PHAN KHÔI: HYPERLINK "http://www.viet-studies.org/Phankhoi/index.htm" \l "PhanKhoi_1928" TÁC PH¨M NG BÁO 1928

Cái dÑt cça triÁu ình Hu¿

M¥y lâu t¡i triÁu ình Hu¿ có ·t mÙt sß biên t­p à làm mÙt bÙ Hán ViÇt të iÃn.

HÍ ã b¯t §u xu¥t b£n mÙt t­p rÓi.

T­p Hán ViÇt të iÃn n§y chính nhà biên t­p tñ gÍi là b£n th£o, ché ch°a ph£i sách. Chúng tôi t¡m gÍi là sách, là vì nó ã in ra và óng l¡i thành t­p.

Trong sÑ 20 cça t­p ¥y có l¯m cái quái hiÇn hình ra mà chúng tôi ã xem th¥y.

Trong sÑ 20 n§y th¥y m¥y ng°Ýi éng tên biên t­p khác vÛi m¥y ng°Ýi éng ß các sÑ tr°Ûc, nhét là ông HÓ ¯c Hàm, thay cho ông NguyÅn Bá Trác, làm chç sß biên t­p.

V­y thì, trong sÑ n§y n¿u có iÁu chi sai l§m, ng°Ýi ta s½ Õ trách nhiÇm cho ông HÓ ¯c Hàm chÛ ai?

Chúng tôi nói câu ¥y là có ý kêu oan cho ông HÓ, vì ông có quen làm nhïng viÇc nh° là viÇc biên t­p të iÃn âu, mà b¯t ông ra làm chç, rÓi Õ vãi trách nhiÇm cho ông!

Nhïng viÇc cça các quan Nam triÁu làm ra, quá nía là viÇc à cho ng°Ýi ta phì c°Ýi!

Tã hÓ nh° m¥y ng°Ýi biên t­p Hán ViÇt të iÃn sÑ 20 n§y không hiÃu chï "Të iÃn" ngh)a là gì, nhét là không hiÃu chï "Të" ngh)a là gì.

Tôi xin c¯t ngh)a:

Të iÃn khác vÛi Tñ iÃn. Tñ iÃn m×i iÁu(*) chÉ có mÙt chï, mà të iÃn m×i iÁu ph£i të hai chï s¯p lên ¿n sáu b£y chï. ¥y là vì chï "Të" ( ­ ) khác vÛi chï "Tñ" ( W[ ). "Të" ngh)a là lÝi, "Tñ" ngh)a là chï, hiÇp nhiÁu chï l¡i mÛi thành lÝi.

Nh°ng không ph£i hÅ th¥y lÝi nào có nhiÁu chï mà cho là "të" h¿t th£y °ãc âu. Ph£i bi¿t th¿ nào mÛi gÍi là "të " °ãc.

Të (lÝi) là hiÇp m¥y tñ (chï) l¡i mà thành ra, Ã chÉ tên mÙt sñ v­t ho·c mÙt danh lý, Ã biÃu thË mÙt ý t°ßng ho·c mÙt tình c£m cça ng°Ýi ta; song, tuy có nhiÁu chï mà ã thành ra nh° mÙt chï, và nó có cái v» ·c biÇt, g§n g§n nh° là mÙt cái iÃn cÑ v­y. Téc trong ti¿ng Pháp gÍi là expression(*).

Ph£i l¥y ví då cho rõ h¡n. V­y nh°: Thiên mã ( )Y ¬™ ) thì gÍi là të °ãc, mà t«n mã ( ]r ¬™ ) hay dËch mã ( [š ¬™ ) thì không gÍi là të °ãc.

Bßi vì, Ýi vua Võ ¿ nhà Hán có °ãc mÙt con ngña bên Tây Vñc hay l¯m, bèn ·t tên là thiên mã, ngh)a là con ngña cça trÝi, th¿ thì thiên mã là tên ·c biÇt, cho nên gÍi là të. Và chï thiên mã ¥y áng à vào të iÃn, vì sau n§y có con ngña nào hay nh° con ngña ¥y thì ng°Ýi ta có thà dña theo ó mà gÍi nó là thiên mã °ãc. Còn t«n mã là ngña cái, dËch mã là ngña tr¡m, ch³ng qua l¥y chï t«n chï dËch ghép vÛi chï mã mà thôi, là phÕ thông, không ph£i là ·c biÇt, cho nên không gÍi là të °ãc, và không áng em vào të iÃn.

¤y v­y mà trong sÑ 20 cça t­p Hán ViÇt të iÃn n§y có nhiÁu chï không áng gÍi là të và không áng thu vào Të iÃn nh° cái ví då "t©n mã" và "dËch mã" ¥y.

¡i à nh°: vÁ chï h°u, iÁu thé 4: H°u mÙc sß; vÁ chï NÅ, iÁu thé 4: NÅ môn Hoàng ¿, Áu không ph£i là të, mà các Õng cing cé viÇc thu vào.

N¿u là Të iÃn mà thu vào nhïng chï nh° v­y thì gi¥y nào mà chéa cho h¿t, in m¥y m°¡i Ýi cho rÓi?

Tuy nhiên, m¥y iÁu ó ch°a dÑt m¥y, iÁu n§y mÛi là dÑt, mÛi là cñc dÑt!

