Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản của sản xuất và trao đổi hàng hoá, ở đâu có sản xuất và trao đổi hàng hoá thì ở đó có sự tồn tại và phát huy tác dụng của quy luật giá trị.

v Nội dung của quy luật giá trị.

-                 Quy luật giá trị là quy luật kinh tế cơ bản của sản xuất và trao đổi hàng hoá. ở đâu có sản xuất và trao đổi hàng hoá thì ở đó có quy luật giá trị hoạt động khách quan, không lệ thuộc vào ý muốn của con người. Đặc điểm hoạt động của nó cũng có khác biệt giữa các phương thức sản xuất, tuỳ thuộc vào quan hệ sản xuất thống trị.

-                 Sự vận động của giá trị thông qua sự vận động của giá cả hàng hoá , phụ thuộc vào giá trị hàng hoá và sức mạnh của đồng tiền . Vì giá trị là cơ sở của giá cả , còn giá cả là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị nên trước hết giá cả phụ thuộc vào giá trị . Hàng hoá nào nhiều giá trị thì hàng hoá đó có giá cả cao và ngược lại .

-                 Quy luật giá trị yêu cầu sản xuất và trao đổi hàng hoá phải dựa trên cơ sở hao phí lao động xã hội cần thiết .

-                 Trong sản xuất , quy luật giá  trị buộc người sản xuất phải làm sao cho mức hao phí lao động của mình phải phù hợp với mức hao phí lao động xã hội cần thiết , có như vậy họ mới có thể tồn tại được . Còn trong trao đổi hay lưu thông phải thực hiện theo nguyên tắc ngang giá : Hai hàng hoá trao đổi khi cùng kết tinh  một lượng lao động như nhau  , hoặc trao đổi  , mua bán hàng hoá phải thực hiện với giá cả bằng giá trị .

-                 Cơ chế tác động của quy luật giá trị  được thực hiện cả trong trường hợp giá cả bằng giá trị , cả trong trường hợp  giá cả lên xuống  quanh giá trị . thông qua sự vận động của cơ chế thị trường  mà quy luật giá trị phát huy tác dụng.

v  Tác dụng của quy luật giá trị

·                Góp phần điều tiết sản xuất , lưu thông và tiêu dùng hàng hoá

-                 Điều tiết sản xuất : các nhà sản xuất thường đầu tư hay chuyển hướng  đầu tư vào ngành có điều kiện sản xuất thuận lợi , dễ dàng có được giá trị cá biệt thấp , có sự chênh lệch giũa giá tri cá biệt với giá trị . Từ đó , các yếu tố sản xuất sẽ chuyển dịch đến những ngành thu được nhiều lợi nhuận, quy mô sản xuất sẽ được điều chỉnh, mở rộng , còn các ngành thua lỗ hoặc thu được ít lợi nhuận sẽ thu hẹp sản xuất . Sự điều tiết như vậy nói chung là cần thiết , mang lại hiệu quả kinh tế , bởi vì những ngành đó thường là những ngành mà xã hội có nhu cầu cao . Nhưng trong một số trường hợp thì ngược lại cho thấy mặc hạn chế của sự điều tiết này , cho thấy sự mâu thuẫn  giữa lao động cá biệt và lao động xã hội .

-                 Điều tiết lưu thông :

+  Quy luật giá trị khiến cho hàng hoá có xu hướng chuyển dịch từ nơi có giá trị hay giá cả thấp đến nơi có giá trị hay giá cả cao.

+ Đây là tác dụng của quy luật ở khâu trao đổi  , trong quá trình tái sản xuất thì sự điều tiết này cón lợi, bởi vì đó là sự điều tiết từ nơi cò ngu cầu thấp đến nơi có nhu cầu cao, giúp phân phối hợp lý các nguồn hàng giữa các vùng kinh tế ,giúp cân đối giữa cung và cầu các loại hàng hoá  trong nền kinh tế .

-                 Điều tiết tiêu dùng : Đây là tác dụng của quy luật ở khâu tiêu dùng trong quá trình tái sản xuất . Nói chung những mặt hàng có giá cả cao sẽ ít được tiêu dùng , những mặt hàng có giá cả thấp sẽ được tiêu dùng nhiều hơn .

·                     Thúc đấy cải tiến khoa học kĩ thuật, tăng năng suất lao động và nâng cao lực lượng sản xuất:

-                 Các hàng hoá sản xuất ra trong những điều kiện khác nhau do đó có mức hao phí lao động cá biệt khác nhau , nhung trên thị trường thì các hàng hoá được trao đổi theo mức hao phí lao động xã hội cần thiết thì sẽ thu được nhiều lãi và càng thấp hơn thì sẽ càng ít lãi  .Điều đó kích thích người sản xuất hàng hoá cải tiến kĩ thuật , hợp lý hoá sản xuất , cải tiến tổ chức quản lý , thực hiện tiết kiệm nhằm tăng năng suất lao động , hạ chi phí sản xuất .

