a, Những giá trị lịch sử của tư tưởng XHCN trước Mác:

*, Trong một giai đoạn lịch sử tương đối dài, với những tư tưởng và bằng những hoạt động của ḿnh, các nhà tư tưởng XHCN trước Mác đă góp phần thức tỉnh tinh thần đấu tranh của quần chúng lao khổ và thúc đẩy lịch sử tiến lên. Đặc biệt tư tưởng XHCN trước Mác có giá trị nhân đạo, muốn giải phóng cho quần chúng lao

động và đấu tranh giành quyền b́nh đẳng cho họ. Tiêu biểu là tư tưởng XHCN đầu thế kỷ XIX của Xanh-xi-mông, Phu-rê và ô-oen được Mác và Ănghen thừa nhận là một trong ba nguồn gốc lư luận của học thuyết mà các ông xây dựng và là tiền đề tư tưởng của CNXHKH.

*, Các nhà tư tưởng XHCN trước Mác ở mức độ khác nhau đă lên án, phê phán

CNTB một cách sâu sắc ngay từ khi nó mới ra đời. Họ đă phần nào nói lên tiếng nói của những người lao khổ, bênh vực họ trước t́nh trạng bị đối xử bất công và bị áp bức trong XH. XHTB từ khi ra đời đă được các nhà tư tưởng XHCN miên tả như hiện tượng "cừu ăn thịt người", "bệnh dịch nguy hiểm","xă hội lộn ngược". Do đó, theo các nhà không tưởng, XHTB cần phải được loại bỏ và thay thế bằng XH khác.

*, Các nhà tư tưởng CNXH trước Mác đă nêu nhiều luận điểm có giá trị, nhiều dự đoán tài t́nh về sự phát triển của XH về một XH tương lai tốt đẹp hơn mà sau này các nhà sáng lập và CNXHKH đă kế thừa một các có phê phán và luận chứng trên cơ sở khoa học.

b, Những hạn chế lịch sử của tư tưởng XHCN trước Mác:

*, Các nhà tư tưởng XHCN trước Mác phê phán CNTB đă gây ra t́nh trạng bất công nhưng họ chưa khám phá ra bản chất và quy luật vận động của XHTB, không

giải thích đúng được nguyên nhân chủ yếu dẫn tới áp bức bóc lột, bất công, nghèo

đói... là do chế độ tư hữu tạo ra.

*, Các nhà tư tưởng XHCN trước Mác chưa phát hiện được lượng lượng XH đang phát triển trong ḷng XHTB có lợi ích mâu thuẫn đối kháng với lợi ích của giai cấp tư sản, có khả năng cải tạo XH bất công để xây dựng một XH mới tốt đẹp hơn CNTB. Lực lượng đó chính là giai cấp công nhân hiện đại.

*, Các nhà tư tưởng XHCN trước Mác chưa ai tự đặt ḿnh vào vị trí người đại diện cho lợi ích của giai cấp công nhân và quần chúng lao động nghèo khổ để đấu tranh giải phóng họ mà luôn đứng trên lập trường của giai cấp, tầng lớp trên. Họ không gắn học thuyết của ḿnh với phong trào đấu tranh của quần chúng.

*, Các nhà tư tưởng XHCN trước Mác đứng trên quan điểm duy tâm để cải tạo XH. Họ muốn xây dựng một XH tốt đẹp nhưng bằng con đường cải cách dần dần, bằng những đề nghị với giai cấp TS chứ không phải bằng con đường đấu tranh giai cấp và cách mạng XH. Đó là con đường cải lương nửa vời và không tưởng.

*, Các nhà tư tưởng XHCN trước Mác không thể tự giải thoát ḿnh khỏi ṿng không tưởng. Ngay cả những luận điểm đúng đắn nhất do các nhà không tưởng nêu ra cũng mới chỉ là những dự đoán và ḷng mong muốn nhân đạo chưa được luận chứng bởi một cơ sở khoa học và thực tiễn nào.

=> Chính từ những hạn chế ấy mà các tư tưởng trước về CNXH trước Mác được gọi là CNXH không tưởng.