, au. ·t mÏ vËt âm ¡o au, thành âm ¡o mÏng, dÅ ch£y máu, cÕ tí cung nhÏ
- iÁu trË: Mycrofollin 0,05mg 1v/ngày.T¡i ch× Colpotrophine trong 10-20 ngày
7. Sùi mào gà (Condyloma):
Là bÇnh do virus lo¡i Papilloma nhóm 6 hay 11, ç bÇnh 3- 6 tháng
TÕn th°¡ng là các khÑi sùi ß da vùng môi lÛn, môi bé, tiÁn ình, âm ¡o, cÕ tí cung màu hÓng nh¡t
- iÁu trË: Ñt iÇn, Ñt nhiÇt, bôi thuÑc Podophylin trên bÁ m·t khÑi u, iÁu trË cho c£ chÓng n¿u bË.
III.Viêm cÕ tí cung
Viêm cÕ tí cung c¥p: Th°Ýng do lu c§u, mÙt sÑ tr°Ýng hãp khác có thà do Staphyloccocus hemophylus vaginalis ... sau n¡o phá thai nhiÅm trùng, nÁ, Ï rñc
IV.Viêm ph§n phå
- Nguyên nhân: Do quan hÇ tình dåc vÛi ng°Ýi bË bÇnh, do thày thuÑc thm khám ho·c làm thç thut không £m b£o vô trùng.
- M§m bÇnh: lu c§u, chlamydia trachomatis, các vi trùng ß cÕ tí cung, tí cung gây bÇnh do m¥t cân b±ng nÙi ti¿t, miÅn dËch hay do thç thut.
- Các y¿u tÑ thun lãi: TuÕi tr» <25 tuÕi, ch¥t nhày cÕ tí cung nhiÁu, sinh ho¡t tình dåc m¡nh, vÇ sinh ch°a chu áo. Quan hÇ tình dåc rÙng rãi, mang dång cå tí cung.
-TriÇu chéng: au h¡ vË và hai hÑ chu, sÑt, khí h° b©n
·t mÏ vËt khám th¥y có khí h° ch£y të tí cung ra, âm ¡o cÕ t° cung Ï, ¥n tí cung au, hai ph§n phå phù nÁ ¥n au.
- XN: b¡ch c§u a nhân cao song có tÛi 50% BC v«n bình th°Ýng. Ch©n oán huy¿t thanh vÛi Chlamydia, lu c§u, giang mai.
L¥y bÇnh ph©m c¥y vi trùng.
iÁu trË: N¿u iÁu trË úng và kËp thÝi h¿t au, sÑt, triÇu chéng thñc thà gi£m. Ph£i iÁu trË kháng sinh ç liÁu.
Siêu âm °Ýng âm ¡o n¿u có khÑi viêm °Ýng kính >8cm ph£i can thiÇp ph«u thut tránh khÑi mç vá vào Õ bång gây viêm phúc m¡c.
Di chéng có thà có: é n°Ûc vòi tréng do dính loa vòi tréng, dính vòi buÓng tréng. Có thà trß thành mãn tính, thÉnh tho£ng có nhïng ãt ti¿n triÃn c¥p tính: SÑt au.Vô sinh do viêm t¯c vòi tréng.
CÁC BIÆN PHÁP TRÁNH THAI
Måc tiêu hÍc tp
1. LiÇt kê °ãc các biÇn pháp tránh thai.
2. Xác Ënh °ãc chÉ Ënh và chÑng chÉ Ënh cça tëng ph°¡ng pháp.
3. Trình bày °ãc cách phát hiÇn và xí trí các tác dång phå và bi¿n chéng cça tëng ph°¡ng pháp.
1. I C¯ NG
Các biÇn pháp tránh thai là các biÇn pháp nh±m ngn ch·n sñ thå tinh và quá trình làm tÕ. Nó có thà là mÙt hàng rào c¡ hÍc ho·c hoá hÍc ngn c£n sñ thành lp giao tí, ho·c ngn ch·n sñ làm tÕ cça tréng.
ViÇc phòng tránh thai ngoài k¿ ho¡ch và giãn kho£ng cách sinh có tác Ùng sâu s¯c ¿n viÇc b£o vÇ séc kho», gi£m t÷ lÇ m¯c bÇnh và tí vong bà m¹, tr» em. Tuy nhiên viÇc áp dång các biÇn pháp tránh thai ph£i là mÙt quy¿t Ënh tñ nguyÇn dña trên sñ lña chÍn mÙt biÇn pháp thích hãp cça khách hàng sau khi ã nhn °ãc §y ç các thông tin vÁ m×i biÇn pháp. Vai trò cça nhân viên y t¿ là cung c¥p cho khách hàng mÍi thông tin vÁ nhïng thun lãi, b¥t lãi cing nh° cách sí dång cça m×i ph°¡ng pháp.
HiÇu qu£ cça các ph°¡ng pháp tránh thai °ãc tính theo chÉ sÑ Pearl (P):
SÑ tr°Ýng hãp th¥t b¡i x 1000
P =
TÕng sÑ vòng kinh °ãc quan sát
P: SÑ tr°Ýng hãp th¥t b¡i có thai/ 100 phå nï sí dång ph°¡ng pháp tránh thai/ 1 nm.
Ngoài v¥n Á hiÇu qu£ tránh thai cao, các ph°¡ng pháp tránh thai còn ph£i không £nh h°ßng ¿n ng°Ýi sí dång và °ãc ch¥p nhn sí dång mÙt cách rÙng rãi.
2. CÁC BIÆN PHÁP TRÁNH THAI
2.1. Dång cå tí cung
Dång cå tí cung (DCTC) ã °ãc kh³ng Ënh là mÙt ph°¡ng pháp tránh thai cao, °ãc công nhn à sí dång rÙng rãi. Cho ¿n nay DCTC là mÙt trong nhïng BPTT có hiÇu qu£ cao và °ãc sí dång rÙng rãi nh¥t.
2.1.1. Các lo¡i dång cå tí cung
DCTC °ãc chia làm hai lo¡i là vòng kín và vòng hß
DCTC hß: (TCu, Multiload)
DCTC kín: (Ota, Dana)
+ Chéa Óng
+ Chéa thuÑc
Dång cå tí cung °ãc làm b±ng Polyethylene có Bari Sulfat à c£n quang.
- Hình d¡ng: DCTC có nhiÁu hình d¡ng khác nhau nh°: Vòng tròn (Ota), hình xo¯n Ñc ( Margulies), hình chï S ( lippes, Dana), vòng chï T (T, Tcu).
- Kích cá: MÙt sÑ dång cå tí cung có nhiÁu cá khác nhau.
- Có 2 lo¡i DCTC c¡ b£n: lo¡i không có Óng ho·c t©m thuÑc (tr¡) và lo¡i có Óng ho·c t©m thuÑc. DCTC có Óng ho·c thuÑc, à cho ch¥t thuÑc ho·c Óng phóng ra có tác dång tránh thai cao h¡n. DiÇn tích m·t Óng cuÑn quanh DCTC có thà nhiÁu ít të 120 - 380 mm. DiÇn tích Óng càng nhiÁu, tác dång tránh thai càng cao. Lo¡i có t©m Levonorgestrel (Mirela) chéa 52 mg Levonorgestrel gi£i phóng chm 20mcg/ngày.
Þ ViÇt nam lo¡i °ãc sí dång rÙng rãi là Multiload 375 (MLCu 375) vÛi 2 cánh có thà gp vào thân, dây Óng 375mm và TCu 380A. hình chï T vÛi mÙt dây Óng 314 mm qu¥n xung quanh thân T, 2 cánh ngang có 2 mi¿ng Óng 33mm, chân T có dây không màu th¯t nút t¡o thành dây ôi.
2.1.2. C¡ ch¿ tác dång
C¡ ch¿ tác dång c¡ b£n cça DCTC:
- Gây ph£n éng viêm thé phát t¡i niêm m¡c tí cung, phá hu÷ tinh trùng, ngn c£n sñ làm tÕ cça noãn ã thå tinh.
- Làm ·c dËch nh§y ß cÕ tí cung, c£n trß sñ di chuyÃn cça tinh trùng (Ñi vÛi dång cå có chéa nÙi ti¿t tÑ).
2.1.3. ¯u iÃm
- DCTC có hiÇu qu£ tránh thai cao (???), ·c biÇt lo¡i Tcu 380A có t÷ lÇ th¥t b¡i d°Ûi 1%.
- DÅ sí dång, kinh t¿, không £nh h°ßng ¿n séc khÏe, thÝi gian tránh thai lâu dài, chÉ ·t 1 l§n tránh thai të 10-12 nm (Tcu 380 A ), dÅ có thai sau khi tháo DCTC.
