I.BỆNH BẠC LÁ LÚA

     II. BỆH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI CÀ CHUA,KHOAI TÂY

     III. BỆNH LOÉT CÂY CAM

I.BỆNH BẠC LÁ LÚA

Bệnh bạc lá lúa là một bênh rất nguy hiểm. Khi cây nhiễm bệnh làm mất diệp lục nên  giảm khả năng quang hợp của cây làm giảm năng suất của cây lúa. Nếu không được phát hiện kịp thời thì thiệt hại về năng xuất là rất nghiêm trọng ”có thể không cho thu hoạch”

a. nguyên nhân gây bệnh

Bệnh do vi khuẩn Xanthomonas Oryae gây ra

n       Do thời tiết nóng ẩm, mưa to gió lớn xảy ra trong thời kỳ lúa cần quang hợp cao.

n       Bệnh thường mẫn cảm với lượng đạm dư trong lá, những ruộng bón đạm nhiều, bón muộn, bón lai rai, bón không cân đối giữ đạm, lân và kaly.

n       Bệnh chủ yếu hại vào vụ mùa.

b.triệu chứng gây bệnh

 Bệnhbạclálúaphátsinhpháhạisuốtthờikỳmạđếnkhilúachín,nhưngcótriệu chứngđiểnhìnhlàthờikỳ lúacấytrênruộng từsaukhilúađẻ-trỗ-chín-sữa.

  Trênmạ:triệuchứngbệnhkhôngthểhiệnđặctrưngnhưtrênlúa,dođódễnhầm lẫnvớicáchiệntượng khôđầuládosinhlý.Vikhuẩnhạimạgâyratriệuchứngởméplá, mútlávớinhữngvệtcóđộdàingắnkhácnhau,cómàuxanhvàng,nâubạcrồikhôxác.

 -Trênlúa:triệuchứngbệnhthểhiệnrõrệthơn,tuynhiênnócóthểbiếnđổiítnhiều tuỳtheogiốngvàđiềukiệnngoại  cảnh.  Vếtbệnhtừméplá,mútlálandầnvàotrong phiếnláhoặckéodàitheogânchính,nhưngcũngcóvếtbệnhtừngaygiữaphiếnlálan rộng ra.Vếtbệnhlanrộng theođườnggợnsóngmàuvàng,môbệnhxanhtái,vànglục, lá nâubạc,khôxác.

Kếtquảnghiêncứucủa BộmônBệnhcây-TrườngđạihọcNôngnghiệpIchothấy cóhailoạihìnhtriệuchứngcủabệnhbạclálúa:bạclágợnvàngvàbạclátáixanh.Loại hìnhbạclágợnvànglàphổbiếntrênhầuhếtcácgiốngvàcácmùavụ,cònloạihìnhbạc látáixanhthườngchỉthấyxuấthiệntrênmột sốgiốnglúa,đặcbiệtđốivớicácgiốnglúa ngắnngày,chịuphân,phiếnláto,thế láđứng,vídụnhưgiống T1,X1,NN27…

 Thôngthườngranhgiớigiữamôbệnhvàmôkhỏeđượcphânbiệtrõràng,cógiới hạntheođườnggợnsóngmàuvànghoặckhôngvàng,cókhichỉlàmộtđườngviênmàu nâuđứtquãnghaykhôngđứtquãng.

 Trongđiềukiệnnhiệtđộ,ẩmđộcao,trênbềmặtvếtdễxuấthiệnnhữnggiọtdịchvi khuẩnhìnhtrònnhỏ,cómàuvànglục,khikeođặcrắncứngcómàunâuhổphách.

 Chúýdễnầmlẫnvớibệnhvànglá,khôđầuládosinhlý.Vìthế,việcchẩnđoán nhanhnênápdụngphươngphápgiọtdịch.

 -Cắtnhữngđoạnvếtbệnhdài3-5cm,quấnbôngthấmnướcthànhtừngbónhỏđặt vàocốcnướcvôtrùnghoặcnướcmuốisinhlý0,85%ngập2/3.Trêncốcđậynắpkín.Sau

2-3giờnếutrêncácmôlábệnhxuấthiệncácgiọtdịchnhỏmàuhơivàngtrênđầulát cắt,đólàbiểuhiệnbệnhbạclávikhuẩn.

