Đọc truyện chuong 20 cau hoi on thi - chuong 20 cau hoi on thi

chuong 20 cau hoi on thi

Trước Sau

Màu nền

Font chữ

Font size

Chiều cao dòng

Ch¬ng 20

Mét sè ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt trªn tµu biÓn

ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt dïng ®Ó truyÒn nhiÖt tõ chÊt mang nhiÖt cã nhiÖt ®é cao cho chÊt mang nhiÖt cã nhiÖt ®é thÊp.

Trªn tµu biÓn ngêi ta sö dông c¸c thiÕt bÞ trao nhiÖt d¹ng bÒ mÆt, nghÜa lµ c¸c chÊt mang nhiÖt ®îc ng¨n c¸ch nhau bëi bÒ mÆt r¾n, bÒ mÆt r¾n lµ bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt (tuú thuéc vµo c«ng dông cña thiÕt bÞ mµ nã ®îc gäi lµ bÒ mÆt h©m nãng hay lµ bÒ mÆt lµm l¹nh). Trong mét sè trêng hîp ngêi ta sö dông c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng hçn hîp, trong ®ã c¸c chÊt mang nhiÖt tiÕp xóc trùc tiÕp víi nhau vµ hßa trén víi nhau.

C¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt ®ãng vai trß rÊt quan träng trong viÖc ®¶m b¶o sù c«ng t¸c liªn tôc, tin cËy vµ kinh tÕ cña thiÕt bÞ n¨ng lîng tµu thñy. VÝ dô: Ma dót nåi h¬i M40 ®îc sö dông cho nåi h¬i tµu thñy cã nhiÖt ®é ®«ng ®Æc + 100C, nÕu kh«ng cã bÇu h©m s¬ bé th× kh«ng nh÷ng kh«ng ch¸y ®îc mµ cßn kh«ng thÓ b¬m ®îc b»ng b¬m. §Ó ®¶m b¶o phun s¬ng tèt trong buång ®èt, tríc khi cÊp vµo vßi phun cña nåi h¬i, dÇu ma dót cÇn ®îc h©m nãng lªn ®Õn nhiÖt ®é t¬ng øng víi ®é nhít cña dÇu lµ 3,5 ¸ 4 0BY (§¬n vÞ ®é nhít qui íc). Nhiªn liÖu m« t« lo¹i T vµ M dïng cho ®éng c¬ diesel thÊp tèc vµ trung tèc còng cÇn ®îc h©m nãng.

Trong c¸c hÖ thèng dÇu nhên tuÇn hoµn cña ®éng c¬ chÝnh vµ phô, dÇu nhên nhËn nhiÖt tõ ®éng c¬ ®ang lµm viÖc nªn nã nãng dÇn lªn. V× vËy nã cÇn ®îc lµm m¸t ®Õn nhiÖt ®é t¬ng øng nhê thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng bÒ mÆt gäi lµ bÇu lµm m¸t dÇu nhên.

Trong c¸c thiÕt bÞ Tua bin h¬i, níc cÊp vµo nåi h¬i ®îc h©m nãng b»ng h¬i níc trÝch tõ Tua bin, ®iÒu nµy cho phÐp n©ng cao tÝnh kinh tÕ cña thiÕt bÞ Tua bin h¬i, ®ång thêi ng¾n ng»n ¨n mßn c¸c chi tiÕt cña nåi h¬i nhê viÖc t¸ch khÝ ra khái níc h©m nãng th«ng qua bÇu t¸ch khÝ, v× níc nµy cã chøa mét lîng nhá khÝ « xy hßa tan.

§éng c¬ diesel (xi lanh vµ n¾p xi lanh, ®«i khi c¶ piston, tua bin khÝ vµ vßi phun) ®îc lµm m¸t b»ng níc ngät tuÇn hoµn theo chu tr×nh kÝn. Lîng nhiÖt do ®éng c¬ truyÒn cho níc ngät ®îc trao cho níc ngoµi tµu qua bÒ mÆt cña thiÕt bÞ trao nhiÖt ®îc gäi lµ bÇu lµm m¸t níc ngät.

Trong c¸c thiÕt bÞ n¨ng lîng ngêi ta còng sö dông bÇu lµm m¸t kh«ng khÝ (lµm m¸t ®îc thùc hiÖn b»ng níc ngoµi tµu) ®Ó lµm m¸t khÝ t¨ng ¸p cho ®éng c¬ diesel. §Ó ®¶m b¶o chÊt lîng läc dÇu, sö dông bÇu h©m ®Ó h©m nhiªn liÖu vµ dÇu nhên t ríc khi vµo m¸y läc ly t©m.

Yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi c¸c thiÕt bÞ trao nhiÖt tµu biÓn lµ ho¹t ®éng tin cËy vµ vËn hµnh ®¬n gi¶n. KÕt cÊu cña thiÕt bÞ sö dông vËt liÖu ph¶i b¶o ®¶m bÒn ®Ó ®Ò phßng kh¶ n¨ng ph¸t sinh ¨n mßn, x©m thùc vµ lµm biÕn d¹ng thiÕt bÞ do chªnh lÖch nhiÖt ®é g©y ra, sù d·n dµi th©n vµ bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt, còng nh tõ sù t¸c ®éng cña t¶i träng va ®Ëp. BÒ mÆt trao ®æi nhiÖt cña c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt trªn tµu biÓn phÇn lín ®îc cÊu t¹o tõ èng trßn, nh½n, mét sè ®îc cÊu t¹o d¹ng tÊm.

20.1. BÇu ngng

20.1.1. C«ng dông

C«ng dông cña thiÕt bÞ ngng tô phôc vô cho c¸c ®éng c¬ h¬i níc:

- §Ó ngng h¬i sau khi c«ng t¸c vµ nhËn ®îc níc ngng thÝch hîp cho níc cÊp nåi h¬i.

- §Ó t¹o ra vµ gi÷ ®é ch©n kh«ng tøc lµ ¸p suÊt nhá h¬n ¸p suÊt khÝ quyÓn.

20.1.2. Nguyªn lý ho¹t ®éng cña bÇu ngng

Qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt tõ h¬i ngng tô ®Õn níc lµm m¸t ®îc thùc hiÖn qua bÒ mÆt cña thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt ®Ó t¹o thµnh níc ngng. H¬i trong bÇu ngng ®îc ngng tô trªn bÒ mÆt ngoµi cña èng, cßn níc lµm m¸t ngoµi tµu th× ch¶y bªn trong c¸c èng.

ThiÕt bÞ ngng tô tµu biÓn ®îc ph©n thµnh: thiÕt bÞ ngng tô h¬i chÝnh cña ®éng c¬ h¬i níc chÝnh; h¬i phôc vô cña c¸c ®éng c¬ h¬i níc chÝnh vµ h¬i cÊp cho ®éng c¬ h¬i níc phô; h¬i dïng ®Ó phôc vô ®éng c¬ h¬i níc phô (VÝ dô nh m¸y ph¸t tua bin h¬i). ThiÕt bÞ ngng tô dïng cho viÖc phô lµ thiÕt bÞ bay h¬i ch©n kh«ng (thiÕt bÞ chng cÊt níc ngät).

§Ó ngng tô h¬i sau khi c«ng t¸c ë c¸c tua bin lai b¬m hµng (trªn c¸c tµu chë dÇu) vµ c¸c c¬ cÊu kh¸c, thêi gian ho¹t ®éng lµ t¹m thêi hay ng¾n h¹n th× sö dông c¸c bÇu ngng kh«ng cÇn cã ®é ch©n kh«ng tøc lµ ¸p suÊt trong bÇu ngng lín h¬n ¸p suÊt khÝ quyÓn mét Ýt.

Trong thêi gian lµm viÖc cña thiÕt bÞ ngng tô ë díi ®é ch©n kh«ng th× kh«ng khÝ lät vµo b×nh ngng qua c¸c chç nèi vµ chç l¾p c¸c phô tïng kh«ng ®îc kÝn. §Ó gi÷ ®é ch©n kh«ng th× kh«ng khÝ dß lät vµo nµy cÇn thiÕt ph¶i liªn tôc ®îc x¶ ra ngoµi. §Ó t¹o ra vµ gi÷ ®é ch©n kh«ng cña b×nh ngng cÇn cã c¸c hÖ thèng phôc vô cho thiÕt bÞ ngng tô sau:

- HÖ thèng tuÇn hoµn (thêng víi b¬m tuÇn hoµn) ®Ó ®Èy níc lµm m¸t ngoµi m¹n qua c¸c èng cña b×nh ngng.

- HÖ thèng níc ngng: - (víi b¬m níc ngng) ®Ó hót níc ngng ra.

- HÖ thèng kh«ng khÝ: - (víi b¬m kh«ng khÝ) ®Ó rót kh«ng khÝ rß lät ra ngoµi.

ë c¸c b×nh ngng kh«ng cã ®é ch©n kh«ng th× níc ngng vµ kh«ng khÝ cã thÓ ®îc rót ra ngoµi b»ng ph¬ng ph¸p tù ch¶y (do chªnh ¸p).

§«i khi trªn c¸c tµu cao tèc (tèc ®é cña tµu cao) ngêi ta sö dông hÖ thèng tuÇn hoµn tù ch¶y, khi ®ã níc lµm m¸t ngoµi m¹n ch¶y vµo c¸c èng cña b×nh ngng kh«ng cÇn cã b¬m tuÇn hoµn, viÖc tù ch¶y cña níc lµm m¸t lµ nhê sö dông tèc ®é cao cña tµu.

Trong c¸c thiÕt bÞ cÇn hót ®ång thêi níc ngng vµ kh«ng khÝ th× ngêi ta sö dông mét b¬m hót c¶ níc ngng vµ kh«ng khÝ ra tõ b×nh ngng. H×nh 20.1 lµ s¬ ®å thiÕt bÞ ngng tô víi sù th¶i níc ngng vµ kh«ng khÝ riªng biÖt.

Trong c¸c b×nh ngng phôc vô cho tua bin ngêi ta sö dông ph¬ng ph¸p th¶i níc ngng vµ kh«ng khÝ riªng biÖt (h×nh 20.1).

H×nh 20.1.

VÒ kÕt cÊu thiÕt bÞ ngng tô bao gåm:

BÒ mÆt ngng tô (4)

B¬m tuÇn hoµn (8)

B¬m níc ngng (7)

B¬m kh«ng khÝ (5) (b¬m ch©n kh«ng)

MÆt sµng (2) l¾p ghÐp víi th©n b×nh ngng. Trªn mÆt sµng c¸c èng ®îc nong chÆt vµ t¹o thµnh bÒ mÆt lµm m¸t cña b×nh ngng. Khoang níc (1) ®îc liªn kÕt víi mÆt sµng vµ èng t¹o thµnh kh«ng gian níc cña b×nh ngng. Bªn trong c¸c èng, níc sngoµi m¹n lµm m¸t ®îc cÊp bëi b¬m níc tuÇn hoµn (8). Kh«ng gian bªn trong gi÷a hai mÆt sµng cña b×nh ngng (bªn ngoµi èng) lµ kh«ng gian h¬i. Sè hµnh tr×nh cña níc lµm m¸t lµ 2, h¬i níc cÊp vµo b×nh ngng qua èng (3), ®îc ngng tô hµnh níc ngng trªn bÒ mÆt ngoµi cña èng råi ch¶y xuèng díi vµ ®îc rót ra ngoµi b»ng b¬m níc ngng (7). Kh«ng khÝ cã hµm lîng h¬i níc kh«ng lín h¬n ®îc rót ra khái b×nh ngng b»ng b¬m kh«ng khÝ (b¬m ch©n kh«ng), dÉn ®éng b»ng ®éng c¬ ®iÖn. §Ó lµm l¹nh kh«ng khÝ nµy, trong b×nh ngng ngêi ta ®Æt v¸ch ng¨n c¸ch víi chïm èng (6), chïm èng (6) nµy ®îc gäi lµ bé lµm l¹nh kh«ng khÝ.

§Ó rót kh«ng khÝ ra khái b×nh ngng chÝnh cña thiÕt bÞ tua bin h¬i vµ trong c¸c b×nh ngng cña m¸y ph¸t ®iÖn tua bin, phÇn lín ngêi ta sö dông b¬m ejector kh«ng khÝ dïng níc.

20.1.3. C¸c kiÓu lo¹i cña bÇu ngng

20.1.3.1. Ph©n lo¹i bÇu ngng

a) Theo chÊt ngng tô

- BÇu ngng h¬i níc;

- BÇu ngng c«ng chÊt l¹nh.

b) Theo c«ng dông

- BÇu ngng chÝnh: ngng h¬i sau khi c«ng t¸c ë c¸c m¸y h¬i chÝnh, tua bin h¬i chÝnh;

- BÇu ngng phô: ngng h¬i sau khi c«ng t¸c ë c¸c m¸y phô;

- BÇu ngng ë c¸c thiÕt bÞ chng cÊt níc ngät.

c) Theo qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt

- BÇu ngng hçn hîp: h¬i ngng vµ níc lµm m¸t trén lÉn vµo nhau (h×nh 20.2).

H×nh 20.2. BÇu ngng hçn hîp.

- BÇu ngng gi¸n tiÕp: h¬i ngng truyÒn nhiÖt cho níc lµm m¸t qua bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt (h×nh 20.3).

d) Theo ¸p suÊt trong bÇu ngng

- BÇu ngng ¸p suÊt: Ph Pa;

- BÇu ngng ch©n kh«ng Ph < Pa.

Trong ®ã Pa lµ ¸p suÊt m«i trêng.

e) Theo hÖ thèng x¶ kh«ng khÝ vµ khÝ kh«ng ngng tô

- BÇu ngng kh«ng cã hÖ thèng x¶ khÝ;

- BÇu ngng cã hÖ thèng x¶ khÝ.

g) Theo chiÒu chuyÓn ®éng cña dßng níc lµm m¸t

- BÇu ngng lo¹i 1 chiÒu;

Níc

H¬i

Níc

H¬i

- BÇu ngng lo¹i ®æi chiÒu 1 lÇn;

- BÇu ngng lo¹i ®æi chiÒu nhiÒu lÇn;

Níc

H¬i

h - Theo dßng h¬i ®i (h×nh 20.3)

Theo dßng h¬i ngng tô cã thÓ ph©n ra bÇu ngng víi dßng h¬i ®i xuèng, ®i lªn, ®i sang 2 bªn vµ dßng h¬i ®i vµo t©m.

Víi bÇu ngng dßng h¬i ®i xuèng th× trong vïng bé lµm l¹nh kh«ng khÝ, dßng hçn hîp h¬i níc - kh«ng khÝ vÉn chuyÓn ®éng ®i lªn vµ ®i sang 2 bªn.

ViÖc hót hçn hîp h¬i níc - kh«ng khÝ (3) ë bÇu ngng hai hµnh tr×nh hoµn nhiÖt víi dßng h¬i ®i sang hai bªn ®îc thùc hiÖn nhê bè trÝ èng gãp. ë ®©y tÊm ch¾n chia chïm èng cña bé lµm l¹nh kh«ng khÝ kh«ng cã, dßng h¬i chuyÓn ®éng sang hai bªn lµ c¬ b¶n, tuy nhiªn cïng mét lóc víi ®iÒu kiÖn ch¶y sang hai bªn cßn cã chuyÓn ®éng cña hçn hîp h¬i níc - kh«ng khÝ ®i tõ trªn xuèng.

C¸c bÇu ngng hoµn nhiÖt

Trong c¸c thiÕt bÞ tua bin h¬i hiÖn nay, bÇu ngng hoµn nhiÖt phÇn lín ®îc sö dông cho bÇu ngng chÝnh vµ mét sè trêng hîp cho bÇu ngng phô (vÝ dô nh tua bin, nåi h¬i).

Nguyªn t¾c kÕt cÇu cña bÇu ngng hoµn nhiÖt ®îc tr×nh bµy trªn (h×nh 20.2). Trong s¬ ®å h×nh (20.2b) víi kÕt cÇu nµy tÊt c¶ h¬i ®i vµo bÇu ngng tõ trªn xuèng díi, tíi vïng níc ngng th× chuyÓn ®éng theo r·nh réng ë gi÷a chïm èng (nhê c¸c tÊm ch¾n) sau ®ã h¬i ®i qua chïm èng vµ chuyÓn ®éng ®Õn èng nèi, ®Ó hót hçn hîp h¬i níc - kh«ng khÝ ra ngoµi.

H×nh 20.3. S¬ ®å bÇu ngng gi¸n tiÕp. 1- Côm èng lµm m¸t 1; 2- Côm èng lµm m¸t 2; 3- èng nèi th¶i kh«ng khÝ vµ khÝ kh«ng ngng tô; 4- TÊm ch¾n.

¸p suÊt tæng cña h¬i (P') vµ hµm lîng t¬ng ®èi cña kh«ng khÝ (e') trong hçn hîp h¬i níc - kh«ng khÝ ë vïng trªn bÒ mÆt níng ngng nhá h¬n ¸p suÊt (P) vµ (e) cña h¬i khi vµo bÇu ngng. V× vËy ®é qu¸ l¹nh cña bÇu ngng lµ 100, cßn hµm lîng kh«ng khÝ hßa tan trong níc lµ kh«ng ®¸ng kÓ.

Trong bÇu ngng h×nh (20.2b) chïm èng ®Ó lµm l¹nh kh«ng khÝ kh«ng ®îc t¸ch riªng. H¬i ngng tô vµ hçn hîp h¬i níc - kh«ng khÝ l¹nh cïng ®i lªn trªn qua c¸c d·y èng mµ níc l¹nh trong chóng cã nhiÖt ®é nhá nhÊt, t¹o ra mét Ýt níc ngng qu¸ l¹nh. Chóng ch¶y xuèng díi ®Ó vµo bé phËn thu níc ngng vµ nh vËy lµ ch¶y ngîc híng víi dßng h¬i cã nhiÖt ®é cao, nªn h¬i h©m nãng níc ®Õn mét nhiÖt ®é nµo ®ã. V× vËy trong bÇu ngng hoµn nhiÖt (thêng kh«ng lín l¾m) ë vïng nµy hay vïng kh¸c, phÇn qu¸ l¹nh níc ngng sau nµy ®îc h©m nãng nhê nhiÖt cña h¬i ngng. §iÒu nµy gi¶i thÝch cho tªn gäi - bÇu ngng hoµn nhiÖt.

BÇu ngng cã kÕt cÊu d¹ng tr×nh bµy trªn kh«ng ®îc sö dông phæ biÕn v× r·nh dÉn h¬i ngng tô ë gi÷a chïm èng lµm t¨ng kÝch thíc vµ khèi lîng bÇu ngng, mÆt kh¸c qu·ng ®êng dßng h¬i lu ®éng bÞ kÐo dµi thªm lµm t¨ng søc c¶n cña h¬i.

20.1.4. KÕt cÇu bÇu ngng

20.1.4.1. KÕt cÊu c¸c phÇn cña bÇu ngng

HiÖn nay trªn c¸c tµu tua bin h¬i bÇu ngng cña tua bin chÝnh thêng sö dông d¹ng hoµn nhiÖt víi sù bè trÝ èng theo s¬ ®å h×nh (20.4).

Trong c¸c bÇu ngng cña m¸y h¬i, còng nh c¸c bÇu ngng phô sö dông cho c¸c c«ng dông kh¸c ngêi ta thêng dïng bÇu ngng d¹ng khoong hoµn nhiÖt, bè trÝ theo s¬ ®å h×nh (20.4 a,b,c,d) víi môc ®Ých gi¶m kÝch thíc vµ träng lîng cña bÇu ngng.

a- m = 0,03; htp £ 0,74; b- m = 0,07; htp £ 0,82; c- m = 0,0; htp £ 0,78; d- m = 0,04; htp £ 0,74

d- m = 0,015; htp £ 0,78; e- m = 0,009; htp £ 0,66; g- m = 0,015; htp £ 0,74; k - m = 0,007; htp £ 0,63

i - m = 0,02; htp £ 0,6; k - m = 0,0045; htp £ 0,62

H×nh 20.4. C¸c s¬ ®å bè trÝ èng trong bÇu ngng. m- HÖ sè tæn thÊt thñy lùc; htp- HÖ sè ®iÒn ®Çy èng cña mÆt sµng.

