CÁCH VIẾT TRUYỆN NGẮN

1. Đọc thật nhiều truyện ngắn. Không gì giúp bạn 'học' cách viết truyện ngắn hay cho bằng đọc nhiều truyện ngắn hay. Ghi chú văn phong và cách họ tận dụng dùng ít chữ. Hãy chọn những tác giả bạn thích, và cũng nên chọn một số 'cổ điển.' Chú ý cách tác giả phát triển nhân vật, viết đối thoại, và cấu tạo cốt truyện.

2. Thu thập ý cho câu truyện. Ngẫu hứng có thể bùng lên bất cứ lúc nào, vì thế mang sổ tay theo bạn bất cứ nơi nào bạn đi để có thể viết xuống những ý truyện chợt đến.

3. Chọn một ý và bắt đầu nền tảng cho truyện ngắn. Ít nhất, một câu truyện nên có phần khai triển (câu chuyện dẫn đến điểm cao nhất), diễn tiến tăng dần (các biến cố dẫn đến điểm ngoặc), một tuyệt đỉnh (điểm xoay trong truyện mang đến xung đột giữa những nhân vật hoặc trong bản thân nhân vật), diễn tiến lắng dần (truyện của bạn bắt đầu kết thúc), và một giải pháp (một kết thúc thoả mãn cho câu chuyện qua đó xung đột chính được giải quyết -- hoặc không được). Hãy di chuyển tới lui từ ý tưởng ban đầu (nó có thể là hoặc không là phần đầu câu chuyện), và hỏi "Điều gì xảy ra kế tiếp?" hoặc "Điều gì trước điều này?"

4. Phải biết các nhân vật của bạn. Để câu truyện đáng tin, các nhân vật phải đáng tin, và những hành động của họ nên nói rõ họ là ai. Nói cách khác, bạn nên hiểu rõ các nhân vật của bạn, từ những động cơ chính của họ là gì cho đến thức ăn khoái khẩu của họ. Bạn không bỏ tất cả những chi tiết này vào truyện, nhưng bạn càng biết, các nhân vật càng trở nên sống động, cả cho bạn lẫn độc giả. Đôi khi hữu ích khi chỉ cần lắng nghe những mẫu đàm thoại không quan trọng giữa các nhân vật trong đầu bạn, mặc dù chúng không có trong câu truyện. Nếu bạn thấy dễ, hãy viết một bảng liệt kê, mang tên nhân vật, và viết tất cả thuộc tính bạn nghĩ ra được, từ chỗ đứng của họ trong ban nhạc cho đến màu sắc họ ưa thích. Viết tất cả ra.

5. Giới hạn chiều dài câu truyện. Một tiểu thuyết có thể diễn ra hàng triệu năm và bao gồm rất nhiều tình tiết phụ, rất nhiều địa điểm, và một đoàn quân các vai phụ. Những biến cố chính trong truyện ngắn chỉ nên xảy ra trong một thời điểm ngắn (những ngày hoặc ngay cả phút giây), và bạn thật không thể khai triển hiệu quả quá một cột truyện, hai hoặc ba nhân vật chính, và một bối cảnh. Nếu câu truyện bạn rộng quá, nó phải là một tiểu thuyết.

6. Quyết định xem ai kể chuyện. Có ba điểm chính từ đó kể ra một câu truyện: ngôi thứ nhất ("Tôi"), ngôi thứ hai ("bạn"), và ngôi thứ ba ("anh ấy" hoặc "chị ấy"). Trong truyện ngôi thứ nhất, một nhân vật kể chuyện; trong truyện ngôi thứ hai thì độc giả là nhân vật trong truyện; và trong ngôi thứ ba, một người kể truyện là ngoại cuộc. (Truyện ngôi thứ hai rất hiếm được dùng.) Nhớ rằng những người kể truyện ngôi thứ nhất chỉ có thể kể những gì họ biết (tức là giới hạn vào những gì họ thấy trước hết hoặc được người khác kể lại), trong khi đó những người kể truyện ngôi thứ ba có thể biết mọi thứ và khai thác những suy nghĩ của mỗi nhân vật, hoặc bị giới hạn chỉ bởi điều có thể quan sát được.