C.đặc điểm phát sinh phát triển

n       Bệnh xuất hiện ở mép lá, cháy dọc mép lá từ đầu chóp lá cháy xuống (còn gọi là bệnh cháy bìa lá).

n       Bệnh lan theo chiều gió.

n       Buổi chiều những giọt keo vi khuẩn bạc lá khô đọng lại ở mép lá màu vàng, nhỏ như "trứng tôm”.

n       Đêm sương: giọt keo vi khuẩn này tan ra, chảy chạy dài theo mép lá, và gió làm xây xát lan sang những lá khác.

n       Bệnh nặng: lá lúa cháy đặc biệt lá đòng cháy làm lúa lép lửng cao, giảm năng suất nghiêm trọng

 d.biện pháp phòng trừ

n       Chọn giống chống chịu tốt với bệnh bạc lá để đưa vào gieo cấy ở vụ mùa. Như B-TE1, Hương việt 3…

n       Tuân thủ về kỹ thuật trong biện pháp thâm canh như:

n       Để đất nhanh mục nên bón vôi từ 15- 20 kg/sào, làm đất phải đủ ngấu để tránh ngộ độc rễ nhiễm bệnh vàng lá khi lúa đang đẻ sau tiết lập thu.

n       Cấy mạ đủ tuổi, chăm bón sớm và cân đối tập trung vào giai đoạn đầu vụ

II. BỆH HÉO XANH VI KHUẨN HẠI CÀ CHUA,KHOAI TÂY

 BệnhhéoxanhvikhuẩndoPseudomonassolanacearum  đượcErvinSmithpháthiện đầutiêntrêncâyhọcàởMỹvàonăm1896.Chođếnnay,bệnhphổbiếnrấtrộngởhầu hếtcácchâuÁ,Phi,Mỹ,Úc,bệnhbắtđầuxuấthiệnởchâuÂu(Bỉ,Thụyđiển…)gâyhại nghiêmtrọng chủyếuởcácnướcvùngnhiệtđới,cậnnhiệtđớicókhíhậunóng,ẩm.Bệnh gâyhạitrên278loàicâythuộctrên44họthựcvậtkhácnhau,trongđó đáng chúýnhấtlà cáccâycóýnghĩakinhtếcaonhưcàchua,khoaitây,thuốclá,ớt,cà,lạc,vừng,hồtiêu, đậutương,dâutằm,chuối….

 Bệnhgâythiệthạikinhtếlớn,giảmnăngsuấttừ5-100%tuỳtheoloàicây,giống cây,vùngđịalývànhiềuyếutốkhác.

 a.Triệuchứngbệnh

Bệnhxuấthiệntrêncâyconvàcâylớnrahoađếnthuhoạch.Khicâycònnon (khoaitây,lạc…)toànbộláhéorũnhanhchóngđộtngột,látáixanhvàcâykhôchết. Trêncâyđãlớnthườngdễpháthiệntrênđồngruộngvớicáctriệuchứngrõrệt:mộthai cành,nhánhcólábịhéorũxuống,táixanh,sau2-5ngàytoàncâyhéoxanh,trênthânvỏ vẫncònxanhhoặcxuấthiệnnhữngsọcnâu,vỏthânphíagốcsùsì,thânvẫnrắnđặc.Cắt ngangthân,cànhnhìnrõvòngbómạchdẫn,môxylemcómàunâusẫm,bêntrongbó mạchchứađầydịchnhờnvikhuẩn,ấnnhẹvàođoạncắthoặcngâmđoạncắtthâncómạch dẫnmàunâuvàocốcnướccóthểthấydịchvikhuẩn  ởtrongđùnchảyquamiệngcắtra ngoài.đặcđiểmnàyđượccoilàmộtcáchchẩnđoánnhanhbệnhhéodovikhuẩn.Khi câyđãhéo,nhổlênthấyrễbịthâmđen, thốihỏng. đốivớikhoaitây,củcũng nhiễmbệnh ởngoàiđồngchotớikhobảoquản.

 Cắtđôicủbệnhthấycácvòngmạchdẫnnâuđencógiọtdịchvikhuẩnmàutrắng đụctiếtratrênbề mặtlátcắtbómạch.đâylàloạibệnhthuộc kiểuhạibómạchxylem,tắc mạchdẫngâyhiệntượngchếthéocây,dễnhầmlẫnvớicácbệnhhéodonấmhoặccác nguyênnhânkhácgâyrasongvẫncóthểphânbiệtđược.