Khi thiÕt kÕ bÇu ngng ngêi thiÕt kÕ ®· tÝnh ®Ðn c¸c vÊn ®Ò sau ®©y:

a. Khi sè lîng h¬i ngng tô vµ tèc ®é h¬i vµo bÇu ngng lín th× d·y èng ®Çu tiªn bè trÝ theo èng theo híng kÝnh vµ víi bíc èng lín. Còng cã thÓ bè trÝ èng trªn toµn mÆt sµng víi cïng mét bíc èng nh nhau:

b. §Ó gi¶m bÒ dµy mµng níc ngng trªn mÆt èng vµ lµm t¨ng ®îc hÖ sè truyÒn nhiÖt th× ë c¸c d·y èng phÝa trªn cã thÓ bè trÝ c¸c tÊm ch¾n phô, c¸c tÊm ch¾n phô nµy sÏ dÉn níc ngng kh«ng ®i trùc tiÕp vµo bé phËn thu níc ngng. Cßn c¸c èng bè trÝ ë phÇn bªn díi th× níc ngng trªn chóng ®i vµo bé phËn thu níc ngng.

c. C¸c d·y èng tiÕp theo bªn díi, cÇn ®îc b¶o vÖ tõ mùc níc ngng. ë bé phËn thu níc ngng líp èng díi cao h¬n mùc mét kho¶ng c¸ch, ®ã lµ kho¶ng c¸ch cho phÐp ®Ó h¬i cã thÓ b¶o ®¶m hoµn nhiÖt thµnh níc ngng r¬i vµo bé phËn thu níc ngng. V× vËy d·y èng nµy nªn lµm song song víi mùc níc ngng.

d. DiÖn tÝch bÒ mÆt lµm s¹ch cña bé phËn lµm l¹nh kh«ng khÝ, khi sù th¶i hçn hîp h¬i níc - níc kh«ng khÝ ra ë hai phÝa cña bÇu ngng sÏ lÊy b»ng 4 ¸ 5% cho mçi phÝa. Cßn khÝ th¶i ë mét phÝa hay ë t©m th× lÊy b»ng 5 ¸ 7% diÖn tÝch bÒ mÆt lµm m¸t chung.

BÒ mÆt lµm l¹nh cña bé phËn lµm l¹nh kh«ng khÝ ®îc bè trÝ hîp lý trong b×nh ngng, nh vËy èng th¶i hçn hîp h¬i níc - kh«ng khÝ bè trÝ cao h¬n ®Ó cã thÓ b¶o ®¶m nhiÖt ®é cña têng vµ th©n bÇu ngng thÊp.

Sù th¶i hçn hîp h¬i níc - kh«ng khÝ ë mét phÝa ®îc thùc hiÖn ë c¸c bÇu ngng d¹ng kh«ng hoµn nhiÖt víi sè lîng h¬i ngng kh«ng lín vµ phÇn lín ë b×nh ngng phô. Trong c¸c b×nh ngng hoµn nhiÖt sù th¶i hçn hîp h¬i níc- kh«ng khÝ tõ mét chç ®îc thùc hiÖn chi trong c¸c bÇu ngng dßng h¬i híng vµo t©m, ë ®ã h¬i tõ c¸c èng xa t©m ®i vµo t©m theo híng b¸n kÝnh (h×nh 20.4 d,e,g,h).

e. Víi môc ®Ých th¸o ®ång thêi hçn hîp h¬i níc - kh«ng khÝ ra khái bÇu ngng th× èng hót sÏ bè trÝ ë ®o¹n gi÷a c¸ch ®Òu 2 mÆt sµng.

g. Trong bé phËn thu níc ngng, trªn ®êng èng dÉn tíi cöa hót b¬m níc ngng ta ®Æt mét gê ch¾n níc ®Ó ng¨n ngõa sù x©m nhËp cña h¬i kh«ng ngng tô vµo khoang hót cña b¬m lµm ph¸ ho¹i sù ho¹t ®éng cña b¬m.

20.1.4.2. KÕt cÊu c¸c chi tiÕt cña bÇu ngng

Trªn h×nh 20.4 lµ thiÕt bÞ chung cña bÇu ngng chÝnh hoµn nhiÖt 2 hµnh tr×nh víi diÖn tÝch bÒ mÆt ngng tô lµ 770m2. Th©n bÇu ngng ®îc hµn tõ thÐp l¸ cã ®é dµy 30mm, trªn c¸c mÆt sµng c¸c èng ®ång nh«m ®îc nong lªn. Trong kh«ng gian h¬i níc ta l¾p c¸c mÆt sµng trung gian (mµng ng¨n 8). Chïm èng bè trÝ c©n ®èi trong bÇu ngng. Bé lµm l¹nh (3) ®îc t¸ch ra riªng biÖt nhê c¸c tÊm ng¨n.

a) KÕt cÊu th©n h¬i.

Th©n h¬i cña c¸c bÇu ngng tµu biÓn hiÖn ®¹i ®îc chÕ t¹o b»ng thÐp hµn. Trong thêi gian ho¹t ®éng cña bÇu ngng th©n h¬i chÞu t¸c dông cña sù chªnh lÖch ¸p suÊt gi÷a khÝ quyÓn vµ h¬i trong bÇu ngng, ®é chªnh ¸p kh«ng vît qu¸ 1 kG/cm2), khi thö thñy lùc th©n h¬i chÞu ¸p lùc bªn trong ®Õn 2 kG/cm2, yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi th©n bÇu ngng lµ cøng, ®¶m b¶o ho¹t ®éng v÷ng ch¾c, kÝn. V× vËy th©n bÇu ngng chÝnh cña tµu tua bin vËn t¶i ®îc chÕ t¹o tõ thÐp l¸ víi ®é dµy 10 ¸ 16 mm vµ cã c¸c gê cøng gia cêng bè trÝ bªn trong vµ bªn ngoµi, c¸c gê cøng thêng lµ c¸c têng ph¼ng.

H×nh 20.5. BÇu ngng 2 hµnh tr×nh v¬i diÖn tÝch bÒ mÆt lµm m¸t 770m2. 1- èng níc lµm m¸t ra; 2- N¬i hót kh«ng khÝ ra; 3-Bé lµm l¹nh kh«ng khÝ; 4- Níc lµm m¸t vµo; 5- N¬i th¶i níc ngng; 6- Bé phËn bï; 7- H¬i c«ng t¸c tõ m¸y ph¸t tua bin vµo bÇu ngng; 8- V¸ch ng¨n; 9 - 11. N¾p níc; 10- MÆt sµng.

§Ó chèng ¨n mßn bÒ mÆt bªn trong cña th©n bÇu ngng ngêi ta sö dông c¸c chÊt phñ b¶o vÖ nh s¬n cã nh«m lo¹i AL-177 cña Liªn x«, thµnh phÇn vÒ khèi lîng nh«m b»ng 15 ¸ 20% s¬n nhùa ®êng.

b) Bé phËn bï trõ

§Ó kh¾c phôc hiÖn tîng d·n dµi kh«ng ®Òu gi÷a th©n cña bÇu ngng vµ c¸c èng ngêi ta sö dông bé phËn bï trõ.

Trªn h×nh 20.6a tr×nh bµy bé phËn bï d¹ng thÊu kÝnh cña bÇu ngng chÝnh tµu dÇu "Druzba" cßn trªn h×nh 20.5 vµ 20.6b lµ kÕt cÊu bé phËn bï thÊu kÝnh d¹ng kh¸c. H×nh 20.6c lµ bé phËn bï d¹ng h×nh xuyÕn cña bÇu ngng chÝnh tµu dÇu "Mup".

H×nh 20.6. C¸c kÕt cÊu cña bé phËn bï trõ.

c) Gèi tùa lß xo cña bÇu ngng

Ph¬ng ph¸p cè ®Þnh bÇu ngng víi mãng ®îc x¸c ®Þnh theo d¹ng kiªn kÕt gi÷a tua bin víi bÇu ngng, khi th©n bÇu ngng tua bin liªn kÕt víi bÖ ®ì lµ cøng th× sö dông mèi nèi uèn cong hoÆc trªn th©n bÇu ngng sö dông mét sè gèi tùa mµ miÖng lç bu l«ng díi mãng cã h×nh « van ®Ó khi cã sù gi·n dµi th× sÏ trît theo bÒ mÆt nãng ®Ó bï l¹i sù gi·n dµi do nhiÖt cña th©n h¬i. Khi liªn kÕt cøng gi÷a bÇu ngng víi tua bin, ®Æt trªn mét nÒn mãng riªng biÖt, bÇu ngng bÞ uèn cong do träng lîng cña nã ®îc l¾p r¸p trªn c¸c gèi tùa lß xo ®Ó tiÕp thu träng lîng cña toµn bé.

VÞ trÝ gèi tùa ë trªn th©n h¬i ®îc chØ ra trªn h×nh (20.7).

H×nh 20.7. Gèi tùa lß xo cña bÇu ngng. 1- VÊu cña bÇu ngng; 2- Th©n bÇu ngng; 3- R«ng ®en; 4- Bul«ng ®iÒu chØnh; 5- BÖ.

d) MÆt sµng

§Ó tr¸nh khái sù ¨n mßn trong c¸c bÇu ngng (còng nh trong c¸c bÇu lµm m¸t mµ níc biÓn ch¸y trong èng) ngêi ta sö dông mÆt sµng, ®îc chÕ t¹o tõ thÐp c¸n hay lµ ®ång ch×. §Ó ®¶m b¶o ®é cøng, ®é kÑt chÆt vµ ®é kÝn èng, bÒ dµy mÆt sµng thêng lµ 20 ¸ 33 mm (trong c¸c th©n bÇu ngng ®¹t ®Õn 40 mm). BÝch nèi cña th©n bÇu ngng (3), mÆt sµng (2) ®îc cè ®Þnh nhê bul«ng (h×nh 20.8), bul«ng nµy còng kÑt chÆt c¶ n¾p tríc (1), nhê vai lîn cña bu l«ng mµ khi th¸o n¾p níc ®é kÝn nèi mèi gi÷a mÆt sµng víi th©n cña bÇu ngng kh«ng bÞ ph¸ huû.

e) Thanh ch»ng däc

§Ó cè ®Þnh mÆt sµng khi nã chÞu t¸c dông cña chªnh ¸p gi÷a ¸p suÊt trong kh«ng gian níc víi ¸p suÊt trong kh«ng gian h¬i cña bÇu ngng, ngêi ta sö dông thanh ch»ng däc. Thanh ch»ng däc (h×nh 20.9b) ®îc sö dông réng r·i nhÊt, thanh ch»ng däc chÕ t¹o d¹ng èng chèng víi phÇn chu«i (3) ®îc chèng m¹nh vµo mÆt sµng (1), gi÷a phÇn chu«i 3 liªn kÕt víi èng (2) theo mèi ghÐp ren. VÒ phÝa khoang níc phÇn chu«i (3) ®îc lµm cøng víi mÆt sµng (1) b»ng ª cu (4) d¹ng mò chôp.

Trong mét sè bÇu ngng ®«i khi ngêi ta sö dông thanh ch»ng däc víi d¹ng thanh ®Æc (2) víi ren ë ®Çu (h×nh 20.9a).

H×nh 20.8. Sù cè ®Þnh mÆt sµng víi n¾p khoang níc.

H×nh 20.9. Thanh ch»ng däc.

Trªn h×nh 20.9c lµ thanh ch»ng däc cña bÇu ngng chÝnh tµu dÇu "Druzba", ®Çu èng (2) vµ ®o¹n nèi (3) ®îc l¾p vµo lç kh«ng xuyªn qua trªn mÆt sµng (1) do vËy mµ ®¶m b¶o hoµn toµn ®é kÝn, kh«ng cÇn sö dông bé kÝn. Tuy nhiªn thanh ch»ng däc kÕt cÊu nh thÕ kh«ng thÓ ch»ng gi÷ ®îc mÆt sµng. Khi ta thö nghiÖm dïng ®Ó thö bÇu ngng lóc Êy vµ ¸p suÊt trong kh«ng gian h¬i lín h¬n ¸p suÊt trong kh«ng gian níc.

g) C¸c khoang níc

ë c¸c bÇu ngng tµu biÓn khoang níc vµ n¾p níc thêng ®îc chÕ t¹o b»ng gang cã ®é bÒn cao (vÝ dô lo¹i BY 45-5), ®Ó gi¶m sù ¨n mßn bÒ mÆt bªn trong khoang níc ngêi ta phñ lªn bÒ mÆt mét líp phñ chèng ¨n mßn. C¸c khoang níc ®Ó gi¶m sù ¨n mßn cã thÓ chÕ t¹o tõ ®ång ®á, chóng ®îc sö dông trong c¸c bÇu ngng cêng ®é cao hay ®«i khi bÇu ngng phô.

C¸c khoang níc cña bÇu ngng hai hµnh tr×nh, mµ ë n¾p tríc chia thµnh hai phÇn b»ng mét mét v¸ch ng¨n, mçi phÇn cã bè trÝ èng nèi níc lµm m¸t vµo hoÆc ra, chia c¸c èng thµnh hµnh tr×nh (1) vµ (2), n¾p níc sau kh«ng cã v¸ch ng¨n, kh«ng cã c¸c èng nèi níc vµo vµ ra (h×nh 20.5).

ë c¸c bÇu ngng lín trªn n¾p tríc cña khoang níc cã bè trÝ lç ngêi chÞu vµo hay lç nh×n mµ n¾p cña nã ®îc l¾p chÆt. trong phÝa khoang níc ®Æt c¸c tÊm kÏm chèng ¨n mßn trªn bÝch nèi khoang níc, trªn n¾p khoang níc. Lç nh×n vµ cöa chui ®îc lµm kÝn b»ng c¸c tÊm ®Öm (gio¨ng) cao su. C¸c n¾p vµ ®Æc biÖt lµ phÇn v¸ch ph¼ng ®îc gia cêng bëi c¸c g©n.

h) MÆt sµng trung gian

§Ó ng¨n ngõa nguy hiÓm ®èi víi ®é bÒn èng do chÊn ®éng, do èng vâng xuèng ngêi ta bè trÝ c¸c mÆt sµng trung gian, nã ®îc chÕ t¹o tõ thÐo kh«ng rØ víi ®é dµy 15 ¸ 20 mm hoÆc ®ång thau. C¸c mÆt sµng trung gian ®îc cè ®Þnh nhê c¸c bu l«ng hay hµn víi c¸c miÖng gãc bè trÝ trªn 4 ¸ 6 ®iÓm theo chu vi th©n bÇu ngng, hay cã thÓ cã ®Þnh víi thanh ch»ng däc trong bÇu ngng, sù bè trÝ lç èng trong mÆt sµng trung gian giång hÖt nh sù bè trÝ lç èng trong mÆt sµng chÝnh. §êng kÝnh lç èng trªn mÆt sµng trung gian lín h¬n ®êng kÝnh lç ngoµi cña èng lµ 0,2 ¸ 0,3 mm.

i) èng vµ ph¬ng ph¸p cè ®Þnh lªn mÆt sµng

C¸c èng níc lµm m¸t lµ chi tiÕt quan träng nhÊt cña bÇu ngng. Mét trong c¸c yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi èng cña bÇu ngng lµ chèng l¹i sù ¨n mßn, v× vËy nã ®îc chÕ t¹o tõ hîp kim cña kim lo¹i mµu chèng ¨n mßn. Trong c¸c bÇu ngng tµu biÓn thêng ngêi ta sö dông c¸c èng ®îc chÕ t¹o tõ hîp kim ®ång- Niken, ngoµi ra cßn sö dông c¸c èng chÕ t¹o tõ nh«m. C¸c èng ®îc chÕ t¹o tõ ®ång ®«i khi ®îc sö dông cho bÇu ngng phô.

C¸c ph¬ng ph¸p cè ®Þnh èng trªn mÆt sµng cÇn ®¶m b¶o ®é kÝn, mèi liªn kÕt ph¶i chÆt vµ chç nµo c¸c èng níc lµm m¸t ph¶i nh½n vµ kh«ng xo¸y. ë c¸c bÇu ngng lín l¾p ®Æt trªn c¸c tµu vËn t¶i trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y th× èng ®îc nong lªn mÆt sµng.

Sö dông ph¬ng ph¸p nong èng ®îc tr×nh bµy trªn h×nh 20.10, phÇn nong èng ph¶i thùc hiÖn theo chiÒu s©u lµ 0,8 ¸ 0,9 ®é dµy mÆt sµng, cßn mÐp lç trªn mÆt sµng th× lµm cong hay lµ gi¶m mÐp v¸t cña lç.

§é kÝn còng nh ®é bÒn cña mèi nèi ®îc ®¶m b¶o møc ®é nong r = 1 ¸ 1,5% (sè liÖu lÊy tõ thùc nghiÖm).

ë ®©y:

D1- ®é t¨ng ®êng kÝnh trong cña èng do kÕt qu¶ nong (mm);

D2 = d0 - d2- ®é chªnh gi÷a ®êng kÝnh lç trong mÆt sµng vµ ®êng kÞnh ngoµi èng tríc lóc nong, chªnh lÖch nµy ph¶i ®¹t.

D2 = (1,5 ¸ 3)%.d0.

d0- ®êng kÝnh lç trªn mÆt sµng tríc lóc nong, mm.

Nguyªn t¸c kiÓm tra mèi nong lµ nhê mét calÝp, cho vµo trong èng sau khi nong, nÕu calÝp ®i qua ®îc th× sù nong ®¹t yªu cÇu, ngîc l¹i calÝp kh«ng ®i qua ®îc miÖng lç èng th× cã nghÜa lµ mèi nong cha ®¹t. §é bÒn cña mèi nong ®îc t¨ng lªn khi gÆp mÐp ®Çu èng sau khi nong (h×nh 20.10a). Theo c¸c sè liÖu thö nghiÖm ë mét sè nhµ m¸y, èng ®ång - Niken ®îc gÊp mÐp sau khi nong cã ®êng kÝnh 16mm, lùc nhæ èng ra khái mÆt sµng lµ 13,5 kN, ngîc l¹i khi kh«ng cã gÊp mÐp sau khi nong th× lùc nhæ èng lµ 9,4 kN (h×nh 20.9b), sö dông ®Çu èng d¹ng c¾t ph¼ng.

Trªn h×nh 20.10c lµ mét d¹ng liªn kÕt gi÷a èng víi mÆt sµng ®îc sö dông réng rµi. Ph¬ng ph¸p lµm kÝn èng lµ nhê mét vßng sîi (1) vµ 2 vßng kim lo¹i (2) ®îc chÕ t¹o tõ thiÕc hay ch×, èng lãt (3) chÕ t¹o b»ng ®ång cã miÖng c¾t r·nh ®Ó tua vÝt vÆn èng ®Èy èng lãt vµo vµ Ðp vßng kim lo¹i cïng vßng sîi chÆt l¹i. Khi sö dông lµm kÝn èng nh kiÓu nµy th× èng cã thÓ gi·n në kh«ng phô thuéc vµo th©n bÇu ngng, v× vËy mµ lùc däc trong chïng kh«ng ph¸t sinh.

H×nh 20.10. Ph¬ng ph¸p lµm ch¾c vµ lµm kÝn èng.

Ngoµi ra ®Ó ng¨n ngõa sù x©m nhËp cña níc biÓn vµo níc ngng ngêi ta sö dông hai lo¹i mÆt sµng (h×nh 20.11a) lo¹i nµy cã hai mÆt sµng nªn chiÒu dµi bÇu ngng lín, Ýt sö dông.

