Câu 1: Nhiệm vụ cơ bản của môn hóa học và việc dạy học hóa học ở trường phổ thông? Các nhiệm vụ đó liên quan với nhau như thế nào?

Trả lời:

* Nhiệm vụ cơ bản của việc dạy học hóa học

          1. Nhiệm vụ trí dục phổ thông, kỹ thuật tổng hợp:

+ Trang bị cho học sinh những cơ sở khoa học của Hóa học ở mức độ cần thiết để họ có thể đi vào cuộc sống hoặc tiếp tục học lên bậc Đại học hoặc các trường chuyên nghiệp.

+ Hình thành cho học sinh phương pháp nghiên cứu Hóa học (phân tích, tổng hợp, khái quát hóa, cách suy luận từ hiện tượng quan sát đi đến bản chất của đối tượng nghiên cứu…).

+ Hình thành cho học sinh một số kĩ năng: thao tác với các chất hóa học và dụng cụ thí nghiệm đơn giản; quan sát và giải thích một số hiện tượng hóa học; biết giải các loại bài toán điển hình theo chương trình.

+ Trang bị cho học sinh những kiến thức kĩ thuật tổng hợp về Hóa học.

+ Góp phần hình thành cho học sinh những quan điểm thế giới quan khoa học, đạo đức và tình cảm của người lao động mới của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

2. Nhiệm vụ phát triển tiềm lực trí tuệ cho học sinh

Nhiệm vụ này đòi hỏi rèn luyện cho họ những năng lực nhận thức và năng lực hành động.

+ Phát triển năng lực quan sát, trí tưởng tượng khoa học.

+ Rèn luyện các thao tác tư duy cần thiết trong học tập Hóa học (phân tích, tổng hợp, so sánh, đối chiếu, khái quát hóa, trừu tượng hóa…) và các hình thức tư duy (phán đoán, suy lí quy nạp và diễn dịch…). Phát huy năng lực tư duy logic và tư duy biện chứng.

+ Xây dựng cho học sinh năng lực tự học, tự nghiên cứu và óc sáng tạo.

+ Phát hiện và bồi dưỡng các học sinh có năng khiếu đối với bộ môn.

3. Nhiệm vụ giáo dục xã hội chủ nghĩa

+ Hình thành thế giới quan duy vật biện chứng thông qua việc làm sáng tỏ một số khái niệm quan trọng của thế giới quan duy vật khoa học và những quy luật tổng quát của phép biện chứng: thế giới là vật chất, tính thống nhất vật chất của thế giới, vật chất có trước và ý thức có sau, khả năng nhận thức thế giới; quy luật thống nhất và đấu tranh của các mặt đối lập; quy định phủ định của phủ định; quy luật chuyển hóa từ những thay đổi về lượng thành những thay đổi về chất và ngược lại.

+ Giáo dục đạo đức, xây dựng tính cách và trách nhiệm công dân, lòng nhân ái, yêu nước, yêu lao động, tinh thần quốc tế, sự tuân thủ pháp luật, sự tôn trọng và bảo vệ thiên nhiên.

* Mối quan hệ giữa 3 nhiệm vụ: Ba nhiệm vụ trên có mối quan hệ rất chặt chẽ. Thông qua con đường trí dục mà giúp phát triển nhận thức một cách toàn diệm và giáo dục tư tưởng đạo đức. Đạo đức là kết quả tất yếu của sự hiểu biết.

Câu 2: Những kiến thức cơ bản nhất về hóa học cần đưa vào chương trình hóa học phổ thông?

Trả lời:

1. Hệ thống các kiến thức về nguyên tố hóa học bao gốm những khái niệm về các nguyên tố hóa học riêng rẽ (về vị trí của nguyên tố trong bảng tuần hoàn, về các tính chất của nguyên tố, về thành phần các hợp chất của chúng), khái niệm chung về nguyên tố hóa học v.v…

2. Hệ thống các kiến thức về chất bao gồm những khái niệm về các chất cụ thể (thành phần, cấu tạo, tính chất, ứng dụng, trạng thái tự nhiên, cách nhận biết), về các loại chất, khái niệm chung về tính chất các chất.

3. Hệ thống kiến thức về phản ứng hóa học bao gồm những khái niệm về phản ứng hóa học riêng rẽ cụ thể, về các loại phản ứng hóa học, khái niệm chung về phản ứng hóa học, dấu hiệu, điều kiện nảy sinh và tiến triển, cơ chế và tốc độ các phản ứng hóa học.

4. Hệ thống kiến thức về cấu tạo các chất và các định luật hóa học, định luật tuần hoàn, các quy luật về năng lượng và động học của các quá trình hóa học, các khái niệm về mối liên hệ dẫn xuất và nguyên nhân – hậu quả.

5. Hệ thống kiến thức về các hệ phân tán bao gồm những khái niệm về chất (tinh khiết) và hỗn hợp, về trạng thái (rắn, lỏng, khí) của các chất, về sự hòa tan và điện li, về các dung dịch, hợp kim, cân bằng hóa học.

6. Hệ thống kiến thức về các phương pháp nghiên cứu Hóa học và hoạt động học tập bao gồm những khái niệm về các phương pháp lí thuyết và thực nghiệm, về thí nghiệm Hóa học, ngôn ngữ Hóa học và ngôn ngữ khoa học, về kĩ năng của bộ môn và các phương pháp học tập hợp lí, các phương pháp giải toán Hóa học.

7. Hệ thống các kiến thức kĩ thuật tổng hợp bao gồm các khái niệm về công nghệ Hóa học, sản xuất hóa học, về các nguyên tắc khoa học của sản xuất, hóa học hóa nền kinh tề quốc dân, giáo dục bảo vệ môi trường, mối liên hệ của khoa học với sản xuất và xã hội, về các nghề nghiệp có liên quan với Hóa học.

8. Hệ thống kiến thức có tính chất thế giới quan bao gồm những khái niệm về bức tranh hóa học của thiên nhiên, về ý nghĩa nhận thức thực tiễn của các lí thuyết và định luật, đối với các vấn đề vật chất xã hội, những kết luận có tính chất thế giới quan.