Là những nhân vật xuất sắc trong lĩnh vực hoạt động chính trị ,khác với những con người chính trị khác,thủ lĩnh chính trị có vai trò to lớn đối với tiến trình phát triển của lịch sử.Tuy nhiên ,tùy theo những điều kiện lịch sử,vị thế của giai cấp hay tầng lớp sản sinh ra người cầm đầu mà vai trò của thủ lĩnh có thể là tích cực hay tiêu cực .

a. Vai trò tích cực của thủ lĩnh chính trị

Vai trò tích cực của thủ lĩnh chính trị chỉ xuất hiện khi giai cấp sản sinh ra thủ lĩnh là tiến bộ ,hoạt động của thủ lĩnh phù hợp với quy luật khách quan ,với tiến trình phát triển của lịch sử,phù hợp với nguyện vọng và lợi của quần chúng .Đó chính là lãnh tụ của quần chúng.Chỉ như vậy ,họ mới tập hợp ,động viên được quần chúng và được quần chúng ủng hộ .Sức mạnh của họ là sức mạnh quần chúng

Vai trò tích cực của thủ lĩnh chính trị được thể hiện ở những điểm sau :

 Do nhận thức đúng yêu cầu phát triển của xã hội và khả năng hiện có ,thủ lĩnh chính trị có vai trò quyết định trong việc xây dựng ,hoàn thiện hệ thống tổ chức quyền lực mà chính họ là linh hồn của hệ thống đó , hướng hệ thống quyền lực phục vụ việc thỏa mãn nhu cầu của xã hội ,của giai cấp ,góp phần tạo động lực thúc đẩy xã hội phát triển .

 Cùng đội tiên phong của giai cấp ,thủ lĩnh chính trị lôi kéo ,tập hợp quần chúng ,thuyết phục, giáo dục và phát huy sức mạnh của quần chúng trong đấu tranh chính trị nhằm giành ,giữ và thực thi quyền lực chính trị,phù hợp với nhu cầu xã hội và lợi ích giai cấp .

 Thủ lĩnh chính trị của giai cấp công nhân ,đại biểu cho lợi ích của giai cấp ,của dân tộc ,do có khả năng nhìn xa ,trông rộng cho nên không những có khả năng tổ chức,tập hợp lực lượng ,lãnh đạo phong trào mà còn có khả năng đưa phong trào vượt qua những khúc quanh co của lịch sử ,thực hiện thắng lợi mục tiêu chính trị đã đề ra . Trong thực tiễn lịch sử ,Lênin cùng Đảng Bônsevich Nga đã đưa nước Nga thoát khỏi cuộc bao vây ,tấn công của 14 nước đế quốc ,thoát khỏi tình trạng kiệt quệ của thời kỳ nội chiến .Chủ tịch HCM cùng Đảng Cộng Sản VN đưa cách mạng nước ta đi đúng quỹ đạo cách mạng vô sản ,vượt qua hiểm nghèo "nghìn cân treo sợi tóc " (1946) để giành thắng lợi trong cuộc chiến tranh chống thực dân Pháp ..

 Thủ lĩnh chính trị có vai trò thúc đẩy nhanh tiến trình cách mạng, ,mang lại hiệu quả cao cho phong trào cách mạng ,cho hoạt động của quần chúng .Sau khi hoàn thành nhiệm vụ của thời đại đặt ra ,thủ lĩnh chính trị đi vào lịch sử ,sống trong tâm tưởng của thời đại sau .

b. Vai trò tiêu cực của thủ lĩnh chính trị

Thông thường ,vai trò tiêu cực của thủ lĩnh chính trị là do vị thế của giai cấp sản sinh ra thủ lĩnh quy định .Giai cấp tiến bộ đại diện cho lực lượng sản xuất tiến bộ thì thủ lĩnh của giai cấp ấy có vai trò tích cực và ngược lại ;thủ lĩnh của giai cấp phản động tất yếu sẽ có vai trò tiêu cực ,kìm hãm sự phát triển .Tuy nhiên ,ở giai cấp tiến bộ cũng có trường hợp ,do thủ lĩnh thiếu tài kém đức ,hoặc có tài kém đức ,cá nhân chủ nghĩa ,chuyên quyền ,độc đoán,nên không có khả năng nhận thức đúng đắn và vận dụng sáng tạo quy luật khách quan ;hoặc nhận thức đúng mà hoạt động trái với quy luật khách quan ,trái với lợi ích của quần chúng ,đi ngược xu thế thời đại .Trong trường hợp này ,vai trò của người thủ lĩnh kìm hãm sự phát triển của lịch sử .

Vai trò tiêu cực của thủ lĩnh chính trị thể hiện ở những điểm sau :

 Do thiếu tài ,kém đức nên không có khả năng lãnh đạo phong trào ,không biết "chớp thời cơ,vượt qua thử thách " để hoàn thành nhiệm vụ do lịch sử đặt ra ,đặc biệt ,trước những bước ngoặt của lịch sử thường tỏ ra bối rối ,dao động ,thậm chí trở nên phản động,lái phong trào đi ngược lại với lợi ích của quần chúng .Sự phản bội của Goocbachop không chỉ có hại đối với cách mạng Liên Xô,Đảng Cộng Sản Liên Xô,nhân dân Xôviet ,à còn khiến chủ nghĩa xã hội lâm vào thoái trào,con đường tiến lên chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa Cộng Sản của nhân loại trở nên quanh co,phức tạp.

 Người thủ lĩnh không xuất phát từ lợi ích chung mà vì quyền lợi riêng ,động cơ không trong sáng nên thường gây bè phái ,chia rẽ ,mất đoàn kết trong hệ thống tổ chức quyền lực ,làm suy giảm vai trò và sức mạnh của tổ chức ;hạn chế ,ngăn trở khả năng của mỗi cá nhân ,làm giảm hiệu quả việc giải quyết những nhiệm vụ ,mục tiêu chính trị đã đề ra .

 Do phong cách làm việc độc đoán chuyên quyền ,hoặc do năng lực hạn chế của người thủ lĩnh mà nguyên tắc dân chủ trong tổ chức và hoạt động bị tước bỏ ,nhân quyền thường bị vi phạm ,phong trào cách mạng thiếu động lực và sinh khí để phát triển .

 Trong điều kiện thế giới đầy biến động phức tạp như hiện nay ,quyết định sai trái của "hững cái đầu nóng" của các vị thủ lĩnh khiến nhân loại phải trả giá đắt ,đôi khi không thể lường trước được .