2.1.4. ChÉ Ënh
ChÉ Ënh cho mÍi Ñi t°ãng muÑn tránh thai t¡m thÝi ho·c lâu dài trong tuÕi sinh » (kà c£ trong thÝi kó cho con bú).
DCTC (lo¡i chéa Óng) còn °ãc dùng nh° mÙt biÇn pháp tránh thai kh©n c¥p.
2.1.5. ChÑng chÉ Ënh
- VÁ phå khoa: RÑi lo¡n kinh nguyÇt (rong kinh, rong huy¿t, au bång kinh), viêm nhiÅm °Ýng sinh dåc trên, viêm âm ¡o - cÕ tí cung do vi khu©n; nhiÅm trùng hu s£n ho·c nhiÅm trùng do n¡o thai, khÑi u lành tính ho·c ác tính ß c¡ quan sinh dåc, dË d¡ng tí cung.
- VÁ s£n khoa: ang có thai ho·c nghi ngÝ có thai.
- Các bÇnh lý khác: viêm t¯c t)nh m¡ch sâu ho·c t¯c m¡ch phÕi, suy gan n·ng ho·c các khÑi u gan (Ñi vÛi DCTC chéa levonorgestrel).
2.1.6. ThÝi iÃm ·t DCTC
- ThÝi iÃm ·t DCTC thun lãi nh¥t là sau khi s¡ch kinh 3 ngày vì thÝi iÃm này ít có kh£ nng có thai, cÕ tí cung mÁm h¡n và hé mß, có thà ít gây ch£y máu. Tuy nhiên, có thà ·t DCTC b¥t kó ngày nào trong vòng kinh, khi ã ch¯c ch¯n ng°Ýi ó không có thai.
- Sau »: Có thà ·t sau 6 tu§n (h¿t thÝi kó hu s£n). Ph£i chú ý là ß thÝi iÃm này c¡ tí cung r¥t mÁm, dÅ thçng tí cung. Ngoài ra cing có thà ·t DCTC sau khi hút iÁu hoà kinh nguyÇt hay sau khi n¡o thai, nh°ng vÛi iÁu kiÇn ch¯c ch¯n là không sót rau và nhiÅm khu©n.
- ·t DCTC (lo¡i chéa Óng) Ã tránh thai kh©n c¥p: C§n ·t càng sÛm càng tÑt trong vòng 5 ngày sau khi giao hãp không °ãc b£o vÇ.
- Sau khi ·t DCTC ng°Ýi phå nï c§n kiêng giao hãp 1 tu§n. Theo úng lÝi h¹n khám l¡i cça cán bÙ y t¿, thông th°Ýng khám l¡i vào các thÝi iÃm:
+ 1 tháng, 3 tháng sau khi ·t.
+ 1 nm 1 l§n ¿n kiÃm tra l¡i.
- Khi có các d¥u hiÇu b¥t th°Ýng nh°: ng°Ýi phå nï không sÝ th¥y dây cça DCTC trong âm ¡o cça mình, chm kinh (nghi có thai), rong huy¿t ho·c ra máu b¥t th°Ýng, au bång ho·c au khi giao hãp, ra khí h° nhiÁu kèm theo sÑt ph£i i khám ngay t¡i các c¡ sß y t¿.
2.1.7. Tác dång phå và bi¿n chéng
2.1.7.1. Tác dång phå có thà g·p
- au bång: Ng°Ýi phå nï có thà c£m th¥y au th¯t vài ngày sau khi ·t DCTC. VÛi lo¡i chéa Óng nhiÁu phå nï có c£m giác au bång kinh nhiÁu h¡n.
- Ra máu: Ra máu ngay sau khi ·t DCTC ho·c ¿n kó kinh máu ra nhiÁu h¡n th°Ýng lÇ. Ra máu th°Ýng x£y ra trong 2 - 3 tháng §u sau khi ·t, n¿u quá 3 tháng triÇu chéng ch£y máu không gi£m ph£i ¿n khám l¡i.
Tr°Ýng hãp sí dång DCTC levonorgestrel có thà g·p hiÇn t°ãng ra máu th¥m giÍt nh¹ và không Ënh kó trong 4-6 tháng, sau ó trß l¡i bình th°Ýng và l°ãng máu kinh có thà ít h¡n.
0Thj ¢öø " r t Â Ä Ì Î Þ à B
F
Œ
Ž
"
-
,
j
þ
$
è
ê
4 6 D F n¤¦šÆÈ
>dfln ¢€‚¬ F ò öêöÚÉÚÉÚÉÚÉÚÉÚÉÚÉÚÉÚöÅÀÅÀÅÀŹ±¹ÅÀÅÀÅÀÅÀŹÅÀŬ¤¬¬ÅÀÅÀÅÀÅÀŹŹÅ
h ^ù\o(h Båh ^ù\ h ^ù\h ^ù5\o(
h ^ù5\ h ^ùo(h ^ù!h ^ù56CJOJQJ\]o(h ^ù56CJOJQJ\]h ^ùCJ OJQJaJ h ^ùCJOJQJ>02Tâ< ² D
F
j
l
Æ
$
L
¶
î
$ R ññàÓÓÓÓÓà ÂÂÂÂ
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„Є7^„Ð'„7a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù
Æ7n@@„7'„7gd ^ù¾Ó:ÔýýR  Pn2Lvš¬® F 20>'<ò0-îîîáîÉÉÉÉîáááîîîîáîîîî$
F
Æ 8S„7„^„7'„a$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ùò ô >@xzŒŽFHìîšœÈÊDF¶¸>bf,.ˆŠ¬°&(46vzPR¾Â¦¨ÂÄÖØàâìð0-^-Ž!!º!¼!""Ü"Þ"## #R#T#\#z#|#Î#Ð#ü#þ#4$6$<$>$D$†$&&n&úöúöúöúöúöúöúöúöúöúöïöúöúöúöúöúöúöúöúöúöúöúöúöúöúöúöåöúöúöúöúöúöïÝïØÑØÑØÑØÑØÑØïöúö
h ^ù\o( h ^ù\h ^ù5\o(h ^ùCJOJQJ
h ^ù5\h ^ù h ^ùo(R0-^-¶-Ž "#$#\#D$†$d%~%$&&¸&L',(ô(n)
*T*Î*p+è+0,j,òáááÔÔáÔááááááááááÔáÔááá
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ùn&r&~&†&Š&Œ&Ž&&v'x'ì'î'\(^(V)X)r)t)
*6*8*R*V*X*Ž*'*"*-*Â*Ä*ª+¬+è,ü,þ,^-'-v-x-Ð-Ò-è-ê-8.:.-.˜.®.°.
