Câu 11: - Khái niệm, nguyên tắc và nội dung của Bộ luật Lao động năm 1994 được sửa đổi, bổ sụng năm 2002?

a. Khái niệm

Luật lao động là tổng thể những quy phạm pháp luật do nhà nước ban hành, điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh giữa người lao động (LĐ) làm công ăn lương và người sử dụng lao động (SDLĐ) thuộc mọi thành phần kinh tế.

b. Các nguyên tắc cơ bản của luật lao động:

- Nguyên tắc tự do lựa chọn việc làm, nơi làm việc và tự do thuê mướn, sư dụng lao động

- Nguyên tắc trả lương hoặc trả công theo năng xuất, chất lượng, hiệu quả công việc

- Nguyên tắc thực hiện chế độ bảo hộ lao động toàn diện

- Nguyên tắc được nghỉ ngơi theo chế độ hưởng lương

- Nguyên tắc được hưởng bảo hiểm xã hội, phúc lợi xã hội và các quyền lợi khác

- Nguyên tắc tôn trọng quyền tự do liên kết, lập hội của người lao động và người SDLĐ

--------------------------nội dung------------------

1. Quyền và nghĩa vụ của người LĐ, người SDLĐ

a. Khái niệm người LĐ và người SDLĐ:

- Người LĐ là người ít nhất đủ 15 tuổi, có khả năng lao động và có giao kết hợp đồng lao động.

- Người SDLĐ là doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân có thuê mướn, sử dụng và trả công lao động (nếu là cá nhân thì ít nhất phải đủ 18 tuổi).

b. Quyền và nghĩa vụ của người LĐ:

 Người LĐ có các quyền sau:

- Có quyền làm việc, tự do lựa chọn việc làm và nghề nghiệp, học nghề và nâng cao trình độ nghề nghiệp, không bị phân biệt đối xử về giới tính, dân tộc, thành phần xã hội, tín ngưỡng, tôn giáo.

- Người LĐ được trả lương trên cơ sở thoả thuận với người sử dụng lao động nhưng không thấp hơn mức lương tối thiểu do Nhà nước quy định và theo năng suất, chất lượng, hiệu quả công việc.

- Người LĐ được bảo hộ lao động, làm việc trong những điều kiện bảo đảm về an toàn lao động, vệ sinh lao động; nghỉ theo chế độ, nghỉ hàng năm có lương và được bảo hiểm xã hội theo quy định của pháp luật. Nhà nước quy định chế độ lao động và chính sách xã hội nhằm bảo vệ lao động nữ và các loại lao động có đặc điểm riêng.

- Người lao động có quyền thành lập, gia nhập, hoạt động công đoàn theo Luật công đoàn để bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.

- Người LĐ được hưởng phúc lợi tập thể, tham gia quản lý doanh nghiệp theo nội quy của doanh nghiệp và quy định của pháp luật.

- Người LĐ có quyền đình công theo quy định của pháp luật.

 Người LĐ có nghĩa vụ:

- Người LĐ có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng lao động, thoả ước lao động tập thể

- Người LĐ phải chấp hành kỷ luật lao động, nội quy lao động và tuân theo sự điều hành hợp pháp của người sử dụng lao động.

c. Quyền và nghĩa vụ của người SDLĐ:

 Người SDLĐ có các quyền sau:

- Người SDLĐ có quyền tuyển chọn lao động, bố trí, điều hành lao động theo nhu cầu sản xuất, kinh doanh

- Có quyền khen thưởng và xử lý các vi phạm kỷ luật lao động theo quy định của pháp luật lao động

- Người SDLĐ có quyền cử đại diện để thương lượng, ký kết thoả ước lao động tập thể trong doanh nghiệp hoặc thoả ước lao động tập thể ngành.

 Người SDLĐ có các nghĩa vụ:

- Người sử dụng lao động có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng lao động, thoả ước lao động tập thể và những thoả thuận khác với người lao động

- Người SDLĐ có trách nhiệm cộng tác với công đoàn bàn bạc các vấn đề về quan hệ lao động, cải thiện đời sống vật chất và tinh thần của người lao động.

- Người SDLĐ phải tôn trọng danh dự, nhân phẩm và đối sử đúng đắn với người lao động

- Cấm ngược đãi người lao động; cấm cưỡng bức người lao động dưới bất kỳ hình thức nào.