-                 Sự cạnh tranh càng làm cho quá trình này diễn ra mạnh mẽ hơn . Nếu người sản xuất nào cũng như vậy thì cuối cùng năng suất lao động sẽ không ngừng tăng lên , chi phí sản xuất không ngừng giảm xuống.

·                   Phân hoá sản xuất thành giàu , nghèo.

-                 Những người sản xuất hàng hoá nào có mức hao phí lao động cá biệt thấp hơn mức hao phí lao động xã hội  cần thiết nhưng lại bán hàng hoá theo mức hao phí xã hội cần thiết nên họ sẽ thu được nhiều lợi nhuận và mua sắm thêm được nhiều tư liệu sản xuất , mở rộng sản xuất kinh doanh thuê nhiều lao động làm việc và họ trở thành người giàu.

-                 Ngược lại , những người sản xuất ra hàng hoá có mức hao phí lao động cá biệt hơn hao phí mức lao động xã hội  cần thiết thì khi bán hàng sẽ bị thua lỗ , dẫn đến phá sản , trở thành người làm thuê và trở thành người nghèo.

-                 Đây cũng là một trong những nguyên nhân làm xuất hiện quan hệ sản xuất tư bản chủ nghĩa , là cơ sở ra đời của CNTB trong lịch sử .

ð Như vậy , quy luật giá trị vừa có tác dụng tích cực vừa có tác dụng tiêu cực. Do đó, đồng thời với việc thúc đẩy và sản xuất hàng hoá phát triển , nhà nước cần có những biện pháp để phát huy tính tích cực , hạn chế tính tiêu cực của nó , đặc biệt là trong điều kiện nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần  theo định hướng XHCN của nước ta hiện nay: .

Mác từng khẳng định ở đâu có kinh tế sản xuất thì ở đó có quy luật giá trị. Hiện nay nền kinh tế nước ta đang trong giai đoạn hình thành và phát triển cơ chế thị trường cho nên việc vận dụng quy luật giá trị là một điều tất yếu không tránh khỏi. Nền kinh tế Việt Nam đã trải qua nhiều giai đoạn khác nhau, quy luật giá trị lại được phát hiện và áp dụng theo nhiều cách rất phong phú và đa dạng phù hợp với đặc điểm của từng thời kì.

Trong quá trình phát triển kinh tế tiến lên chủ nghĩa xã hội, nền kinh tế Việt Nam đã đạt được những tháng lợi bước đầu hết sức to lớn không chỉ biểu hiện ở những con số phản ánh quá trình tăng trưởng mà còn thể hiện ở sự khắc phục được sự tách rời người lao động khỏi tư liệu sản xuất nên đảm bảo được tính tập thể của việc tổ chức nền sản xuất xã hội. Đó là biết vận dụng chức năng tổ chức xã hội của quy luật giá trị. Bên cạnh đó do biết kết hợp giữa lợi ích của cá nhân với lợi ích kinh tế của tập thể và toàn xã hội nên việc thực hiện công bằng xã hội kích thích nỗ lực nâng cao hiệu quả kinh tế và chất lượng công tác…đời sống của nhân dân tiếp tục được cải thiện và nâng cao. Tuy nhiên bên cạnh những thành công còn tồn tại những mặt hạn chế: đó là sự vận dụng rập khuôn những quy luật kinh tế, đôi khi cách nhìn nhận vấn đề còn lúng túng, quẩn quanh. Nền kinh tế nước ta vẫn còn mang nặng dấu ấn của nền kinh tế nông nghiệp lạc hậu và chưa thực hiện tốt cần kiệm trong sản xuất, tiết kiệm trong tiêu dung. Tóm lại sự vận dụng quy luật gái trị vào nền kinh tế Việt Nam tuy còn có nhiều sơ suất nhưng cũng đạt được những hiệu quả nhất định, để không còn gặp khó khăn thì ta cần có sự sang tạo bên cạnh kế thừa để phù hợp với hoàn cảnh và điều kiện của nên kinh tế nước ta vốn là nước đi lên XHCN không qua trung gian TBCN, nền kinh tế còn mang nặng tính nông nghiệp lạc hậu. Cần tăng cường lien kết các quan hệ hang hóa tiền tệ với các quan hệ xã hội. Nâng cao nhận thức và trình độ của con người vì đội ngũ vận dụng quy luật giá trị vào sản xuất là điều quan trọng nhất.