H×nh 20.11b kÕt cÊu sö dông c¸c vßng tiÖn cña èng nong lªn mÆt sµng, lo¹i nµy phøc t¹p nªn hiÖn nay Ýt sö dông.

H×nh 20.11c c¸c èng l¾p vµo lç trªn mÆt sµng, vÒ phÝa khoang níc trªn mÆt sµng ta ®¾p matÝt bitum hay matit kÏm-bitum... sö dông cho thö nghiÖm trong thùc hµnh tÜnh t¹i.

H×nh 20.11. Sù lµm kÝn cña liªn kÕt nong.

20.1.5. Khai th¸c vµ b¶o dìng bÇu ngng

20.1.5.1. ChuÈn bÞ vµ khëi ®éng bÇu ngng

1. ChuÈn bÞ ®a bÇu ngng vµo lµm viÖc ph¶i tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc sau:

C¸c bÒ mÆt bªn ngoµi vµ xung quanh bÇu ngng ph¶i ®îc vÖ sinh s¹ch sÏ tríc khi tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc kiÓm tra.

KiÓm tra kü lìng tr¹ng th¸i bÒ mÆt ngoµi cña th©n vµ n¾p ®Ó ph¸t hiÖn c¸c vÕt nøt, khuyÕt tËt hoÆc ¨n mßn nÕu cã c¸c h háng ph¶i tiÕn hµnh söa ch÷a, kh¾c phôc tríc khi ®a b×nh ngng vµo lµm viÖc.

TiÕn hµnh kiÓm tra tr¹ng th¸i kü thuËt cña c¸c b¬m níc lµm m¸t, b¬m níc ngng, b¬m t¹o ch©n kh«ng.

KiÓm tra sù lµm viÖc chÝnh x¸c cña ®ång hå ch©n kh«ng, c¸c ®ång hå ¸p suÊt cña c¸c b¬m.

KiÓm tra c¸c van an toµn, van x¶ khÝ vµ c¸c van chÆn ë v¸c vÞ trÝ lµm viÖc cña chóng.

KiÓm tra c¸c mèi l¾p ghÐp, tr¹ng th¸i kü thuËt cña c¸c gio¨ng lµm kÝn nÕu ph¸t hiÖn h háng, dß rØ th× ph¶i thay thÕ hoÆc xiÕt chÆt h¬n.

KiÓm tra chÊt lîng cña kÏm chèng ¨n mßn nÕu kÏm bÞ ¨n mßn hÕt hoÆc môc n¸t th× ph¶i thay míi.

2. Khëi ®éng bÇu ngng vµ c¸c thiÕt bÞ cña hÖ thèng

Sau khi kiÓm tra tr¹ng th¸i s½n sµng cña bÇu ngng vµ c¸c thiÕt bÞ cña hÖ thèng ngng h¬i tiÕn hµnh khëi ®éng b¬m níc biÓn lµm m¸t vµ sau khi b¬m ®· lµm viÖc æn ®Þnh th× ®iÒu chØnh ¸p suÊt cña b¬m cho phï hîp víi chÕ ®é phô t¶i cña bÇu ngng.

Më van chÆn trªn ®êng èng dÉn h¬i vµo b¬m phun tia (b¬m hót kh«ng khÝ ra khái bÇu ngng).

Sau khi khëi ®éng b¬m phun tua tõ 20 ¸ 45 phót (thêi gian nµy phô thuéc vµo n¨ng suÊt cña bÇu ngng vµ n¨ng suÊt cña b¬m ch©n kh«ng) tiÕn hµnh t¹o ch©n kh«ng cho bÇu ngng.

Khi ®é ch©n kh«ng ®· ®¹t yªu cÇu th× më van chÆn trªn ®êng níc ngng råi sau ®ã më van chÆn trªn ®êng dÉn h¬i vµo bÇu ngng. Khi cã níc ngng xuÊt hiÖn trªn ®êng èng níc ngng th× khëi ®éng b¬m hót níc ngng.

20.1.5.2. KiÓm tra chÊt lîng c«ng t¸c vµ ®iÒu chØnh chÕ ®é c«ng t¸c cña bÇu ngng

1. C¸c th«ng sè c«ng t¸c cÇn ph¶i quan t©m.

C¸c th«ng sè cña h¬i khi vµo b×nh ngng: NhiÖt ®é h¬i, ¸p suÊt, lu lîng h¬i...

C¸c th«ng sè cña níc lµm m¸t: NhiÖt ®é níc vµo vµ ra, ¸p suÊt, vµ lu lîng níc...

C¸c th«ng sè cña kh«ng khÝ: ¸p suÊt vµ lu lîng.

§é mÆn cña níc ngng (tøc lµ nång ®é muèi trong níc ngng). C¸c th«ng sè nªu trªn ®îc chØ trªn c¸c thiÕt bÞ ®o nh ®ång hå ¸p kÕ, nhiÖt ®é, lu lîng g¾n trªn bÇu ngng, ®êng èng vµo ra bÇu ngng hay t¹i buång ®iÒu khiÓn trung t©m.

§é ch©n kh«ng cña bÇu ngng ®îc chØ b¸o b»ng 2 ®ång hå ch©n kh«ng kª ®Æt t¹i bÇu ngng vµ buång ®iÒu khiÓn trung t©m.

2. §iÒu chØnh chÕ ®é ch©n kh«ng trong bÇu ngng

Trong qu¸ tr×nh bÇu ngng lµm viÖc c«ng viÖc träng t©m cña sü quan vµ thî m¸y ®i ca lµ theo dâi vµ ®iÒu chØnh ®é ch©n kh«ng cña bÇu ngng.

Trêng hîp lu lîng cña níc lµm m¸t bÇu ngng lµ cè ®Þnh vµ n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ hót khÝ kh«ng thay ®æi th× ®é ch©n kh«ng cña bÇu ngng phô thuéc vµo nh÷ng yÕu tè sau:

- Phô t¶i cña bÇu ngng;

- NhiÖt ®é níc lµm m¸t bÇu ngng;

- Lîng kh«ng khÝ xuÊt hiÖn trong bÇu ngng.

a) Thay ®æi phô t¶i cña bÇu ngng

Khi n¨ng suÊt cña b¬m níc lµm m¸t lµ cè ®Þnh, nÕu chóng ta gi¶m lu lîng h¬i vµo bÇu ngng th× béi sè lµm m¸t t¨ng lªn dÉn ®Õn kÕt qu¶ lµ ¸p suÊt trong bÇu ngng gi¶m cã nghÜa lµ t¨ng ®é ch©n kh«ng.

Trong trêng hîp lîng kh«ng khÝ cã trong bÇu ngng lµ mét ®¹i lîng kh«ng ®æi vµ n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ hót khÝ lµ cè ®Þnh, vÊn ®Ò gi¶m ¸p suÊt trong bÇu ngng ph¶i ®i liÒn víi viÖc gi¶m ph©n ¸p suÊt cña h¬i. Bëi v× khi ph©n ¸p suÊt cña h¬i gi¶m th× thÓ tÝch riªng cña h¬i t¨ng lªn, lîng h¬i níc kh«ng ngng tô d0 (kg/h) n»m trong hçn hîp kh«ng khÝ - h¬i sÏ gi¶m (hçn hîp kh«ng khÝ - h¬i nµy sÏ ®îc hót ra khái bÇu ngng).

Trong ®ã:

Vkk- thÓ tÝch kh«ng khÝ hót ra khái bÇu ngng;

Png- ¸p suÊt trong bÇu ngng;

P'h- ph©n ¸p suÊt h¬i;

P'kk- ph©n ¸p suÊt kh«ng khÝ;

tS- nhiÖt ®é b·o hßa øng víi Png;

tn- nhiÖt ®é níc ngng;

Dt = ts - tn

D0- lîng h¬i níc kh«ng ngng tô.

Tõ ®å thÞ h×nh 20.12 chóng ta thÊy r»ng khi gi¶m phô t¶i cña bÇu ngng (khi gi¶m lîng h¬i níc kh«ng ngng tô D0) th× ¸p suÊt trong bÇu ngng Png gi¶m (tøc lµ ®é ch©n kh«ng t¨ng lªn), ph©n ¸p suÊt cña h¬i P'h gi¶m, nhiÖt ®é níc ngng ra khái bÇu ngng tn gi¶m, Dt t¨ng.

VKK

Png

P'h

th

tk

P'KK

Dtk

VKK (m3/h)

Png, P'h, P'kk

(kG/cm2)

ts, tn, Dt (0C)

D0 (kg/h)

H×nh 20.12. §Æc tÝnh cña bÇu ngng khi thay ®æi phô t¶i.

b- Thay ®æi nhiÖt ®é níc lµm m¸t

Qua thùc tÕ khai thøc bÇu ngng, ngêi ta rót ra kÕt luËn r»ng: Trong trêng hîp phô t¶i cña bÇu ngng æn ®Þnh, n¨ng suÊt cña b¬m níc lµm m¸t vµ n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ hót khÝ lµ cè ®Þnh, nÕu chóng ta gi¶m nhiÖt ®é níc lµm m¸t vµo bÇu ngng th× ¸p suÊt Png gi¶m. Trong trêng hîp nµy ph©n ¸p suÊt cña kh«ng khÝ Pkk lµ kh«ng ®æi vËy th× vÊn ®Ò ¸p suÊt trong bÇu ngng Png gi¶m lµ do ph©n ¸p suÊt cña h¬i P'h gi¶m.

c- Thay ®æi lîng kh«ng khÝ xuÊt hiÖn trong bÇu ngng

Khi phô t¶i cña bÇu ngng æn ®Þnh, n¨ng suÊt thÓ tÝch cña thiÕt bÞ hót khÝ vµ béi sè lµm m¸t cè ®Þnh, nÕu lîng khÝ xuÊt hiÖn trong bÇu ngng t¨ng lµm cho ph©n ¸p suÊt cña kh«ng khÝ P'kk t¨ng dÉn ®Õn t¨ng ¸p suÊt Png trong bÇu ngng, tøc lµ gi¶m ®é ch©n kh«ng.

Chóng ta cã thÓ gi¶i thÝch hiÖn tîng trªn nh sau: Khi ph©n ¸p suÊt cña kh«ng khÝ t¨ng lªn lµm cho träng lîng cña kh«ng khÝ trong 1 ®¬n vÞ thÓ tÝch cña nã t¨ng lªn, trong khi ®ã n¨ng suÊt thÓ tÝch cña thiÕt bÞ hót khÝ lµ kh«ng ®æi nhng do t¨ng träng lîng kh«ng khÝ nªn thÎ tÝch riªng cña nã còng t¨ng. T¹i mçi thêi ®iÓm nµo ®ã th× träng lîng kh«ng khÝ xuÊt hiÖn trong bÇu ngng c©n b»ng víi träng lîng kh«ng khÝ mµ thiÕt bÞ hót ra ngoµi. Nhng tr¹ng th¸i c©n b»ng ®ã sÏ bÞ ph¸ vì do lîng kh«ng khÝ xuÊt hiÖn trong b©u fngng t¨ng qu¸ n¨ng suÊt thiÕt bÞ hót khÝ do ®ã ph©n ¸p suÊt cña kh«ng khÝ trong bÇu ngng t¨ng lªn.

VKK

Png

P'h

ts

tn

P'KK

Dtk

VKK (m3/h)

Png, P'h, P'kk

(kG/cm2)

ts, tn, DtK

(0C)

Dkk (kG/h)

H×nh 20.13. §Æc tÝnh cña bÇu ngng khi gi¶m lîng kh«ng khÝ hót ra.

Trong ®ã:

Vkk- thÓ tÝch kh«ng khÝ hót ra khái bÇu ngng;

Png- ¸p suÊt trong bÇu ngng;

P'h- ph©n ¸p suÊt kh«ng khÝ;

th- nhiÖt ®é b·o hßa cña h¬i øng víi Png;

tk- nhiÖt ®é níc ngng;

Dtk = th - tk

Gkk - lîng kh«ng khÝ hót ra khái bÇu ngng.

Tõ ®å thÞ h×nh 20.13 chóng ta thÊy r»ng nhiÖt ®é níc ngng tô gÇn nh cè ®Þnh do ph©n ¸p suÊt h¬i P'h cè ®Þnh. ¸p suÊt trong bÇu ngng Png t¨ng sÏ lµm cho Dt t¨ng lªn do t¨ng nhiÖt ®é b·o hßa ts øng víi Png.

3. §¸nh gi¸ chÊt lîng c«ng t¸c cña bÇu ngng

Trong khi bÇu ngng ®ang lµm viÖc, chóng ta cã thÓ ®¸nh gi¸ chÊt lîng c«ng t¸c cña nã th«ng qua c¸c gi¸ trÞ nhiÖt ®é sau:

- NhiÖt ®é cña h¬i vµo bÇu ngng (nã còng chÝnh lµ nhiÖt ®é ngng tô th).

- NhiÖt ®é cña níc ra khái bÇu ngng (tk);

- NhiÖt ®é níc vµo lµm m¸t bÇu ngng (tw);

- NhiÖt ®é níc lµm m¸t ra khái bÇu ngng (tr);

100

90

80

70

60

50

40

30

20

10

0

0,01

0,02

0,03

0,04

0,05

0,06

0,08

0,09

P

kG/cm2

H×nh 20.14. §å thÞ c¸c nhiÖt ®é trong bÇu bÇu ngng. tw- NhiÖt ®é níc vµo lµm m¸t; tr- NhiÖt ®é níc lµm m¸t ra; tk- NhiÖt ®é níc ngng; th- NhiÖt ®é b·o hßa øng víi Png.

Tõ c¸c gi¸ tri nhiÖt ®é ®ã ta ®¸nh gi¸ chÊt lîng c«ng t¸c qua c¸c ®é chªnh nhiÖt ®é sau:

Dt'k = th - tk

§èi víi c¸c bÇu ngng hiÖn ®¹i Dtk = 0,5 ¸ 10C, ®èi víi c¸c lo¹i bÇu h©m kÕt cÊu theo d¹ng cò th× Dtk = 4 ¸ 80C.

Dtlm = tr - tw

§é chªnh nhiÖt ®é níc lµm m¸t nµy ®èi víi hÖ ®éng lùc tua bin h¬i th× Dtlm = 6 ¸ 100C, ®èi víi hÖ ®éng lùc m¸y h¬i th× Dtlm = 20 ¸ 250C.

Dtmin = th - tr

Víi hÖ ®éng lùc tua bin h¬i Dtmin = 6 ¸ 80C, ®èi víi hÖ ®éng lùc m¸y h¬i Dtmin = 14 ¸ 160C.

Dtmax = tk - tw

§¹i lîng nµy phô thuéc vµo béi sè lµm m¸t. VÝ dô ®å thÞ nhiÖt ®é cña bÇu ngng khi nhiÖt ®é níc lµm m¸t ngoµi m¹n tµu tw = 100C nh ë h×nh 20.14.

t0C

40

30

20

10

0

50

60

tw

tr

tk

th

H×nh 20.15. §å thÞ c¸c nhiÖt ®é trong bÇu ngng khi t¨ng lîng kh«ng khÝ cã xuÊt hiÖn trong nã.

§êng liÒn biÓu thÞ ®iÒu kiÖn lµm viÖc b×nh thêng;

NÐt ®øt ----- trêng hîp t¨ng lîng kh«ng khÝ trong bÇu ngng .

Nh phÇn trªn chóng ta ®· kÕt luËn r»ng khi lîng kh«ng khÝ trong bÇu ngng t¨ng lªn th× ¸p suÊt ngng tô Png trong bÇu ngng t¨ng lªn vµ øng víi nã nhiÖt ®é b·o hßa th còng t¨ng. Bëi v× nhiÖt ®é níc ngng tk = const (xem ®å thÞ h×nh 20.12). VËy Dtk = th - tk t¨ng lªn, ®ång thêi nhiÖt ®é níc ra khái bÇu ngng tn sÏ t¨ng lªn khi t¨ng nhiÖt ®é h¬i vµo bÇu ngng (tøc Png t¨ng). §é t¨ng nhiÖt ®é níc m¸t ra khái bÇu ngng nhá h¬n ®é t¨ng nhiÖt ®é b·o hßa th, ®ång thêi Dtmin = th - tr còng t¨ng.

H×nh 20.15 lµ ®å thÞ c¸c nhiÖt ®é trong bÇu ngng khi lîng kh«ng khÝ xuÊt hiÖn trong bÇu ngng t¨ng lªn.

ChÊt lîng bÒ mÆt c«ng t¸c trong bÇu ngng cã ¶nh hëng lín ®Õn ®é ch©n kh«ng cña nã. NÕu bÒ mÆt c«ng t¸c cµng bÈn th× qu¸ tr×nh trao ®æi nhiÖt gi÷a h¬i níc vµ níc lµm m¸t cµng kÐm, do ®é ¸p suÊt trongbÇu ngng Png vµ nhiÖt ®é b·o hßa t¨ng lªn (tøc lµ ®é ch©n kh«ng gi¶m).

NhiÖt ®é b·o hßa tS t¨ng lªn nhng ®é chªnh nhiÖt ®é

Dt = (ts - tn) kh«ng t¨ng do tn cïng t¨ng.

T¨ng ¸p suÊt Png trong bÇu ngng sÏ ®ång thêi lµm t¨ng dé chªnh lÖch nhiÖt ®é min (Dt = tS - tr).

t0C

40

30

20

10

0

50

tw

tr

tk

thH×nh 20.16 lµ ®å thÞ c¸c nhiÖt ®é trong bÇu ngng khi bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt bÞ cÆn c¸u.

H×nh 20.16. §å thÞ c¸c nhiÖt ®é khi trong bÇu ngng líp cÆn c¸u trªn bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt t¨ng lªn.

§êng liÒn : BiÓu thÞ ë ®iÒu kiÖn b×nh thêng;

NÐt ®øt - - - - - : Khi bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt bÞ c¸u cÆn.

Khi lu lîng níc lµm m¸t v× mét lý do nµo ®ã bÞ gi¶m (vÝ dô nh van chÆn trªn ®êng èng níc vµo bÞ ®ãng bít l¹i, bÒ mÆt nÊm van bÞ líp c¸u dµy lµm gi¶m tiÕt diÖn dßng níc ch¶y qua van) th× béi sè lµm m¸t cña bÇu ngng sÏ gi¶m, g©y ra hËu qu¶ t¨ng ¸p suÊt Png trong bÇu.

Trong ®iÒu kiÖn bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt rÊt s¹ch nÕu ta n©ng c¸c th«ng sè cña h¬i ngng sÏ lµm cho nhiÖt ®é ra cña níc lµm m¸t t¨ng lªn, ®ång thêi lµm t¨ng nhiÖt ®é b·o hßa ts, nhiÖt ®é ra cña níc lµm m¸t t¨ng dÇn ®Õn t¨ng ®é chªnh nhiÖt ®é cña níc lµm m¸t. Khi ®å thÞ c¸c nhiÖt ®é trong bÇu ngng ®îc biÓu thÞ trªn h×nh 20.17.

t0C

40

30

20

10

0

50

60

tw

tr

tk

th

H×nh 20.17. §å thÞ c¸c nhiÖt ®é trong bÇu ngng khi béi sè lµm m¸t gi¶m.

§êng liÒn : ë ®iÒu kiÖn c«ng t¸c b×nh thêng;

NÐt ®øt - - - - : Trêng hîp béi sè lµm m¸t gi¶m.

Nh trªn ®· tr×nh bµy, ®é ch©n kh«ng trong bÇu ngng cã thÓ ®iÒu chØnh b»ng sù thay ®æi n¨ng suÊt b¬m níc tuÇn hoµn hoÆc thay ®æi n¨ng suÊt thiÕt bÞ hót khÝ.

