Nam Cao là 1 nhà văn hiện thực lớn, 1 nhà NĐCN lớn. các stác của ông đã vượt qua những thử thách khắc nghiệt của t.gian để lại trog lòg ng đọc sự yêu thíc và nhữg ấn tượg sâu sắc. trog đó tiêu biểu là truyện ngắn Chí phép- đây là 1tr.ngắn đặc sắc của nhà văn NC viết về đề tài ng nông dân trc Cm. tp đã đưa NC lên vị trí hàg đầu trog số nhữg nhà văn hiện thực 30-45. Nvăn đã xd thành công nvật điển hìh CP và từ đó phản ánh tấn bi kịch sâu sắc của ng ND lươg thiện bị đẩy vào con đường lưu manh hóa, khi khát khao mãh liệt đc trở lkại sốg lương thiện thì lại rơi vài bi kịch bị cự tuyệt quyền làm ng. với ý nghĩa đó, CP là 1 tp có giá trị HT và giá trị NĐ sâu sắc, mới mẻ.

Tr.ngắn CP lúc đầu có tên là Cái lò gạch cũ, sau khi in thành sách lần đầu thì nxb đã ođổi tên là Đôi lứa xứng đôi. Sau này, tr. Đc in lại trog tập Luống cày và đc nhà văn NC đặt lại tên là CP. Việc lấy tên nvật chính đặt cho tp thực sự có 1 ý nghĩa sâu sắc bởi nvật chíh bh cx là sự thể hiện cho chủ đề tp 1 cách đầy đủ nhất. hơn nữa, xd nv CP, nvăn NC đã khẳg địh đc tài năng của mìh, đó là tài năg XD nvđh bất hủ, CP là điển hình cho nỗi khổ, nỗi bất hạnh của ng ND trc Cm. từ khi sih ra, c/đ Chí đã là 1 con số 0 tròn trĩnh: k nhà cửa, k cha mẹ, k ng thân thíc.. Cp đc ng làg truyền tay nhau nuôi. Khi lớn lên, chí đi ở hết nhà này đến nhà khác, năm 20t hắn làm canh điền cho nhà Lí Kiến. ghen tuông trc việc làm của bà ba với CP, Lí kiến đã đẩy C vào tù. Sau 7,8 năm nhà tù TD đã biến C từ 1 ng ND hiền lành lươg thiện trở thành 1 tên lưu manh. BK làm nốt phần việc còn lại là biến CP thành công cụ, tay sai, thàh con quỷ dữ của làg vũ đại, bị mất hết cả nhân tính lẫn nhân hình.

