Câu 1: Cách mạng công nghiệp Anh

Là cuộc cách mạng xảy ra đầu tiên trên thế giới. Đây là quá trình thay thế kỹ thuật thủ công bằng kỹ thuật cơ khí, nó gắn liền với cách mạng khoa học kỹ thuật lần 1, có ý nghĩa kinh tế xã hội to lớn và tác động mạnh mẽ tới quá trình phát triển của chủ nghĩa tư bản.

a. Tiền đề

- Nguồn vốn: có nguồn vốn lớn từ ngoại thương, buôn bán len dạ với giá độc quyền, trao đổi không ngang giá với các nước thuộc địa và các nước lạc hậu khác như Bắc Mỹ, Ấn Độ..Lợi nhuận từ việc buôn bán nô lệ. ( tính từ 1680 đến 1686 có tới 2 triệu nô lệ bị Anh đem ban)

- Sự phát triển của chủ nghĩa tư bản trong nông nghiệp. Các đạo luật về ruộng đất tạo điều kiện để đất đai nằm trong tay quý tộc. Nguồn vốn từ các nước thuộc địa thúc đẩy cải tiến kỹ thuật trong nông nghiệp. Nông nghiệp cung cấp càng nhiều lông cừu cho ngành len dạ. Công nhân nông nghiệp là những người tiêu thụ hàng công nghiệp và khi thành thị phát triển, công nghiệp mở rộng cần ngày càng nhiều lương thực.Sự tác động qua lại của nông nghiệp và công nghiệp thúc đẩy cách mạng công nghiệp.

- Về chính trị: chế độ phong kiến bị thủ tiêu dần dần từ thê kỷ 15 và hoàn toàn đến thế kỷ 18. Nhà nước quân chủ chuyên chế có xu hướng ủng hộ chủ nghĩa tư bản.Ban hàng các đạo luật về ruộng đất, bảo vệ quyền lợi cho giai cấp tư sản như cho vay nặng lãi, độc quyền ngoại thương, luật cấm lao động kỹ thuật ra nước ngoài, cấm xuất khẩu máy móc và bản vẽ kỹ thuật...

* Ngoài ra:

- Về nguyên liệu: có nhiều mỏ than, sắt các mỏ này nằm gần nhau tạo đk về mặt kt, có thuận lợi về lông cừu trong nước và bông nhập từ Mỹ là nguyên liệu cần cho ngành dệt.

- Về vận tải: các hải cảng thuận lợi để đưa hàng hóa đi khắp thế giới

- Về xã hội : giai cấp quý tộc Anh sớm tham gia vào kinh doanh và họ trở thành tầng lớp quý tộc mới có quyền lợi gắn liền với tư sản, có cách nhìn tư sản.

- Về nhân công: người dân bị đuổi khỏi ruộng đất để quý tộc biến đất đai thành đồng cỏ nuôi cừu, cung cấp một lượng lớn lao động cho các nhà máy ở các thành thi.

b. Tiến trình của cách mạng

- Trong ngành dệt: với việc tạo ra thoi bay đầu tiên của Gion Cây 1733, năm 1760 thì dc áp dụng rộng rãi gây ra mâu thuẫn trong ngành dệt: dệt nhanh nhưng sợi không đủ cung cấp, dẫn đến phải cải tiến ngành sợi. 1768 máy kéo sợi Gienny ra đời và được sử dụng phổ biến đến 1778. Năm 1779 một chủ nhỏ kiêm thợ thủ công chế tạo ra máy kéo sợi có ưu điểm sợi kéo ra bền và mịn hơn. Năm 1785 nhà tu hành Etmon cùng với 1 thợ rèn và một thợ mộc đã tạo ra máy dệt đầu tiên, qua nhiều lần cải tạo, đến TK19 thì đc sử dụng rộng rãi và có hình thức tương tự hiện nay.

- Trong ngành luyên kim: 1735 Đécbi cải tiến cách chế tạo than cốc, 1784 Henxicoc phát minh ra cách dùng than đá để nấu gang thành sắt. Phát minh mới làm cho năng suất lao động trong ngành luyện kim tăng lên, mở ra thời đại mới cho cách mạng trong luyện kim và than đá.1789 cây cầu sắt đầu tiên được xây dựng tại Looc - Anh.

- Về giao thông : giai đoạn một trong ¼ thế kỉ 19 là xây dựng hệ thống kênh đào, giai đoạn 2 mở đầu bằng việc đóng tầu thủy, giai đoạn 3 từ 1812 đến 1854 xây dựng hệ thống đường sắt

- Cuộc cách mạng trong lĩnh vực năng lượng có ý nghĩa to lớn đối với sự phát triển các ngành công nghiệp. 1784 James Watt sáng chế ra máy hơi nước biểu tượng cho thời kỳ phát triển của chủ nghĩa tư bản và được sử dụng rộng rãi .

- Ngành cơ khí chế tạo ra đời: mở đầu 1789 Môdeli chế tạo ra máy phay, bào, tiện. Các loại máy móc sản suất ra ở Anh không chỉ phục vụ trong nước mà còn cung cấp cho xuất khẩu.

c. Đặc điểm của cách mạng :

- Bắt đầu từ công nghiệp nhẹ rồi đến công nghiệp nặng: từ dệt rồi đến cơ khí, luyện kim..

- Diễn ra theo trình tự từ thấp đến cao: từ thủ công lên nửa cơ khí rồi cơ khí hoàn toàn

- Là quá trình bóc lột nhân dân lao động trong nước và các nước thuộc địa.

d. Tác động;

- Cuộc cách mạng công nghiệp ở Anh làm cho nền kinh tế nước Anh bước vào thời kì công nghiệp hoá, năng suất lao động ngày càng tăng.

