Câu 18. Địa tô TBCN

Trong đời sống thực tế của chủ nghĩa tư bản ,giá trị thặng dư chuyễn hóa và biểu hiện thành lợi nhuận công nghiệp, lợi nhuận thương nghiệp, lợi nhuận ngân hàng, lội tức cho vay và địa tô tư bản chủ nghĩa.

Địa tô tư bản chủ nghĩa là phần giá trị thặng dư còn lại sau khi đã khấu trừ đi phần lợi nhuận bình quân mà nhà tư bản kinh doanh nông nghiệp phải nạp cho địa chủ, ký hiệu bằng chữ R.

Địa tô tư bản chủ nghĩa có những hình thức sau đây:

+ Địa tô chênh lệch là phần lợi nhuận siêu nghạch vượt quá lợi nhuận bình quân thu được trên những ruộng đất có điều kiện sản xuất thuận lợi so với ruộng đất có điều kiện sản xuất xấu nhất.

Địa tô chênh lệch có hai loại : địa tô chênh lệch một và hai.

Địa tô chênh lệch một là địa tô thu được trên những ruộng đất có độ màu mỡ tốt, trung bình và vị trí gần thị trường hay đường giao thông.

Địa tô chênh lệch hai là địa tô thu được gắn với thâm canh tăng năng suất, là kết quả của tư bản đầu tư trên cùng một đơn vị diện tích đất canh tác.

Trong thời gian hợp đồng thuê đất, lợi nhuận siêu nghạch do đầu tư thâm canh đem lại thuộc về tư bản kinh doanh nông nghiệp. Khi hết thời hạn hợp đồng thuê đất, địa chủ tìm cách nâng giá cho thuê đất để thu địa tô chênh lệch II

+ Địa tô tuyệt đối là lợi nhuận siêu nghạch dôi ra ngoài lợi nhuận bình quân, được hình thành do cấu tạo hữu cơ của tư bản trong nông nghiệp thấp hơn trong công nghiệp mà mọi tư bản kinh doanh nông nghiệp đều phải nạp cho địa chủ dù ruộng đất tốt hay xấu, xa hay gần.

Trong chủ nghĩa tư bản, nông nghiệp thường lạc hậu hơn công nghiệp về mặt kỹ thuật, vì thế cấu tạo hữu cơ của tư bản trong nông nghiệp thấp hơn trong công nghiệp. Điều này dẫn đến: nếu tỷ suất giá trị thặng dư ngang nhau, thì một số vốn đầu tư như nhau sẽ sinh ra trong nông nghiệp giá trị thặng dư nhiều hơn trong công nghiệp.

Thí dụ: có hai tư bản nông nghiệp và công nghiệp đều đầu tư là 100, cấu tạo hữu cơ của tư bản công nghiệp là 4/1, của nông nghiệp là 3/2. Giả định m’=100% thì giá trị sản phẩm được tạo ra trong từng lĩnh vực là:

Trong công nghiệp: 80c+20v+20m =120

Trong nông nghiệp: 60c+40v+40m =140

Giá trị thặng dư trong công nghiệp là 20, còn trong nông nghiệp là 40. Tuy nhiên, nhà tư bản kinh doanh nông nghiệp chỉ được hưởng 20 giá trị thặng dư dưới hình thái lợi nhuận bình quân, còn 20 chuyển thành địa tô tuyệt đối cho địa chủ.

+ Địa tô độc quyền là hình thức địa tô đặc biệt trong chủ nghĩa tư bản. Nó tồn tại tong nông nghiệp, công nghiệp và thành thị.

Lý luận địa tô không chỉ vạch rõ bản chất quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa trong nông nghiệp mà còn là cơ sở khoa học cho Đảng và Nhà nước xây dựng chính sách nông nghiệp một cách khoa học, là cơ sở để giao khoán ruộng đất lâu dài cho nông dân, khuyến khích họ đầu tư thâm canh ruộng đất