Muèn ®iÒu chØnh lu lîng níc lµm m¸t vµ n¨ng suÊt thiÕt bÞ x¶ khÝ còng nh thay ®æi lu lîng nãc ngng ph¶i th«ng qua c¸c hÖ thèng phôc vô nh:

HÖ thèng níc lµm m¸t; HÖ thèng níc ngng, HÖ thèng x¶ khÝ.

20.1.5.3. Dõng bÇu ngng

Dõng bÇu ngng trong hÖ ®éng lùc h¬i níc mµ cã c¸c bÇu ngng phô vµ bÇu ngng chÝnh th× ta tiÕn hµnh c¸c bíc sau:

Sau khi dõng hÖ ®éng lùc h¬i níc (tua bin h¬i hoÆc ®éng c¬ h¬i) th× chóng ta ®ãng tÊt c¶ c¸c van chÆn trªn ®êng èng dÉn h¬i tõ bÇu ngng chÝnh ®Õn c¸c bÇu ngng phô;

§ãng van chÆn trªn c¸c ®êng èng h¬i dÉn vµo c¸c b¬m phun tia;

Dõng b¬m níc ngng;

Dõng b¬m níc lµm m¸t bÇu ngng.

Sau khi ®ãng van chÆn trªn ®êng èng níc m¸t vµo vµ ra khái bÇu ngng chóng ta cã thÓ tiÕn hµnh c¸c c«ng t¸c b¶o dìng, kiÓm tra hoÆc söa ch÷a bÇu ngng.

20.2. BÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t

20.2.1. BÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t d¹ng èng

20.2.1.1. C¸c d¹ng cña bÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t

C¸c bÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t ®îc sö dông réng r·i trªn tµu biÓn lµ thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng côm èng ®Æt trong th©n h×nh trô hoÆc h×nh hép, mµ bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt lµ èng trßn. Trong c¸c thiÕt bÞ víi c¸c èng th¼ng, ®Ó kh¾c phôc gi·n në nhiÖt ngêi ta sö dông mÆt sµng di ®éng hoÆc bé phËn bï trõ. C¸c thiÕt bÞ víi c¸c èng h×nh ch÷ U vµ d¹ng mét èng ruét gµ (h×nh 20.36) th× c¸c èng kh«ng ph¸t sinh lùc däc trôc, nhng nhîc ®iÓm cña c¸c thiÕt bÞ nµy lµ khã lµm s¹ch èng, chØ cã thÓ lµm s¹ch b»ng ph¬ng ph¸p hãa häc.

Trong thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng èng cã thÓ sö dông d¹ng ®Æt ®øng hoÆc ®Æt n»m, trêng hîp ®Æt ®øng th× dÔ x¶ khÝ khi ®iÒn ®Çy chÊt láng vµo thiÕt bÞ vµ dÔ x¶ c¸c chÊt láng mang nhiÖt.

§Ó t¨ng cêng ®é trao ®æi vµ ®Ó ®¶m b¶o tèc ®é tèi u cña m«i chÊt ngêi ta sö dông thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng èng nhiÒu hµnh tr×nh. Trong phÇn kh«ng gian gi÷a c¸c èng ngêi ta bè trÝ c¸c tÊm ch¾n ngay chïm èng ®Ó m«i chÊt ph¶i ch¶y c¾t chïm èng, tuy nhiªn chóng ta thêng gÆp c¸c thiÕt bÞ víi dßng ch¶y cña m«i chÊt lµ ch¶y däc. Trêng hîp ch¶y ngang kÕt cÊu thiÕt bÞ ®îc sö dông c¸c tÊm ng¨n ngang, cßn trêng hîp ch¶y däc sö dông tÊm ng¨n däc.

20.2.1.2. VËt liÖu èng

C¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt mµ chÊt mang nhiÖt lµ níc biÓn, khi tèc ®é cña nã £ 3m/s vµ nhiÖt ®é mÆt èng vÒ phÝa níc biÓn £ 60 ¸ 800C th× sö dông hîp kim ®ång Niken MNZMS 30-1-1, khi tèc ®é cña níc ®Õn 2 m/s vµ nhiÖt ®é bÒ mÆt èng ®Õn 500C th× sö dông hîp kim ®ång Niken MHX 5-1. Khi tèc ®é níc biÓn ®Õn 1,2 m/s ta sö dông ®ång thau LO 70-1. Tèc ®é níc biÓn ®Õn 0,9 m/s th× sö dông ®ång M3C.

Trong c¸c thiÕt bÞ mµ c¸c m«i chÊt lµ "H¬i níc vµ níc" hay "h¬i níc vµ dÇu" th× ngêi ta thêng sö dông c¸c èng ®ång thau thay cho thÐp kh«ng rØ.

§èi víi m«i chÊt "nhiªn liÖu láng - h¬i" hay "nhiªn liÖu láng - h¬i ngng" ngêi ta thêng sö dông c¸c èng chÕ t¹o tõ thÐp c¸c bon.

C¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng èng, ®êng kÝnh ngoµi thêng lµ 12 ¸ 20 mm, cßn ®é dµy lµ 1 ¸ 2 mm. Khi sö dông c¸c ®êng èng cã ®êng kÝnh lín h¬n nã sÏ lµm t¨ng kÝch thêng vµ khèi lîng cña thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt. §êng kÝnh ngoµi nhá nhÊt cña èng dïng cho thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt tµu biÓn thêng lµ 10 mm v× ®êng èng cã ®êng kÝnh nhá h¬n th× dÔ t¾c vµ khã lµm s¹ch. Trong c¸c mÆt sµng cña thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt ®êng kÝnh èng kh«ng nhá h¬n 16 mm ®Ó nong réng èng lªn bÒ mÆt sµng nhê thiÕt bÞ nong d¹ng con l¨n. C¸c èng gia cêng ®êng kÝnh nhá h¬n thêng sö dông kÕt cÊu chuèt Ðp hay t¸c ®éng va ®Ëp trôc t©m.

èng kim lo¹i khi nong èng cã sù biÕn d¹ng hoÆc híng ra ngoµi hoÆc híng vµo trong thiÕt bÞ, ®iÒu nµy cã thÓ x¶y ra vµ dÉn tíi ph¸t sinh øng suÊt d qu¸ møc, sù uèn cong cña èng lµm ph×nh mÆt sµng vµ ph¸ hñy ®é kÝn cña mèi liªn kÕt gi÷a èng vµ mÆt sµng.

ë c¸c èng gia cêng b»ng c¸ch nong réng èng d¹ng èng xo¾n - nh½n ®îc tiÕn hµnh b¾t ®Çu tõ phÝa t©m mÆt sµng vµ theo ®êng xo¾n ra phÝa mÆt ngoµi mÆt sµng, sù biÕn d¹ng vËt liÖu chØ híng vµo ®Çu èng tù do, v× vËy trong c¸c èng kh«ng ph¸t sinh lùc nÐn däc trôc. §êng kÝnh nhá nhÊt cña c¸c èng gia cêng (10x1mm) còng sö dông ph¬ng ph¸t chuèt theo chiÒu dµi èng b»ng dao chuèt chuyªn dïng (trôc lâi b»ng cao su) ®îc chÕ t¹o tõ thÐp dông cô cã ®é bÒn cao vµ chÞu mßn.

Víi c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt cã yªu cÇu ®é cøng cao th× mËt ®é èng ch¼ng lín vµ sö dông mÆt sµng kÐp.

Trong mét sè thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt ngêi ta sö dông èng cã g©n vµ cã c¸nh nh»m t¨ng diÖn tÝch bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt vÒ phÝa m«i chÊt cã hÖ sè trao ®æi nhiÖt nhá. G©n cã thÓ ph©n lo¹i theo h×nh thøc vµ sù bè trÝ sau: g©n cã kiÓu vßng trßn n»m ngang vµ n»m th¼ng gãc; bè trÝ n»m vµ th¼ng gãc víi mÆt èng v.v... Trong èng cã kÝch thíc 50 x 4,5mm, so víi c¸c thiÕt bÞ cã bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt ®îc chÕ t¹o tõ èng trßn th× bÇu lµm m¸t níc èng dÑt cã kÝch thíc vµ träng lîng nhá h¬n.

20.2.1.3. BÇu lµm m¸t dÇu nhên

a) BÇu lµm m¸t ®Æt ngang

H×nh 20.18. BÇu lµm m¸t dÇu nhên víi 8 hµnh tr×nh phÝa dÇu nhên.

ThiÕt bÞ lµm m¸t dÇu nhên h·ng Burmeister and Wain víi c¸c èng ®Çu thau (11x1mm) vµ bÒ mÆt lµm m¸t 80 m2 ®îc l¾p trªn tµu h¬i níc UXEBEKLEC ®îc tr×nh bµy trªn h×nh 20.18.

H×nh 20.19. BÇu lµm m¸t dÇu nhên cña m¸y ph¸t diesel víi diÖn tÝch lµm m¸t F = 21m2 (®Æt ®øng).

1 - DÇu nhên vµo vµ ra;

2- Níc lµm m¸t vµo vµ ra.Tµu UXEBEKLEC bÇu lµm m¸t dÇu nhên cña thiÕt bÞ tua bin h¬i gåm 2 hµnh tr×nh theo níc lµm m¸t vµ 8 hµnh tr×nh theo phÝa dÇu nhên (cã bÇu lµm m¸t dÇu ngêi ta sö dông sè hµnh tr×nh lín h¬n, cã thÓ ®Õn 14 hµnh tr×nh cña dÇu). BÇu ®îc cÊu t¹o gåm côm èng ®ång thau th¼ng, ®êng kÝnh 16 mm, l¾p trong th©n h×nh trô ®Æt n»m ngang. Hai ®Çu côm èng l¾p víi mÆt sµng. Mét trong hai mÆt sµng di ®éng cã c¸c gio¨ng ®Öm kÝn. Nhê c¸c v¸ch ng¨n dÇu lu ®éng theo 8 hµnh tr×nh ngoµi èng. Níc lu ®éng trong èng theo hai hµnh tr×nh. §Ó x¶ cÆn vµ lµm s¹ch ®Çu bªn díi cã lç x¶.

b) BÇu lµm m¸t dÇu nhên ®Æt ®øng

H×nh 20.19 cÊu t¹o bÇu lµm m¸t dÇu nhên cña diesel lai m¸y ph¸t cã c«ng suÊt 200 kW ®îc l¾p trªn tµu h¬i níc VUBORT, c¸c èng cña bÇu lµm m¸t cã ®êng kÝnh ngoµi lµ 15 mm vµ ®é dÇy 1 mm ®îc bè trÝ ®øng, mÆt ®Çu èng phÝa trªn chuyÓn ®éng nhê c¸c ®Öm n¾p kÝn. N¾p khoang níc ë phÝa trªn nèi cøng víi mÆt sµng bëi tÊm ®Öm ®Ó lo¹i trõ kh¶ n¨ng dÇu nhên bÞ níc ngoµi m¹n tµu x©m nhËp vµo. NÕu cã sù ph¸ hñy vßng lµm kÝn th× dÇu ch¶y ra ngoµi vµ dÔ ph¸t hiÖn.

ThiÕt bÞ cã ®Öm kÝn ë n¾p ®îc sö dông réng r·i nhÊt trong c¸c bÇu lµm m¸t dÇu nhên vµ bÇu lµm m¸t níc ngät trªn c¸c tµu h¬i níc. ë c¸c thiÕt bÞ lµm m¸t dÇu nhên níc lµm m¸t ®i 4 hµnh tr×nh. §Ó híng dßng dÇu trong th©n cña bÇu lµm m¸t dÇu nhên ngêi ta bè trÝ 13 v¸ch ng¨n, 2 v¸ch ng¨n ë hai ®Çu lµ 2 v¸ch ng¨n cho ch¶y qua t©m, cßn l¹i l¾p xen kÏ mét v¸ch ch¶y qua t©m th× ®Õn mét v¸ch ch¶y chïm bªn ngoµi.

Trªn c¸c tµu h¬i níc, thêng bè trÝ 2 bÇu lµm m¸t dÇu nhên, mµ mçi bÇu ph¶i ®a ra ®îc mét lîng nhiÖt b»ng 60% ®Þnh møc cña c«ng suÊt ®éng c¬ chÝnh. ViÖc dù trï nh vËy so víi mét bÇu lµm m¸t dÇu nhên cã s¶n lîng gÊp ®«i tÝnh trªn t¶i max cña ®éng c¬ chÝnh th× cho phÐp gi¶m ®îc kÝch thíc, träng lîng vµ gi¸ thµnh.

Trªn c¸c tµu h¬i níc c«ng suÊt nhá vïng ho¹t ®éng h¹n chÕ, cho phÐp l¾p mét bÇu lµm m¸t dÇu nhên. Tæng diÖn tÝch bÒ mÆt lµm m¸t cña bÇu lµm m¸t dÇu nhên cã thÓ ®¹t gÇn 37 m2 cho 1000 kW c«ng suÊt ®éng c¬ chÝnh khi dïng dÇu nhên lµm m¸t piston vµ 20 m2 cho 1000 kW th× dïng níc ngät lµm m¸t ®éng c¬ chÝnh. Trªn tµu tuabin còng trang bÞ theo nguyªn t¾c nh thÕ, tøc lµ 2 bÇu lµm m¸t dÇu nhên th× 1 trong 2 bÇu lµ dù tr÷.

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ®ãng hµng lo¹t c¸c tµu mµ c¸c thiÕt bÞ tua bin h¬i cã bÇu lµm m¸t dÇu nhên chÝnh ®îc lµm mÆt bëi níc ngng chÝnh (níc cÊp) cßn bÇu lµm m¸t dÇu nhên dù trï ®îc lµm m¸t b»ng níc ngoµi m¹n. §iÒu nµy cho phÐp lµm gi¶m chi phÝ nhiªn liÖu ®Õn 0,4 ¸ 0,5%.

20.2.1.4. BÇu lµm m¸t níc ngät

KÕt cÊu cña bÇu lµm m¸t níc ngät l¾p trªn tµu h¬i níc t¬ng tù nh kÕt cÊu cña bÇu lµm m¸t dÇu nhên. Trong c¸c bÇu lµm m¸t níc ngät, 1 trong 2 mÆt sµng di ®éng, níc ngoµi m¹n ch¶y trong c¸c èng cßn níc ngät ch¶y bªn ngoµi èng. Khi bÒ mÆt lµm m¸t lín ®¸ng kÓ th× sö dông c¸c èng cã ®êng kÝnh h¬i lín h¬i mét Ýt. VÝ dô nh trªn tµu h¬i níc "Alekxand Puskin" ngêi ta l¾p mét bÇu lµm m¸t níc cã diÖn tÝch bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt lµ 240 m2 sè hµnh tr×nh níc ngät lµ 8, cßn níc mÆn lµ 4, l¾p c¸c èng b»ng ®ång thau víi ®êng kÝnh ngoµi lµ 20 mm vµ ®é dµy èng lµ 1mm.

Ngoµi d¹ng kÕt cÊu mµ níc ngät c¾t ngang chïm èng nh bÇu lµm m¸t dÇu nhên, ngêi ta cßn sö dông bÇu lµm m¸t mµ trong ®ã níc ngät bao trïm ë ngoµi èng, chuyÓn ®éng song song víi trôc bÇu. §Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã trong kÕt cÊu cña bÇu lµm m¸t ngêi ta l¾p c¸c v¸ch ng¨n däc. VÝ dô trªn tµu h¬i níc VUBORT ngêi ta l¾p ®Æt 2 bÇu lµm m¸t níc ngät cã kÕt cÊu gièng hÖt nhau víi diÖn tÝch bÒ mÆt lµm m¸t ®Õn 260 m2.

Trªn c¸c tµu h¬i níc träng t¶i lín ngêi ta bè trÝ hai bÇu lµm m¸t níc ngät, lµm m¸t cho xilanh cña m¸y chÝnh, tæng diÖn tÝch cña bÒ mÆt lµm m¸t cña bÇu lµm m¸t níc ngät tõ 31 ®Õn 40 m2 cho 1000 kW c«ng suÊt cña ®éng c¬ chÝnh. ë bÇu lµm m¸t níc ngät lµm m¸t piston cña ®éng c¬ chÝnh thêng ®îc trang bÞ bé ®iÒu chØnh. Tæng diÖn tÝch bÒ mÆt lµm m¸t cña bÇu lµm m¸t níc, lµm m¸t xilanh vµ piston trªn c¸c tµu h¬i níc ®¹t ®Õn 45 ¸ 55 m2 cho 1000 kW c«ng suÊt ®éng c¬ chÝnh.

ë c¸c bÇu lµm m¸t níc ngät lµm m¸t vßi phun cho ®éng c¬ chÝnh còng thêng sö dông bÇu lµm m¸t tù ®éng.

§«i khi trªn c¸c tµu h¬i níc ngêi ta trang bÞ bÇu lµm m¸t liªn hîp dÇu nhên-níc ngät. ë c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt nh vËy th× mét côm èng dïng ®Ó lµm m¸t dÇu nhên, phÇn cßn l¹i dïng ®Ó lµm m¸t dÇu nhên, phÇn cßn l¹i dïng ®Ó lµm m¸t níc ngät cÇn lµm m¸t.

20.2.1.5. BÇu lµm m¸t khÝ t¨ng ¸p

BÇu lµm m¸t kh«ng khÝ t¨ng ¸p ë ®éng c¬ diesel thêng sö dông c¸c èng cã g©n ë bªn ngoµi (phÝa kh«ng khÝ t¨ng ¸p), cßn níc lµm m¸t ch¶y trong èng.

Trªn h×nh 20.20 tr×nh bµy kÕt cÊu bÇu lµm m¸t kh«ng khÝ t¨ng ¸p cho ®éng c¬ h·ng SULZER. C¸c èng cã g©n ë bªn ngoµi (3) ®îc nong lªn c¸c mÆt sµng (2), phÇn mÆt sµng phÝa díi dÔ chuyÓn ®éng ®Ó cho c¸c èng co d·n do nheÞet ®é vµ ®îc lµm kÝn bëi vßng cao su chÆn (4). Níc ngoµi m¹n lµm m¸t ®i vµo khoang níc (1) theo c¸c èng (5) ch¶y 2 hµnh tr×nh theo c¸c èng vµ ®i ra qua èng ra (5), kh«ng khÝ ®îc lµm m¸t quÖt chïm ngang qua bªn ngoµi côm èng.

H×nh 20.20. BÇu lµm m¸t kh«ng khÝ cña h·ng SULZER.

20.2.1.6. BÇu h©m níc

Trªn c¸c tµi biÓn ngêi ta sö dông thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt ®Ó h©m níc nãng. Tuú thuéc vµo c«ng dông viÖc h©m níc nãng mµ ta cã bÇu h©m nãng níc cÊp cho nåi h¬i, bÇu h©m níc ngoµi m¹n vµ níc muèi (cho thiÕt bÞ chng cÊt níc ngät), bÇu h©m níc nãng cho yªu cÇu sinh ho¹t - vÖ sinh .v.v...

BÇu h©m níc cÊp cho nåi h¬i cã thÓ sö dông c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng èng th¼ng. ë mét sè bÇu h©m níc d¹ng èng th¼ng nµy nÕu nhiÖt ®é h¬i h©m kh«ng cao (chØ ®¹t ®Õn 1200C) th× mÆt sµng cã thÓ nèi cøng víi th©n cña bÇu h©m (h×nh 20.20a). NÕu nhiÖt ®é h¬i h©m cao th× sö dông c¸c kÕt cÊu víi mÆt sµng (6) tù do (h×nh 20.20b), bÇu h©m níc cÊp d¹ng èng th¼ng th× phÇn níc ch¶y 4 hay 8 hµnh tr×nh, cßn h¬i h©m ch¶y ngang qua chïm èng 1 sè lÇn.