2. Hợp đồng lao động:

 Khái niệm: Hợp đồng lao động là sự thỏa thuận giữa người LĐ và người SDLĐ về việc làm có trả công, điều kiện lao động, quyền và nghĩa vụ của mỗi bên trong quan hệ lao động (Điều 26 BLLĐ)

 Hình thức của hợp đồng lao động:

- Có thể bằng văn bản hoặc bằng miệng

- Hợp đồng lao động bằng miệng phải tuân thủ các quy định của luật lao động và chỉ áp dụng đối với một số loại hợp đồng nhất định như những công việc có tính chất tạm thời mà thời hạn dưới 3 tháng hoặc hợp đồng lao động giúp việc gia đình.

 Phân loại hợp đồng lao động:

Hợp đồng lao động được phân loại theo thời hạn. Theo đó có 3 loại hợp đồng lao động:

- Hợp đồng lao động không xác định thời hạn

- Hợp đồng lao động xác định thời hạn từ 12 tháng đến 36 tháng

- Hợp đồng lao động theo mùa vụ hoặc theo một công việc nhất định có thời hạn dưới 1 năm

 Nội dung hợp đồng lao động:

Nội dung hợp đồng lao động do các bên thỏa thuận, cơ bản có những nội dung sau:

- Công việc phải làm

- Thời gian lam việc

- Thời gian nghỉ ngơi

- Tiền lương

- Địa điểm làm việc

- Thời hạn hợp đồng

- Điều kiện về an toàn lao động, vệ sinh lao động

- Bảo hiểm xã hội đối với người lao động

 Ký kết hợp đồng lao động:

- Hợp đồng lao động được ký kết trực tiếp giữa người LĐ với người SDLĐ

- Hợp đồng lao động cũng có thể được ký kết giữa người SDLĐ với người được ủy quyền hợp pháp thay mặt cho nhóm người lao động

- Người LĐ có quyền ký kết nhiều hợp đồng lao động nhưng phải thực hiện đầy đủ nghĩa vụ trong các hợp đồng đã ký kết.

 Chấm dứt hợp đồng lao động:

- Hợp đồng lao động chấm dứt khi hết thời hạn mà các bên không gia hạn hợp đồng. Các bên phải hoàn thành quyền và nghĩa vụ với nhau theo hợp đồng

- Hợp đồng lao động chấm dứt do người lao động đơn phương chấm dứt hợp đồng:

+ Đối với hợp đồng lao động không xác định thời hạn, người LĐ có quyền đơn phương chấm dứt hợp đồng bất cứ lúc nào nhưng phải báo trước cho người SDLĐ ít nhất 45 ngày.

+ Đối với 2 loại hợp đồng xác định thời hạn, khi chấm dứt hợp đồng trước thời hạn phải có 1 trong các lí do sau: không được bố trí đúng công việc, địa điểm làm việc hoặc không được đảm bảo các điều kiện làm việc đã thỏa thuận trong hợp đồng (Khoản 1 Điều 37)

- Hợp đồng lao động chấm dứt khi người SDLĐ đơn phương chấm dứt hợp đồng: Người SDLĐ chỉ được đơn phương chấm dứt hợp đồng khi có 1 trong các lí do sau:

+ Người LĐ thường xuyên không hoàn thành công việc theo hợp đồng

+ Do thiên tai, địch họa hoặc các lí do bất khả kháng khác mà người SDLĐ đã cố gắng khắc phục nhưng vẫn phải thu hẹp sản xuất, giảm số lao động

+ Doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức chấm dứt hoạt động

Người SDLĐ phải báo trước cho người LĐ

 Trợ cấp thôi việc:

Khi chấm dứt hợp đồng lao động (trừ truờng hợp chấm dứt do hết hạn hợp đồng), người lao động được hưởng trợ cấp thôi việc, cứ mỗi năm làm việc là ½ tháng lương + trợ cấp (nếu có)

3. Tiền lương:

- Tiền lương của người LĐ do hai bên thỏa thuận trong hợp đồng lao động và được trả theo năng xuất, chất lượng, hiệu quả công việc.