/ /L/N/z/|/è/0"06080v1|1š1œ1®1°1Æ1È12 2&2(2z3È34:4\4ùõùõùõùõðõðõðõðõðõéáéõðõðõðõðõðõéáéðõðõðõðõðõðõðõðõðõðõÜé×éõé×Ð×éõðõðõðõé×éÈh ^ù56]
h ^ù\o( h ^ù\ h ^ù5h ^ù5\o(
h ^ù5\ h ^ùo(h ^ù
h Båh ^ùLj,è,^-Ð- .n.".-.îáÏϹÏFskd$$If-lÖÖ0lÜ#l€pÖ0ÿÿÿÿÿÿ öÜ#6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ4Ö
laöl$
Æ7n@@„7$If'„7a$gd ^ù$
Æ7n@@$Ifa$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù -.Ö.L/Â/æ/è/ê/ì/0x1óóáánaaaP$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ùskd $$If-lÖÖ0lÜ#l€pÖ0ÿÿÿÿÿÿ öÜ#6ööÖÿÿÖÿÿÖÿÿÖÿÿ4Ö
laöl$
Æ7n@@$Ifa$gd ^ù
$$Ifa$gd ^ù x1x3z3¢3Æ3 4:4f425Z5Æ5 6Š6'6ò627¦7Ü7¢9Ø9è;²<ê<f?¸?È?îîááááááîáîîîîî×ááááîááîî
Æ7n@@gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù\4^4f4h4€4‚4Ò4Ô4î427>7@7¦7Ô7Ö7Ü7Þ7J8|8~8¸8º8\9'9¢9Ø9Ú9D:F:P:R:d:f:-:˜:Ð:Ò:;;*;,;x;z;X<Z<²<ì<Z=†=ˆ=ð=ô= @@4@6@ˆ@Š@'@öîäÝÕÝÕÝÑǼÇä±äª¥Ñ Ñ Ñ ÑîäÝäÑ Ñ Ñ Ñ Ñ Ñ Ñ Ñ Ñ™"Ñ Ñ Ñ Ñ Ñ Ñ h ^ù\
h ^ù5\ h ^ùo( h ^ù]
h ^ù6]h ^ù56\]o(h ^ùCJOJQJo(h ^ùCJOJQJh ^ùh ^ù\]o(
h ^ù\]h ^ù56\]h ^ù56]h ^ù56]o(:È?.@A AºABrBØB|C~C¢CÜCxD E6EÒEüEZFGdGÆGŒH¶HèHIJpKîîîááîîîáááááááááîááîááîîî
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù'@"@Ì@Ð@ô@ø@0A2A„A†AŒAŽA AºA|CŒCŽCÜCîCòCÒEþE,F.FXFÖFØFÞFàF&G(GBGDGÊGÌGŒH¶HèHI<I>IBIDIbIdIˆIŠIðIòI$J(J'JdJnJpJÎJÐJÖJØJKKfKhKpKvKxK'K"L4LúöúöúöúöúöúöïêïâïêÚêïêÓêöúöúöúöúöúöïËÆöúöúöúöúöúöúöúöúöúöúöúöúöÆ¿Æöµh ^ùCJOJQJ
h ^ù]o( h ^ù]h ^ù56]
h ^ù\o(h bùh ^ù\h ^ù5\o( h ^ù\
h ^ù5\h ^ù h ^ùo(DpK'K"LRN¦OQ'Q RžRhSnT˜T¤VVXøY [\4\æ\V]îÝÈîîîî»îîîîî»»î$
Æ7n@@„„7^„'„7a$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„„7^„'„7a$gd ^ù$
Æn@@„Ÿ'„Ÿa$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù4L6LM MMM-M˜M²M¶MÔMÖMüMN
N NRNdNfN†NŠN*O,OÄOÈO4P6PVPXP€P‚PÂPÄPÊPÌPQQ€Q‚Q'Q¢Q¤Q²Q'Q¸QºQäQæQ RRR¤R¦RòRôRüRþR>SBSS'S'S¶STT*T,T2T4TnT˜TÊTÌTÐTÒT
U
UNUPUØUÚUþUV°V²VèVêVôêôêôêôêôêôêôêôêæáæáæáæáæáæáæáæáæáæáæáæêôêôêôêôêæáæáæáæáæáæáæáæáæáæáæÙæáæáæáæáæáæáæáæáh ^ù56] h ^ùo(h ^ùh ^ùCJOJQJh ^ùCJOJQJo(VêVtWvWÞWàW"X$X¦X¨X¬X®XÀXÂX<Y>YðYòYNZPZpZtZŠZŽZ®Z°ZÂZÄZÐZÒZ[[
[ [Ø[Ú[\4\6\d\h\l\p\„\†\˜\š\¬\ê\ì\']š]ž]¢]Ô]Ö]ð]ò]L'œ':a<a'abafajaravaza~afbjbzb|bü÷ü÷ü÷ü÷ü÷ü÷ü÷ü÷ü÷ü÷üðü÷ü÷ü÷üðüðü÷üèÞ×Í×Í×Å×Å×ü÷ü¾ü¾ü÷ü÷ü·ü÷ü¾ü¾ü¾ü¾ü¾ü¾
h ^ù5\
h_}]h ^ùh ^ù\]o(h_}]h ^ù\]
h ^ù\]h ^ù56\]h ^ù56]
h bùh ^ù h ^ùo(h ^ùHV]˜^à_L'N'œ',aÖa¤b¤cd2d¾dene¨gthvhxhzh|h~h€hîîîîáîîîîááÐáîîáÃÃÃÃÃÃ
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„8^„8a$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù|b‚b†bb-b¢b¤b,c0c^d'dvdxd‚d„dðdòdúdüdÌeÎe&f(fZf\f˜fšfPgRgVgXg¾gÀgÎgÐghhrh¢h¤hîhðh0išiœiži i&j(j¸jêjkTkVkˆkŠkàkâk
l
lvlxlmmDmFmJmXm¼mÒmrnvnüõüõüõüðüðüðüðüðüðüðüðüðüðüðüðüðüðüðüéáéáéÜ×É×üÉüÀüÀµÀüÀüÀµÀµÀµÀµÀüÀüÀµ h ^ùmHnHo(uh ^ùmHnHujh ^ùUmHnHu h ^ù5 h ^ù\h ^ù5\o(
h ^ù5\ h ^ùo(
h_}]h ^ùh ^ùG€h‚h„h†hˆhŠhŒhŽhh'h"h-h˜hšhœhÖhiišiœi i&j*jZj¸jòòòòòòòòòòòòòòòòåòÔÔÔÔåå$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ù¸j k2kŠkâkŽlXmÂmÎmÐmÒm~noNoŽoÀoÂoÄoÆoXpêêêÙÌÌ··ÙÙÌÌÌÌÌÙÙÙÌ$
Æ7n@@„p„7^„p'„7a$gd ^ù
$
Æ7n@@a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù$
Æ7n@@„Є7^„Ð'„7a$gd ^ùvn|n~nooLoFpJpXp€p-p˜pâpæpüpþp"q6qfqhqtqvq"q-q¸qºqæqêq$r&rŒrŽr'r"r¨rªr¬r®rRsTs®s°sÚsÞs@tBt^t't†tˆtœtžt¢t¤tØtuu¨uªuöuDvFvv'v>|h|j|'|"|(„'„b„öòöòöòíòöòíòíòíòæáÚáÚáÌòíòÌòÆòíòíòÌòÌòíòíòÌòíòÌòíòíòÌöòíòíòÀ¹À¹µÀ¹À¹µÀ¹h6
h65\
h60J
h ^ùCJ"jh ^ùUmHnHu
h ^ù\o( h ^ù\
h ^ù5\ h ^ùo(h ^ùh ^ùmHnHuGXp‚p„p†pp'pÊp"q"qšqæqîq"r$r&r¨r¬rêêêÕÕÕÀ¯žž‹‹žžžž$
Æ
7nÔ@@„7'„7a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ù$
Æ7n@@„Є7^„Ð'„7a$gd ^ù$
Æ7n@@„ „7^„ '„7a$gd ^ù$
Æ7n@@„@
„7^„@
'„7a$gd ^ù¬rärsrsÖsØsÚs^tbtdt¢tÚt"u€uæuôuöu§
§<§>§'§îîîîîîîîÙÙÙÙÙÙÙÙÔÄÄÔ¸
$„'„a$gd6$
Æ„'„a$gd6gd6$
Æ7n@@„ „7^„ '„7a$gd ^ù$
Æ7n@@„7'„7a$gd ^ùb„܆‡‡"Š6Š8Š4JL¢-à-â-Ú™šš(œPœRœ†¦¨§
§<§>§'§©©®n¯p¯~¯x°¬±²¨³è³ê'~µüöïüöïüöïüöïüöïüöïüöïüÝËÄݲݣÄ'†Ä£v£dÄ£"hZ;÷h656CJOJQJaJ-h-Y„h65CJOJQJaJh-Y„h6mHnHu jh-Y„h6UmHnHuh-Y„h6CJOJQJaJ"h-Y„h66CJOJQJ]aJ
h-Y„h6"h-Y„h65CJ OJQJ\aJ"h-Y„h65CJOJQJ\aJ
h65\
h60Jh6''§¸§>¨©©©²ª®&¯n¯€¯È¯x°®±°±è±²¨³è³R'óóóãÓÇÇ¿¿¿¿¿óóóóóóºgd6 $a$gd6
$„X'„Xa$gd6$„Є0ý^„Ð'„0ýa$gd6$„Є^„Ð'„a$gd6
$„'„a$gd6R'†'''Ì'æ'ê'|µ¢¶·Fºf¼"¼Ú¼¾½˜¾¶¾n¿¼ÀÜÀÊÁïïææáÕÉÉÁµÁÁÁµÁÉÉÉ©
$„X'„Xa$gd6
$„X'„Xa$gd6 $a$gd6
$„'„a$gd6
$„7'„7a$gd6gd6„œ^„œgd6$
Fdð ¤a$gd6~µ"µ¤¶¶¶··H·f¼"¼˜¾¶¾¼ÀÜÀÊÁb ÆHÆrÊtÊ,Ï.Ïr϶ÏäÓ
^
'
f
j
îßîßØÎØÃعߧßØÃاß"ØŒ¹‚Ø€vßk^N-h-Y„h65CJOJQJaJh65CJOJQJaJ h-Y„h6mH sH hH'{h6\]UhZ;÷h6\]h-Y„h65$h-Y„h6CJOJQJaJmH sH "hZ;÷h656CJOJQJaJhZ;÷h656hZ;÷h656\h-Y„h66]
h-Y„h6h-Y„h6CJOJQJaJ"h-Y„h66CJOJQJ]aJÊÁb¢Ä
Å ÆHÆRÈtʀˢÌâÌ"Í.Ïr϶ÏâЂÒäÓ>
^
'
Ž
÷ç÷÷÷ÛÛÛ÷÷ÏÏ÷ç÷÷÷÷÷ÇÂÛgd6 $a$gd6
$„8^„8a$gd6
$„'„a$gd6$„Є0ý^„Ð'„0ýa$gd6 $a$gd62.1.7.2. Bi¿n chéng có thà g·p
MÙt sÑ bi¿n chéng có thà g·p là thçng tí cung, nhiÅm trùng, ch£y máu nhiÁu, au tiÃu khung, thÑng kinh, DCTC chui vào Õ bång và có thà có thai.