Trªn h×nh 20.20c tr×nh bµy bÇu h©m níc cÊp víi c¸c èng d¹ng ch÷ U, tÊt c¶ c¸c ®Çu èng ®îc nong lªn trªn cïng mÆt sµng. Do èng h×nh ch÷ U nªn èng cã kh¶ n¨ng gi¶m øng suÊt nhiÖt. Trong khoang níc cña bÇu h©m cã bè trÝ theo híng kÝnh c¸c v¸ch ng¨n v× vËy níc ®îc h©m nãng ch¶y vµo tÊt c¶ c¸c èng ch÷ U, ®Çu tiªn ch¶y vµo trong bÇu h©m theo mét híng vµ sau ®ã ch¶y theo híng ngîc l¹i. BÇu h©m víi c¸c èng ch÷ U cã thÓ thùc hiÖn nhiÒu hµnh tr×nh, ë kh«ng gian h¬i cña bÇu h©m (h×nh 20.30c) cã v¸ch ng¨n n»m ngang trong mÆt ph¼ng qua t©m cña th©n vµ 1 sè v¸ch ng¨n ngang kh«ng thµnh mét khèi (l¾p thªm ngoµi). H¬i h©m chuyÓn ®éng däc èng ë phÇn trªn cña bÇu h©m trong mét èng vµo, cßn ë phÇn díi ch¶y theo híng ngîc l¹i, ®ång thêi cã 1 sè lÇn ch¶y c¾t ngang chïm èng.

H×nh 20.21. BÇu h©m níc cÊp. 1- Níc lµm m¸t vµo; 2- Níc lµm m¸t ra; 3- H¬i ®i vµo; 4- TÊm ch¾n; 5- Bé phËn thu níc ngng; 6- MÆt sµng.

Th©n cña bÇu h©m níc cÊp ®îc chÕ t¹o b»ng thÐp, ®Ó gia cè cho th©n ngêi ta hµn c¸c trô, mét trong c¸c trô ë c¸c hÇm lín cã thÓ di ®éng. §Ó b¶o vÖ c¸c èng cña bÇu h©m khái sù ¨n mßn ë c¸c ®Çu èng mµ h¬i nãng vµo ngêi ta ®Æt c¸c tÊm chÆn phÝa ngoµi th©n cña bÇu cã thÓ ®îc hµn c¸c g©n cøng.

C¸c mÆt sµng trong bÇu h©m thêng ®îc lµm b»ng thÐp, cßn ë c¸c bÇu ham kh«ng lín th× ®îc lµm b»ng ®ång thau. C¸c kh«ng gian níc, tuú thuéc vµo ¸p lùc cña níc ®îc h©m nãng mµ ®îc chÕ t¹o b»ng ®óc gang hay thÐp vµ sö dông c¸c khoang níc b»ng thÐp hµn l¹i. C¸c èng trong bÇu h©m th«ng thêng cã ®êng kÝnh ngoµi lµ 16 ¸ 20 mm vµ bÒ dµy èng 2 mm, ®Çu èng ®îc nong lªn mÆt sµng, ë kÕt cÊu bÇu h©m trªn h×nh 20.20b, c th× côm èng cã thÓ lÊy ®îc ra khái th©n cña bÇu h©m. §Ó dßng ch¶y cña níc ngng ë bÇu h©m ®Æt n»m dÔ dµng ngêi ta l¾p ®Æt bÇu h©m víi ®é nghiªng ®Õn 100 vÒ phÝa cöa thu níc ngng, ë phÇn díi cña tÊm ch¾n ngang, ngêi ta ®Æt c¸c miÖng khuyÕt (c¾t v¸t), cßn ë c¸c tÊm ch¾n ®Æt n»m ngang th× lµm c¸c lç.

§Ó h¬i h©m ngng tô hoµn toµn th× níc ngng cña h¬i h©m ®îc lÊy qua bé phËn thu níc ngng, phÇn nµy ®îc gäi lµ nåi ngng. Ngêi ta sö dông bé phËn thu níc ngng d¹ng phao vµ d¹ng tÝnh nhiÖt. Bªn ngoµi th©n cña bÇu h©m ®îc bäc mét líp c¸ch nhiÖt vµ bäc mét tÊm l¸ thÐp máng.

Bªn trªn khoang níc cña bÇu h©m, cã bè trÝ c¸c van ®Ó x¶ khÝ, cßn ë bªn díi l¾p c¸c nót ®Ó xµ cÆn. Trªn c¸c ®êng èng dÉn ®Õn bÇu h©m vµ trªn c¸c ®êng èng ra tõ bÇu h©m ngêi ta ®Æt c¸c nhiÖt kÕ. ë kh«ng gian h¬i ngêi ta l¾p van an toµn, thiÕt bÞ chØ b¸o mùc níc, c¸c van ®Ó x¶ khÝ vµ van dÉn hãa chÊt vµo khi sö dông kiÒm.

2010C

3500C

2

2000C

1750C

6

1

5

3

1680C

4ë c¸c thiÕt bÞ tua bin h¬i hiÖn ®¹i khi ¸p suÊt nåi h¬i gÇn b»ng 81,6 kG/cm2 th× nhiÖt ®é níc ngng ®¹t ®Õn 230 ¸ 2500C. §Ó t¨ng tÝnh kinh tÕ trong c¸c thiÕt bÞ ®ã ngêi ta sö dông bÇu h©m nãng ®Õn 5 cÊp.

H×nh 20.22. S¬ ®å bÇu h©m níc cÊp 3 ®o¹n.

Ngµy nay ë c¸c thiÕt bÞ tua bin h¬i víi th«ng sè h¬i cao ngêi ta sö dông réng r·i bÇu h¬i h©m 3 ®o¹n nh h×nh (20.22).

ë bÇu h©m kiÓu nµy níc ®îc cÊp vµo theo èng dÉn (3) sau khi h©m nãng s¬ bé ë giai ®o¹n níc ngng qu¸ l¹nh (4) råi vµo ®o¹n ngng tô (6) vµ cuèi cïng vµo ®o¹n lµm l¹nh h¬i (1). ë ®o¹n ngng tô trong c¸c bÇu h©m b×nh thêng th× h¬i nãng ®îc ngng tô ë nhiÖt ®é b·o hßa cña h¬i ngng lµ 30C. Cßn ë ®o¹n lµm l¹nh h¬i th× h¬i qu¸ nhiÖt trÝch tõ tuabin ®i vµo theo èng dÉn (2) (thêng gi÷ nguyªn ®é qu¸ nhiÖt cña nã) sau ®ã ®i vµo trong ®o¹n ngng tô. V× vËy ë ®o¹n lµm l¹nh h¬i, níc cÊp ®îc h©m nãng ®Õn nhiÖt ®é h¬i nãng b·o hßa hay cao h¬n 1 ¸ 2 0C.

Trªn h×nh 20.23 lµ sù biÕn ®æi nhiÖt ®é h¬i h©m níc ngng vµ níc cÊp øng víi ¸p suÊt h¬i h©m lµ 15 kG/cm2, cßn nhiÖt ®é h¬i b·o hßa t¬ng øng víi nã lµ 2000C, sö dông ph©n ®o¹n lµm l¹nh h¬i cho phÐp h©m nãng níc cÊp ®Õn 2010C. Tõ ph©n ®o¹n qu¸ l¹nh (5) níc ngng lÊy ra ®îc lµm l¹nh ®Õn 1700C tøc lµ nhá h¬n nhiÖt ®é b·o hßa ®Õn 250C vµ cao h¬n nhiÖt ®é níc cÊp nhËp vµo 70C.

§o¹n 2-3 cña bÇu h©m 3 ®o¹n cã thÓ ®îc ghÐp trong mét khèi.

§Ó h©m nãng níc cÊp ngêi ta còng sö dông c¸c bÇu h©m kiÓu ruét gµ (bÇu h©m níc cho sinh ho¹t d¹ng tèc ®é). BÇu h©m nãng níc sinh ho¹t thêng sö dông víi c¸c èng d¹ng ch÷ U, cßn trong bÇu h©m níc ngoµi m¹n sö dông èng th¼ng.

20.2.3.7. BÇu h©m nhiªn liÖu vµ bÇu h©m dÇu nhên

H©m nhiªn liÖu cã ®é nhít cao vµ dÇu nhên thêng ®îc thùc hiÖn trong c¸c bÇu h©m b»ng h¬i, ®«i khi ngêi ta còng sö dông c¸c bÇu h©m ®iÖn.

BÇu h©m nhiªn liÖu cã d¹ng ph©n ®o¹n b×nh thêng (PTC) vµ bÇu h©m nhiªn liÖu d¹ng côm èng (PTK) víi c¸c èng d¹ng ch÷ U. BÇu h©m ph©n ®o¹n h×nh 20.22 ®îc xÕp vµo lo¹i èng lång. H¬i nãng vµo bÇu h©m d¹ng nµy ®i trong c¸c èng (2), bÒ mÆt ngoµi èng cã hµn c¸c g©n däc theo ®êng sinh ®Ó t¨ng hiÖu qu¶ truyÒn nhiÖt. èng (2) ®îc lång trong èng (1) cã kÝch thíc lín h¬n. Nhiªn liÖu chuyÓn ®éng trong kh«ng gian bao quanh gi÷a hai èng vµ nhËn nhiÖt cña h¬i nãng.

H×nh 20.23. BÇu h©m nhiªn liÖu ph©n ®o¹n. 1- èng bäc ngoµi; 2- èng h¬i nãng; 3- N¾p; 4- Gèi tùa di ®éng; 5- Gèi tùa cè ®Þnh; 6- Van nhiªn liÖu ra; 7- Van h¬i h©m vµo 8- Van níc ngng ra; 9- Van nhiªn liÖu vµo.

H×nh 20.23. BÇu h©m nhiªn liÖu víi d¹ng èng ch÷ U.

1- èng h©m nãng; 2- Th©n; 3- H¬i h©m vµo; 4- Níc ngng ra; 5- MÆt sµng kÐp; 6- Nhiªn liÖu ra; 7- N¾p; 8- Nhiªn liÖu vµo.

C¸c bÇu h©m ph©n ®o¹n u viÖt h¬n do kÕt cÊu ®¬n gi¶n, an toµn trong vËn hµnh, tiÖn lîi cho viÖc bè trÝ l¾p ®Æt. Nh÷ng nhîc ®iÓm lµ kÝch thíc lín khi n¨ng suÊt lín.

Khi lîng nhiªn liÖu cÇn h©m lín h¬n 1000 kg/h th× sö dông bÇu h©m nhiªn liÖu d¹ng èng ch÷ U.

Trªn 20.24 c¸c èng ®îc nong lªn mÆt sµng (5), n¾p cña bÇu h©m (7) b»ng thÐp l¸. KÕt cÊu bÇu h©m d¹ng nµy (vÝ dô nh Model PH-5/40) ®îc tÝnh to¸n dùa trªn lîng nhiªn liÖu cÇn h©m tõ 950 ¸ 5750 kg/h. DiÖn tÝch bÒ mÆt ®èt nãng cña bÇu h©m b»ng 5 m2, ®êng kÝnh ngoµi cña èng lµ 17 mm vµ ®é dµy èng lµ 1 mm. Sö dông mÆt sµng kÐp lo¹i trõ ®îc níc ngng cña h¬i h©m bÞ bÈn bëi nhiªn liÖu cÇn h©m, nhÊt lµ khi thÊp l¾p ®Ó b¶o dìng vÖ sinh.

Trªn c¸c tµu biÓn víi c¸c thiÕt bÞ tua bin h¬i ngêi ta còng sö dông c¸c bÇu h©m d¹ng côm èng víi c¸c èng th¼ng ®îc nong lªn mÆt sµng cè ®Þnh. Trªn h×nh 20.25 tr×nh bµy bÇu h©m nhiªn liÖu víi c¸c èng th¼ng chÕ t¹o b»ng thÐp ®îc nong lªn mÆt sµng, nhiªn liÖu ch¶y trong èng thùc hiÖn 8 hµnh tr×nh, h¬i h©m ch¶y bªn ngoµi c¸c èng thùc hiÖn 5 hµnh tr×nh. ë ®ay sö dông èng thÐp cho phÐp ®¬n gi¶m hãa kÕt cÊu cña bÇu h©m nhê ®ã mµ th©n bÇu b»ng thÐp ®îc hµn nèi víi mÆt sµng. Sù kh¸c nhau vÒ ®é gi·n dµi cña c¸c èng thÐp vµ th©n bÇu kh«ng ®¸ng kÓ vµ kh«ng g©y ra øng suÊt nhiÖt côc bé.

H×nh 20.25. BÇu h©m nhiªn liÖu 8 hµnh tr×nh.

Trong èng nåi h¬i nãgn vµo bÇu h©m ngêi ta ®Æt mét tÊm ch¾n h¬i, bªn trong th©n cã c¸c tÊm ng¨n ngang, níc ngng cña h¬i h©m ®îc rót ra tõ bé phËn thu níc ngng. Trªn c¸c bÇu h©m cã l¾p ®Æt c¸c van an toµn ®Ó x¶ h¬i khi ¸p suÊt trong th©n bÇu h©m t¨ng qu¸ møc qui ®Þnh.

H×nh 20.26. BÇu h©m nhiªn liÖu (dÇu nhên) víi diÖn tÝch h©m nãng F = 6,5 m2.

1 - H¬i h©m vµo; 2 - Níc ngng r; 3- DÇu nhên vµo vµ ra.

H×nh 20.27. BÇu h©m nhiªn liÖu d¹ng èng ruét gµ.

H×nh 20.28. BÇu h©m nhiªn liÖu d¹ng "Parak«il".BÇu h©m dÇu nhên sö dông khi cÇn thiÕt lµm gi¶m ®é nhít dÇu nhê vÝ dô nh tríc khi läc dÇu nhên b»ng m¸y ph©n lý hay khi chuÈn bÞ ®a thiÕt bÞ vµo ho¹t ®éng. Trªn c¸c tµu cã thÓ sö dông bÇu h©m dÇu nhên d¹ng côm èng chø U hay côm èng th¼ng vµ mÆt sµng di ®éng. Mét sè kh¸c sö dông d¹ng ruét gµ c«ng chÊt nãng trong bÇu h©m dÇu nhên lµ h¬i hay níc nãng. Trªn mét sè tµu kÕt cÊu bÇu h©m nhiªn liÖu vµ bÇu h©m dÇu nhên ®Ó tiÖn trong viÖc b¶o dìng vµ s¶ ch÷a. H×nh 20.26 tr×nh bµy bÇu h©m b»ng h¬i ®Ó h©m nhiªn liÖu nÆng cho m¸y läc ly t©n trªn tµu h¬i níc VUBORT nã gièng nh bÇu h©m dÇu nhên cho m¸y läc dÇu nhên còng trªn tµu h¬i níc nµy. BÇu h©m cã diÖn tÝch bÒ mÆt h©m lµ 6,5 m2, èng th¼ng ®êng kÝnh èng vµ bÒ dµy lµ (15 x 1 mm).

BÇu h©m nhiªn liÖu vµ bÇu h©m dÇu nhên còng sö dông c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng èng ruét gµ, trong c¸c thiÕt bÞ nh vËy (h×nh 20.27) bÒ mÆt h©m nãng ®îc chÕ t¹o tõ c¸c èng ®îc lµm cong theo h×nh xo¾n èc, nhiªn liÖu hay dÇu nhên cÇn h©m ®îc ch¶y trong èng ruét gµ cßn h¬i h©m quÐt bªn ngoµi bÒ mÆt èng.

Trªn h×nh 20.28 tr×nh bµy bÇu h©m nhiªn liÖu d¹ng PARAK¤IL, c¸c thµnh phÇn h©m nãng bao gåm c¸c bÒ mÆt èng thÐp (5) ®Æt ®øng (®Çu díi ®îc nong lªn mÆt sµng, cßn ®Çu trªn lµ côt). Bªn trong mçi èng (5) cã ®Æt mét èng ®ång (6) cã ®êng kÝnh nhá h¬n, ®Çu phÝa trªn cña èng (6) ®Ó hëi cßn ®Çu phÝa díi ®îc nong lªn mÆt sµng thø 2. H¬i nãng nhËp vµo qua èng (1) råi ch¶y qua c¸c èng nèi (6) vµ sau ®ã qua tiÕt diÖn vßng gi÷a èng (5) vµ èng (6). Níc ngng cña h¬i h©m ch¶y ra theo èng nèi (2) tõ khoang gi÷a c¸c mÆt sµng. Nhiªn liÖu cÇn h©m quÐt qua bªn ngoµi c¸c ph©n tö h©m nãng, ®îc ®i vµo qua èng nèi (3) vµ ®îc th¶i ra qua èng nèi (4).

20.2.2. BÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t d¹ng tÊm

Ngµy nay thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng tÊm nh h·ng "DELAVAL" ®îc sö dông réng r·i ®Ó lµm m¸t dÇu nhên, lµm m¸t níc ngät, h©m nhiªn liÖu vµ h©m dÇu nhên, lµm m¸t níc ngät, h©m nhiªn liÖu vµ h©m dÇu nhên, lµm nãng níc trong bÇu bay h¬i ...

BÒ mÆt trao ®æi nhiÖt trong c¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng nµy ®îc chÕ t¹o b»ng c¸c tÊm thÐp rÌn d¹ng lîn sãng, thêng lµ tõ l¸ thÐp kh«ng rØ, ®é dµy 1 ¸ 1,3 mm. C¸c tÊm t¹o thµnh mét bªn lµ m«i chÊt nhËn nhiÖt chuyÓn ®éng cßn bªn kia lµ m«i ch¸t nh¶ nhiÖt chuyÓn ®éng. Mçi mét tÊm (h×nh 20.29) cã 4 lç ®Ó dÉn m«i chÊt nãng vµ m«i chÊt l¹nh vµo vµ ra, gi÷a c¸c tÊm cã ®Æt c¸c gio¨ng lµm kÝn, do ®ã nã ®¶m b¶o ®é kÝn vµ ph©n bè dßng ch¶y cña m«i trêng nãng vµ l¹nh trong c¸c r·nh gi÷a hai tÊm l©n cËn kÒ nhau. Tuú theo c«ng dông vµ n¨ng suÊt cña thiÕt bÞ mµ khe hë gi÷a c¸c tÊm kÒ nhau tõ 2 ¸ 6 mm hoÆc lín h¬n..

H×nh 20.29. TÊm víi gio¨ng cao su. H×nh 20.30. ThiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng tÊm.

C¸c gio¨ng lµm kÝn ®îc b«i mét líp keo råi ®Æt trong mét r·nh riªng, cã thÓ thÊy trªn h×nh vÏ. Hai trong ba gio¨ng cã d¹ng h×nh trßn, ®iÒu nµy ng¨n c¶n ®êng vµo 1 trong 2 m«i trêng trao ®æi nhiÖt. ë phÝa ®èi diÖn cña tÊm còng cã gio¨ng trong ng¨n c¶n ®êng vµo cña m«i trêng trao ®æi nhiÖt kh¸c.

Trªn h×nh 20.30 tr×nh bµy thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng tÊm, bao gåm mét d·y c¸c tÊm (5) ®îc Ðp vµo nhau nhê tÊm Ðp (4) vµ c¸c bu l«ng xiÕt chÆt (3) víi tÊm ®Õ (6). M«i chÊt l¹nh vµ m«i chÊt nãng ®i vµo thiÕt bÞ qua èng nèi (1). Thanh tùa (2) lµ gi¸ ®Ó khi l¾p vµ th¸o c¸c tÊm dÔ dµng.

H×nh 20.31. S¬ ®å thiÕt bÞt rao ®æi nhiÖt d¹ng tÊm.

S¬ ®å mÆt c¾t m«i chÊt l¹nh vµ m«i chÊt nãng ®i vµo c¸c r·nh gi÷a c¸c tÊm ngîc híng nhau, trªn h×nh 20.30 lµ s¬ ®å khi dßng chuyÓn ®éng ngîc chiÒu nhau.

M«i chÊt l¹nh ®i theo c¸c r·nh song song ch¶y tõ trªn xuång (®êng liÒn) cßn m«i chÊt nãng ®i theo c¸c r·nh kh¸c ch¶y tõ díi lªn trªn (®êng nÐt ®øt).

