Câu 8: Hình thái kinh tế - xã hội và sự phát triển của hình thái kinh tế - xã hội.

a) Hình thái kinh tế - xã hội:

Là một phạm trù của chủ nghĩa duy vật lịch sử dùng để chỉ xã hội ở từng giai đoạn lịch sử nhất định, với một kiểu quan hệ sản xuất đặc trưng cho xã hội đó phù hợp với một trình độ nhất định của lực lượng sản xuất và với một kiến trúc thượng tầng tương ứng được xây dựng trên những quan hệ sản xuất ấy.

Hình thái kinh tế-xã hội có các mặt cơ bản: lực lượng sản xuất, quan hệ sản xuất, kiến trúc thượng tầng.

-          Lực lượng sản xuất: là nền tảng vật chất, là kỹ thuật của mỗi hình thái kinh tế-xã hội.

-         Quan hệ sản xuất: là quan hệ cơ bản, ban đầu, quyết định tất cả mọi quan hệ xã hội khác.

-         Kiến trúc thượng tầng: hình thành và phát triển phù hợp với cơ sở hạ tầng, nhưng là công cụ để bảo vệ, duy trì và phát triển cơ sở hạ tầng đã sinh ra nó.

b) Sự phát triển của các hình thái kinh tế-xã hội là quá trình lịch sử-tự nhiên:

-         Sự vận động và phát triển của xã hội không tuân theo ý muốn chủ quan của con người mà tuân theo các quy luật khách quan, cơ bản nhất là quy luật quan hệ sản xuất phù hợp với trình độ phát triển của llsx, quy luật kiến trúc thượng tầng phù hợp với cơ sở hạ tầng.

-         Nguồn gốc của mọi sự vận động phát triển của xh, đù có nguyên nhân trực tiếp hoặc gián tiếp từ sự phát triển của lực lượng sx của xã hôij đó.

-         Quá trình phát triển của các hình thái kinh tế xh có thể do sự tác dộng của nhiều nhân tố chủ quan nhưng nhân tố giữ vai trò quyết định chính là sự tác động của các quy luật khách quan.

ð quá trình lịch sử-tự nhiên của sự phát triển của xh chẳng những diễn ra bằng con dường tuẩn tự, mà còn bao hàm cả sự bỏ qua trong những điều kiện lịch sử nhất định, một hoặc vài hình thái kinh tế-xã hội nhất định.

ð giá trị khoa học của lý luận hình thái kinh tế-xh:

+ là khắc phục quan điểm duy tâm, trừu tượng, vô căn cứ về xh, bỏ cách miêu tả xh chung chung.

+ là cơ sở phương pháp luận của khoa học xh, là hòn đá tảng cho mọi nghiên cứu về xh, và do đó là nền tảng lý luận của cnxh khoa học.

+ lần đàu tiên cung cấp những tiêu chuẩn thực sự duy vật, khoa học cho việc phân kỳ lịch sử giúp con người hiểu được logic, khách quan của quá trình tiến hóa xh.

+ là cơ sở khoa học để tiếp cận đúng đắn khi giải quyết những vấn đề cơ bản của các ngành khoa học xh rất đa dạng.