Câu 24: các hormon: GH, ACTH, TSH : bản chất, tác dụng, điều hòa bài tiết và ƯDLS

a) hormon phát triển cơ thể GH (hGH)

*) bản chất hóa học: GH là 1 ptử pr chứa 191 acid amin trong mỗi chuỗi đơn và có trọng lg ptử là 22005 đvc.

*) tác dụng: GH làm phát triển tất cả các mô có knăng tăng trưởng trong cơ thể. Nó vừa làm tăng kick thước Tb vừa làm tăng tăng qtrình phân chia TB do đó làm tăng trọng lg cơ thể, làm tăng kick thước các phủ tạng.

- kick thick mô sun và xương phát triển:

+) tăng lắng đọng pr ở các TB sụn và TB tạo xương

+) tăng tốc độ sinh sản các TB sụn và tế bào tạo xương

+) tăng chuyển các TB tạo sụn thành các TB tạo xương

- kick thick sinh tổng hợp pr :

+) tăng vc acid amin qua màng TB

+) tăng qtrình sao chép ADN của nhân TB để tạo ARN

+) tăng qtrình dịch mã ARN để làm tăng tổng hợp pr từ ribosom

+) giảm qtrình thoái hóa pr và acid amin

- tăng tạo năng lg từ nguồn lipid:

+) tăng giải phóng acid béo từ các mô dự trữ, do đó làm tăng Cm acid béo trong máu.

+) chính vì td này mà ng ta coi td huy động lipid của GH là 1 trong những td qtrọng nhất nhằm tiết kiệm pr để dùng nó cho sự phát triển cơ thể

- tác dụng lên chuyển hóa glucid:

+) giảm glucose cho mục đích sinh năng lg

+) tăng dự trữ glycogen ở TB

+) giảm vc glucose vào TB và tăng Cm glucose trong máu

+) tăng bài tiết insulin: Cm của glucose trong máu tăng dưới td của GH đã kick thick tuyến tụy nội tiết bài tiếp insulin, đồng thời chính GH cũng có tác dụng kick thick trực tiếp TB bêta của tuyến tụy

*) điều hòa bài tiết:

- vùng dưới đồi: GH đc bài tiết dưới sự đkhiển gần như hoàn toàn cảu hai hormon vùng dưới đồi là GHRH và GHIH

- Somatostatin là 1 hormon tại chỗ do nhiều vùng não và đg tiêu hóa bài tiêt cũng có td ức chế bài tiết GH

- Cm glucose giảm trong máu, Cm acid béo trong máu giảm, thiếu pr nặng và kéo dài sẽ làm tăng bài tiết GH

- Tình trạng stress, chấn thương, luyện tập gắng sức sẽ làm tăng bài tiết GH

- ở ng vn, Cm GH trong máu cuống rốn trẻ sơ sinh là 28,38 +- 10,03 ng/ml, ng trưởng thành là 3,94 +- 2,09 ng/ml

b) hormon kick thick tuyến giáp: TSH

*) bản chất hóa học: TSH là 1 glycoprotein, có trọng lg ptử 28000

*) tác dụng:

- tác dụng lên ctrúc tuyến giáp:

+) tăng số lg và kick thước TB tuyến giáp trong mỗi nang giáp

+) tăng biến đổi các TB nang giáp từ dạng khối sang dạng trụ( dạng bài tiết)

+) tăng hệ thống phát triển mao mạch cảu tuyến giáp

- tác dụng lên cnăng tuyến giáp

+ tăng hđ bơm ion do đó làm tăng knăng bắt ion của TB tuyến giáp.

+ tăng gắn iot vào tyrosin để tạo hormon tuyến giáp

+ tăng phân giảI thyroglobulin đc dự trữ trong lòng nang để giảI phóng hormon tuyến giáp vào máu và do đó làm giảm chất keo trong lòng nang tuyến.

*) điều hòa bài tiết:

ở ng vn bthg Cm TSH ở trẻ em sơ sinh ( máu cuống rốn) là 6,24+- 2,96 và ng trg thành ( 16 – 60 tuổi) là 2,12 +- 0,91 mU/l

mức bài tiết TSH của tuyến yên chịu sự đkhiển từ trên xuốg của TRH vùng dưới đồi và chịu sự điều hòa ngc của tuyến đích là tuyến giáp

- nếu nồng độ TRH vùng dưới đồi tăng thì tuyến yên sẽ bài tiết nhiều TSH và ngc lại nếu TRH giảm thì Cm TSH giảm. khi hệ thống cửa dưới đồi – yên bị tổn thg, mức bài tiết TSH của tuyến yên có thểa giảm tới mứ = 0

- Nồng độ hormon tuyến giáp ảnh hưởng đến sự bài tiết TSH cuat tuyến yên theo cơ chế điều hòa ngc âm tính và dương tính

c) hormon kick thick tuyến vỏ thượng thận: ACTH

*) Bản chất hóa học: ACTH là 1 ptử polypeptid lớn gồm 39 acid amin

*) tác dụng

- Td lên cấu trúc vỏ thg thận: ACTH làm tăng sinh TB tuyến vỏ thượng thận đb là TB của lớp bó và lớp lưới, là những TB bài tiết cortisol và androgen do đó các tuyến mở to. Thiếu ACTH tuyến vỏ thượng thận sẽ bị teo lại

- Td lên cnăng vỏ thượng thận: ACTH có td kick thick vỏ thg thận tổng hợp và bài tiết hormon do hoạt hpá các enzym proteinlinase A là enzym thúc đẩy chặng đầu tiên của qtrình sinh tổng hợp hormon vỏ thg thận

- Td lên não: ACTH có vai trò làm tăng quá trình học tập và trí nhớ, tăng cảm xúc sợ hãi.

- Td lên TB sắc tố: ACTH kick thick TB sắc tố sx sắc tố melanin rồi phân tán sắc tố này trên bề mặt biểu bì da. Thiếu ACTH sẽ làm cho da ko có sắc tố( ng bạch tạng). ngc lại thừa ACTH làm cho da có những mảng sắc tố.

*) Điều hòa bài tiết:

- Do nồng độ CRH của vùng dưới đồi qđịnh, khi Cm CRH tăng thì ACTH đc bài tiết nhiều ngc lại khi vắng mặt CRH tuyến yên chỉ bài tiết 1 lg rất ít ACTH

- Do tác dụng Đhòa ngc âm tính và dương tính của cortislo

- Cm ACTH còn đc đhòa theo nhịp sinh học. Trong ngày, Cm ACTH cao nhất vào khoảng 6 – 8h sáng sau đó giảm dần và thấp nhất vào khoảng 23h rồi lại tăng dần về sáng.

- bình thg nồng độ ACTH trong huyết tg vào buổi sáng khoảng 10 – 50pg/ml khi bị stress nồng độ tăng rất cao có thể lên tới 600pg/ml. ở ng vn trưởng thành( lấy máu lúc 8h30 sáng trên nam khỏe mạnh) Cm ACTH là 9,7773 +- 4,599 pg/ml.