Câu 14: Trình bày tính tất yếu, nội dung của chính sách công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong giai đoạn ở Việt Nam hiện nay?

TRẢ LỜI

1. Tính tất yếu và tác dụng của CNH, HĐH.

Nước ta có quá độ đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nền sản xuất nhỏ, lạc hậu, kinh tế kém phát triển cho nên cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội hầu như chưa có, vì vậy việc tiến hành công nghiệp hóa hiện đại hóa để xây dựng cơ sở vật chất kỹ thuật của chủ nghĩa xã hội là tất yếu và cần thiết.

a. Khái niệm:

Công nghiệp hoá, hiện đại hoá là quá trình chuyển đổi căn bản, toàn diện các hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ và quản lí kinh tế - xã hội, từ sử dụng sức lao động thủ công là chính sang sử dụng một cách phổ biến sức lao động với công nghệ, phương tiện, phương pháp tiên tiến, hiện đại nhằm tạo ra năng suất lao động xã hội cao.

Thực chất của CNH,HĐH ở nước ta là quá trình tạo ra những tiền đề về vật chất, kỹ thuật, con người, công nghệ, phương tiện, phương pháp... những yếu tố cơ bản của lực lượng sản xuất cho CNXH.

b. Tác dụng của CNH, HĐH:

Tiến hành công nghiệp hóa, hiện đại hóa sẽ đem lại những tác dụng to lớn sau:

- Tạo ra nền sản xuất bằng máy móc, tạo ra sức sản xuất mới, do đó tạo điều kiện làm thay đổi về chất nền sản xuất xã hội, tăng năng suất lao động, tạo ra cơ sở kinh tế làm chỗ dựa cho việc cải tạo và phát triển các ngành kinh tế quốc dân.

- Tạo điều kiện tăng trưởng kinh tế, cải thiện và nâng cao đời sống nhân dân, góp phần ổn định và phát triển kinh tế, chính trị, xã hội.

- Tạo điều kiện tăng cường tiềm lực và vai trò kinh tế của Nhà nước, tạo tiền đề để cũng cố vững chắc khối liên minh công nhân - nông dân - trí thức.

- CNH, HĐH góp phần phát triển lực lượng sản xuất, nâng cao năng lực tích lũy của nền kinh tế, tạo thêm việc làm, tạo điều kiện cho sự phát triển toàn diện của con người, xóa dần sự cách biệt giữa thành thị và nông thôn, giữa lao động trí óc và lao động chân tay.

- Tạo điều kiện vật chất để tăng cường củng cố an ninh, quốc phòng, tạo điều kiện vật chất cho việc xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ, mở rộng phân công lao động và hợp tác quốc tế...

Vì vậy, Đại hội Đảng VIII đã khẳng định: "Công nghiệp hóa, hiện đại hóa là nhiệm vụ trung tâm của thời kỳ quá độ, là tất yếu đối với đất nước ta hiện nay."

2. Nội dung chủ yếu của CNH, HĐH nền kinh tế quốc dân ở nước ta hiện nay.

Để tiến hành thành công quá trình CNH, HĐH đất nước, cần thực hiện tốt các nội dung sau:

a. Tiến hành cách mạng khoa học - công nghệ.

Khẳng định CNH, HĐH là nhiệm vụ trung tâm của thời kỳ quá độ, Đảng ta chỉ rõ:

- Con đường CNH, HĐH ở nước ta là cần thiết và có thể rút ngắn thời gian, vừa có những bước tuần tự, vừa có bước nhảy vọt. Phát huy những lợi thế của đất nước, tận dụng mọi khả năng để đạt trình độ công nghệ tiên tiến, đặc biệt là công nghệ thông tin và công nghệ sinh học, tranh thủ ứng dụng ngày càng nhiều hơn, ở mức cao hơn và phổ biến hơn những thành tựu về khoa học - công nghệ hiện đại.

- CNH, HĐH phải gắn liền với cuộc cách mạng KH-CN để xây dựng cơ sở vật chất - kỹ thuật cho CNXH, nhằm phát triển mạnh mẽ lực lượng sản xuất.

- Ứng dụng những thành tựu tiên tiến về KH-CN, đặc biệt là công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới... để phục vụ đắc lực cho sự nghiệp CNH, HĐH đất nước.

- Sử dụng công nghệ mới phải gắn với việc giải quyết việc làm, kết hợp công nghệ truyền thống với công nghệ hiện đại. Tăng cường đầu tư cho hoạt động nghiên cứu khoa học và công nghệ.

- Cần có chính sách ưu tiên các doanh nghiệp quy mô vừa và nhỏ có công nghệ tiên tiến, khả năng thu hồi vốn nhanh, đồng thời chỉ xây dựng những công trình có quy mô lớn khi cần thiết và có hiệu quả.

b. Xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý và phân công lại lao động xã hội.

* Xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý.

Cơ cấu kinh tế là tổng thể các quan hệ kinh tế giữa các ngành, các thành phần, lĩnh vực kinh tế, giữa các vùng kinh tế... trong đó cơ cấu ngành là quan trọng nhất.

- Cơ cấu kinh tế hợp lý phải phản ánh đúng yêu cầu của các quy luật khách quan, cho phép khai thác có hiệu quả mọi tiềm năng của đất nước, tham gia vào phân công lao động xã hội và hợp tác quốc tế.

- Ở nước ta hiện nay, việc bố trí cơ cấu kinh tế hợp lý là một nội dung quan trọng của chiến lược phát triển kinh tế - xã hội. Do đó, để xây dựng cơ cấu kinh tế hợp lý và tối ưu, cần đảm bảo các yêu cầu sau:

+ Phản ánh được và đúng các quy luật khách quan, nhất là các quy luật kinh tế.

+ Phù hợp với thị trường trong nước và quốc tế, cùng sự tiến bộ của KH-CN hiện đại.

+ Phải tốn ít vốn để tạo thành nghề sản xuất mới, nhiều việc làm, khai thác tối đa tiềm năng của đất nước, của các ngành, các thành phần, các xí nghiệp. Hoạt động ngay, quay vòng nhanh, lãi suất cao.

+ Thực hiện sự phân công lao động và hợp tác quốc tế theo xu hướng quốc tế hoá đời sống kinh tế và phát triển cơ cấu kinh tế mở năng động.

+ Phải tạo được đà cho sự phát triển tiếp theo của toàn bộ nền kinh tế quốc dân.

* Tiến hành phân công lại lao động xã hội.

Trong quá trình CNH, HĐH tất yếu phải phân công lại lao động xã hội.

Phân công lao động xã hội là sự chuyên môn hoá lao động, chuyên môn hoá sản xuất giữa các ngành, trong nội bộ từng ngành và giữa các vùng trong nền kinh tế quốc dân.

- Phân công lao động xã hội có tác dụng rất to lớn trong việc sử dụng các thành tựu của cuộc cách mạng khoa học - kỹ thuật và công nghệ hiện đại, góp phần hình thành và phát triển cơ cấu kinh tế hợp lý.

- Phân công lao động xã hội ở nước ta hiện nay phải tuân thủ các yêu cầu sau:

+ Tỉ trọng và số lượng tuyệt đối lao động công nghiệp, dịch vụ ngày một tăng; tỉ trọng và số lượng tuyệt đối lao động trong nông nghiệp ngày càng giảm.

+ Tỉ trọng và số lượng tuyệt đối lao động trong các ngành sản xuất phi vật chất, ngành dịch vụ tăng dần và tốc độ tăng nhanh hơn các ngành sản xuất vật chất.

+ Tỉ trọng lao động trí tuệ ngày càng tăng và chiếm ưu thế so với lao động giản đơn trong tổng số lao động xã hội.

+ Phân công lao động xã hội phải được thực hiện trên tất cả các địa bàn một cách có tổ chức, có kế hoạch và phải gắn bó giữa phân công tại chỗ, phân công đi nơi khác và phân công quốc tế.

3. Nội dung CNH, HĐH nước ta từ nay đến năm 2020:

- Đẩy mạnh CNH, HĐH nông nghiệp và nông thôn, giải quyết đồng bộ các vấn đề nông nghiệp, nông thôn và nông dân.

- Phát triển nhanh hơn công nghiệp xây dựng.

- Xây dựng và phát triển đồng bộ kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội, nhất là sân bay quốc tế, cảng biển, đường cao tốc, đường ven biển, mạng lưới cung cấp điện, hạ tầng kỹ thuật và hạ tầng xã hội ở các đô thị lớn, hệ thống thủy lợi, cấp thoát nước. Phát triển công nghiệp năng lượng đi đôi với công nghệ tiết kiệm năng lượng. Tăng nhanh năng lực và hiện đại hóa hệ thống bưu chính viễn thông.

- Tạo bước phát triển vượt bậc của các ngành dịch vụ, nhất là những ngành có chất lượng cao, tiềm năng lớn và có sức cạnh tranh như: vận tải, bảo hiểm, bưu chính viễn thông, tư vấn...

- Phát triển hợp lý vùng và kinh tế biển.

- Bảo vệ và sử dụng có hiệu quả tài nguyên quốc gia, nhất là các tài nguyên như: đất, nước, khoáng sản và rừng.

- Đẩy mạnh và nâng cao hiệu quả kinh tế đối ngoại