- Mức lương của người lao động không được thấp hơn mức lương tối thiểu do nhà nước quy định

- Hình thức trả lương do người SDLĐ lựa chọn theo:

+ Thời gian (giờ, ngày, tuần, tháng)

+ Theo sản phẩm

+ Theo khoán

- Người lao động được trả lương trực tiếp, đầy đủ, đúng thời hạn tại nơi làm việc

- Tiền lương làm thêm giờ phải được trả cao hơn, tối thiểu theo mức quy định của nhà nước (ví dụ: giờ làm thêm ngày thường phải được trả lương ít nhất bằng 150% luơng giờ làm việc bình thường, giờ làm thêm vào ngày nghỉ hàng tuần phải được trả lương ít nhất bằng 200% lương giờ làm việc bình thường.v.v...)

- Ngoài ra, người LĐ được hưởng các chế độ phụ cấp, tiền thưởng, nâng bậc lương và các chế độ khuyến khích khác.

4. Thời giờ làm việc và thời giờ nghỉ ngơi:

a. Thời giờ làm việc:

- Trong điều kiện lao động bình thường, thời giờ làm việc không quá 8 giờ trong một ngày hoặc 48 giờ trong một tuần

- Trong điều kiện làm việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thời giờ làm việc hàng ngày được rút ngắn từ một đến hai giờ

- Thời giờ làm thêm: hai bên có thể thỏa thuận về việc làm thêm giờ nhưng không quá 4 giờ trong 1 ngày hoặc quá 200 giờ trong 1 năm

b. Thời giờ nghỉ ngơi:

- Mỗi tuần người lao động được nghỉ ít nhất một ngày

- Người lao động được nghỉ làm việc, hưởng nguyên lương những ngày lễ, tết do nhà nước quy định (Tết dương lịch, Tết âm lịch, ngày giỗ tổ Hùng Vương, ngày Chiến thắng 30 tháng 4, ngày Quốc tế lao động, ngày Quốc khánh)

- Ngoài ra, người LĐ có 12 tháng làm việc tại một doanh nghiệp hoặc với một người SDLĐ thì được nghỉ hàng năm, hưởng nguyên lương theo quy định:

+ 12 ngày làm việc, đối với người làm công việc trong điều kiện bình thường

+ 14 ngày làm việc, đối với người làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm việc ở những nơi có điều kiện sinh sống khắc nghiệt và đối với người dưới 18 tuổi

+ 16 ngày làm việc, đối với người làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; người làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm ở những nơi có điều kiện sinh sống khắc nghiệt.

5. Kỷ luật lao động và trách nhiệm vật chất:

a. Kỷ luật lao động:

 Khái niệm:

- Kỷ luật lao động là những quy định về việc tuân theo thời gian, công nghệ và điều hành sản xuất - kinh doanh thể hiện trong nội quy lao động.

- Nội quy lao động không được trái với pháp luật lao động và các pháp luật khác. Doanh nghiệp sử dụng từ 10 lao động trở lên phải có nội quy lao động bằng văn bản.

 Các hình thức kỷ luật lao động:

- Khiển trách

- Chuyển làm công việc khác có mức lương thấp hơn trong thời hạn tối đa 6 tháng.

- Sa thải: hình thức sa thải chỉ được áp dụng trong những trường hợp sau:

+ Người lao động có hành vi trộm cắp, tham ô, tiết lộ bí mật công nghệ - kinh doanh, hoặc có hành vi khác gây thiệt hại nghiêm trọng về tài sản, lợi ích của doanh nghiệp.

+ Người kỷ luật bị xử lý kỷ luật chuyển làm công việc khác tái phạm trong thời gian chưa xóa kỷ luật.

+ Người lao động tự ý bỏ việc 7 ngày trong một tháng hoặc 20 ngày trong một năm mà không có lý do chính đáng.

Sau khi sa thải người lao động, người sử dụng lao động phải báo cho sở thương binh lao động xã hội thành phố biết.

b. Trách nhiệm vật chất:

- Người lao động làm hỏng dụng cụ, thiết bị hoặc có hành vi khác gây thiệt hại cho tài sản của doanh nghiệp thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật. Nếu gây thiệt hại không nghiêm trọng do sơ suất thì phải bồi thường thiệt hại nhiều nhất là 3 tháng lương và trừ khấu dần vào lương

- Người lao động làm mất dụng cụ, thiết bị, làm mất các tài sản khác do doanh nghiệp giao hoặc tiêu hao vật tư quá định mức cho phép thì tuỳ trường hợp phải bồi thường thiệt hại một phần hay toàn bộ theo thời giá thị trường; trong trường hợp bất khả kháng thì không phải bồi thường.