2.2. ThuÑc tránh thai
Të nm 1950, sñ xu¥t hiÇn thuÑc tránh thai uÑng (Pincus) là mÙt phát minh lÛn. ây là ph°¡ng pháp tránh thai t¡m thÝi, có hiÇu qu£ cao. Cùng vÛi ph°¡ng pháp DCTC nó góp ph§n áng kà làm gi£m t÷ lÇ phát triÃn dân sÑ toàn c§u, và qua ó ã gi£m t÷ lÇ bÇnh lý, tí vong các bà m¹, các c·p vã chÓng ã chç Ùng °ãc kho£ng cách l§n sinh con. Úi ViÇt Nam, të thp k÷ 60 TTTU cing ã °ãc bi¿t ¿n, nh°ng trong vài nm g§n ây TTTU mÛi °ãc sí dång mÙt cách rÙng rãi.
2.2.1. Các lo¡i thuÑc viên tránh thai
2.2.1.1. Viên thuÑc tránh thai k¿t hãp (VKH)
- Thành ph§n: Viên thuÑc tránh thai k¿t hãp gÓm 2 thành ph§n là:
+ Estrogen tÕng hãp: Ethinyl-estradiol (E.E).
+ Progestin tÕng hãp: 17 hydroxyprogosteron ho·c 19-nortestosteron. Xu h°Ûng hiÇn nay sí dång progestatif thuÙc th¿ hÇ 3 ít gây tác dång không mong muÑn.
Progestin là thành ph§n tránh thai chç y¿u, tuy nhiên trong c¡ ch¿ tránh thai, estrogen và progestin Áu có tác dång Óng vn lên tuy¿n yên. Estrogen là thành ph§n nh±m gi£i quy¿t ch£y máu th¥m giÍt do progestin ¡n thu§n gây ra, nh°ng tác dång phå, tai bi¿n cça TTTU th°Ýng do estrogen gây ra.
LiÁu cça E.E là 50mcg cho lo¡i viên cÕ iÃn, 20 -35 mcg cho lo¡i viên liÁu th¥p. T÷ lÇ th¥t b¡i cça VKH dao Ùng të 0,1% tÛi 5% chç y¿u do dùng không úng.
- Cách trình bày cça thuÑc
Trong các ch°¡ng trình KHHG, hiÇn nay th°Ýng sí dång lo¡i thuÑc tránh thai viên k¿t hãp 1 giai o¡n: liÁu Progestin phÑi hãp kéo dài suÑt vòng kinh:
Lo¡i 1 giai o¡n:
+ Microgynon, New choice, Ideal (Levonorgestrel 0,15mg, EE 0,03mg).
+ Rigevidon (desonorgestrel 0,15mg, EE 0,03mg).
+ Marvelon (desogestrel 0,15mg, EE 0,03mg).
+ Mercilon (desogestrel 0,15mg, EE 0.02mg).
Lo¡i 2 giai o¡n: LiÁu prgestatif tng ß 10 ngày sau cça vòng kinh ( Gynophase, Adepal, miniphase)
Lo¡i 3 giai o¡n: Viên 3 pha cho phép gi£m tÕng liÁu steroid nh°ng hiÇu qu£ tránh thai không thay Õi (Tri-Regol, Tri-Mihulet, Tri-nordiol).
ThuÑc °ãc óng vÉ 21 viên ho·c vÉ 28 viên (trong ó có 21 viên có thành ph§n thuÑc và 7 viên Çm không chéa thuÑc tránh thai).
- C¡ ch¿ tránh thai
+ èc ch¿ phóng noãn do éc ch¿ gi£i phóng FSH, LH të tråc d°Ûi Ói - tuy¿n yên.nên
+ C£n trß sñ làm tÕ cça tréng do bi¿n Õi nÙi m¡c tí cung không phù hãp.
+ Ngn c£n sñ di chuyÃn cça tinh trùng do ch¥t nh§y cÕ tí cung ·c l¡i.
- ChÉ Ënh và chÑng chÉ Ënh
ChÉ Ënh: T¥t c£ phå nï muÑn sí dång mÙt biÇn pháp tránh thai t¡m thÝi, hiÇu qu£ cao và không có chÑng chÉ Ënh.
ChÑng chÉ Ënh:
+ Có thai ho·c nghi ngÝ có thai.
+ ang cho con bú và d°Ûi 6 tu§n sau sinh
+ Ra máu âm ¡o b¥t th°Ýng ch°a rõ nguyên nhân.
+ ang theo dõi các lo¡i khÑi u.
+ Phå nï trên 35 tuÕi hút thuÑc lá.
+ Các bÇnh lý nÙi khoa nh° cao huy¿t áp, ái tháo °Ýng, bÇnh gan, thn...
+ iÁu trË vÛi các thuÑc chÑng co git nh° Phenyltoin, Carbamazepin, Barbiturat ho·c kháng sinh nh° Griseofulvin, Rifampicin.
- Tác dång phå
+ Ra huy¿t th¥m giÍt th°Ýng hay g·p ß 2-3 chu kó kinh nguyÇt §u tiên ngay sau khi dùng thuÑc.
+ C°¡ng vú, au vùng tiÃu khung (kiÃu gi£ có thai).
+ Nhéc §u, thay Õi tâm lý, ham muÑn tình dåc.
+ Tng cân nh¹ do giï muÑi, giï n°Ûc.
Các tác dång phå này th°Ýng chÉ xu¥t hiÇn trong thÝi gian §u dùng thuÑc.
- Cách sí dång
+ B¯t §u uÑng viên thé nh¥t të ngày 1 ¿n ngày 5 cça vòng kinh, uÑng m×i ngày mÙt viên vào mÙt giÝ nh¥t Ënh theo chiÁu mii tên trên vÉ thuÑc. VÛi vÉ 28 viên, khi h¿t vÉ thì uÑng viên §u tiên cça vÉ ti¿p theo vào ngày hôm sau dù ang còn kinh. VÛi vÉ 21 viên khi h¿t vÉ nghÉ 7 ngày rÓi dùng ti¿p vÉ sau.
+ Sau » không cho con bú: uÑng të tu§n thé t° sau ».
+ Sau n¡o, sau s©y thai, có thà b¯t §u sÛm trong vòng 5 ngày §u sau n¡o.
+ Xí trí khi quên thuÑc: N¿u quên thuÑc 1 viên thì uÑng ngay khi nhÛ ra và ti¿p tåc nh° bình th°Ýng.. N¿u quên thuÑc 2 viên liên ti¿p thì ph£i uÑng m×i ngày 2 viên trong hai ngày sau ó. Óng thÝi dùng thêm biÇn pháp tránh thai h× trã cho ¿n khi h¿t vÉ thuÑc. N¿u quên të 3 viên trß lên, bÏ vÉ thuÑc và b¯t §u dùng vÉ mÛi. Dùng biÇn pháp h× trã trong 7 ngày §u tiên. Hàng nm, ng°Ýi phå nï c§n ph£i i khám kiÃm tra 1 l§n ho·c khi có d¥u hiÇu b¥t th°Ýng
2.2.1.2. Viên tránh thai ¡n thu§n
Viên thuÑc tránh thai ¡n thu§n chÉ có Progestin, không có Estrogen. Ngoài tác dång ngëa thai, còn th°Ýng °ãc sí dång vÛi måc ích iÁu trË. Có 2 lo¡i:
- Progestin liÁu th¥p, liên tåc (microprogestatif)
+ Thành ph§n, cách trình bày cça thuÑc:
Viên tránh thai progestin liÁu th¥p hay °ãc sí dång là EXLUTON (lynestrenol 0,5mg), vÉ 28 viên. Ngoài ra còn có thà g·p ß thË tr°Ýng: Microval (Levonorgestrel 0,03mg), Milligynon (Norethisterone Acetate, 0,6mg). Ogyline (norgestrienone).
+ C¡ ch¿ tránh thai:
Làm ·c ch¥t nh§y cÕ tí cung, ngn c£n tinh trùng xâm nhp lên °Ýng sinh dåc trên. Làm teo nÙi m¡c tí cung, gi£m kh£ nng làm tÕ.
+ HiÇu qu£ tránh thai cao ¡t ¿n 97%.