VÁ chï H°u, iÁu thé 5, tôi xin chép y theo nguyên vn nh° v§y:

H°u sÑ hoang °Ýng ( O xe Rƒ U ¶¸äæð$ & ( * ª Ê Ì Î

>

D

F

à

â

&

(

ò

ô

DFîð*Jüþ$&DFHtvx

þ TVž®'¶¸ºîúþüôüôîôüàüÙüÎÀÎüÎüÎÀÎüÎüÎüÎüÎüÎüÎÀÎüÎüάŸÎ¬ŸÎüÎüÎüÎÀάŸ¬ÎÀÎh_[CJaJnHo(tH&h_[CJOJPJQJ^JaJnHtHh_[h_[6CJ]aJ h_[h_[CJaJ

h_[h_[h_[h_[5CJ0\aJ0

h_[0Jjh_[Uh_[:ìð& * Î

F

â

(

ô

Fðþ& Vj†¼Ú¢8-º-ööíöáááááááááááááááááááá

„ ¤$If'„ $$Ifa$ $$Ifa$*>ýþ$*,.02hjt„ÜìÖæü$2tz„Œ¨®„†Â⺼âè*.JhØÚ ¢6-8-F-N-¸-º-Þ-æ-è-ì-î-ò-ô-ø-ú-ü-îÚÏÚÏÁÏÚ'Ú'Ï°ÏÁÏÁÏÁÏÁÏÁÏÁÏÁÏÁÏ°ÏÁÏ°ÏÁÏÁÏÁÏÁÏ°Ï°Ï°ÏÁÏ°¢ÏÚ'Ú'Ú'Ú'h_[h_[5CJ\aJh_[h_[CJaJnHo(tHh_[h_[6CJ]aJ h_[h_[CJaJ&h_[CJOJPJQJ^JaJnHtH!h_[CJOJPJaJnHo(tH? ): SÑ tÑt rÙng lÛn. V°¡ng ào, Trang xuân: Cây ào bà V°¡ng, cây xuân ông Trang, sÑ tÑt rÙng lÛn (bài tång cça Dñc Tôn chúc bà Ch°¡ng hoàng h­u trong lúc låc tu§n ¡i khánh ti¿t, ý muÑn chúc cho sÑ bà °ãc rÙng lÛn lâu dài nh° cây ào bà V°¡ng và cây xuân ông Trang) (¡i Nam chính biên h­u phi liÇt truyÇn).

ThiÇt rõ ra là các ông biên t­p Hán ViÇt të iÃn b°Ûng quá, b­y quá, và dÑt quá!

Có Ýi nào ai l¡i c¯t ngh)a chï h°u sÑ là "sÑ tÑt" và chï hoang °Ýng là "rÙng lÛn" bao giÝ? Có sách nào, có të iÃn nào c¯t ngh)a chï hoang °Ýng là "rÙng lÛn", xin hÏi các ông?

Xin các ông chËu khó mà nghe tôi:

ó không ph£i là "h°u sÑ hoang °Ýng" nh° các ông Íc b­y âu, mà chính nó là "h°u sÕ hoang °Ýng".

H°u sÕ ngh)a là ëng kÃ. "V°¡ng ào Trang xuân h°u sÕ hoang °Ýng" ( ‹s Ch Šƒ ?i O xe Rƒ U ) ngh)a là: ëng kà chuyÇn hoang °Ýng nh° chuyÇn cây ào cça Tây V°¡ng M«u và cây xuân cça Trang Tí.

Giá phÏng các ông c¯t °ãc úng ngh)a nh° tôi, là iÁu n§y cing không áng em vào Të iÃn, vì nó không ph£i là të, huÑng chi các ông l¡i c¯t ngh)a b­y nïa!

Các ông qu£ là to gan dám c¯t ngh)a b­y mÙt câu vn cça vua Dñc Tôn(**) mà em in ra! ChÛ nào viÇn ô sát ß âu? ChÛ nào các quan ngñ sí ß âu?

Chúng tôi chÉ trích nh° v­y, các ông ch¯c không còn ch× nào cãi °ãc nïa, các ông s½ nói mÁm mÏng r±ng ó ch³ng qua là b£n th£o, còn ãi các nhà vn hÍc phç chính l¡i nïa.

Các ông nói ph£i! Chúng tôi ch³ng có trách nïa làm chi.

Song le, chúng tôi chÉ l¥y lòng ch¡n thành mà trách các quan Nam triÁu sao có chu©n ra m×i nm hai ngàn Óng b¡c à cho các ông v½ cua v½ còng nh° v­y? ê! TiÁn cé n, vi¿t b­y cé vi¿t rÓi thi¿u chi ng°Ýi phç chính!

Ng°Ýi An Nam ta të Nam chí B¯c chán bi¿t cái dÑt cça các ông biên t­p Hán ViÇt të iÃn bây giÝ, ch³ng d¥u làm chi; song các quan Nam triÁu n¿u còn muÑn giï thà diÇn cho triÁu ình ôi chút thì nên chú ý ¿n viÇc n§y, k»o ngo¡i quÑc ng°Ýi ta c°Ýi l¯m. Vì có l½ các ngài không thèm ngó ¿n t­p Hán ViÇt të iÃn, không hÁ bi¿t nó m·t ng¯n hay m·t dài, song chúng ta bi¿t r±ng các ông cÑ ¡o cho bÙ sách ¥y là quan hÇ l¯m, th°Ýng xem xét ¿n luôn.

C.D.

ng trong måc "Câu chuyÇn h±ng ngày"

ông Pháp thÝi báo, Sài Gòn, s.717 (8.5.1928)

-----------

* expression (ti¿ng Pháp): thành ngï, të tÕ cÑ Ënh;

** vua Dñc Tôn (úng ra là Dñc Tông) téc là NguyÅn Phúc Thì tñ HÓng Nh­m (1829-1883), lên ngôi Hoàng ¿ ¡i Nam vÛi niên hiÇu Tñ éc (1848-1883), khi m¥t °ãc ·t mi¿u hiÇu Dñc Tông.

HYPERLINK "http://www.viet-studies.org/Phankhoi/index.htm" Trß vÁ måc låc Trang Phan Khôi