CẶP PHẠM TRÙ NGUYÊN NHÂN VÀ KẾT QUẢ

1. Định nghĩa:

    - Nguyên nhân: Là một phạm trù triết học dùng để chỉ tương tác giữa những mặt trong sự vật, hiện tượng hay gữa các sự vật hiện tượng với nhau gây nên 1 biến đổi nhất định nào đó chẳng hạn sự tác động của dòng điện lên bóng đèn => sáng.

    - Kết quả: Là một phạm trù triết học dùng để chỉ những biến đổi được gây nên bởi tương tác giữa những mặt trong sự vật hiện tượng hay giữa các sự vật hiện tượng với nhau.

2. Mối quan hệ biện chứng giữa nguyên nhân và kết quả:

    - Nguyên nhân là cái sinh ra kết quả, cho nên nguyên nhân có trước, kết quả có sau. Tuy nhiên không phải mọi sự vật hiện tượng đều xảy ra theo trình tự trước sau, đều có quan hệ nhân quả với nhau.

    Để nguyên nhân sinh ra kết quả cần có những điều kiện khách quan cho nó, tổng hợp những điều kiện ấy gọi là hoàn cảnh. Tuy nhiên hoàn cảnh khác nguyên nhân vì nó không sinh ra kết quả. Ngoài ra, nguyên nhân còn được phân biệt với nguyên cớ, nguyên cớ chỉ là lý do chủ quan mà con người đưa ra để biện hộ cho một hành vi nào đó.

    - Cùng là một nguyên nhân có thể đồng thời có thể sản sinh ra nhiều kết quả khác nhau (chẳng hạn sự tác động của dây tóc lên bóng đèn ngoài tác dụng gây sáng còn toả nhiệt), và ngược lại cùng một kết quả lại có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau tác động đồng thời hoặc riêng rẽ gây nên. VD: Sự khủng hoảng kinh tế VN năn 80 xuất phát từ nguyên nhân khách quan, chủ quan.

    - Mọi hiện tượng xảy ra đều phải có nguyên nhân của nó, không một hiện tượng nào là không có nguyên nhân. Do đó mỗi 1 hiện tượng đều phải nằm trong một chuỗi dài vô tận các mối quan hệ nhân quả mà trong đó nó vừa là kết quả lại vừa là nguyên nhân.

    - Kết quả sau khi được sinh ra nếu tồn tại tương đối độc lập trước nguyên nhân đã sinh ra nó thì nó có thể tác động trở lại lên nguyên nhân ấy theo hướng thúc đẩy hoặc kìm hãm nguyên nhân.

3. Ý nghĩa, phương pháp luận:

    - Phải có thái độ khách quan trong việc nhận thức nguyên nhân của các hiện tượng, ta phải xuất phát từ bản thân sự vật để tìm ra nguyên nhân cho nó, phải căn cứ vào những hiện tượng có trước về mặt thời gian, phải căn cứ vào quan hệ sản sinh.

    - Muốn loại bỏ một kết quả không mong muốn thì phải loại bỏ chính nguyên nhân đã sinh ra nó.

            - Phải biết vận dụng sự tác động trở lại của kết quả lên nguyên nhân qua đó thúc đẩy quá trình phát triển của sự vật.