 b.Nguyênnhân  gâybệnh

 VikhuẩngâybệnhlàloạivikhuẩnđấtkísinhthựcvậtthuộchọPseudomonadacea, thuộcbộPseudomonadales.  Vikhuẩnhìnhgậy0,5×1,5µm,háokhí,chuyển  độngcó lôngroi(1-3)ởđầu.Nhuộmgramâm.TrênmôitrườngKelman(1954)khuẩnlạcmàu trắngkemnhẵnbóng,nhờn(vikhuẩncótínhđộcgâybệnh).Nếukhuẩnlạcchuyểnsang kiểukhuẩnlạcnâu,rănreolàisolatevikhuẩnmấttínhđộc(nhượcđộc).đểpháthiện dòngvikhuẩncótínhđộc thườngdùngmôitrườngchọnlọcTZC.Trênmôitrườngnày isolatevikhuẩncótínhđộcsẽcókhuẩnlạcởgiữamàuhồng, rìatrắng.

c.đặcđiểmxâmnhiễmvàphát  triểnbệnh

 Nghiêncứuvềmặtsinhhọcphântửchothấytínhgâybệnhcủacácdòngvikhuẩn cóđộctínhPs.solanacearum  quyếtđịnhbởicácgenđộcHRP.Nhữngvikhuẩnnàyxâm nhiễmvàorễ,thâncuốngláquacácvếtthươngcơgiớidonhổcâycongiốngđemvề trồng  (cà  chua)  do  côn  trùng  hoặc  tuyến  trùng  tạo  ra,  do  chăm  sóc  chăm  sóc  vun trồng…Vikhuẩncũngcóthểxâmnhậpvàoquacáclỗ hởtựnhiên,quabìkhổngtrêncủ (khoaitây).Saukhiđãxâmnhậpvàorễlantớicácbómạchdẫnxylem,sinhsảnpháttriển

 Bệnhtruyềnlantừcâynàysangcâykháctrênđồngruộng nhờnướctưới,nướcmưa, gióbụi,đấtbámdínhởcácdụngcụdùngđểvunsới,chămsóccây.Vaitròcủatuyến trùngnốtsưngMeloidogyneincognitavàcácloàituyếntrùngkháchoạtđộngởtrongđất, tạovếtthươngchovikhuẩntruyềnlan,lâybệnhhỗnhợprấtđángchúý đểngănngừa.

 Bệnhpháttriểnmạnhvànhanhtrongđiềukiệnnhiệtđộcao,mưagió,nhấtlàởtrên đấtcátpha,thịtnhẹhoặcđấtđãnhiễmvikhuẩn,trồng cácgiống mẫnbệnhtừtrước.Nhiệt độlàyếutốquantrọng ảnhhưởngtớisự phátsinhpháttriểncủabệnh.Nhiệtđộthíchhợp nhấtlàlớnhơn300C.Triệuchứngxuấthiệnrõtrêncâykhimànhiệtđộítnhấtphảitrên

200Cvànhiệtđộđấtphải>140C,ẩmđộcao,tướinhiều,  tướingậprãnhđềulàđiềukiện tốtchobệnhxâmnhiễmpháttriểnmạnh,truyềnlandễdàng. đấtkhôảihoặcngâmnướcdàingày(luâncanhlúanước),bónphânđạmhữucơ, phânhoaimụcvớilượngcao(thâmcanh)đềucókhảnănglàmgiảmbệnh.điềuchỉnh thờivụ cũngcóýnghĩa.Bệnhthườngpháttriểnmạnh,gâyhạilớnhơntrongvụcàchua trồngsớm(tháng9)vàtrongvụkhoaitâycàchuaxuânhèởcáctỉnh phíaBắc.

 Nguồnbệnhvikhuẩnđầutiênlưutruyềnquavụquanămlàđất,tàndưcâybệnhvà củgiống(khoaitây).Ởtrongđấtvikhuẩncóthểbảotồnsứcsốnglâudàitới5-6năm hoặc6-7thángtuỳ thuộcvàoảnhhưởngcủanhiệtđộ,độẩm,loạiđất,cácyếutốsinhvật vàcácyếutốkhác.

 d.biện pháp phòng

 Phòngchốngbệnhhéoxanhvikhuẩnhiệnnaycònrấtkhókhănphứctạp,làvấnđề tồntạichungtrênthếgiới.Khảnăngtốtnhấtlàphảiápdụngcácbiệnphápphòngtrừ tổnghợp,chủđộngsớm:

 -Chọnlọcsửdụngtrồngcácgiốngchốngbệnh,cónăngsuất,đặcbiệtcầnthiếtcho cácvùngmàuvùngcóáplựcbệnhnặnghàngnăm.Sửdụngcàchuaghéptrêngốccà khángbệnh.