- Viên Progestin liÁu cao (macroprogestatif)
Các ch¿ ph©m có thà là: Norluten (Noréthisterone 5mg), Orgametril (Lynestrenol 5mg). MÙt sÑ thuÑc có d«n xu¥t të progesteron nh° Lutenyl (Nomegestrol 5mg), Luteran (Chlomadinon 5mg), Surgestone (Promegeston 0,125mg) ít gây nam tính hoá khi sí dång dài ngày. Các viên progestin liÁu cao ít sí dång vì måc ích tránh thai và th°Ýng dùng trong iÁu trË.
2.2.1.3. Viên tránh thai kh©n c¥p
Viên tránh thai kh©n c¥p còn gÍi là viên thuÑc tránh thai sáng hôm sau.
- C¡ ch¿ tác dång: làm niêm m¡c tí cung phát triÃn không thun lãi cho sñ làm tÕ.
- ChÉ Ënh: Tr°Ýng hãp giao hãp không °ãc b£o vÇ, bË c°áng dâm.
- Cách sí dång: viên tránh thai kh©n c¥p chÉ có Progestin ¡n thu§n: Lo¡i th°Ýng °ãc sí dång là Postinor (Levorgestrel 0,75mg) Viên §u tiên uÑng càng sÛm càng tÑt trong vòng 72 giÝ sau giao hãp không °ãc b£o vÇ, viên thé hai uÑng sau viên thé nh¥t 12 giÝ.
Viên thuÑc tránh thai k¿t hãp (Ideal, Choice, New choice, Tetragynon): UÑng 4 viên thuÑc tránh thai k¿t hãp trong vòng 72 giÝ sau giao hãp, 12 giÝ sau ó uÑng ti¿p 4 viên.
Tác dång phå th°Ýng g·p triÇu chéng chóng m·t, buÓn nôn và nôn sau khi dùng viên tránh thai kh©n c¥p.
2.2.2. ThuÑc tiêm tránh thai
ThuÑc tiêm tránh thai DMPA là lo¡i hormon progestin có tác dång tránh thai 1 tháng hay 3 tháng.
- Depo-provera (medroxyprogesterone acetate) ch¿ ph©m cça progesteron tñ nhiên °ãc pha ch¿ trong dung dËch nhi t°¡ng tinh thà nhÏ do ó °ãc h¥p thu chm.
- Noristerat (noréthisterone) 200mg.
C¡ ch¿ tác dång: ThuÑc tiêm DMPA liên tåc éc ch¿ phóng noãn, làm niêm m¡c tí cung mÏng và làm ·c ch¥t nh§y cÕ tí cung.
ChÉ Ënh cho nhïng ng°Ýi phå nï muÑn dùng biÇn pháp tránh thai dài h¡n, có hÓi phåc, hiÇu qu£ cao mà không ph£i dùng thuÑc hàng ngày. ¯u iÃm: HiÇu qu£ cao, có tác dång lâu dài, chÉ c§n tiêm mÙt l§n cho 4 tu§n, 12 tu§n.
Có thà hÓi phåc l¡i kh£ nng sinh s£n. Không £nh h°ßng nhiÁu ¿n tim m¡ch, thích hãp cho phå nï trên 35 tuÕi ph£i Á phòng vÛi estrogen. Có thà dùng cho phå nï cho con bú, không £nh h°ßng ¿n giao hãp, dÅ sí dång.
Tác dång phå: ra huy¿t th¥m giÍt, rong kinh giïa kó, vô kinh, tng cân nh¹. ViÇc sí dång kéo dài th°Ýng i kèm vÛi viÇc gi£m mt Ù khoáng trong x°¡ng và s½ trß l¡i bình th°Ýng sau khi ngëng sí dång thuÑc.
ChÑng chÉ Ënh: d°Ûi 6 tu§n sau sinh; NhiÁu y¿u tÑ nguy c¡ bÇnh tim m¡ch; Huy¿t áp cao không kiÃm soát; BÇnh m¡ch; ang bË viêm t¯c t)nh m¡ch sâu; có tiÁn sí ho·c ang bË bÇnh tim do thi¿u máu; tiÁn sí Ùt quË; có tiÁn sí ho·c ang m¯c ung th° vú; tiÃu °Ýng phå thuÙc insulin vÛi nhïng thay Õi m¡ch ho·c diÅn bi¿n bÇnh trên 20 nm; ang bË viêm gan do virus, x¡ gan n·ng, các khÑi u gan.
Nh°ãc iÃm: Vì thuÑc có tác dång kéo dài nên không thà ng°ng tác dång ngay ho·c l¥y ra khÏi c¡ thà khi có tai bi¿n x£y ra ho·c muÑn có thai trß l¡i.
T÷ lÇ th¥t b¡i là 0,3%
ThÝi iÃm tiêm, liÁu l°ãng: Mii tiêm có thà thñc hiÇn vào b¥t cé lúc nào trong chu kó kinh nguyÇt vÛi iÁu kiÇn là ch¯c ch¯n không có thai. TÑt nh¥t là trong vòng 7 ngày §u cça kó kinh ho·c sau n¡o hút. N¿u cho con bú thì tiêm 6 tu§n sau ».
Ch¿ Ù chu©n là cé 12 tu§n dùng mÙt liÁu 150mg DMPA, tiêm b¯p sâu. Có thà sÛm ho·c muÙn h¡n 2 tu§n v«n có tác dång.
2.2.3. ThuÑc c¥y tránh thai
ThuÑc c¥y tránh thai hiÇn nay có 2 lo¡i:
- Norplant: Lo¡i này có 6 nang mÁm, vÏ b±ng ch¥t d»o sinh hÍc, m×i nang chéa 36mg Levonorgestrel. Hormon này th¥m qua thành nang vào máu mÙt cách liên tåc £m b£o tác dång tránh thai kéo dài 5 nm. T÷ lÇ th¥t b¡i là 0,2%.
- Implanon: ChÉ có mÙt nang chéa 68mg Etonogestrel và có tác dång 3 nm.
N¡i c¥y: m·t trong cánh tay không thun(th°Ýng là tay trái), c¥y nông d°Ûi da.
Noplant c¥y 6 nang hình nan qu¡t.
Implanon c¥y ß kho£ng giïa m·t trong cánh tay. "ác dång phå chç y¿u là ra máu âm ¡o th¥m giÍt.
2.2.4. ThuÑc diÇt tinh trùng
Là nhïng lo¡i ch¥t có tác dång hoá hÍc à diÇt ho·c làm m¥t kh£ nng di chuyÃn cça tinh trùng. Ngoài ra nó có tác dång nh° mÙt dung môi t¡o nên màng ch¯n, ho·c t¡o bÍt nh±m ©y tinh trùng ra xa cÕ tí cung.
Các ch¥t th°Ýng dùng: acid lactic, nicoceptin, nonoxynol 9, Chlorure benzalkonium (Pharmatex). ThuÑc ph£i £m b£o diÇt tinh trùng nhanh, không gây c£m giác khó chËu, không làm gi£m khoái c£m. ThuÑc °ãc s£n xu¥t d°Ûi d¡ng kem, nhi t°¡ng, viên ¡n, viên sçi bÍt, lo¡i khí dung sçi bÍt à ¡t vào âm ¡o.
Tr°Ûc khi giao hãp 5 phút ·t ho·c b¡m thuÑc vào âm ¡o, thuÑc chÉ tác dång trong vòng 1 giÝ. Nh°ãc iÃm là gây nóng âm ¡o, m×i l§n giao hãp ph£i ·t thuÑc l¡i.
T÷ lÇ th¥t b¡i kho£ng 10%. Nên k¿t hãp thuÑc diÇt tinh trùng vÛi mÙt trong các tránh thai khác k¿t qu£ tránh thai s½ cao h¡n.
3. CÁC PH¯ NG PHÁP TRÁNH THAI TRUYÀN THÐNG
Là nhïng ph°¡ng pháp tránh thai ¡n gi£n, dÅ áp dång, có tác dång tránh thai ng¯n h¡n. ây là nhïng ph°¡ng pháp °ãc sí dång të lâu và có tác dång nh¥t Ënh trong viÇc h¡n ch¿ phát triÃn dân sÑ.
3.1. Áp dång ß nam giÛi
3.1.1. Ph°¡ng pháp sí dång bao cao su
Bao cao su ngn không cho tinh dËch vào âm ¡o. Bao °ãc làm b±ng cao su latex r¥t mÏng có ho·c không phç lÛp diÇt tinh trùng. Ngoài tác dång tránh thai cao bao cao su còn có tác dång phòng các bÇnh lây truyÁn theo °Ýng tình dåc, ·c biÇt là HIV/AIDS ang có nguy c¡ lan tràn kh¯p th¿ giÛi.
