Câu 6. Quá trình hình thành, mục tiêu, quan điểm xây dựng hệ thống chính trị thời kỳ đổi mới

1.Quá trình hình thành đường nối đổi mới hệ thống chính trị

* Nhận thức mới về mối quan hệ giữa đổi mới kinh tế và đổi mới hệ thống chính trị:

Đảng ta khẳng định đổi mới là một quá trình, bắt đầu từ đổi mới kinh tế, trước hết là đổi mới tư duy kinh tế đồng thời từng bước đổi mới hệ thống chính trị.

* Nhận thức mới về mục tiêu đổi mới hệ thống chính trị:

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong TKQĐ lên CNXH (1991) khẳng định: “Toàn bộ tổ chức và hoạt động của hệ thống chính trị nước ta trong giai đoạn mới là nhằm xây dựng và từng bước hoàn thiện nền dân chủ XHCN, bảo đảm quyền lực thuộc về nhân dân”. Báo cáo chính trị của ĐH VII (6/1991) của Đảng nhấn mạnh: thực chất của việc đổi mới và kiện toàn hệ thống chính trị nước ta là xây dựng nền dân chủ XHCN. Dân chủ vừa là mục tiêu vừa là động lực của công cuộc đổi mới.

* Nhận thức mới về đấu tranh giai cấp và về động lực chủ yếu phát triển đất nước trong giai đoạn mới.

+ ĐH IX của Đảng (4/2001) Xác định: Nội dung chủ yếu của đấu tranh giai cấp trong giai đoạn hiện nay là thực hiện thắng lợi sự nghiệp CNH-HĐH theo định hướng XHCN, khắc phục tình trạng nước nghèo, kém phát triển, thực hiện công bằng XH, chống áp bức bất công, đấu tranh ngăn chặn và khắc phục những tư tưởng và hành động tiêu cực sai trái, đấu tranh làm thất bại mọi âm mưu và hành động chống phá của các thế lực thù địch, bảo vệ độc lập dân tộc, xây dựng nước ta thành một nước XHCN phồn vinh, nhân dân hạnh phúc.

+ Động lực chủ yếu để phát triển đất nước là đại đoàn kết toàn dân trên cơ sở liên minh giữa công nhân với nông dân và tri thức do Đảng lãnh đạo, kết hợp hài hòa giữa các lợi ích cá nhân, tập thể và XH, phát huy tiềm năng và nguồn lực của các thành phần kinh tế, của toàn XH.

* Nhận thức mới về cơ cấu và cơ chế vận hành của hệ thống chính trị

Hệ thống chính trị vận hành theo cơ chế “ Đnagr lãnh đạo, nhà nước quản lý, nhân dân làm chủ” , trong đó Đảng vùa là một bộ phận của hệ thống chính trị vừa là “ hạt nhân” lãnh đạo hệ thống ấy, hoạt động trong khuôn khổ hiến pháp, pháp luật, nhà nước pháp quyền XHCN của dân, do dân và vì dân do ĐCS lãnh đạo. Mặt Trận Tổ Quốc Việt Nam là liên minh chính trị của các đoàn thể nhân dân và cá nhân tiêu biểu của các giai cấp và tằng lớp XH , các dân tộc, các tôn giáo; là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân, hoạt động theo phương thức hiệp thương dân chủ, có vai trò quan trọng nhà nước, pháp quyền và quyền làm chủ của nhân dân.

* Nhận thức mới về xây dựng nhà nước pháp quyenf trong hệ thống chính trị

Thuật ngữ “ xây dựng nhà nước pháp quyền” lần đầu tiên được đè cập trong hội nghị TW 2 khóa VII(1991) dến hội nghị giữa nhiệm kì khoa VII và các ĐH VIII, IX, X của Đảng tiếp tục khẳng định nhiệm vụ xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN Việt Nam và làm rõ thêm nội dung của nó là: Nhà nước quản lý XH bằng hiến pháp và pháp luật, pháp luật giữa vị trí tối thượng trong việc điều chỉnh các quan hệ XH, người dân được hưởng mọi quyền dân chủ, có quyền tự do sống và llamf việc theo khả năng và sở thích trong phạm vi pháp luật cho phép.

* Nhận thức mới về vai trò của Đảng trong hệ thống chính trị : Đảng lãnh đạo nhà nước nhưng Đảng không làm thay nàh nước. Đảng quan tâm xây dựng củng cố nhà nước, Mặt trận tổ quốc và các đoàn thể chính trị - xã hội phát huy vai trò của các nhân tố này.

2. Mục tiêu và quan điểm xây dựng hệ thống chính trị

* Mục tiêu: Nhằm thực hiện tốt hơn dân chủ XHCN, phát huy đầy đủ quyền làm chủ của nhân dân.

* Quan điểm:

- Một là: Kết hợp chặt chẽ ngay từ đầu đổi mới kinh tế với đổi mới chính trị, lấy đổi mới kinh tế làm trọng tâm đồng thời từng bước đồi mới chính trị .

- Hai là: Đổi mới tổ chức và phương thức hoạt động của hệ thống chính trị không phải là hạ thấp hoặc thay đổi bản chất của nó mà nhằm tăng cường vai trò lãnh đạo của Đảng, hieeujj lực quản lý của nhà nước, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, làm hệ thống chính trị năng động hơn, hiệu quả hơn.

- Ba là: Đổi mới hệ thống chính trị một cách toàn diện, đồng bộ, có kế thừa, có bước đi, hình thức và cách làm phù hợp.

- Bốn là: Đổi mới quan hệ giữa các bộ phận cấu thành của hệ thống chính trị với nhau và với XH, tạo ra sự vận động cùng chiều theo hướng tác động,thúc đẩy XH phất triển, phát huy quyền làm chủ của nhân dân.