C¸c thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng tÊm mµ cã èng nèi bè trÝ vÒ phÝa bÖ m¸y (khung m¸y) cßn c¸c tÊm kh¸c bè trÝ vÒ phÝa tÊm Ðp th× Ýt tiÖn lîi bëi v× khi ph¸t sinh sù t¾c èng nèi, ta muèn lµm s¹ch ph¶i th¸o toµn bé c¸c tÊm. ¦u ®iÓm c¬ b¶n cña thiÕt bÞ d¹ng tÊm lµ dÔ lµm s¹ch vµ gän. §Ó lµm s¹ch ta chØ viÖc th¸o ª cu cña c¸c bul«ng Ðp, ban ®Çu thÐo tÊm Ðp bªn ngoµi däc theo c¸c thanh, sau ®ã th¸o tõng tÊm. Trªn c¸c ®Çu cña thanh ®ì khi nµy tiÖn nhÊt lµ ®Æt c¸c bÝch chÆn hay bé phËn giíi h¹n.

Nhîc ®iÓm cña thiÕt bÞ trao ®æi nhiÖt d¹ng tÊm lµ cã mét lîng lín c¸c gio¨ng cao su vµ cã thÓ xuÊt hiÖn c¸c vÕt nøt r¹n ë c¸c tÊm. ThiÕt bÞ d¹ng tÊm chØ ®îc sö dông khi nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt cña m«i trêng trao ®æi nhiÖt lµ võa ph¶i (1 kG/cm2, ®«i khi ®Õn 3 kG/cm2.

VÝ dô thiÕt bÞ d¹ng tÊm ®îc l¾p trªn tµu h¬i níc CRAX-NOGRAD trang bÞ hai bÇu lµm m¸t dÇu nhên d¹ng tÊm víi diÖn tÝch bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt lµ 50 m2, hai bÇu lµm m¸t níc ngät cña hÖ thèng lµm m¸t xilanh ®éng c¬ chÝnh víi tæng diÖn tÝch bÒ mÆt rao ®æi nhiÖt lµ 170 m2.

VÝ dô: BÇu lµm m¸t níc ngät tµu H¶i phßng lµ d¹ng tÊm.

H·ng s¶n xuÊt DELAVAL

KiÓu HBT-25

Sè tÊm 50

ChiÒu cao tÊm 1220 mm

ChiÒu réng tÊm 450 mm

BÒ dµy tÊm 1,5 mm

VËt liÖu tÊm §ång thau

Tæng diÖn tÝch trao ®æi nhiÖt 25 m2

20.2.3. Qui tr×nh khai th¸c bÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t

20.2.3.1. ChuÈn bÞ cho c¸c thiÕt bÞ vµo ho¹t ®éng

ViÖc chuÈn bÞ cho c¸c thiÕt bÞ bÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t vµo ho¹t ®éng lµ rÊt quan träng, nh»m ®¶m b¶o cho c¸c thiÕt bÞ ho¹t ®éng an toµn, tin cËy vµ kinh tÕ.

Tríc khi ®a c¸c thiÕt bÞ vµo ho¹t ®éng ph¶i quan s¸t bao qu¸t phÇn ngoµi cña bÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t. C¸c c«ng viÖc cô thÓ nh sau:

KiÓm tra tr¹ng th¸i bÒ mÆt bÇu, n¾p bÇu ®Ó ph¸t hiÖn c¸c vÕt thñng, nøt, biÕn d¹ng hay khuyÕt tËt kh¸c.

KiÓm tra c¸c mÆt bÝch, c¸c gio¨ng lµm kÝn ®Ó ph¸t hiÖn dß rØ hay háng gio¨ng. KiÓm tra t×nh tr¹ng c¸c bul«ng, nÕu ph¸t hiÖn sù níi láng vµ lùc siÕt kh«ng ®Òu th× tiÕn hµnh vÆn chÆt, ®Òu toµn bé bÒ mÆt. KiÓm tra chÊt lîng cña kÏm chèng ¨n mßn, nÕu bÞ môc rØ ph¶i thay míi.

KiÓm tra c¸c van chÆn ®ang ë vÞ trÝ ®ãng hay më, ®é nh¹y cña van an toµn thö b»ng c¸ch nÐn tay van. KiÓm tra van ®iÒu chØnh nhiÖt ®é vµ ph¹m vi ®iÒu chØnh hiÖn t¹i.

Víi c¸c nhiÖt kÕ ph¶i xem xÐt tr¹ng th¸i l¾p ®Æt. NÕu bÞ níi láng th× ph¶i vÆn chÆt l¹i. KiÓm tra ®é nh¹y vµ chÝnh x¸c cña ®ång hå ®o ¸p suÊt, nhiÖt kÕ. NÕu ®ãng van chÆn vµo ¸p kÕ mµ kim chØ vÒ "0" th× chøng tá ¸p kÕ lµm viÖc tèt, cßn khi më van chÆn kim chØ cña ¸p kÕ chØ ¸p suÊt hiÖn t¹i ë vÞ trÝ l¾p ®Æt.

Më van x¶ khÝ, khi m«i chÊt xuÊt hiÖn th× ®ãng l¹i.

20.2.3.2. Khëi ®éng

a) §èi víi bÇu h©m

Më c¸c van vµo vµ ra bÇu h©m cña m«i chÊt cÇn h©m. Më van x¶ níc ngng ra khái bÇu h©m, ®Ó tr¸nh g©y øng suÊt nhiÖt khi cÊp h¬i cã nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt cao vµo bÇu h©m vµ ®a hÕt níc ngng ra khái bÇu h©m.

Khëi ®éng b¬m cÊp m«i chÊt cÇn h©m vµo bÇu. §ãng van x¶ khÝ khi xuÊt hiÖn m«i chÊt.

Më van cÊp h¬i tõ tõ, ®Ó tr¸nh g©y øng suÊt nhiÖt cho c¸c èng vµ c¸c bé phËn cña bÇu.

NÕu lµ bÇu h©m ®iÖn th× bËt c«ng t¾c h©m møc ®é thÊp sau mét thêi gian míi bËt c«ng t¾c h©m cao. Sau ®ã kiÓm tra ¸p suÊt h¬i cÊp vµ ¸p suÊt m«i chÊt nhËn nhiÖt.

KiÓm tra bao qu¸t toµn bé bÇu h©m lÇn cuèi, tríc khi ®a bÇu h©m vµo ho¹t ®éng ë chÕ ®é ®Þnh møc.

b) §èi víi bÇu lµm m¸t

Më c¸c van cÊp vµo vµ ra bÇu lµm m¸t. §èi víi bÇu lµm m¸t d¹ng tÊm ®Õ b¶o vÖ c¸c gio¨ng cao su lµm kÝn cÇn më van tõ tõ ®Ó ®iÒu chØnh ¸p lùc ®ång thêi më van c¶ hai phÝa chÊt láng nãng vµ l¹nh cïng lóc ®Ó tr¸nh t¸c dông lùc mét phÝa lªn c¸c tÊm.

Khëi ®éng b¬m cÊp níc lµm m¸t. Më van cÊp m«i chÊt cÇn lµm m¸t (níc ngät, dÇu nhên...) vµo vµ ra. Khëi ®éng b¬m cÊp m«i chÊt cÇn lµm m¸t.

Tríc khi ®a bÇu vµo lµm viÖc ë chÕ ®é ®Þnh møc ph¶i kiÓm tra lÇn cuèi c¸c thiÕt bÞ cña bÇu lµm m¸t, c¸c ¸p kÕ vµ nhiÖt kÕ, bé ®iÒu chØnh nhiÖt ®é. NÕu cã h háng hoÆc rß rØ ph¶i kh¾c phôc.

20. 2.1.3. Theo dâi kh¶ n¨ng ho¹t ®éng cña bÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t

a) BÇu h©m

Thêng xuyªn kiÓm tra nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt cña c¸c m«i chÊt vµo vµ ra khái bÇu h©m. C¸c sè liÖu vÒ nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt ph¶i ®îc ghi l¹i chÝnh x¸c, ®Çy ®ñ theo tõng ca trùc, giê trùc cña ngêi ®i ca. C¸c gi¸ trÞ nhiÖt ®é vµ ¸p suÊt h¬i vµo bÇu hÇm lu«n ®îc duy tr× trong giíi h¹n cho phÐp.

X¸c ®Þnh kú. NÕu trêng hîp ¸p suÊt ngng tô t¨ng do khÝ sinh ra nhiÒu khi ph¶i kÞp thêi ®iÒu chØnh b¬m hót khÝ ë bÇu ngng.

Thêng xuyªn kiÓm tra ®é më cña c¸c van níc ngng tr¸nh trêng hîp níc ngng trµn vÒ bÇu h©m. ViÖc ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng níc ngng ë bÇu ngng th«ng qua chÊt lîng níc ngng ®Ó x¸c ®Þnh tr¹ng th¸i lµm viÖc cña bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt. NÕu níc ngng cã lÇn ®Çu chøng tá èng bÞ thñng dÇu ra lÉn vµo níc. HoÆc h¬i theo ra níc ngng chøng tá bÒ mÆt trao ®æi nhiÖt bÞ b¾n, sù trao ®æi nhiÖt kÐm.

CÇn quan t©m ®Õn vÊn ®Ò ®iÒu chØnh lîng h¬i vµo bÇu ®Ó duy tr× nhiÖt ®é m«i chÊt nhËn nhiÖt trong ph¹m vi cho phÐp. NhiÖt ®é nµy ®îc x¸c ®Þnh b»ng ®å thÞ th«ng qua tû träng cña m«i chÊn nhËn nhiÖt. VÝ dô dÇu nhên tríc khi läc 70 ¸ 800C; nhiÖt ®é dÇu nÆng tríc khi vµo m¸y läc 80 ¸ 900C; nhiÖt ®é dÇu nÆng tríc khi vµo ®éng c¬ 90 ¸ 1000C.

NÕu trêng hîp lîng dÇu hay níc cÊp vµo bÇu h©m æn ®Þnh, lîng h¬i h©m gi¶m mµ nhiÖt ®é dÇu, níc vÉn t¨ng chøng tá èng bÞ thñng lµm cho h¬i h©m lÉn vµo dÇu, khi ®ã ph¶i nhanh chãng x¸c ®Þnh vÞ trÝ thñng vµ xö lý kÞp thêi.

Thêng xuyªn kiÓm tra mùc níc ngng nÕu thiÕu th× chøng tá h¬i bÞ dß lät trong bÇu h©m hoÆc trªn ®êng èng dÉn.

Víi bÇu h©m ch©n kh«ng ph¶i ®¶m b¶o hót kh«ng khÝ liªn tôc vµ thêng xuyªn theo dâi ®ång hå ch©n kh«ng kÕ.

b) BÇu lµm m¸t

Thêng xuyªn kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh nhiÖt ®é vµo vµ ra cña m«i chÊt ®îc lµm m¸t (dÇu, níc ngät) vµ níc lµm m¸t. §é chªnh nhiÖt ®é gi÷a ®Çu vµo vµ ra cña ch¸t nh¶ nhiÖt (dÇu, níc ngät, khÝ t¨ng ¸p) ph¶i ®îc duy tr× trong ph¹m vi nhÊt ®Þnh, gi¸ trÞ Dt tèi u lµ 5 ¸ 100C. ViÖc ®iÒu chØnh ®é chªnh nhiÖt ®é Dt thùc hiÖn th«ng qua van ®iÒu tiÕt nhiÖt ®é.

§Ó tr¸nh hiÖn tîng gi¶m hÖ sè truyÒn nhiÖt do c¸c bãng khÝ xuÊt hiÖn trong bÇu lµm m¸t. ph¶i ®Þnh kú x¶ khÝ Ýt nhÊt mét lÇn/ngµy ®ªm.

Trong qu¸ tr×nh bÇu lµm m¸t ho¹t ®éng cÇn quan s¸t, kiÓm tra, ph¸t hiÖn sù rß rØ dÇu nhên, níc ngät trong bÇu lµm m¸t. Th«ng thêng ¸p suÊt dÇu nhên vµ níc ngät lµm m¸t ®éng c¬ cao h¬n ¸p suÊt cña níc biÓn, nªn dÇu nhên vµ níc ngät sÏ rß lät sang níc biÓn khi cã sù kh«ng kÝn cña èng.

Sù rß lät níc ®îc lµm m¸t thêng ®îc theo dâi th«ng qua mùc níc ngät trong kÐt gi·n në cña hÖ thèng cña níc ngät lµm m¸t ®éng c¬. Cßn sù dß lät dÇu nhên th× th«ng qua mùc dÇu trong kÐt hoÆc níc biÓn ë cöa ra cña hÖ thèng lµm m¸t b»ng níc biÓn. NÕu cã lÉn dÇu th× sÏ cã v¸ng dÇu xuÊt hiÖn trªn mÆt níc.

HoÆc x¸c ®Þnh sù dß lät dÇu th«ng qua thiÕt bÞ chØ b¸o dÇu nhên (h×nh 20.11).

Nguyªn lý ho¹t ®éng cña thiÕt bÞ chØ b¸o dÇu nhên: Níc ngoµi m¹n sau khi lµm m¸t dÇu nhên ë bÇu lµm m¸t theo èng qua van chÆn bé chØ b¸o dÇu.

Bé chØ b¸o dÇu gåm th©n h×nh trô 3, n¾p trªn vµ n¾p díi 2 l¾p chÆt víi th©n nhê thanh Ðp 6 vµ c¸c gio¨ng cao su lµm kÝn 7. Níc tõ thiÕt bÞ chØ b¸o dÇu ch¶y ra ngoµi qua èng 5, mùc níc trong thiÕt bÞ cao h¬n miÖng èng 5. Khi cã sù dß lät dÇu vµo níc th× dÇu sÏ næi lªn trªn vµ tô l¹i trªn bÒ mÆt níc trong thiÕt bÞ. Nh vËy ta dÔ dµng ph¸t hiÖn ®îc vµ x¸c ®Þnh møc ®é dÇu rß lät. èng 4 dïng ®Ó x¶ líp dÇu trªn bÒ mÆt khi ta më to van 1 cho níc d©ng ®Çy lªn vµ ®Çy dÇu qua èng 4 vÒ kÐt chøa dÇu bÈn.

20.2.3.4. Dõng bÇu h©m vµ bÇu lµm m¸t

a) BÇu h©m

Tríc khi dõng sù lµm viÖc cña bÇu h©m cÇn x¸c ®Þnh ®îc tr¹ng th¸i lµm viÖc b×nh thêng cña thiÕt bÞ th«ng qua c¸c th«ng sè nhiÖt vµ ¸p suÊt vµo vµ ra bÇu h©m cña mét chÊt mang nhiÖt (h¬i níc) vµ m«i chÊt nhËn nhiÖt (níc, dÇu, khÝ...) Sau ®ã tiÕn hµnh theo c¸c bíc sau:

- §ãng van cÊp h¬i vµo bÇu h©m. NÕu bÇu h©m ®iÖn th× ng¾t m¹ch ®iÖn cÊp cho phÇn tö sÊy ®iÖn;

- §ãng van níc ngng ra khái bÇu h©m;

- Dõng b¬m cÊp m«i chÊt nhËn nhiÖt (dÇu, níc, khÝ,...), sau ®ã ®ãng van cÊp m«i chÊt nhËn nhiÖt vµo vµ ra bÇu h©m (níc, dÇu,...);

- Më van x¶ níc ngng trong bÇu h©m vÒ kÐt ®Ó tr¸nh ¨n mßn thiÕt bÞ;

H×nh 20.32. Bé chØ b¸o dÇu nhên.- §a tÊt c¶ c¸c van cña c¸c thiÕt bÞ vÒ tr¹ng th¸i nghØ sau khi kiÓm tra lÇn cuèi toµn bé bÇu h©m.

b) BÇu lµm m¸t

§èi víi bÇu lµm m¸t giã t¨ng ¸p, khi ®éng c¬ diesel dõng th× cã thÓ ®ång thêi dõng ho¹t ®éng cña bÇu h©m lµm m¸t giã t¨ng ¸p.

§èi víi bÇu lµm m¸t níc ngät hay dÇu nhên, sau khi ®éng c¬ diesel dõng vÉn tiÕp tôc cho dÇu nhên, níc ngät tuÇn hoµn trong hÖ thèng vµ qua bÇu lµm m¸t ®Ó nhiÖt ®é cña déng c¬ diesel gi¶m dÇn. Sau khi nhiÖt ®é cña níc ngät vµ dÇu nhên nhá h¬n 500C th× t¾t b¬m dÇu vµ níc. Sau ®ã ®ãng van dÇu nhên vµ níc ngät vµo, ra bÇu lµm m¸t.

Dõng b¬m níc lµm m¸t vµ ®ãng van níc lµm m¸t vµo vµ ra bÇu lµm m¸t.

Më van x¶ níc ngät, dÇu nhên trong bÇu lµm m¸t vÒ kÐt chøa, x¶ hÕt níc lµm m¸t ra khái bÇu lµm m¸t.

§a tÊt c¶ c¸c van vµ thiÕt bÞ vÒ tr¹ng th¸i nghØ sau khi kiÓm tra lÇn cuèi toµn bé bÇu lµm m¸t.

20.3. ThiÕt bÞ chng cÊt níc

20.3.1. C¸c yªu cÇu ®èi víi chÊt lîng níc cung cÊp cho c¸c thiÕt bÞ sinh h¬i vµ níc röa, níc uèng trªn tµu thñy

Trong níc biÓn, nång ®é muèi trung b×nh thêng lµ 3,5%. Nãi c¸ch kh¸c cã 35 gam c¸c lo¹i muèi kh¸c nhau hßa tan trong 1 kg níc biÓn, trong ®ã cã 77,8% muèi ¨n (NaCl), cßn l¹i lµ c¸c lo¹i muèi kh¸c (MgCl2 v.v...).

Ngoµi sù phô thuéc vµo nång ®é muèi chung, quan hÖ nång ®é gi÷a c¸c muèi thùc tÕ kh«ng ®æi trong níc biÓn. Bëi vËy hµm lîng muèi cña níc biÓn vµ thµnh phÇn chng cÊt cã thÓ ®îc ®Æc trung bëi c¸c thµnh phÇn riªng chng cÊt cã thÓ ®îc ®Æc trng bëi c¸c thµnh phÇn riªng, vÝ dô lon clo Cl- hay lîng clorua natri NaCl (miligam trong mét lÝt).

§é muèi cña níc biÓn ®«i khi ®îc ®o b»ng ®é branta (bpanTa): Mét ®é branta (br) lµ hµm lîng Clorua trongníc t¬ng ®¬ng 10 miligam NaCl/lÝt hay 6.06 miligam Cl-/lÝt. §é muèi cña níc biÓn trong tÝnh to¸n thêng lÊy tõ 3000 ¸ 3300 br. §é cøng cña níc biÓn kho¶ng 130 miligam ®¬ng lîng. lÝt (130 mg/l). §é cøng cña níc 1 miligam ®¬ng lîng/lÝt t¬ng ®¬ng víi 2,80 cøng, 10 dé cøng lµ hµm lîng 10 miligam CaO/lÝt. Trong khi ®ã th× ®èi víi c¸c thiÕt bÞ sinh h¬i kiÓu èng níc, lµm viÖc víi ¸p suÊt 70 bar, níc bæ sung ph¶i ®¹t ®é cøng nhá h¬n 0,015 mg ®¬ng lîng/lÝt vµ hµm lîng Clorua díi 3 mgCl-/lÝt.

Bëi vËy, trªn c¸c tµu thñy hiÖn t¹i víi trang trÝ ®éng lùc tuèc bin h¬i, ®Ó cã níc bæ sung cho thiÕt bÞ sinh h¬i níc, ngêi ta dïng níc ®îc chng cÊt ®Æc biÖt. §èi víi c¸c thiÕt bÞ sinh h¬i lµm viÖc ë ¸p suÊt díi 16 kG/cm2, cho phÐp dïng níc bæ sung víi ®é cøng 0,4 mg ®¬ng lîng/lÝt vµ hµm lîng Clorua díi 5 mg Cl-/lÝt.

Níc röa sö dông nguån níc ngät nµo ®ã ph¶i cã ®é cøng díi 7mg ®¬ng lîng trªn lÝt. Níc röa tèt lµ níc chng cÊt cã ®é muèi kh«ng ®îc vît qu¸ 180 mg Cl-/lÝt. Níc röa kh«ng ®îc chøa c¸c vi trïng g©y bÖnh.

Níc uèng cã yªu cÇu cao h¬n, ph¶i trong suèt, b·o hßa kh«ng khÝ, kh«ng cã mïi vÞ khã chÞu, kh«ng chøa c¸c chÊt g©y t¸c h¹i ®èi víi con ngêi vµ vi trïng g©y bÖnh v.v... Níc uèng lµ níc cã hµm lîng muèi chng díi 500 mg/l, ®é cøng kh«ng qu¸ 3,5mg ®¬ng lîng/l, hµm lîng Clorua kh«ng qu¸ 250 mg Cl-/lÝt.

20.3.2. C«ng dông vµ ph©n lo¹i c¸c thiÕt bÞ chng cÊt níc (T.B.C.C.N.)

Yªu cÇu vÒ níc ngät trªn tµu ®îc x¸c ®Þnh b»ng lîng tiªu thô níc cña thuyÒn viªn, hµnh kh¸ch, c¸c thiÕt bÞ n¨ng lîng vµ cña c¸c qu¸ tr×nh c«ng nghÖ chuyªn dïng, s¶n lîng cña c¸c T.B.C.C.N, cÇn lín h¬n lîng chi phÝ níc ngät cho mét ngµy ®ªm 1,2 - 2 lÇn.

C¸c chi phÝ kh«ng thu håi ®îc cña níc ngät nh sù rß rØ h¬i níc cña nåi h¬i, cña níc ngng, viÖc thæi bé sinh h¬i, chi phÝ h¬i trong bé thæi muéi, chi phÝ qua van an toµn, bé bay h¬i trong trang trÝ ®éng lùc h¬i níc kho¶ng tõ 1 ¸ 2% s¶n lîng cña nåi h¬i. Lîng tiªu thô níc trong c¸c nåi h¬i chÝnh íc chõng 1 tÊn/ngµy ®ªm cho 1000 m· lùc cã Ých.

Trªn c¸c trang trÝ ®éng lùc Diesel, tæn thÊt, h¬i níc vµ chÊt ngng tô trong nåi h¬i tiÕt kiÖm vµ nåi h¬i phô kho¶ng 2% s¶n lîng cña nåi h¬i. Lîng tiªu thô níc trong hÖ thèng lµm m¸t ®éng c¬ Diesel vµo kho¶ng 0,2 tÊn/ngµy ®ªm cho 1000 m· lùc cã Ých.

Lîng tiªu thô níc ngät cho nhu cÇu sinh ho¹t cña mét thuyÒn viªn hay hµnh kh¸ch lµ 150 - 250 lÝt/ngµy ®ªm. NÕu sö dông níc ngät cho hÖ thèng vÖ sinh th× lîng tiªu thô níc ngät t¨ng thªm 30 - 50 lÝt cho mét ngêi trong mét ngµy ®ªm.

Trong c¸c trang trÝ ®éng lùc Diesel, ngêi ta sö dông T.B.C.C.N, tËn dông. trong c¸c thiÕt bÞ nµy, ®Ó lµm bay h¬i níc biÓn ngêi lµ sö dông nhiÖt cña níc ngät lµm m¸t Diesel vµ mét lîng h¬i tõ nåi h¬i tiÕt kiÖm hay nåi h¬i phô. Tr©n c¸c tµu tuèc bin h¬i, chÊt gia nhiÖt trong c¸c thiÕt bÞ chng cÊt níc bæ sung cho nåi h¬i vµ níc röa lµ h¬i thÊp ¸p th¶i ra khái tuèc bin h¬i níc chÝnh, khi tµu ®Ëu lµ h¬i thÊp ¸p th¶i ra khái tuèc bin h¬i níc chÝnh, khi tµu ®Ëu lµ h¬i tiÕt lu tõ bé sinh h¬i.

Theo c¸ch bay h¬i cña níc biÓn, thiÕt bÞ chng cÊt ®îc chia ra: ThiÕt bÞ bay h¬i kiÓu bÒ mÆt (xem h×nh 20.32); ë ®©y , ®Ó gia nhiÖt vµ lµm cho níc bay h¬i, ngêi ta l¾p côm h©m nãng d¹ng èng, èng xo¾n ruét gµ hay d¹ng nµo ®ã. Cßn thiÕt bÞ bay h¬i víi buång bay h¬i kiÓu kh«ng bÒ mÆt (®«i khi cßn ®îc gäi lµ thiÕt bÞ bay hoi kiÓu s«i (tù bay h¬i), hoÆc thiÕt bÞ bay h¬i ®o¹n nhiÖt), th× trong buång bay h¬i kh«ng bè trÝ côm gia nhiÖt, mét trong c¸c d¹ng cña thiÕt bÞ nµy ®îc vÏ ë h×nh 20.23, níc biÓn ®îc cÊp vµo buång hay h¬i (2), níc nµy ®· ®îc gia nhiÖt tríc ë buång gia nhiÖt (1) ®¹t ®Õn nhiÖt ®é cao h¬n nhiÖt ®é b·o hßa 4 ¸ 100C phï hîp víi ¸p suÊt ®îc duy tr× trong. Bëi vËy, níc ®îc cÊp vµo buång bay h¬i ®îc gäi lµ 'níc qu¸ nhiÖt", sau ®ã nhiÖt ®é cña nã ®îc gi¶m xuèng (®Õn nhiÖt ®é h¬i b·o hßa) vµ nhê nhiÖt lîng ®ã, mét phÇn níc (0,5 ¸ 1,5%) ®îc bay h¬i.

Sù ngng tô h¬i ®îc t¹o ra khi h¬i cña níc biÓn (®îc gäi lµ h¬i thø cÊp) ®îc dÉn qua b×nh ngng (3), trªn h×nh 20.33 vÒ mét thiÕt bÞ bay h¬i th¬ßng dïng víi vßng tuÇn hoµn cña níc muèi (níc biÓn cã nång ®é níc cao). §Ó kh«ng th¶i ra biÓn mét phÇn lín níc ®· ®îc gia nhiÖt ngng cha bèc h¬i, níc nµy ®îc dÉn tuÇn hoµn bëi b¬m níc muèi 6 l¹i mét lÇn n÷a ®îc cÊp vµo bÇu gia nhiÖt 1. Nhê vËy tao ra vßng tuÇn hoµn níc muèi, cßn níc cÊp tõ m¹n ®îc dÉn qua ®êng èng (5), cßn th¶i níc muèi thùc hiÖn qua ®êng (7). §Ó duy tr× ®é ch©n kh«ng vµ sù ngng tô cña h¬i thø cÊp cña bÇu ngng tô (3), ngoµi b¬m níc ngng (4) ngêi ta cßn trang bÞ b¬m kh«ng khÝ vµ hÖ thèng tuÇn hoµn (trªn h×nh nµy kh«ng vÏ).

H×nh 20.33. S¬ ®å thiÕt bÞ chng cÊt kiÓu bÒ mÆt. 1- HÖ thèng níc ngät lµm m¸t ®éng c¬ (chÊt gia nhiÖt); 2- Buång bay h¬i; 3- Bé ngng tô kiÓu bÒ mÆt; 4- B¬m ch©n kh«ng; 5- Níc lµm m¸t b×nh ngng; 6- B¬m níc ngng (níc ®· ®îc chng cÊt); 7- §êng cÊp níc biÓn; 8- B¬m níc muèi.

T.B.C.C.N, víi buång bay h¬i kh«ng bÒ mÆt cã thÓ ch¶y liªn tôc, trong khi níc ë m¹n ®îc cÊp vµo bÇu gia nhiÖt, cßn tÊt c¶ níc muèi kh«ng bay h¬i ®îc th¶i ra m¹n, kh«ng cÊp trë l¹i vµo bé gia nhiÖt.

Theo sè cÊp ¸p lùc cña håi thø cÊp, c¸c T.B.C.C.N cßn ®îc chia ra lo¹i mét cÊp, hai cÊp vµ nhiÒu cÊp.

H×nh 20.34. ThiÕt bÞ chng cÊt víi buång bay h¬i kiÓu kh«ng bÒ mÆt víi vßng tuÇn hoµn níc muèi. 1- Bé h©m; 2- BÇu bay h¬i; 3- BÇu ngng; 4- B¬m níc ngng; 5- §êng cÊp níc biÓn; 6- B¬m tuÇn hoµn níc muèi (vµ thæi muéi); 7- §êng x¶ níc muèi.

H×nh 20.35 lµ thiÕt bÞ bay h¬i hai cÊp kiÓu bÒ mÆt: H¬i thø cÊp cña cÊp thø nhÊt (2) ®îc dïng lµm chÊt gia nhiÖt cña cÊp thø hai (3), trong buång nµy ¸p suÊt thÊp h¬n trong buång bay h¬i nhø nhÊt. Trong thiÕt bÞ bay h¬i hai cÊp víi buång bay h¬i kiÓu bÒ mÆt, níc cha bay h¬i trong cÊp thø nhÊt ®îc ®a vµo buång bay h¬i cña cÊp thø hai. Trong buång bay h¬i ®îc duy tr× ¸p suÊt thÊp h¬n, bëi vËy lîng níc cßn l¹i ®îc bay h¬i trong buång nµy. Trong thiÕt bÞ bay h¬i nhiÒu cÊp kiÓu kh«ng bÒ mÆt, níc ®îc dÉn liªn tôc, phÇn níc cha bay h¬i cña cÊp thø ba ®îc dÉn tíi buång bay h¬i cña cÊp thø ba ®îc dÉn tíi buång bay h¬i cña cÊp tiÕp theo.

H×nh 20.35. ThiÕt bÞ bay h¬i 2 cÊp, víi bÇu bay h¬i kiÓu bÒ mÆt. 1. H¬m h©m; 2- BÇu bay h¬i cÊp1 ; 3- BÇu bay h¬i cÊp 2; 4- BÇu ngng.

§«i khi ®Ó nhËn ®îc níc cÊt cã chÊt lîng cao ngêi ta sö dông thiÕt bÞ bay h¬i hai lÇn: Trong thiÕt bÞ nµy níc chng cÊt nhËn ®îc sau khi chng cÊt níc biÓn trong cÊp bay h¬i thø nhÊt, chÊt ngng tô cña h¬i thø cÊp ®îc bay h¬i trong bÇu bay h¬i tiÕp theo vµ h¬i nhËn ®îc l¹i cho ngng tô.

Theo c¸ch tËn dông nhiÖt cña h¬i thø cÊp, c¸c T.B.C.C.N, cßn ®îc chia ra thiÕt bÞ hoµn nhiÖt vµ thiÕt bÞ kh«ng hoµn nhiÖt. Trong c¸c thiÕt bÞ bay h¬i kh«ng hoµn nhiÖt, h¬i thø cÊt ®îc ngng tô trong c¸c bÇu ngng tô, bÇu nµy ®îc lµm m¸t b»ng níc biÓn, nhiÖt cña h¬i thø cÊp bÞ mÊt ®i. §Ó sö dông nhiÖt nµy trong c¸c thiÕt bÞ bay h¬i håi nhiÖt chÊt ngng tô ®îc b¬m tõ bÇu ngng tô chÝnh l¹i ®îc gia nhiÖt. §«i khi ®Ó håi nhiÖt cña h¬i thø cÊp ta dïng "m¸y nÐn nhiÖt", trong ®ã nhê n¨ng lîng cña h¬i c«ng t¸c nãng lµm mét phÇn cña h¬i thø cÊp ®îc t¨ng ¸p vµ nhiÖt ®«, sau ®ã dïng h¬i nµy lµm chÊt gia nhiÖt.

Cã thÓ tham kh¶o b¶ng ph©n lo¹i sau:

B¶ng ph©n lo¹i c¸c T.B.C.C.N

DÊu hiÖu ph©n lo¹i

KiÓu thiÕt bÞ vµ hÖ thèng

C«ng dông hay c¸c chÕ ®é c«ng t¸c

BÇu läc níc c«ng dông chung. BÇu bay h¬i (bæ sung níc cÊp); bÇu lµm ngät níc (®Ó t¹o níc uèng vµ níc röa).

Ph¬ng ph¸p bay h¬i

Ba h¬i kiÓu bÒ mÆt, kiÓu côm èng h©m hay mÆt h©m, bay h¬i kiÓu kh«ng bÒ mÆt (s«i)

M¹ch níc muèi

ChÊt gia nhiÖt

TuÇn hoµn, ch¶y th¼ng

H¬i níc (tõ c¸c nåi h¬i, h¬i th¶i); níc lµm m¸t ®éng c¬ Diesel; §iÖn

¸p suÊt cña h¬i thø cÊp (trong vá cña bÇu bay h¬i.

T.B.C.C.N tiÕt kiÖm ®é ch©n kh«ng s©u (0,043¸0,075 ata); T.B.C.C.C.N dïng h¬i th¶i cã ®é ch©n kh«ng thÊp (0,2 ¸ 0,3 ata); T.B.C.C.C.N ¸p suÊt d (1,0 ¸ 2,0 vµ cao h¬n).

Sè cÊp cña h¬i thø cÊp.

Sè lÇn bay h¬i (bay h¬i kiÓu bÒ mÆt)

Mét cÊp: nhiÒu cÊp (kiÓu bÒ mÆt vµ kh«ng bÒ mÆt), víi sù nÐn nhiÖt cña h¬i thø cÊp.

Bay h¬i mét lÇn, bay h¬i hai lÇn.

KiÓu côm gia nhiÖt (bay h¬i kiÓu bÒ mÆt) vµ theo kÕt cÊu

èng ruét giµ, èng th¼ng, èng ph¼ng, ®µn håi, (kiÓu trèng, kiÓu h×nh hép), ®Æt n»m ngang èng níc, èng h¬i, kiÓu ®Æt th¼ng ®øng - èng níc.

C¸ch ghÐp

Theo mèi liªn hÖ víi hÖ ®éng lùc h¬i níc.

GhÐp thµnh tæ hîp, lµm riªng rÏ

Nèi vµo víi hÖ thèng nhiÖt (ë chÕ ®é hµnh tr×nh), vµ ®éc lËp)

C¸c thiÕt bÞ chng cÊt níc cÇn ®¸p øng c¸c yªu cÇu sau:

- Tin cËy trong khi lµm viÖc, ®¶m b¶o chÊt lîng ®Æc biÖt cña níc cÊt, æn ®Þnh s¶n lîng trong kho¶ng thêi gian dµi (thêng trªn 1500 ¸ 2000 h) kh«ng ph¶i lµm vÖ sinh c¸c bé phËn gia nhiÖt.

- KÕt cÊu vµ khai th¸c ®¬n gi¶n, kh«ng háng hãc lóc lµm viÖc, vÝ dô tµu l¾c, tiÖn lîi khi th¸o l¾p, söa ch÷a vµ lµm s¹ch bÒ mÆt cña bé gia nhiÖt.

- Cã thÓ lµm viÖc tù ®éng trõ khi kiÓm tra ®Þnh kú vµ khi cho lµm viÖc b»ng tay.

- Tiªu tèn Ýt nhÊt nhiÖt n¨ng vµ ®iÖn n¨ng bëi vËy chi phÝ Ýt nhÊt nhiªn liÖu ®Ó nhËn ®îc níc cÊt, kÝch thíc, khèi lîng vµ gi¸ thµnh nhá nhÊt.

3. ViÖc t¹o c¸u cÆn trong T.B.C.C.N

Khi níc biÓn bay h¬i, c¸u cÆn ®îc t¹o ra trong c¸c bé phËn gia nhiÖt cña thiÐt bÞ bay h¬i, bëi vËy lµm gi¶m hÖ sè truyÒn nhiÖt vµ s¶n lîng bay h¬i. Cêng ®é t¹o c¸u cÆn trong mét thêi gian dµi lµ nguyªn nh©n ng¨n c¶n viÖc dïng c¸c thiÕt bÞ bay h¬i ®Ó chng cÊt níc biÓn. Lo¹i c¸u cÆn khã t¸ch nhÊt, cã hÑ sè truyÒn nhiÖt nhá nhÊt t¹o ra do ®äng l¹i trªn bÒ mÆt gia nhiÖt lµ sunfats can xi CaSO4 dang anhi®rit, nöa hi®rat hay th¹ch cao (CaSO4.2H2O), Can xi sun ph¸t CaSO4 lµ c¸c chÊt liªn kÕt cña c¸u cÆn lµm cøng bÒ mÆt cho c¸c muèi kh¸c.

C¸c muèi dÔ hßa tan trong níc biÓn nh NaCl vµ Na2SO4 kh«ng tham gia trong viÖc t¹o c¸u cÆn. MÆc dï muèi NaCl cã kho¶ng 77,8% trong tæng sè c¸c muèi hãa tan trong níc biÓn. Trong thµnh phÇn c¸u cÆn kh«ng cã NaCl lµ do ®é hßa tan cña nã trong níc cao (26,4 g/lÝt ë 150C), bëi vËy khi t¨ng nhiÖt ®é th× ®é hßa tan t¨ng mét sè lÇn. Cßn CaSO4 cã ®é hßa tan kh¸ nhá trong níc biÓn. Trong níc s¹ch, ®é hßa tan cña anhi®rit (CaSO4 kh«ng cã níc) bÞ gi¶m khi nhiÖt ®é t¨ng trªn 63,50C...

H×nh 20.36. §é hßa tan cña CaSO4 phô thuéc vµo ®é muèi ë c¸c nhiÖt ®é kh¸c nhau.

§é hßa tan cña canxi sunph¸t trong níc biÓn phô thuéc nhiÖt ®é cña nã vµ nång ®é cña c¸c muèi kh¸c nhau. ë h×nh 20.35 vÒ quan hÖ gi÷a c¸c muèi trong níc biÓn, trong ®ã ®é hßa tan CaSO4 trong níc muèi ®îc vÏ b»ng ®êng ®Ëm. Tõ h×nh vÏ ta thÊy t¨ng ®é mÆn cña dung dÞch muèi ¨n Sp th× ®é hßa tan cña CaSO4 bÞ gi¶m xuèng.

Sù phô thuéc cña hµm lîng CaSO4 (trong níc biÓn cã kho¶ng 4,02% cña tæng lîng níc hßa tan) vµo ®é mÆn cña níc muèi ®îc vÒ bëi ®êng ®øt OB. Trong níc biÓn th«ng thêng ®é mÆn lµ 30000br, hßa tan kho¶ng 1,35 g/CaSO4/lÝt (®iÓm A).

NÕu níc nµy h©m lªn ®Õn 1100C, th× ®é hßa tan gi¶m xuèng cßn 0,1g/lÝt (®iÓm D) bëi vËy phÇn lín sÏ kÕt tña t¹o c¸u cÆn. Khi h©m níc biÓn tíi 500C, th× ®é hßa tan cña CaSO4 gi¶m xuèng chØ cßn 0,92 g/lÝt (®iÓm C), bëi vËy gÇn mét nöa lîng CaSO4 t¸ch khái dung dÞch; khi nhiÖt ®é t = 500C vµ ®é muèi Sp = 60000 bran th× ®é hßa tan cña CaSO4 kho¶ng 0,55 g/l (®iÓm K). VËy sù t¨ng t¹p c¸u cÆn x¶y ra do viÖc t¸ch khái níc muèi phÇn lín CaSO4 trong bÇu bay h¬i thø cÊp cã ¸p suÊt d (t01000C). Tuy mét phÇn CaSO4 t¸ch ra, song do tèc ®é kÕt tinh bÐ nªn bÞ th¶i ra theo níc muèi th¶i, nhng ë c¸c bé phËn h©m cña bÇu bay h¬i cã thÓ 50% tæng lîng CaSO4.