ChÉ Ënh: T¥t c£ mÍi ng°Ýi muÑn tránh thai t¡m thÝi mà không muÑn dùng các biÇn pháp khác ho·c muÑn phòng chÑng các bÇnh lây truyÁn qua °Ýng sinh dåc, trë tr°Ýng hãp bË dË éng vÛi ch¥t cao su khi dùng. T÷ lÇ th¥t b¡i: 14%.
3.1.2. Ph°¡ng pháp xu¥t tinh ra ngoài âm ¡o
Xu¥t tinh ra ngoài âm ¡o à không cho tinh trùng vào trong âm ¡o à g·p tréng thå tinh do ó còn gÍi là ph°¡ng pháp giao hãp ng¯t quãng. HiÇn nay nhiÁu c·p vã chÓng sí dång ph°¡ng pháp này .T÷ lÇ th¥t b¡i khá cao, kho£ng 24%.
3.2. Áp dång ß nï giÛi
3.2.1. Ph°¡ng pháp Ogino-Knauss
Ph°¡ng pháp Ogino-Knauss là ph°¡ng pháp tránh thai cÕ iÃn và hiÇn nay v«n là mÙt trong nhïng ph°¡ng pháp °ãc quan tâm.
- C¡ ch¿ tác dång
Ph°¡ng pháp dña vào hiÇn t°ãng phóng noãn bao giÝ cing x£y ra ß thÝi gian cÑ Ënh të 12 - 16 ngày tr°Ûc kó kinh tÛi. ¯Ûc tính thÝi gian có thà thå tinh cça noãn kho£ng 10 - 24 giÝ, thÝi gian thå tinh cça tinh trùng trong °Ýng sinh dåc nï là 48 giÝ. Vì vy muÑn tránh thai thì c§n tránh giao hãp tr°Ûc khi dñ ki¿n có phóng noãn 2 ngày và sau phóng noãn 1 ngày.
Ogino-Knauss là ph°¡ng pháp tránh thai tñ nhiên b±ng cách tránh giao hãp vào thÝi kó rång tréng. HiÇu qu£ cça ph°¡ng pháp này tuó thuÙc theo tëng ng°Ýi và méc Ù theo dõi à xác Ënh thÝi kó rång tréng có chính xác hay không. Ngoài ra ph°¡ng pháp này có ·c iÃm là khó áp dång Ñi vÛi nhïng phå nï không có thói quen theo dõi kinh nguyÇt mÙt cách Áu ·n, ß ng°Ýi ang cho con bú, vô kinh. T÷ lÇ th¥t b¡i dao Ùng të 2-21%.
3.2.2. BiÇn pháp cho bú vô kinh
Có thà áp dång ß nhïng phå nï cho con bú hoàn toàn, ch°a có kinh trß l¡i và con d°Ûi 6 tháng tuÕi. HiÇu qu£ tránh thai có thà tÛi 98%.
BiÇn pháp dña trên c¡ sß tr» bú m¹ tác Ùng lên vùng d°Ûi Ói, £nh h°ßng ¿n méc Ù và nhËp iÇu cça sñ ti¿t các hormon gi£i phóng, éc ch¿ sñ phóng noãn.
ây là ph°¡ng pháp tránh thai r¥t °ãc khuy¿n khích ß các n°Ûc ang phát triÃn.
3.2.3. Mi cÕ tí cung, màng ngn âm ¡o
Dång cå làm b±ng kim khí ho·c ch¥t d»o à ngn c£n không cho tinh trùng vào tí cung. T÷ lÇ th¥t b¡i cça màng ngn âm ¡o, mi cÕ tí cung g§n 20% cho m×i lo¡i. Các ph°¡ng pháp này hiÇn nay r¥t ít °ãc sí dång.
4. PH¯ NG PHÁP ÌNH S¢N Tð NGUYÆN
ình s£n là biÇn pháp hiÇu qu£ cao, ¡n gi£n và có thà hÓi phåc b±ng can thiÇp ph«u thut.
4.1. ình s£n nï
Là ph°¡ng pháp làm t¯c vòi tí cung, ngn c£n v)nh viÅn không cho tinh trùng và tréng g·p nhau à thå tinh.
4.1.1. ChÉ Ënh và chÑng chÉ Ënh
T¥t c£ phå nï tñ nguyÇn áp dång.
4.1.2. ¯u, nh°ãc iÃm cça ph°¡ng pháp ình s£n nï
HiÇu qu£ tránh thai có thà ¡t ¿n 100% n¿u nh° c¯t và th¯t úng ph°¡ng pháp, không £nh h°ßng ¿n kinh nguyÇt, séc kho», tâm sinh lý và ho¡t Ùng tình dåc.
4.1.3. Thñc hiÇn ph°¡ng pháp ình s£n nï
- ThÝi iÃm:
+ Sau khi »: Ti¿n hành të 24 ¿n 48 giÝ là dÅ thñc hiÇn nh¥t
+ Sau n¡o, sau s©y thai.
+ K¿t hãp ình s£n trong mÕ l¥y thai, ph«u thut phå khoa.
- Kù thut: ình s£n là mÙt lo¡i ph«u thut nhÏ, chÉ c§n r¡ch thành bång kho£ng 2 cm à c·p 2 vòi tréng lên th¯t và c¯t. Ngoài ra có thà ình s£n nï qua nÙi soi b±ng Ñng soi, Ñng soi °ãc °a qua mÙt iÃm c¯t nhÏ vào Õ bång, sau ó là thç thut Ñt iÇn vòi tréng. Ph°¡ng pháp này òi hÏi các trang thi¿t bË ¯t tiÁn và phéc t¡p, Óng thÝi cing không dÅ thñc hiÇn.
4.2. ình s£n nam
Th¯t Ñng d«n tinh là mÙt trong nhïng biÇn pháp tránh thai ít phÕ bi¿n hiÇn nay trên toàn th¿ giÛi. Tuy nhiên ây là mÙt trong nhïng biÇn pháp có hiÇu qu£, an toàn, ¡n gi£n và tiÇn lãi.
4.2.1. C¡ ch¿ tác dång
Ph°¡ng pháp th¯t và c¯t Ñng d«n tinh làm cho tinh trùng không thà di chuyÃn të tinh hoàn và mào tinh i qua Ñng d«n tinh và phóng vào âm ¡o khi xu¥t tinh à g·p tréng.
Sau khi th¯t Ñng d«n tinh, tinh hoàn v«n ho¡t Ùng bình th°Ýng, tinh trùng v«n °ãc s£n xu¥t, các hormon v«n bình th°Ýng nên không £nh h°ßng ¿n giÛi tính và ho¡t Ùng sinh dåc.
4.2.2. ChÉ Ënh
Nam giÛi tñ nguyÇn áp dång.
4.2.3. Kù thut
Kù thut không dùng dao mÕ ang trß thành biÇn pháp phÕ bi¿n. VÛi kù thut này chÉ c§n châm mÙt v¿t nhÏ 1mm vào da bìu b±ng k¹p, mß rÙng ra à Ënh vË và tách và th¯t các Ñng d«n tinh.
4.2.4. Theo dõi
Ph°¡ng pháp th¯t Ñng d«n tinh ¡t hiÇu qu£ 99 - 99,5%, t÷ lÇ th¥t b¡i do giao hãp không °ãc b£o vÇ ngay sau khi ti¿n hành thç thut. Do ó nên tránh giao hãp trong 2-3 ngày và dùng bao cao su trong 20 l§n xu¥t tinh sau khi ã c¯t, th¯t Ñng d«n tinh. N¿u có iÁu kiÇn tr°Ûc khi giao hãp bình th°Ýng nên ¿n bÇnh viÇn thí l¡i tinh trùng, n¿u còn tinh trùng thì ph£i ti¿p tåc dùng bao cao su ho·c ph°¡ng pháp khác.
CÁC PH¯ NG PHÁP ÌNH CHÈ THAI
Måc tiêu hÍc tp
Nêu °ãc các chÉ Ënh và phác Ó phá thai b±ng thuÑc.
Trình bày °ãc các chÉ Ënh và kù thut hút và n¡o thai
KÃ °ãc các tai bi¿n th°Ýng g·p trong hút và n¡o thai.
Trong các tr°Ýng hãp có thai ngoài ý muÑn vì nhïng lý do khác nhau (nh° công tác, kinh t¿ khó khn...) thì viÇc ình chÉ thai là c§n thi¿t.
ình chÉ thai là mÙt thç thut an toàn n¿u °ãc thñc hiÇn trong iÁu kiÇn £m b£o và do cán bÙ y t¿ ç trình Ù £m trách. Vì vy, viÇc áp dång các biÇn pháp ình chÉ thai nghén nên thñc hiÇn ß các tuy¿n y t¿ có ç iÁu kiÇn, nh±m gi£m các tai bi¿n có thà x£y ra.
ình chÉ thai hiÇn nay gÓm hai ph°¡ng pháp: nÙi khoa và n¡o hút thai.
