Cái ác không phải là kẻ thù của bạn

Thất bại nghiêm trọng nhất của thuyết duy linh lộ rõ khi đối mặt với cái ác. Những người lý tưởng và có lòng nhân ái vốn không bao giờ chịu tổn thương đến người khác lại thấy mình bị lôi cuốn vào cơn lốc chiến tranh. Các tôn giáo rao giảng sự hiện hữu của vị Thượng Đế duy nhất lại tổ chức các chiến dịch tàn sát kẻ ngoại đạo. Các tôn giáo tình thương biến thành nhóm người căm ghét kẻ dị giáo và những kẻ báng bổ đe dọa đức tin của họ. Ngay trong trường hợp bạn nghĩ rằng mình nắm giữ chân lý tối hậu, thì cũng không bảo đảm rằng bạn sẽ thoát khỏi sự cám dỗ của cái ác. Đã xảy ra nhiều hành vi bạo lực nhân danh tôn giáo hơn bất kỳ lý do nào khác. Vì thế mà có câu cách ngôn khá cay đắng là: Thượng đế phán truyền chân lý, và quỷ Satan nói: "Để ta sắp đặt nó".

Cũng có trường hợp thất bại tế nhị do thái dộ thụ động - đứng bàng quan để cho cái ác mặc sức tung hoành. Có lẽ tình hình này phản ảnh một niềm tin bí ẩn cho rằng cái ác rốt cục mạnh mẽ hơn cái thiện. Một trong các nhân vật duy linh nhất thế kỷ 20 khi được hỏi Anh quốc nên đối phó với mối đe dọa của chủ nghĩa Quốc Xã ra sao, ông ấy đáp:

Tôi muốn các bạn chiến đấu với chủ nghĩa Quốc Xã không bằng khí giới. Tôi muốn các bạn hạ khí giới xuống, bởi vì chúng không giúp ích cho việc cứu vãn các bạn hoặc nhân loại. Các bạn cứ mời Đức ông Hitler và Quí ngài Mussolini lấy đi những thứ họ muốn ở đất nước mà các bạn gọi là tài sản của mình. Hãy để cho họ mặc sức sở hữu hòn đảo xinh đẹp của các bạn, cùng với những dinh thự điền sản ở đó. Các bạn cứ biếu tặng tất cả những thứ này, nhưng đừng để mất linh hồn, cũng đừng để mất tâm trí của các bạn.

Tác giả đoạn văn này là Thánh Gandhi; và khỏi phải nói, bức "thư ngỏ" của ông gửi cho người dân Anh đã được chào đón bằng cơn chấn động đầy phẫn nộ. Tuy vậy, Gandhi thật chân tâm với nguyên tắc Bất Bạo Động của mình. Ông đã vận dụng thành công nguyên tắc bất bạo động nhằm thuyết phục người Anh trao trả quyền tự do cho Ấn Độ; vậy là bằng cách từ chối tham chiến chống lại Hitler - lập trường ông theo đuổi suốt cuộc Thế Chiến II - Gandhi đã theo đúng đức tin của mình. Liệu tinh thần Bất Bạo Động ấy có thực sự thuyết phục được Hitler, con người đã công khai tuyên bố rằng: "Chiến tranh là cha đẻ của mọi thứ" hay không? Chúng ta hẳn sẽ không bao giờ biết được. Có điều chắc chắn là bản thân thái độ thụ động có một khía cạnh đen tối. Giáo hội Kitô đã để lại một trong các dấu ấn ở kỷ nguyên tăm tối nhất của mình trong những năm mà giáo hội dửng dưng mặc cho hàng triệu người Do Thái bị tàn sát bởi chủ nghĩa Quốc Xã, để mặc cho người Do Thái ở nước Ý bị tập trung trong tầm nhìn của các khung cửa sổ Tòa Thánh Vatican.

Thế là chúng ta hãy thừa nhận rằng thái độ duy linh đã thất bại trong vô số dịp đương đầu với các ác. Từ bỏ các lời giáo huấn vốn chỉ cho phép cái ác sinh sôi bành trướng, thực tại duy nhất mở ra con đường mới mẻ, bởi vì nếu chỉ có một thực tại duy nhất thôi, thì cái ác không có sức mạnh gì đáng kể và cũng không hiện hữu riêng biệt. Không có quỷ Satan kình địch với Thiên Chúa trên bình diện vũ trụ, và thậm chí cuộc chiến giữa cái thiện và cái ác cũng chỉ là ảo tưởng sản sinh bởi não trạng nhị nguyên đối đãi mà thôi. Nói cho cùng, cả hai cái thiện và cái ác đều là các hình tướng mà ý thức có thể chọn lấy. Theo ý nghĩa đó, cái ác không khác biệt gì so với cái thiện. Chúng tương đồng bởi vì sau cùng chúng đều trở về một cội nguồn. Hai đứa trẻ sinh ra trong cùng một ngày, khi trưởng thành có lẽ một đứa theo cái ác còn đứa kia theo cái thiện; nhưng lúc sơ sinh thật lòng không thể nói rằng đứa theo cái ác sinh ra "tính bổn ác" được. Khả năng hành thiện và tác ác hiện hữu sẵn trong ý thức của chúng, rồi khi lớn lên ý thức của chúng sẽ được định hình bởi nhiều lực lượng khác nhau.

Các lực lượng này phức tạp đến mức việc gắn nhãn hiệu cho ai đó là tà ác hoàn toàn thật chẳng có ý nghĩa gì cả. Xin liệt kê ra dưới đây các lực lượng sẽ định hình mọi đứa trẻ sơ sinh:

Được cha mẹ giáo dưỡng hoặc không được giáo dưỡng.

Được yêu thương hoặc thiếu tình thương.

Hoàn cảnh gia đình.

Áp lực của bạn đồng học cùng trang lứa và của xã hội trong suốt cuộc sống.

Các thiên hướng và phản ứng của đứa trẻ.

Những niềm tin được gia đình nhồi sọ cùng các lời răn tôn giáo.

Nghiệp (Karma).

Trào lưu lịch sử.

Những mẫu người có vai trò đặc biệt trong xã hội.

Ý thực tập thể.

Sự lôi cuốn của huyền thoại, các vị anh hùng, và các lý tưởng sống.

Mọi lực lượng liệt kê trên đây đều tác động đến sự chọn lựa của bạn, rồi vô hình trung thúc đẩy bạn hành động. Bởi vì thực tại bị rối rắm bởi tất cả những luồn ảnh hưởng này, cái ác cũng rối tung rối mù như thế. Cái thiện và cái ác đều tiếp nhận tất cả những lực lượng này để xuất hiện. Nếu vị anh hùng bạn ngưỡng mộ thời thơ ấu của bạn là Jane d'Arc. Nếu bạn là người theo đạo Tin Lành, thì cuộc sống của bạn ở vùng ngoại ô các thành phố Hoa Kỳ ngày nay sẽ không giống như thời những người Pháp theo đạo Tin Lành bị khủng bố xưa kia. Hãy hình dung một con người giống như một tòa cao ốc có đến hàng trăm đường dây điện cung cấp vô số thông điệp cho nó, nhìn tòa nhà, bạn thấy nó là một khối vật chất, một vật duy nhất sừng sững ở đó. Thế nhưng, cuộc sống bên trong nó lại tùy thuộc hàng trăm tín hiệu chuyển tải đến.

Con người bạn cũng vậy.

Nguồn: Deepak Chopra, Những bì ẩn huyền diệu của sự sống