7. Bắt đầu viết. Tùy vào thể nào bạn phát thảo cốt truyện và nhân vật, tiến trình viết thực ra chỉ đơn giản là chọn đúng từ. Tuy nhiên, nhìn chung, viết thật là gian khổ. Bạn có thể không biết các nhân vật và cốt truyện của bạn như là bạn nghĩ, nhưng điều này không quan trọng gì. Dàn bài không phải cứ giống như câu truyện, và thực ra, viết truyện là cách duy nhất để hoàn thành câu truyện.

8. Mở đầu sinh động. Trang đầu tiên---có người thì nói là câu đầu tiên---của bất kỳ bài viết nào cũng nên bắt lấy sự chú ý của độc giả và khiến họ muốn đọc nữa. Mở đầu nhanh gọn rất quan trọng trong truyện ngắn vì bạn không có nhiều chỗ để kể chuyện của bạn. Đừng la cà giới thiệu dài dòng về những nhân vật hoặc những diễn tả không quan trọng về bối cảnh: hãy vào ngay cốt truyện, và tiết lộ chi tiết về các nhân vật và bối cảnh từng mảnh một khi bạn tiếp tục kể.

9. Tiếp tục viết. Chắc chắn bạn phải đụng mô đất trên đường để hoàn thành câu truyện của bạn. Tuy thế, bạn phải khắc phục chúng. Giành riêng thời giờ viết mỗi từng ngày, và đặt mục đích thực hiện, chẳng hạn, một trang mỗi ngày. Cho dù bạn chấm dứt bằng cách vứt đi những gì bạn viết ngày đó, bạn cũng đã viết và suy nghĩ về câu truyện đó rồi, và điều này sẽ giúp bạn tiến tới về lâu về dài.

10. Hãy để câu truyện 'tự viết.' Khi bạn viết truyện của bạn, có lẽ bạn muốn thay đổi cốt truyện theo hướng khác so với bạn đã hoạch định, hoặc bạn có lẽ muốn thay đổi điểm chính hoặc vứt bỏ một nhân vật. Hãy lắng nghe các nhân vật của bạn nếu họ nói với bạn một điều gì đó khác đi, và đừng sợ viết nháp kế hoạch của bạn lại nếu bạn có thể làm câu truyện hay hơn khi bạn tiếp tục.

11. Xem lại và sửa chữa. Khi viết xong, hãy xem lại xuyên suốt câu truyện và sữa chữa những lỗi kỹ thuật, cũng như lỗi lý luận. Nói chung, phải biết chắc câu truyện trôi chảy và các nhân vật và vấn đề của họ được trình bày ra và giải quyết một cách thích đáng. Nếu bạn có thời giờ, quên đi câu truyện đã hoàn thành đó trong vòng vài ngày hoặc vài tuần trước khi sửa chữa. Tách bạn khỏi câu truyện như vậy sẽ giúp bạn thấy được nó rõ hơn khi bạn cầm nó lên lại.

12. Hỏi ý kiến. Gửi truyện đã được sửa chữa của bạn cho một số bạn thân hoặc họ hàng để họ xem lại, sửa chữa, và đưa ý kiến.

Write-a-Short-Story

Chọn quan điểm câu chuyện. Bạn có thể viết như thể bạn là một trong những nhân vật (ngôi thứ nhất), hoặc như người kể chuyện khách quan để trình bày tư tưởng và sự quan sát của một nhân vật (giới hạn trong ngôi thứ ba), hoặc như người kể chuyện khách quan để trình bày tư tưởng và sự quan sát của nhiều nhân vật (ngôi thứ ba toàn tri). Quan điểm của ngôi thứ nhất sẽ đề cập đến nhân vật chính là "Tôi" thay vì "anh" hoặc "chị" ấy.