 -Câygiốngcủgiống(càchua,khoaitây)khoẻsạchbệnhlấygiốngởcácvùng,các ruộngkhôngnhiễmbệnh.Kiểmtraloạibỏcủgiốngnhiễm  bệnh  ởtrongkhotrướckhi đemtrồng.

 -Tiêuhuỷtàndưcâybệnh.Tiêudiệtcácloàicỏdạiđặcbiệtcácloàicỏdạilàký chủcủabệnhAgeratumconyzoides,Solanumnigrum,Eupatoriumodoratum…

 Ngâmnướcruộng trong15-30ngày,hoặccàyđấtphơiảikhôhạnchế nguồnbệnhvi khuẩnvàtuyếntrùngởtrongđất.Chúngmẫncảmvớiđiềukiệnngậpnướcvàkhôkhan.

-Luâncanhvớilúanướchoặccácloàicâyphikýchủnhưngô,mía,bông.

-Tăngcườngbónphânhữucơ,phânhoaimụcvàbónvôi.

-Biệnphápsinhhọc:Sửdụngchếphẩmvisinhvậtđốikháng,tạođiềukiệnchođất tơixốp,nhiềuchấthữucơđểtăngcườngsốlượngvàhoạttínhđốikhángcủacácvisinh vật  đốikháng  ở  trong  đấtnhư  Pseudomonas  fluorescens,  Bacillus  polymyxa,Bacillus subtilis…

III. BỆNH LOÉT CÂY CAM

a.Triệu chứng

•          Lá: -mặt dưới chấm nhỏ trắng vàng

                                -mặt trên nổi gờ, có quầng xanh vàng

                                -độ lớn vết bệnh thay đổi tùy loài

b. Nguyên nhân gây bệnh

•          Xanthomonas citri( Hasse) Dowson

                                -hình gậy, hai đầu tròn, một lông roi

                                -d:1.5- 2.0x 0.5- 0.75µm

                                -vỏ nhờn, G(-), hảo khí

                                -khuẩn lạc tròn,sáng bóng, vàng sáp

•        ToC: - phát triển: 5- 350C

                - thích hợp:20- 30oC

•          pH: 6.1- 8.8

•          Khả năng chịu hạn và chịu lạnh khá cao

•          Tồn tại trong vết bệnh, lá, cành cây

-Tồn tại qua đông trên đất( Wolf,1916)

•          Xâm nhập qua lỗ hở tự nhiên,vết thương

•          Kích thích tế bào to thêm,hóa gỗ

•          Thời kỳ tiềm dục thay đổi tùy loài

•          Nói chung: 6-14 ngày

c.Đặc điểm phát sinh phát triển bệnh

•          Tính mẫn cảm của giống cam, quýt

•          Tuổi cây

•          Mức độ thành thục của bộ phận

•          Điều kiện ngoại cảnh

         Phát sinh và trở thành dịch bệnh

•          Phát sinh từ lộc xuân

•          Tăng mạnh đến lộc hạ

•          Bệnh giảm dần và ngừng phát triển ở lộc đông

•          Xâm nhiễm khi trên mặt lá có giọt nước duy trì 20 phút

•          Thay đổi theo :-vùng địa lý

                                                                - chủng sinh lý của vi khuẩn

•          Cây bị nặng là bưởi rồi đến cam chanh

•          Bưởi Phúc Trạch,chấp và cam chua Thanh Hà bị bệnh rất nhẹ

•          Cây bị nặng trong 1-2 năm đầu

•          Cấu tạo biểu bì và đặc điểm lỗ khí

•          Cam ra lộc và quả non dễ bị bệnh

•          Sâu vẽ bùa lá môi giới truyền bệnh

d..Biện pháp phòng trừ

•          Tiêu diệt nguồn bệnh:

                - thu dọn thu dọn tàn dư

                - bấm ngọn tỉa cành, dùng giống sạch bệnh

                -kiểm dịch chặt chẽ

•          Kỹ thuật canh tác:

                -bón phân cân đối đúng thời kỳ

                -tưới nước theo cây

                -trồng rừng chắn gió

•          Phát triển giống chống chịu

•          Biện pháp hóa học:

                -nhóm thuốc chứa đồng( Boocđô 1%)

                -phun từ lúc hoa tàn đến quả non

                -tùy hoàn cảnh mà quyết định số lần phun

                -phòng trừ sâu vẽ bùa

•          Biện pháp sinh học có triển vọng lớn