1. PHÁ THAI NØI KHOA (Ñi vÛi tuÕi thai không quá 49 ngày)
1.1. Các thuÑc sí dång
Mifepristone (RU 486): là 17 Norsteroid có tính kháng Progesterone, có hiÇu qu£ gây thai ch¿t. Mifepristone tranh ch¥p các thå thà progesteron.
Misoprostol (Cytotec, Alsoben): là mÙt prostaglandin E1 có tác dång gây co tí cung.
1.2. Cách sí dång
Cho bÇnh nhân uÑng 1 viên Mifepristone 200mg, theo dõi m¡ch, huy¿t áp, tình tr¡ng toàn thân trong 15 phút. Sau 36 - 48 giÝ uÑng Misoprostol (400mcg), theo dõi sau 4 giÝ. ViÇc dùng Misoprostol t¡i nhà là an toàn vÛi iÁu kiÇn ng°Ýi phå nï dÅ dàng ¿n c¡ sß y t¿ không quá 30 phút b±ng b¥t cé ph°¡ng tiÇn gì.
Có thà cho uÑng thêm Paracetamol, Papaverin.
- a sÑ tr°Ýng hãp s½ s©y thai tñ nhiên mÙt thì, không c§n ph£i n¡o kiÃm tra buÓng tí cung.
- N¿u sau khi s©y thai, ra máu nhiÁu thì n¡o c§m máu cho kháng sinh, theo dõi 5 - 7 ngày.
2. HÚT THAI CHÂN KHÔNG
2.1. ChÉ Ënh
TuÕi thai d" 12 tu§n.
ChÑng chÉ Ënh
- NhiÅm trùng °Ýng sinh dåc c¥p.
3. Kù thut
Cho uÑng thuÑc gi£m au tr°Ûc nía giÝ.
Khám xác Ënh kích th°Ûc và t° th¿ tí cung
Thay gng vô khu©n.
Sát khu©n âm hÙ, tr£i sng s¡ch.
·t van âm ¡o, sát khu©n cÕ tí cung, âm ¡o.
Gây tê t¡i cÕ tí cung.
o buÓng tí cung b±ng Ñng hút.
Nong cÕ tí cung n¿u c§n.
Hút thai.
KiÃm tra ch¥t hút.
Xí lý dång cå và ch¥t th£i theo quy trình.
Sau thç thut, c§n theo dõi 30 phút, cho kháng sinh uÑng trong 5 - 7 ngày và h¹n tái khám sau 7 ngày.
BÇnh nhân có thà ra ít máu mÙt vài ngày, không sÑt, không au bång, kinh nguyÇt th°Ýng trß l¡i sau 1 tháng.
Thç thut °ãc coi là k¿t qu£ khi tí cung không to lên sau 2 tu§n thm khám l¡i và xét nghiÇm thai nghén âm tính. N¿u xét nghiÇm còn d°¡ng tính và siêu âm còn sót tÕ chéc thì nên hút l¡i.
3. PHÁ THAI B°NG PH¯ NG PHÁP NONG VÀ N O
3.1. ChÉ Ënh
TuÕi thai të 8 ¿n 12 tu§n lÅ và ß nhïng n¡i ch°a thñc hiÇn hút thai.
3.2. Kù thut
Gi£m au toàn thân
·t van âm ¡o, sát khu©n âm ¡o, cÕ tí cung, sau khi ã khám à xác Ënh Ù lÛn và t° th¿ cça tí cung.
Nong cÕ tí cung të sÑ nhÏ ¿n lÛn tuó tuÕi thai.
Dùng k¹p hình tim luÓn vào buÓng tí cung, khi ch¡m vào áy tí cung thì lùi l¡i mÙt ít à g¯p thai.
Dùng thìa n¡o l¡i lòng tí cung. Khi niêm m¡c tí cung s¡ch, ng°Ýi n¡o có c£m giác gÝn gÝn ß §u thìa.
o l¡i buÓng tí cung (n¿u c§n).
Xí lý dång cå và ch¥t th£i.
Trong khi g¯p và n¡o lòng tí cung, có thà truyÁn 5 ¡n vË oxytoxin trong dung dËch Dextrose 5% hay tiêm b¯p 5 - 10 ¡n vË oxytoxin à tí cung go tÑt và tránh th°¡ng tÕn niêm m¡c tí cung.
Sau n¡o xong c§n cho kháng sinh 5 - 7 ngày, theo dõi tình tr¡ng nhiÅm khu©n, ra máu kéo dài, sÑt , au bång...
3.3. Các tai bi¿n có thà x£y ra trong và sau n¡o thai
- Choáng do au.
- Ch£y máu do Ý tí cung, sót rau, rách ho·c thçng tí cung.
- Thçng tí cung, bÇnh nhân c£m giác au chói, có d¥u xu¥t huy¿t nÙi. C§n theo dõi sát, à phát hiÇn kËp thÝi, có thà can thiÇp b±ng ph«u thut n¿u c§n.
- NhiÅm trùng sau n¡o do sót rau, hay do không °ãc vô khu©n c§n cho kháng sinh m¡nh, sau 1, 2 ngày thì n¡o l¡i.
- Dính buÓng tí cung do hút, n¡o gây tÕn th°¡ng niêm m¡c tí cung. 2, 3 tháng sau n¡o không có kinh, kèm au bång vùng tiÃu khung. Có thà xác Ënh b±ng chåp buÓng tí cung có thuÑc c£n quang, siêu âm.
- NhiÅm trùng n·ng, tí vong, ·c biÇt trong các tr°Ýng hãp n¡o phá thai không an toàn.
4. PH¯ NG PHÁP NONG - G®P
4.1. ChÉ Ënh
TuÕi thai të 13 ¿n 18 tu§n.
4.2. Kù thut
Ph°¡ng pháp này chÉ áp dång ß các bÇnh viÇn thành phÑ, tuy¿n tÉnh và tuy¿n trung °¡ng. C§n thn trÍng vÛi các tr°Ýng hãp dË d¡ng sinh dåc, có s¹o mÕ ci và các bÇnh nÙi khoa.
Sí dång thuÑc Misoprostol (Cytotec) Ã làm mÁm cÕ tí cung.
Nong cÕ tí cung b±ng que nong, sau ó dùng b¡m chân không Ñng hút lÛn (12mm) k¿t hãp vÛi k¹p g¯p thai à l¥y thai ra.
Sau thç thut c§n theo dõi sát m¡ch, nhiÇt, huy¿t áp, máu âm ¡o, au bång, co hÓi tí cung trong vòng 4 giÝ.
Dùng kháng sinh 5 - 7 ngày. H¹n tái khám sau 10 - 15 ngày à xí trí kËp thÝi các tai bi¿n có thà x£y ra.
5. T¯ V¤N N O PHÁ THAI
Th£o lun kù vÛi khách hàng vÁ quy¿t Ënh ch¥m dét thai kó.
C§n nói rõ sñ nguy hiÃm và nhïng tai bi¿n có thà x£y ra trong lúc n¡o phá thai và nhïng hu qu£ cça nó.
Sau khi n¡o phá thai, c§n nói rõ các d¥u hiÇu nguy hiÃm cho khách hàng bi¿t à ¿n khám ngay, tránh tình tr¡ng chm trÅ gây hu qu£ nghiêm trÍng cho tính m¡ng cça khách hàng.
C§n thông tin vÁ các biÇn pháp tránh thai, h°Ûng d«n lña chÍn biÇn pháp thích hãp và sí dång úng, Ã tránh có thai ngoài ý muÑn.
Nói rõ các d¥u hiÇu có thai sÛm à khách hàng nhn bi¿t, h¡n ch¿ các tr°Ýng hãp phá thai lÛn gây hu qu£ nghiêm trÍng.
THEO DÕI, SN SÓC TRº S SINH SAU º
I. ·c iÃm sinh lí bình th°Ýng:
- Cân n·ng: 2500-3500 gr
- ChiÁu dài » 50cm
- Da: Chéa nhiÁu n°Ûc mÏng mÍng, sÝ vào mËn nh° nhung, có ít lông t¡ h¡t kê l¥m t¥m ß cánh mii, có nhïng v¿t s¯c tÑ ß mông gÍi là chàm, tuy¿n bã ho¡t Ùng, tuy¿n mÓ hôi ch°a ho¡t Ùng, má d°Ûi da 5-7mm. Lúc mÛi » trên da có lÛp gây: B£o vÇ và giïu nhiÇt cho da trong 24h §u. Khi ría h¿t lÛp gây này da có màu hÓng nh¡t, m¥y ngày sau da bong tëng m£ng.
- Tóc dài > 2cm
Móng tay dài b±ng §u ngón tay
- NhiÇt Ù: Lúc mÛi » cao h¡n nhiÇt Ù m¹ 0,1- 0,6°c sau ó xuÑng d§n.