Tạo vai chính, hoặc nhân vật chính. Nhân vật này được khai triển nhiều nhất và thường thì đáng mến nhất trong câu chuyện của bạn.

Tạo một vấn đề, hoặc xung đột, cho vai chính. Xung đột trong chuyện nên có một trong năm dạng căn bản: người xđ người, người xđ chính bản thân, người xđ thiên nhiên, người xđ xã hội, người xđ Chúa Trời hoặc định mệnh. Nếu bạn chọn người xđ người, hãy tạo nhân vật phản diện để phục vụ như người mà vai chính phải đối đầu.

Lập những nhân vật và bối cảnh đáng tin, với những mô tả và đối thoại sinh động, để tạo một câu chuyện mà độc giả sẽ quan tâm đến.

Dựng mối căng thẳng trong câu chuyện bằng cách cho vai chính nhiều lần cố gắng nhưng thất bại khi giải quyết hoặc khắc phục một nan đề. (Bạn có thể bỏ bước này trong những chuyện ngắn hơn.)

Tạo khủng hoảng, dùng như cơ hội cuối cùng cho vai chính để giải quyết vấn đề của anh/chị ấy.

Giải quyết căng thẳng bằng cách cho vai chính thành công nhờ vào trí thông minh, sức kiến tạo, can đảm hoặc đức tính tích cực của anh/chị ấy. Điểm này thường được dùng như tuyệt đỉnh của câu chuyện.

Nới rộng phần giải quyết này, nếu bạn muốn, bằng cách phản ánh ảnh hưởng của câu chuyện và tính quan trọng của nó đối với các nhân vật trong chuyện hoặc xã hội.

What makes a good short story?

Raymond Carver"I think a little menace is fine to have in a story. For one thing, it's good for the circulation. There has to be tension, a sense that something is imminent, that certain things are in relentless motion, or else, most often, there simply won't be a story."

"Tôi nghĩ có một ít đe dọa trong chuyện thì mới hay. Mục đích là, nó tốt cho sự lưu chuyển câu chuyện. Phải có căng thẳng, một nhận thức về điều gì đó cấp bách, về những điều chuyển động không ngừng, nếu không, hầu hết, đơn giản là chẳng có chuyện gì.

Carver, Raymond. On Writing. 1981.

Louise Erdrich

"... I really believe that all stories are about the capacity to endure change, and the experience of hanging on to what's important, love and family and work, through the great changes in history."

"... Tôi thực sự tin rằng tất cả câu chuyện đều nói về khả năng chịu đựng sự thay đổi, và từng trải xoay quanh điều gì là quan trọng, tình yêu và gia đình và công việc, xuyên suốt những thay đổi lớn lao trong lịch sử.

Erdrich, Louise. Interview. Online Newshour: The Last Report. 11 July 2001.

Flannery O'Connor

"A story is a way to say something that can't be said any other way, and it takes every word in the story to say what the meaning is. You tell a story because a statement would be inadequate. When anybody asks what a story is about, the only proper thing is to tell him to read the story. The meaning of fiction is not abstract meaning but experience meaning, and the purpose of making statements about the meaning of a story is only to help you to experience that meaning more fully."

"Một câu chuyện là một cách nói điều gì đó không thể nói được bằng cách khác, và cần mỗi chữ trong câu chuyện đó nói điều muốn nói. Bạn kể một câu chuyện bởi vì một lời tuyên bố không thích hợp. Khi một người nào đó hỏi câu chuyện nói gì, điều thích hợp duy nhất là nói với họ hãy đọc câu chuyện đó. Ý nghĩa của giả tưởng không phải là ý nghĩa của trừu tượng nhưng là ý nghĩa của từng trải và mục đích những tuyên bố về ý nghĩa của câu chuyện chỉ để duy nhất giúp bạn từng trải ý nghĩa đó đầy trọn hơn."

O'Connor, Flannery. Writing Short Stories.

Ursula LeGuin

"If I have any particular job as a writer, it's to open as many doors and windows as possible and to leave them open. So the house gets drafty."

"Nếu tôi có việc làm như một văn sĩ, đó là mở những cánh cửa ra vào và cửa sổ nhiều hết sức và để chúng mở toang. Như thế căn nhà sẽ thoáng."

Eudora Welty

"Every story would be another story, and unrecognizable if it took up its characters and plot and happened somewhere else... Fiction depends for its life on place. Place is the crossroads of circumstance, the proving ground of, What happened? Who's here? Who's coming?..."

"Mỗi câu chuyện phải là câu chuyện khác hẳn, phải không nhận ra được nếu đem những nhân vật và cốt truyện của nó cho xảy ra ở một nơi khác . . . Giả tưởng để sống động phải tùy thuộc vào nơi chốn. Nơi chốn là những ngã tư đường hoàn cảnh, nơi thử nghiệm về, Chuyên gì xảy ra? Ai ở đó? Ai sẽ đến? . . ."

"Long before I wrote stories, I listened for stories. Listening for them is something more acute than listening to them. I suppose it's an early form of participation in what goes on. Listening children know stories are there. When their elders sit and begin, children are just waiting and hoping for one to come out, like a mouse from its hole.....I had to grow up and learn to listen for the unspoken as well as the spoken--and to know a truth. I also had to recognize a lie."

"Đã lâu trước khi tôi viết truyện, tôi cố gắng nghe những câu truyện. Cố gắng nghe chúng là điều gì đó chính xác hơn là lắng nghe chúng. Tôi xem nó là dạng thức đầu tiên tham gia vào điều gì đang diễn ra. Các trẻ em nghe truyện biết rằng truyện sẵn đó. Khi người lớn trong gia đình các em ngồi xuống và bắt đầu, trẻ em chỉ chờ và mong đợi một truyện tuôn ra, giống như chuột trong lỗ hang . . . Tôi phải lớn lên và học cố gắng nghe truyện chưa kể cũng như truyện đã kể -- và học để biết sự thật. Tôi cũng phải học để nhận ra sự dối trá."

Welty, Eudora. One Writer's Beginnings. Harvard University Press, 1984.

E.A. Poe

"I prefer commencing with the consideration of an effect. Keeping originality always in view—for he is false to himself who ventures to dispense with so obvious and so easily attainable a source of interest—I say to myself, in the first place, "Of the innumerable effects, or impressions, of which the heart, the intellect, or (more generally) the soul is susceptible, what one shall I, on the present occasion, select?" Having chosen a novel, first, and secondly a vivid effect, I consider whether it can be best wrought by incident or tone—whether by ordinary incidents and peculiar tone, or the converse, or by peculiarity both of incident and tone—afterward looking about me (or rather within) for such combinations of event, or tone, as shall best aid me in the construction of the effect."

"Tôi thích bắt đầu bằng cách xem xét điều ảnh hưởng. Luôn luôn theo sát tính sáng tạo – vì người tự gạt mình là người liều lĩnh vứt đi nguồn lợi có thể đạt được cách hiển nhiên dễ dàng – tôi tự nói với mình, trước hết, "Về vô số điều ảnh hưởng, hoặc ấn tượng, về điều nào con tim, trí tuệ, hoặc (nói rộng hơn) linh hồn sẽ nhạy cảm, tôi sẽ chọn điều nào trong trường hợp hiện tại này?" Chọn một tác phẩm, trước hết, rồi kế đến điều ảnh hưởng sâu sắc, tôi tự xét nó có tác dụng hay nhất nhờ tình tiết hoặc âm sắc hay không -- tức là có những tình tiết thông thường và âm sắc khác thường, hoặc ngược lại, có sự khác thường cả tình tiết lẫn âm sắc – rồi đắn đo (hoặc tự xét) vì nhờ sự kết hợp biến cố, hoặc âm sắc, như thế sẽ giúp tôi trong việc cấu trúc điều ảnh hưởng."

Poe, Edgar Allen. The Philosophy of Composition