1.Tình hình thế giới và trong nước:

a) Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ:

Ngày 1/9/1939, phát xít Đức tấn công Ba Lan. Hai ngày sau Anh, Pháp tuyên chiến với Đức. Chiến tranh thế giới thứ hai bùng nổ. Phát xít Đức lần lượt chiếm các nước châu Âu. Đế quốc Pháp lao vào vòng chiến. Chính phủ Pháp đã thi hành biện pháp đàn áp lực lượng dân chủ ở trong nước và phong trào cách  mạng ở thuộc địa. Mặt trận nhân dân Pháp tan vỡ. Đảng cộng sản Pháp bị đặt ra ngoài vòng pháp luật. Tháng 6/1940, Đức  tấn  công  Pháp.  Chính  phủ  Pháp đầu hàng Đức.  Ngày 22/6/1941, quân phát xít Đức tấn công Liên Xô. Từ khi phát xít Đức xâm lược Liên Xô, tính chất chiến tranh đế quốc chuyển thành chiến tranh  giữa các lực lượng dân chủ do Liên Xô làm trụ cột với các lực lượng phát xít do Đức cầm đầu.

b) Tình hình trong nước:

Chiến  tranh  thế  giới  thứ  hai đã  ảnh hưởng  mạnh  mẽ  và  trực  tiếp đến Đông Dương và Việt  Nam.  Ngày  28/9/1939,  Toàn  quyền Đông Dương ra nghị  định  cấm tuyên truyền cộng sản, cấm lưu hành, tàng trữ tài  liệu cộng sản, đặt Đảng cộng sản Đông Dương ra ngoài vòng  pháp  luật,  giải  tán  các  hội  ái  hữu,  nghiệp đoàn và tịch thu tài sản của các tổ chức đó, đóng cửa các tờ báo và nhà xuất bản, cấm hội họp và tụ tập đông người. Trong thực tế, ở Việt Nam và Đông Dương, thực dân Pháp đã thi hành chính sách thời chiến rất trắng trợn. Chúng phát xít hóa bộ máy thống trị, thẳng tay đàn áp phong  trào  cách  mạng  của  nhân  dân,  tập  trung  lực lượng đánh vào Đảng  cộng  sản Đông Dương. Hàng ngàn cuộc khám xét bất ngờ diễn ra khắp nơi. Một số quyền tự do, dân  chủ  đã  giành  được  trong  thời  kỳ  1936  –  1939  bị  thủ  tiêu.  Chúng  ban  bố  lệnh tổng động viên, thực hiện chính sách “kinh tế chỉ huy” nhằm tăng cường vơ vét sức người, sức của để phục vụ chiến tranh của đế quốc. Hơn 7 vạn thanh niên bị bắt sang Pháp để làm bia đỡ đạn. Lợi dụng lúc Pháp thua Đức, ngày 22/9/1940, phát xít Nhật tiến vào Lạng Sơn và đổ bộ  vào  Hải  Phòng. Ngày 23/9/1940, tại  Hà Nội, Pháp ký  hiệp định đầu  hàng Nhật.  Từ  đó, nhân dân chịu  cảnh  một  cổ  2  tròng  áp  bức,  bóc  lột  của  Pháp  -  Nhật. Mâu thuẫn giữa dân tộc ta với đế quốc, phát xít Pháp - Nhật trở nên gay gắt hơn bao giờ hết.

2. Nội dung chủ trương chuyển hướng chỉ đạo chiến lược:

Kể  từ  khi  chiến  tranh  thế  giới  thứ  II  bùng  nổ,  Ban  chấp hành Trung ương Đảng họp hội nghị lần thứ 6 (11/1939), hội nghị lần thứ 7 (11/1940) và hội nghị lần thứ  8 (5/1941). Trên cơ sở  khẳng định  khả  năng diễn  biến  của  chiến  tranh  thế  giới thứ  II và căn cứ  vào  tình  hình  cụ  thể  ở  trong nước,  Ban  chấp hành Trung ương đã quyết định chuyển hướng chỉ đạo chiến lược như sau:

-  Một là, đưa nhiệm vụ giải phóng dân tộc lên hàng đầu. Ban chấp hành Trung ương nêu rõ mâu thuẫn chủ yếu ở nước ta đòi hỏi phải được giải quyết cấp bách là mâu thuẫn giữa dân tộc ta với bọn đế quốc, phát xít Pháp -  Nhật.  Bởi  “trong  lúc  này  nếu  không  giải  quyết được  vấn đề  dân  tộc  giải  phóng, không đòi được độc lập, tự do cho toàn thể dân tộc, thì chẳng những toàn thể quốc gia  dân  tộc  còn  chịu  mãi  kiếp  ngựa  trâu,  mà  quyền  lợi  của  bộ  phận,  giai  cấp đến vạn năm cũng không đòi lại được”. Để tập trung cho  nhiệm  vụ  hàng đầu của  cách  mạng  lúc  này, Ban chấp  hành Trung ương quyết định tạm gác lại khẩu hiệu “đánh đổ địa chủ, chia ruộng đất cho dân cày” thay bằng khẩu hiệu “Tịch thu ruộng đất của bọn đế quốc và Việt gian cho dân cày nghèo”, “chia lại ruộng đất công cho công bằng và giảm tô, giảm tức”…

-  Hai là, quyết định thành lập Mặt trận Việt Minh để đoàn kết, tập hợp lực lượng cách mạng nhằm mục tiêu giải phóng dân tộc. Để  tập  hợp  lực lượng  cách  mạng đông đảo  trong  cả  nước,  Ban  chấp  hành Trung ương quyết định thành  lập Mặt trận Việt Nam độc  lập đồng  minh  (gọi tắt  là Việt Minh) thay cho Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông Dương; đổi tên các Hội phản đế thành Hội cứu quốc (Công nhân cứu quốc, Nông dân cứu quốc, Thanh niên cứu quốc, Phụ nữ cứu quốc, Phụ lão cứu quốc, Thiếu niên cứu quốc…) để vận động, thu  hút  mọi người dân yêu nước, không phân biệt thành phần,  lứa tuổi, đoàn kết bên nhau, đặng cứu Tổ quốc, cứu giống nòi.

-  Ba là, quyết định xúc tiến chuẩn bị khởi nghĩa vũ trang là nhiệm vụ trung tâm của Đảng và nhân dân trong giai đoạn hiện tại. Để đưa cuộc khởi nghĩa vũ trang đến thắng lợi, cần phải ra sức phát triển lực lượng cách  mạng, bao  gồm  lực lượng chính trị  và  lực lượng  vũ trang, xúc tiến  xây dựng căn cứ địa cách  mạng. Ban chấp hành Trung ương chỉ rõ việc “chuẩn bị khởi nghĩa là  nhiệm  vụ  trung  tâm  của Đảng ta và nhân dân trong giai đọan  hiện  tại”. Trung ương quyết định duy trì  lực lượng  du kích Bắc Sơn và chủ  trương thành lập những đội du kích hoạt động phân tán, dùng hình thức vũ trang vừa chiến đấu chống địch, bảo vệ nhân dân, vừa phát triển cơ sở cách mạng, tiến tới thành lập khu căn cứ, lấy vùng Bắc Sơn, Vũ Nhai làm trung tâm. Ban chấp hành Trung ương xác định phương châm và hình thái khởi nghĩa ở nước ta: “Phải luôn luôn chuẩn bị một lực lượng sẵn sàng, nhằm vào cơ hội thuận tiên hơn cả  mà đánh lại  quân  thù…  với  lực lượng  sẵn  có,  ta  có  thể  lãnh  đạo  một cuộc khởi nghĩa từng phần trong từng địa phương cũng có thể giành sự thắng lợi mà mở đường cho một cuộc tổng khởi nghĩa to lớn”. Ban  chấp hành Trung ương còn  đặc  biệt  chú  trọng  công  tác  xây  dựng Đảng nhằm nâng cao năng lực tổ chức và lãnh đạo của Đảng, đồng thời chú trọng gấp rút đào tạo  cán  bộ,  cán  bộ  lãnh đạo,  cán  bộ  công  vận,  nông  vận,  binh  vận,  quân  sự  và đẩy mạnh công tác vận động quần chúng.