- M¡ch: 140l§n/phút xuÑng d§n 100 l§n/phút sau 1- 2 tu§n.
- Huy¿t áp: MÛi » 75/35 mm Hg sau tng d§n
- NhËp thß: 40- 60 l§n/ phút mÛi » sau ó gi£m d§n.
- N°Ûc tiÃu: Bú ç ái 8-10 l§n ngày. M×i l§n 30ml, không mùi
- Phân: Phân su 1-2 ngày §u Éa 2-3 l§n/ ngày. Phân vàng, mÁm, không thành khuôn.
- Ngç: 20-22h/ ngày, chÉ dy khi ói, l¡nh, ái Éa.
- Giác quan: Khéu giác, bi¿t mùi m¹, ch°a nhìn °ãc vt cÑ Ënh. ThÉnh tho£ng có lác m¯t sinh lí. R·n lâu ôi khi có iÃm xu¥t huy¿t nhÏ ß võng m¡c, vài ngày sau tñ tan.
- Th§n kinh: Cí Ùng có tính ch¥t tñ phát, tñ nhiên không theo ý muÑn, không phÑi hãp cí Ùng. Ph£n x¡ tñ nhiên : Bú, nuÑt.
- Vàng da sinh lí: G·p ß 85% tr» s¡ sinh, xu¥t hiÇn ngày thé 2-5 sau »., h¿t sau 7-10 ngày do vá HC sinh lý, men gan thi¿u Glucorunic à k¿t hãp vÛi Hemoglobin cça HC bË tan à t¡o ra Bilirubin k¿t hãp
- Såt cân sinh lý: Såt cân të ngày 2-7 sau » 6 - 9% trÍng l°ãng c¡ thÃ. Sau 10 ngày trß l¡i bình th°Ýng
+Do bài ti¿t phân, n°Ûc tiÃu
+ Nôn chÛ
+ Ch°a nhn ç l°ãng sïa
. Sinh dåc trai: Tinh hoàn xuÑng h¡ nang
. Sinh dåc gái: ôi khi có ch¥t nhày °Ýng sinh dåc ho·c có máu ß âm ¡o
do nÙi ti¿t tÑ etrogen cça m¹ truyÁn sang
II. Chm sóc ngay sau »
1. Ngay sau khi sÕ thai :
Sau khi thai sÕ, Ã bé n±m t° th¿ §u th¥p, hút nhÛt ngay sau khi §u thai vëa sÕ trong tr°Ýng hãp n°Ûc Ñi b©n. Sau ó c¯t rÑn, lau khô ng°Ýi bé, hút nhÛt hÍng mii bé . Quan sát toàn tr¡ng tr», n¿u th¥y hÓng hào nên ·t tr» s¡ sinh lên bång m¹ và bú sïa non ngay. Sau ó ·t tr» ra bàn s°ßi ¥m, kiÃm tra sñ thông thoát cça xoang mii, thñc qu£n và hu môn.
2. Chm sóc rÑn:
- C¯t rÑn l§n 1: Là tách rÝi m¹ con, cách chân rÑn tr» kho£ng 15- 20 cm
- C¯t rÑn l§n 2: Sát trùng dây rÑn và chân rÑn b±ng cÓn 70Ú, buÙc rÑn b±ng k¹p rÑn ho·c chÉ Lin cách chân rÑn kho£ng 4- 5cm, m·t c¯t ph£i sát trùng cÓn và Ã cho khô, kiÃm tra trên m·t rÑn có ç 2 Ùng m¡ch và 1 t)nh m¡ch rÑn. Sau ó bÍc g¡c và bng rÑn l¡i, xin l°u ý tránh bng qua ch·t £nh h°ßng ¿n hô h¥p cça tr».
3. Các chm sóc khác:
- ChÑng xu¥t huy¿t: Dùng Vitamin K 5mg tiêm b¯p ho·c lo¡i uÑng 4 giÍt.
- Sát trùng m¯t: C§n nhÏ m¯t cho tr» b±ng dung dËch Nitrat b¡c 1% ho·c Erythromycin 0,5% có tác dång chÑng nhiÅm Chalmydia và chÑng lu c§u.
- KiÃm tra phát hiÇn các dË tt ß chân, tay, m·t, mii.
- Cân o chiÁu dài, vòng §u, vòng ngñc. Sau ó m·c qu§n áo, qu¥n tã, Ùi mi cho bé.
- Cho bé n±m c¡nh m¹, khuy¿n khích cho bé bú ngay sau » ( càng sÛm càng tÑt, kho£ng të 30 phút ¿n 1h sau ») Ã giúp sïa vÁ sÛm và tí cung ng°Ýi m¹ co hÓi tÑt.
- Chú ý ç ¥m tránh nhiÅm l¡nh, ·t tr» ß t° th¿ §u h¡i th¥p, nghiêng vÁ mÙt phía Á phòng tr» hít ph£i dËch nôn chÛ gây suy hô h¥p và ng¡t thé phát. Th°Ýng xuyên quan sát nhËp thß, nhËp tim, màu s¯c da và ph£n x¡ cça bé, phát hiÇn sÛm b¥t th°Ýng à xí trí kËp thÝi.
III. Chm sóc s¡ sinh nhïng ngày ti¿p theo:
1. Nguyên t¯c c¡ b£n:
- £m b£o vÇ sinh, vô khu©n.
- Giï ¥m.
- Dinh d°áng b±ng sïa m¹.
2.Chm sóc rÑn:
- CuÑng rÑn s½ khô vào kho£ng ngày 3- 4 và rång kho£ng 7 - 10 ngày sau khi sinh.
- Ph£i thay bng rÑn hàng ngày vÛi g¡c vô trùng và sát khu©n b±ng cÓn70Ú.
- Có iÁu kiÇn à lÙ cuÑng rÑn s½ chóng khô và mau rång h¡n.
- Không °ãc à n°Ûc tiÃu và phân cça bé ng¥m vào.
4. Chm sóc da và t¯m bé:
- Sí dång n°Ûc ¥m të 35 - 37ÚC, t¯m bé vÛi xà phòng có Ù xút th¥p, trong phòng ¥m 26- 28ÚC.
- ThÝi gian t¯m të 7 - 10 phút.
- Dùng khn bông mÁm, th¥m n°Ûc tránh gây xây sát da.
- Dùng d§u xoa da tr» Ñi vÛi lo¡i da khô ho·c trong thÝi kó bong da sinh lí.
5. Dinh d°áng:
Sïa m¹ là théc n °u tiên nh¥t cho tr», c§n cho bú m¹ sÛm và cho bú theo nhu c§u cça tr». VÛi bà m¹ ç sïa thì tr» th°Ýng bú 7- 8 l§n trong mÙt ngày và m×i bïa bú kho£ng 15 - 20 phút. Tr°Ýng hãp không có sïa m¹, ta cho n sïa bÙt lo¡i cho tr» < 6 tháng tuÕi, pha theo quy Ënh cça tëng lo¡i và sÑ l°ãng nh° sau:
- 7 ngày §u sau sinh:
+ Filkelsstein ( Liên xô)
V=70 (80).n V : SÑ l°ãng
Ho·c = 10.n.7 n : SÑ ngày tuÕi
7 : 7 bïa
+ Pháp: Ngày 1: 20ml/6 bïa
Ngày 2: 30ml /6 bïa
Tng 10ml m×i ngày, tÛi 90 ml ß ngày thé 8
- Sau 7 ngày :
V= Cân n·ng tr»(g)/ 10 + 250ml
V : SÑ l°ãng sïa cho c£ mÙt ngày
Ví då : Tr» 5000gr :
V= 5000 /10 + 250 = 750ml
Các chm sóc khác :
- Chm sóc mii, miÇng hàng ngày à tránh t¯c mii, ánh t°a miÇng b±ng dung dËch Natri bicarbonat 1,4%
- M¯t : Ría b±ng n°Ûc s¡ch và nhÏ dung dËch n°Ûc muÑi sinh lý Natriclorid 0,9% hàng ngày.
6. Phòng nuôi tr» :
- Không tách m¹, luôn à bé n±m kÁ bên m¹, °ãc ç ¥m trong lòng ng°Ýi m¹.
- Phòng thoáng, s¡ch, ¥m, tránh gió lùa.
- Có n°Ûc và xà phòng ría tay tiÇn lãi.
- Có ph°¡ng tiÇn c¥p céu, s¡ céu khi c§n thi¿t.
7. Nhân viên chm sóc:
- B¯t buÙc ph£i ría tay tr°Ûc khi chm sóc tr».
- Không có bÇnh lây.
- °ãc hu¥n luyÇn nghiÇp vå.
BÇnh tim và thai nghén
PAGE
PAGE 95
Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro