Công tác chống tiếng ồn và rung động cần phải đ−ợc nghiên cứu tỉ mỉ từ khi lập quy hoạch tổng thể mặt bằng nhà máy tới khi xây dựng các x−ởng sản xuất, thiết kế quy trình công nghệ và trong quá trình sản xuất. Các biện pháp cơ bản để chống tiếng ồn và rung động bao gồm: a.Biện pháp chung: Khi lập tổng mặt bằng nhà máy cần nghiên cứu các biện pháp quy hoạch xây dựng chống tiếng ồn và rung động để hạn chế sự lan truyền tiếng ồn ngay trong phạm vi nhà máy hoặc lan truyền ra ngoài nhà máy. Giữa các khu nhà ở và nhà sản xuất, giữa các khu nhà sản xuất có tiếng ồn cần có khoảng cách tối thiểu và trồng các dải cây xanh bảo vệ để tiếng ồn không v−ợt mức cho phép. Bố trí mặt bằng nhà máy cần chú ý tới h−ớng gió mùa chính trong năm nhất là vào mùa hè. Các x−ởng gây ồn nên bố trí cuối h−ớng gió và không nên tập trung vào một nơi. Cần thiết phải xây các buồng làm việc cách âm với nguồn tạo ồn, xây t−ờng chắn âm, hoặc điều khiển từ xa các thiết bị quá ồn... b. Giảm tiếng ồn và rung động tại nơi phát sinh:

-32-

Th.S NguyÔn Thanh ViÖt Gi¸o tr×nh AN TOµN LAO §éNG

Đây là biện pháp chống ồn chủ yếu bao gồm việc lắp ráp có chất l−ợng cao các máy móc và động cơ, sửa chửa kịp thời các máy móc thiết bị, không nên sử dụng các thiết bị đã cũ, lạc hậu... Giảm tiếng ồn tại nơi phát sinh có thể thực hiện theo các biện pháp sau: - Hiện đại hóa thiết bị, hoàn thiện quá trình công nghệ bằng cách: + Tự động hoá quá trình công nghệ và áp dụng hệ thống điều khiển từ xa. + Thay đổi tính đàn hồi và khối l−ợng của các bộ phận máy móc để thay đổi tần số dao động riêng của chúng tránh hiện t−ợng cộng h−ởng. + Thay thép bằng chất dẻo, tecxtolit, fibrôlit..., mạ crôm hoặc quét mặt các chi tiết bằng sơn hoăc dùng các hợp kim ít vang hơn khi va chạm. + Bọc các mặt thiết bị chịu rung động bằng các vật liệu hút hoặc giảm rung động có nội ma sát lớn nh− bitum, cao su, vòng phớt, amiăng, chất dẻo, matit đặc biệt. + Sử dụng bộ giảm rung bằng lò xo hoặc cao su để cách rung động. + Sử dụng các loại lớp phủ cứng hoặc mềm để hút rung động. - Quy hoạch thời gian làm việc của các x−ởng hợp lý: + Bố trí các x−ởng ồn làm việc vào những buổi ít ng−ời làm việc... + Lập đồ thị làm việc cho công nhân để họ có thời gian nghỉ nghơi hợp lý, làm giảm thời gian có mặt của họ ở những nơicó mức ồn cao. c/ Biện pháp giảm tiếng ồn trên đ−ờng lan truyền: Chủ yếu ỏp dụng cỏc nguyờn tắc hỳt õm và cỏch õm. Trờn hỡnh III.3 mụ tả sự lan truyền sóng âm trên đ−ờng đi. Năng l−ợng âm lan truyền trong không khí thỡ một phần năng l−ợng bị phản xạ, một phần bị vật liệu của kết cấu hỳt và một phần xuyờn qua kết cấu bức xạ vào phũng bờn cạnh.

Sự phản xạ và hút năng l−ợng âm phụ thuộc vào tần số và góc tới của sóng âm, vào tính chất vật lý của kết cấu phân cách nh− độ rỗng, độ cứng, bề dày... Vật liệu hút âm đ−ợc phân thành 4 loại: + Vật liệu có nhiều lỗ nhỏ. + Vật liệu có nhiều lỗ nhỏ đặt sau tấm đục lỗ. + Kết cấu cộng h−ởng. + Những tấm hút âm đơn.

Ef

Eh

Ex

Et

Vấn đề cách âm dựa trên nguyên lý khi sóng âm truyền tới bề mặt kết cấu nào đó thì kết

Hình III.3: Sự lan truyền sóng âm trên đ−ờng đi

cấu đó sẽ trở thành nguồn âm mới. Công suất nguồn âm mới yếu đi bao nhiêu so với nguồn âm ban đầu thì khả năng cách âm của kết cấu đó càng tốt bấy nhiêu. Để cách âm thông th−ờng ng−ời ta làm vỏ bọc cho động cơ, máy nén và các thiết bị công nghiệp khác. Vật liệu làm vỏ cách âm th−ờng là bằng kim loại, gỗ, chất dẻo, kính và các vật liệu khác. Để giảm dao động truyền từ máy vào vỏ bọc, liên kết giữa chúng không làm cứng, thậm chí làm vỏ hai lớp giữa là không khí. Vỏ bọc nên đặt trên đệm cách chấn động làm bằng vật liệu đàn hồi. Để chống tiếng ồn khí động ng−ời ta có thể sử dụng các buồng tiêu âm, ống tiêu âm và tấm tiêu âm. Trên hình III.4 và hình III.5 giới thiệu cấu tạo nguyên lý của ống tiêu âm và tấm tiêu âm.

-33-

d/ Biện pháp phòng chống ồn bằng ph−ơng tiện bảo vệ cá nhân: Cần sử dụng các loại dụng cụ sau: Cái bịt tai làm bằng chất dẻo, có hình dáng cố định dùng để cho vào lỗ tai, có tác dụng hạ thấp mức âm ở tần số 125 ữ 500 Hz, mức hạ âm là 10dB, ở tần số 2000Hz là 24dB và ở tần số 4000Hz là 29dB. Với âm có tần số cao hơn nữa tác dụng hạ âm sẽ giảm. Cái che tai có tác dụng tốt hơn nút bịt tai. Th−ờng dùng cho công nhân gò, mài và công nhân ngành hàng không Bao ốp tai dùng trong tr−ờng hợp tiếng ồn lớn hơn 120dB. bao có thể che kín cả tai và phần x−ơng sọ quanh tai. Ngoài ra để chống rung động ng−ời ta sử dụng các bao tay có đệm đàn hồi, giầy(ủng) có đế chống rung...