Tuy nhiên, NC k dừng lại ở đó. Gtrị HT và gtrị NĐ của tp k chỉ đc thể hiện ở số phận bi thảm của ng ND và nỗi niềm thương xót của nhà văn mà điều qtrọng chính là ở chỗ ôg luôn khẳg địh bản chất hiền làh lương thiện của ng ND trog bất kì hoàn cảnh nào. Và để thể hiện cho gtrị NĐ sâu sắc, mới mẻ này, tg đã xd và tạo ra 1 cuộc gặp gỡ r đặc biệt trog c/đ của Chí, đó là cuộc gặp gỡ với Tn. Tn là 1 ng đàn bà xấu ma chê quỷ hờn, lại là ng dở hơi, có dòng giống mả hủi và ở với 1 bà cô k chồng. cuộc gặp gỡ của CP và TN diễn ra vào 1 đêm trăng sau khi Cp uống rượu ở nhà Tư Lãng về. Hắn say và gặp TN nằm ngủ bên bờ sông. Họ ăn nằm với nhau và cùng ngủ say dưới ánh trăng. Đêm hôm đó, CP bị cảm đc Tn dìu vào bên trong túp lều. buổi sang hôm sau, khi CP mở mắt thì trời sáng đã lâu. Đây là lần đầu tiên CP tỉnh sau nhữg cơn say triền miên và cx vì thế, lần đầu tiên Cp lắg nghe đc nhữg âm thah qen thuộc của c.s. đó là tiếng chim hót vui vẻ, tiếng cười nói của nhữg ng đi chợ, tiếg a thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá. Đây là nhữg âm thah bìh dị của đời thườg, hôm nào cx có nhưg hnay CP mới nghe thấy. nhữg âm thah quen thuộc ấy đã khiến cho C thấy nao nao buồn và gợi nhắc cho C ước mơ của 1 thời đã r xa xôi. Hắn đã ao ước có 1 gđ nho nhỏ, c cuốc mướn cày thuê v dệt vải. chúg lại bỏ 1 con lợn nuôi để làm vốn, khá giả thì mua dăm ba sào ruộg làm. Đó là ước mơ của 1 ng ND hiền làh lương thiện và càng hồi tưởng, CP lại càng thấy buồn. bởi vì C đã ngoài 40t đầu, đã say tới cái dốc bên kia của cuộc đời. c thấy lo sợ k chỉ cho tuổi già, sự ốm đau mà còn điều đáng sợ hơn, đó chíh là sự cô độc. đoạn văn mt tâm trạg của CP sau đêm gặp TN và bị ốm đã cho thấy NC là bậc thầy về nt phân tích tâm lí nvật. nhữg cảm xúc xhiện trog tâm hồn của Cp đc tg kể lại thật xúc độg và n' nỗi xót thươg. Ngòi bút của nhà văn viết về tâm trạg của Cp =  n~ câu văn r giản dị mà xúc độg, chân thàh. Đó là biểu hiện của tìh yêu thươg, sự đồg cảm mà NC đã dành viết về ng ND trc CM.