- Chính cuộc cách mạng này đã củng cố địa vị của giai cấp tư sản Anh, làm cho chủ nghĩa tư bản ra đời sớm ở Anh và có điều kiện vươn lên cạnh tranh với các nước tư bản khác. Đến giữa thế kỉ XIX, nước Anh được mện danh là " công xưởng của thế giới" Luân Đôn trở thành trung tâm thương mại với 80 vạn dân và thủ đô đầu tiên ở châu Âu tiến lên con đường công nghiệp hoá.

- Tác động đến nông nghiệp: ruộng đất nằm phần lớn vào tay địa chủ, chính quyền tư sản đảm bảo cho việc tiêu thụ nông phẩm. Khi lúa mì mất giá, phát triển các bãi cỏ để nuôi súc vật cung cấp lương thực cho thành phố. Do đó Anh được gọi là nước có nền nông nghiệp kiểu mẫu.

- Phân bố lại lực lượng sản xuất và phân công lại lao động xã hội: các thành phố mới được xây dựng, dân cư thành thị tăng lên trong khi đó nhân dân nông thôn giảm xuống. Thợ thủ công và nông dân bị phá sản phải đi làm thuê cho các nhà máy, giai cấp vô sản hình thành và tăng lên.

- Các cuộc khủng hoảng diễn ra đầu tiên 1825sau đó diễn ra theo chu kỳ 1837, 1847, 1957...

Sản xuất giảm sút, công nhân bị xa thải..Tình trạng đó làm bần cùng hóa giai cấp công nhân, mâu thuẫn xã hội và đấu tranh giai cấp công nhân ngày càng cao.

Câu 5: Điều chỉnh kinh tế Mỹ từ 1983 đến nay:

- Tăng cường nghiên cứu và ứng dụng thành tựu của cách mạng khoa học và công nghê.

Trong những năm 80 chi tiêu ngân sách và chiển khai công nghệ sản phẩm mới tăng 3 lần so với nhưg năm 70( từ 60 lên 195 tỷ USD) và đồng thời tăng cường nhập khẩu các sản phẩm có hàm lượng kỹ thuật cao:ô tô, máy tính, thiết bị thông tin, công nghệ vật liệu sinh học, vũ trụ, năng lượng. Nhờ đó Mỹ có thể khắc phục tình trạng khủng hoảng nguyên liệu năng lượng, tăng năng suất và hiệu quả kinh tế.

- Đổi mới tổ chức và quản lý trong công nghiệp

Mỹ chú trọng việc nâng cao trình độ chuyên môn, tay nghề người lao động, tạo điều kiện cho người lao động tham gia quản lý sản xuất, tạo điều kiện cho các nhà khoa học nghiên cứu ứng dụng thành tựu khoa học công nghệ vào thực tế quản lý sản xuất

- Tăng cường đầu tư trực tiếp ra nươc ngoài và thu hút đầu tư trực tiếp từ nước ngoài

Trong các nước tư bản phát triển, Mỹ là nước đầu tư ra nước ngoài lớn nhất và cũng là nước thu hút vốn đầu tư lớn nhất. Tính đến năm 1989 tổng đầu tư của Mỹ ra nước ngoài là 1380 tỷ và thu hút 2288 tỷ $.

- Phát triển các công ty xuyên quốc gia

Các công ty xuyên quốc gia chủ yếu phát triển từ những công ty độc quyền trong nước. Các công ty xuyên quốc gia có hệ thống chi nhánh ở trên khắp thế giới hình thành đế quốc kinh doanh khổng lồ do tư bản Mỹ chi phối và quản lý. Năm 1988 tổng kinh ngạch tiêu thụ của 500 công ty CN của Mỹ là 4.952,3 tỉ $ . Đây là lực lượng chủ yếu thao túng sản xuất lưu thông hàng hóa và tài chính tiền tệ, nghiên cứu và chuyển giao công nghệ sang các nước phát triển và đang phát triển, góp phần điều chỉnh hoạt động kih tế của Mỹ trong khu vực và trên thế giới.

- Điều chỉnh vai trò điều tiết kinh tế của nhà nước:

+Mỹ điều chỉnh kinh tế nhà nước thông qua quan hệ thị trương đặc biệt: quan hệ hợp đông kinh tế biểu hiện bằng đơn đặt hàng của nhà nước và tư nhân

+ Bình ổn những mâu thuẫn xã hội thông qua các chương trình xã hội: trợ cấp thất nghiệp, hưu trí...tạo môi trường hòa bình để phát triểnkinh tế.

+ Tăng chi tiêu ngân sách nhà nước cho giáo dục. Thực hiện hướng nghiệp cho học sinh trung học, đào tạo kỹ năng lao động, đào tạo lại nghề nghiệp cho công nhân, định hướng sản xuất theo hướng của nhà nước nếu công ty làm ăn thua lỗ.

+ Khuyến khích doanh nhân mở các xí nghiệp vừa và nhỏ giải quyết tình trạng thất nghiệp bằng các chính sách ưu đãi về vốn, hợp đồng.

Kết quả điều chỉnh kinh tế:

- Nền kinh tế mỹ đã thoát khỏi khủng hoảng 73-75, 80-82, bươc vào giai đoạn phát triển tương đối ổn định

- Nhờ tăng trưởng kinh tế cao liên tục trong nhiều năm, Mỹ có điêu kiện giải quyết việc làm cho người lao động.

- Giảm thâm hụt nhà nước và hạn chế lạm phát

- Nước Mĩ giữ được vị trí kinh tế hag đầu thế giới với tiềm lưc khoa học kỹ thuật hùng mạnh, chiếm 1/5 tổng sản phẩm quốc dân toàn thế giới, 1/2 số phát minh khoa học lớn và3/4 ấn phẩm khoa học