Nvăn NC cũg cho cta thấy CP vốn là 1 ng LĐ cùg khổ, lươg thiện và bản chất lương thiện ấy chỉ bị vùi lấp bởi tội các của nhà tù TD và giai cấp địa chỉ PK chứ k bị mất đi. Trận ốm khiến hắn thay đổi cả về sih lí lẫn tâm lí;. Nhưg điều quan trọg hơn là ty và sự chăm sóc chân thàh của TN đã làm thức tỉh bản chất lương thiện trog con ng của CP. Đoạn văn tả cảnh TN mag cho C nồi cháo hàh và chăm sóc C trong túp lều của hắn đã đc kể lại 1 cách chi tiết, chân thực và qa đó, NC đã thể hiện cái nhìn sâu sắc và tấm lòg xót thương đầy tìh ng. trog lúc CP vẩn vơ nghĩ mãi tưởng chừng như khóc được thì TN bước vào. Thị mang cho C nồi cháo hàh còn nóg nguyên và ở trog T cx xuất hiện nhữg cảm xúc r mới lạ. thị thấy như yêu hắn, T nghĩ đến 2 tiếng vc.. phải chăng đó là niềm khao khát hp về 1 mái ấm gđ của những ng ND nghèo khổ, bất hạnh. Bát cháo hành và tìh yêu thươg của thị nở đã khiến cho CP thấy r ngạc nhiên. Hắn thấy mắt mình ươn ướt.  hắn nhìn bát cháo hành mà bang khuâng, hắn thấy TN thế mà có duyên, hắn vừa thấy vui vừa buồn. Trong C có 1 cảm giác của sự ăn năn, hối hận về những tội ác đã gây ra. Hắn ngửi hơi cháo hàh và thấy cháo hàh ăn r ngon. Bởi vì đây là lần dầu tiên CP được ăn mà k fải dọa nạt hay giật cướp. hơn thế nữa, bát cháo hàh ấy lại đc nấu bởi bàn tay của 1 ng đàn bà. Điều đó khiến C cảm động vô cùg. Nó gợi nhớ cho C đến hđ mà hắn làm cho bà 3. Điều đó khiến C thấy nhục nhã và hắn nhận ra rằng sự chăm sóc, tìh yêu thương của TN r chân thành, bát cháo hành của T khiến cho hắn phải suy nghĩ nhiều. trong con mắt của Tn, Cp trở nên hiền lành. C muốn làm nũng vs T như với mẹ. C thấy mìh k còn đủ mạh để giật cướp hay dọa nạt nữa. hắn thấy them lương thiện, muốn làm hòa với tất cả mọi ng. hắn muốn đc nhận vào cái XH bằng phẳng, lương thiện. hắn hi vọng TN sẽ là ng mở đg cho hắn trở về vs cs ấy. hắn mong muốn sẽ có 1 gđ với TN. Đoạn văn MT tâm trạng của CP và sự thức tỉnh bản chất lương thiện khi đc TN chăm sóc, yêu thương đã thực sự khẳng địh biệt tài của cây bút NC: đi sâu vào đs nội tâm và mt diễn biến tâm lí 1 các tih tế, sâu sắc. NC đã tỏ ra thực sự am hiểu tâm lí của nhân vật và tạo được những đoạn đối thoại, độc thoại nội tâm r chân thực và sih độg. t/g vận dụg hìh thức của n~ câu văn r lih hoạt, những câu cảm than kết hợp vs những câu hỏi tu từ để diễn tả cảm xúc của nvật 1 cách chân thành nhất. NC đã để!” vs nhữg lời độc thoại nội tâm chân thực, nhà văn đã diễn tả niềm khao khát 1 cách tha thiết nhất của CP khi muốn trở lại làm ng lương thiện như chính bản chất vẫn có của hắn. bên cạnh đó, NC còn tạo ra những lời đối thoại mộc mạc, giản dị, phù hợp với tâm lí của 2 nv: “ giá cứ tnày mãi thì thích nhỉ?” rồi “ hay là mình sang đây ở với tớ một nhà cho vui..” phải chăng đây chính là niềm khao khát về hp gia đình, cái gđ nho nhỏ như mong ước của Cp khi hắn còn là 1 anh canh điền hiền lành. Cùng với hệ thống ngôn ngữ r đặc sắc của nvăn NC còn là cách ông sd những chi tiết, những hình ảnh điển hình để khắc họa tâm lí nvật sâu sắc. ng đọc k thể quên hả “bát cháo hành” trog tp. Bát cháo hành k chỉ có ý nghĩa là phươg thuốc giải cảm cho CP mà còn là hương vị của ty mà TN dành cho C, giúp cho Cp thức tỉnh. Với tất cả những yếu tố nt đặc sắc đó, NC đã thực sự thành công trog NTXD nvật đặc biệt là diễn đạt tâm lí nvật CP.

Từ niềm hi vọgn đc trở lại làm ng lươg thiện, Cp đã rơi vào đau đớn tuyệt vọng khi bị TN từ chối.

Bà cô TN hay chíh là XH đã k còn thừa nhận C là 1 con ng lương thiện. bởi vậy, con đg trở lại cs thân thiện tưởng như sắp mở ra để dẫn C trở về đã bị đóng sập lại, khi TN đến nhà hắn, đùng đùng giận dữ và trút tất cả cái tức giận ấy lên Cp đã khiến cho C thấy ngạc nhiên. Rồi khi hiểu ra, C bỗng nhiên thấy ngẩn ng, hắn lại như thấy hơi cháo hành. Rồi khi Tn đã hả hê trút giận r ra về thì Cp sửng sốt gọi lại, r đổi theo thị mà nắm lấy tay, bị thị gạt ra, giúi cho 1 cái ngã lăn khoèo xuống đất. k phải tự nhiên mà nvăn MT r chi tiết diễn biến tâm trạg và những cử chỉ, hđ của nv. Qa đó, tg đã thể hiện 1 cách tha thiết nhất, mãh liệt nhất niềm khao khát đc trở lại làm ng lương thiện của Chí. Trog đau đớn tuyệt vọg, CP lai uốg rượu, nhưg càg uốg lại càng tỉnh và càng tỉnh lại càng thấy buồn. rồi CP lại như ngửi thấy hơi cháo hành vẫn thoang thoảng đâu đây. Trong tâm trạng đó, Cp đã cầm dao đến nhà BK.