C¸u cÆn khã tÈy vµ cøng cña CaSO4 lµm gi¶m nhiÒu s¶n lîng cña bÇu bay h¬i, nªn trong thùc tÕ kh«ng dïng thiÕt bÞ bay h¬i víi h¬i thø cÊp cã ¸p suÊt d.

H×nh 20.37 lµ ®å thÞ Xiler vÒ sù biÕn ®æi cña c¸c thµnh phÇn chÝnh trong l¾ng cÆn phô thuéc vµo nhiÖt ®é cña mét dung dÞch muèi cã ®é mÆn gÊp hai lÇn ®é mÆn cña níc biÓn. §êng ®Ëm lµ trêng hîp ®é chªnh nhiÖt ®é cña h¬i h©m vµ h¬i thø cÊp lµ 120C, ®êng g¹ch ®øt lµ Dt = 440C. ë nhiÖt ®é bay h¬i lµ 75 ¸ 800C th× c¸u cÆn c¬ b¶n lµ CaCO3 kho¶ng 95%, khi nhiÖt ®é bay h¬i trªn 80 ¸ 850C th× c¸u cÆn chÝnh lµ hir«xits manhª Ma(OH)2 vµ CaSO4 hµm lîng CaSO4 t¨ng lªn trong c¸u cÆn do t¨ng Dt tøc t¨ng nhiÖt ®é v¸ch cña c¸c bé phËn h©m. Vïng nhiÖt ®é tõ 75 tíi 850C lµ vïng chuyÓn tiÕp, trong vïng nµy t¨ng Dt lµm t¨ng nhanh hµm lîng Mg(OH)2.

H×nh 20.37. Hµm lîng c¸c thµnh phÇn c¬ b¶n cña c¸u cÆn phô thuéc vµo nhiÖt ®é cña níc mÆn.

¾ Dt = 120C; ---- Dt = 440C.

C¸u cÆn cña CaCO3 ®Ó tÈy khái c¸c bé phËn gia nhiÖt h¬n, viÖc l¾ng c¸c c¸u cÆn nµy cã thÓ gi¶m ®îc nhê sö dông c¸c chÊt phô gia chèng t¹o c¸u, t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc kÕt tña muèi ë d¹ng bïn xØ vµ ®îc th¶i ra qua viÖc th¶i níc muèi.

Tõ ®ã ta thÊy ®Ó chng cÊt níc biÓn.

Ngêi ta sö dông c¸c thiÕt bÞ bay h¬i kiÓu ch©n kh«ng, trong c¸c thiÕt bÞ nµy viÖc chng cÊt níc biÓn ®îc tiÕn hµnh ë nhiÖt ®é nhá h¬n 650C.

Trªn c¸c tµu Diesel, ngêi ta sö dông c¸c thiÕt bÞ chng cÊt tiÕt kiÖm cã ®é ch©n kh«ng s©u, ë ®ã, ®Ó chng cÊt níc biÓn ngêi ta sö dông nhiÖt cña níc ngät lµm m¸t ®éng c¬ Diesel, níc nµy cã nhiÖt ®é kho¶ng 60 - 650C, vµ sù bay h¬i cña níc biÓn x¶y ra ë nhiÖt ®é 36 ¸ 440C (¸p suÊt 6 ¸ 9 Kpa) lóc ®ã ®é hßa tan cña CaSO4 vµo níc muèi lín h¬n 13 tíi 16 lÇn lÇn so víi khi ë 1000C. Bëi vËy c¸c thiÕt bÞ bay h¬i cã ®é ch©n kh«ng sau hÇu nh kh«ng bÞ ®ãng c¸u cÆn ë chÕ ®é c«ng t¸c.

Nh vËy, cµng gi¶m nhiÖt ®é bay h¬i cña níc mÆn vµ gi¶m ®é chªnh nhiÖt ®é Dt, cµng gi¶m cêng ®é t¹o c¸u cÆn trong c¸c bé phËn gia nhiÖt cña thiÕt bÞ bay h¬i. Gi¶m ®é muèi cña níc biÓn lµm gi¶m hµm lîng CaSO4 trong c¸u cÆn. MÆt kh¸c, gi¶m ®é muèi cña níc mÆn ®¹t ®îc b»ng c¸ch t¨ng lîng cÊp cña níc biÓn vµo bÇu bay h¬i, ®iÒu nµy lµm t¨ng lîng c¸u cÆn CaCO3.

4. C¸c ®iÒu kiÖn ®Ó nhËn ®îc níc chng cÊt cã chÊt lîng cao

Níc chng cÊt nhËn ®îc do ngng tô h¬i thø cÊp cã nhiÔm mÆn lµ do h¬i nµy mang theo m×nh c¸c h¹t níc muèi: Khi c¸c h¹t níc muèi vµ níc muèi trong thiÕt bÞ bay h¬i cã ®é ngÊm muèi nh nhau th× ®é ngÊm muèi cña níc cÊt tû lÖ bËc nhÊt víi ®é Èm cña h¬i thø cÊp vµ ®é ngËm muèi cña níc muèi. §Ó gi÷ cho lîng Clorua trong níc cÊt kh«ng qu¸ 3 miligam/lit Cl- (0,50 bran), khi ®é ngËm muèi cña níc muèi trong bÇu bay h¬i 50000bran, th× ®é Èm cña h¬i thø cÊp kh«ng ®îc vît qu¸ 0,01%.

ViÖc khö Èm cho h¬i thø cÊp ®îc tiÕn hµnh nh sau:

C¸c h¹t cña níc muèi s«i cã thÓ bÞ b¾n vµo kh«ng gian h¬i cña bÇu bay h¬i kiÓu bÒ mÆt do c¸c luång phun vµ khi vì c¸c bãng h¬i lóc næi lªn vµ c¸c bãng v¸ng trªn mÆt níc ®ang s«i. Phô thuéc vµo ®é chªnh nhiÖt ®é ë v¸ch cña c¸c bé phËn gia nhiÖt vµ h¬i thø cÊp, phô t¶i riªng c¸c c¸c chØ sè c«ng t¸c kh¸c cña bÇu bay h¬i kiÓu bÒ mÆt mµ cã thÓ xuÊt hiÖn s«i lái (khi mét lîng kh«ng lín l¾m c¸c bãng cña h¬i thø cÊp t¸ch khái bÒ mÆt gia nhiÖt), hay s«i mµng, kÌm theo viÖc næi lªn c¸c bãng h¬i lín, tung toÐ vµ cuèn theo níc mÆn vµo kh«ng gian h¬i.

Cêng ®é s«i cµng t¨ng th× c¸c bãng h¬i cµng lín vµ tèc ®é t¸ch cña chóng qua bÒ mÆt bay h¬i cµng lín vµ mang theo m×nh c¸c h¹t níc muèi cµng lín vµ mang theo m×nh c¸c h¹t níc cuèi cµng lín. Lîng Èm mang theo vµo kh«ng gian h¬i phô thuéc ®¸ng kÓ vµo søc c¨ng cña mÆt níc bay h¬i; ®ã lµ tû sè gi÷a thÓ tÝch h¬i thø cÊp nhËn ®îc sau mét giê víi bÒ mÆt tù do cña níc mÆn trong bÇu bay h¬i. T¨ng søc c¨ng cña mÆt níc bay h¬i vµ phô t¶i cña bÇu bay h¬i kh«ng ®Òu th× lîng Èm (níc muèi) bÞ cuèn vµo kh«ng gian h¬i t¨ng lªn.

Kh«ng gian h¬i cµng cao, th× ®é Èm cña h¬i cµng nhá v× c¸c h¹t níc muèi lín khi ®i vµo kh«ng gian h¬i, díi t¸c dông cña lùc träng trêng bÞ r¬i, trë l¹i phÝa díi, nhê vËy h¬i thø cÊp ®îc lµm kh« mét Ýt. Cßn c¸c h¹t níc muèi nhá ®îc h¬i thø cÊp t¸c dông lªn c¸c h¹t níc muèi tû lÖ vãi b×nh ph¬ng tèc ®é cña h¬i, tû lÖ víi mËt ®é cña h¬i vµ diÖn tÝch tiÕt ®iÖn ngang cña h¹t níc muèi. Bëi vËy, tèc ®é cña h¬i thø cÊp ¶nh hëng cµng lín tíi ®é Èm cña nã khi ¸p lùc cµng lín vµ ®i theo mËt ®é h¬i cµng lín. VÝ dô khi tèc ®é h¬i lµ 2,5 m/s, ¸p suÊt kho¶ng 3 Kpa th× h¬i thø cÊp cã thÓ mang theo c¸c h¹t muèi cã ®êng kÝnh 0,3 mm. Bëi vËy ®Ó lµm kh« h¬i thø cÊp ngêi ta sö dông bé phËn ly h¬i.

§é Èm cña h¬i dÉn vµo bÇu ph©n ly cßn chÞu ¶nh hëng cña phô t¶i, thÓ tÝch tÝch h¬i cña bÇu bay h¬i: §ã lµ tû sè gi÷a thÓ tÝch h¬i thø cÊp nhËn ®îc sau mét giê víi thÓ tÝch cña kh«ng gian h¬i. Gi¶m phô t¶i cña thÓ tÝch h¬i (ë c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nh nhau) th× ®é Èm cña h¬i thø cÊp ®îc gi¶m xuèng, ®é Èm cña h¬i thø cÊp vµ ®é ngËm muèi cña níc chng cÊt cã thÓ t¨ng lªn kh¸ lín khi t¨ng sù sñi bät cña níc muèi s«i, v× khi ®ã c¸c h¹t bät muèi chiÕm mét phÇn kh«ng gian h¬i cña bÇu bay h¬i.

Trong c¸c thiÕt kÕ cña c¸c bÇu bay h¬i bÒ mÆt cña tµu thñy, phô t¶i thÓ tÝch h¬i ®¹t ®îc 4000 ¸ 10000 m3/m3.h, cßn søc c¨ng cña mÆt bay h¬i lµ 5.000 ¸ 9.000 m3/(m2/h). Phô t¶i thÓ tÝch lín nhÊt ®¹t ®îc trong c¸c thiÕt bÞ bay h¬i cã ®é ch©n kh«ng s©u.

Trong c¸c thiÕt bÞ bay h¬i kiÓu bÒ mÆt cã ®é chªnh nhiÖt ®é cña chÊt gia nhiÖt vµ h¬i thø cÊp kh«ng lín, thêng vµo kho¶ng 15 ¸ 200C, gi¶m phô t¶i bÒ mÆt bay h¬i vµ phô t¶i thÓ tÝch h¬i, cã chiÒu cao ®ñ cña kh«ng gian h¬i (kh«ng nhá h¬n 0,8 m), gi¶m tèc ®é cña h¬i thø cÊp kh«ng vît qu¸ 1 ¸ 1,5 m/s vµ sö dông bÇu ph©n ly bè trÝ trong kh«ng gian h¬i cña thiÕt bÞ bay h¬i. Nhê vËy cã thÓ nhËn ®îc h¬i thø cÊp cã ®é Èm kh«ng ®¸ng kÓ (thêng kho¶ng 0,01%) vµ bëi vËy cã thÓ nhËn ®îc níc cÊt cã chÊt lîng cao.

Trong c¸c thiÕt bÞ víi buång bay h¬i kiÓu kh«ng bÒ mÆt, viÖc mang ®é Èm cña níc muèi cña h¬i thø cÊp phô thuéc vµo ®é chªnh nhiÑt ®é cña níc muèi ®a vµo buång bay h¬i vµ nhiÖt ®é b·o hßa ë ®ã x¶y ra viÖc bay h¬i, khi ®é chªnh nhiÖt ®é Dt nµy díi 80C th× sù bay h¬i chØ x¶y ra trªn bÒ mÆt cña luång tia vµ kh«ng kÌm theo viÖc mang h¬i Èm ®¸ng kÓ, cßn dßng tia níc muèi gi÷ ë d¹ng ®Òu ®Æn. ë Dt = 8 ¸ 100C th× sù bay h¬i x¶y ra ë bªn trong cña dßng tia, v× vËy dßng tia bÞ xãi mßn mét phÇn vµ lµm cho viÖc mang níc muèi cña h¬i thø cÊp t¨ng lªn. T¨ng Dt ®Õn 12 ¸ 150C th× dÉn ®Õn t¨ng ®¸ng kÓ viÖc mang Èm v× t¨ng sù ph©n t¸n dßng tia níc muèi khi cÊp vµo buång bay h¬i.

Bëi vËy, trong T.B.C.C.N.N víi buång bay h¬i kiÓu kh«ng bÒ mÆt, th× ®é chªnh nhiÖt ®é cña níc muèi cÊp vµo buång bay h¬i vµ nhiÖt ®é b·o hßa t¬ng øng víi ¸p suÊt trong buång nµy lµ 4 ¸ 100C. §êng kÝnh cña dßng tia níc mÆn trong c¸c thiÕt bÞ nµy còng ¶nh hëng tíi viÖc mang Èm. ®êng kÝnh dßng tia cµng nhá, cµng gi¶m sù t¹o h¬i, ë bªn trong cña dßng tia gãp phÇn lµm gi¶m sù ph©n t¸n cña nã vµ lµm gi¶m ®é Èm cña h¬i.

§«i khi ®Ó gi¶m ®é Èm cña h¬i thø cÊp ngêi ta dÉn xo¸y lèc dßng tia níc muèi vµo bay h¬i. Cã thÓ gi¶m ®é Èm cña h¬i thø cÊp cã thÓ b»ng c¸ch tíi níc cÊp trong c¸c thiÕt bÞ chuyªn dïng.

Trong c¸c thiÕt bÞ ch©n kh«ng s©u víi buång bay h¬i kh«ng bÒ mÆt, khi ¸p suÊt cña h¬i thø cÊp vµo kho¶ng 10 Kpa vµ tèc ®é h¬i kh«ng qu¸ 2 m/s, chiÒu cao kh«ng gian h¬i 0,8 ¸ 1,2 m phô t¶i thÓ tÝch cña kh«ng gian h¬i cña buång bay h¬i kho¶ng 15000 ¸ 22000 m3/(m3.h), sö dông c¸c ph¬ng ph¸p ®Ó gi¶m ®é Èm cña h¬i thø cÊp, gi¶m ®é ngËm muèi cña dung dÞch muèi, cã thÓ nhËn ®îc níc chng cÊt víi hµm lîng Clorua kh«ng qu¸ 2 ¸ 3 mg Cl-/l. §«i khi (vÝ dô, trong c¸c thiÕt bÞ sinh h¬i cã ¸p suÊt h¬i lín h¬n 7 Mpa, hay trong trang trÝ ®éng lùc nguyªn tö), ®Ó nhËn ®îc níc chng cÊt víi ®é ngËm muèi nhá h¬n ngêi ta sö dông ph¬ng ph¸p röa h¬i thø cÊp, hay cho níc biÓn bay h¬i hai lÇn, hoÆc bÇu läc trao ®æi Ion.

C¸ch cöa h¬i thø cÊp lµ: ®Çu tiªn lµm ít nh©n t¹o cho h¬i thø cÊp b»ng c¸ch phun níc cÊt ®Ó röa vµo ®êng dÉn h¬i, sau ®ã l¹i lµm kh« b»ng bÇu ph©n ly phô. ë bÇu ph©n ly phô h¬i ®îc t¸ch Èm, lîng Èm nµy lµ sù trén lÉn cña níc cÊt dïng ®Ó röa vµ c¸c h¹t níc muèi do h¬i thø cÊp mang theo ®Ó th¶i ra mét phÇn lín muèi mµ nÕu kh«ng röa sÏ hßa tan vµo níc cÊt. Nhê cã röa h¬i thø cÊp mµ hµm lîng Clorua trong níc cÊt ®¹t ®îc 0,05 ¸ 0,1 mg/l Cl-.

C¸c bÇu ph©n ly röa h¬i thø cÊp lo¹i ®Æt ngoµi, ®îc bè trÝ trªn ®êng dÉn h¬i, gi÷a bÇu bay h¬i vµ bÇu ngng tô, vµ còng cã lo¹i ®Æt ë trong bÇu bay h¬i. §èi víi lo¹i ®Æt trong bÇu bay h¬i ®«i khi ngêi ta dïng c¸ch röa h¬i thø cÊp b»ng sñi bät, tøc lµ h¬i ®îc lµm sñi bät qua mét líp máng níc cÊt röa ®îc phun thêng xuyªn.

ViÖc röa h¬i thø cÊp lµm cho thiÕt bÞ chng cÊt bÞ phøc t¹p vµ ph¶i mÊt mét lîng níc cÊt ®Ó röa v× níc nµy bÞ nhiÔm mÆn vµ bÞ th¶i ra. Chi phÝ níc chng cÊt ®Ó röa cã thÓ tõ 3 ¸ 10% s¶n lîng cña bÇu bay h¬i khi cÇn hµm lîng Clorua trong níc cÊt Snc = 0,1 mg/l Cl-, vµ hÕt 15% s¶n lîng khi cÇn Snc = 0,05 mg Cl-/l.

Cã thÓ nhËn ®îc níc chng cÊt chÊt lîng cao b»ng c¸ch cho níc biÓn bay h¬i hai lÇn. Mét trong nh÷ng u ®iÓm cña c¸ch nµy lµ ®¶m b¶o chÊt lîng ngay c¶ khi t¨ng lîng x× bät hoÆc cã trôc trÆc kh¸c cña thiÕt bÞ bay h¬i.

5. CÊp vµ thæi cho thiÕt bÞ chng cÊt níc

Khi viÖc t¹o c¸u cÆn kh«ng gia t¨ng, th× viÖc duy tr× ®é ngËm muèi võa ph¶i cña níc muèi vµ ®¶m b¶o t¹o ra níc chng cÊt cã chÊt lîng yªu cÇu lµ nhê ®¶m b¶o chÕ ®é x¶ (thæi). Trong c¸c T.B.C.C.N ngêi ta dïng c¸ch quÐt liªn tôc níc muèi, níc nµy ®îc th¶i ra khái bÇu bay h¬i b»ng b¬m phun tia thñy lùc hay lµ b¬m níc muèi, níc nµy ®îc th¶i ra khái bÇu bay h¬i b»ng b¬m phun tia thñy lùc hay lµ b¬m níc muèi. Sù quÐt liªn tôc ®¶m b¶o nång ®é níc muèi ®ång ®Òu nhê sù tuÇn hoµn cña toµn bé lîng níc muèi. Lîng níc muèi th¶i ph¶i t×m b»ng tÝnh to¸n sao cho khi ë chÕ ®é æn ®Þnh cña thiÕt bÞ th× nång ®é cña dung dÞch níc muèi trong bÇu bay h¬i ®îc duy tr× kh«ng ®æi. §Ó cã ®iÒu nµy (khi kh«ng ®ãng c¸u cÆn trong bÇu bay h¬i), lîng níc muèi ®îc thæi cÇn th¶i ra tÊt c¶ lîng muèi tÝch tô l¹i khi níc biÓn bay h¬i. Tõ ®iÒu kiÖn nµy ta cã thÓ viÕt ph¬ng tr×nh c©n b»ng cña níc muèi trong bÇu bay h¬i.

W2 (Snb - Snc) = Wnm (Snm - Snb)

Trong ®ã:

W2, Wnm - lîng níc ®îc bay h¬i vµ lîng níc muèi ®îc th¶i ra, m3/h;

Snb- ®é ngËm muèi cña níc biÓn mg/l (hay ®¬n vÞ nµo ®ã);

Snc- ®é ngËm muèi cña níc chng cÊt;

Snm- ®é ngËm muèi cña níc muèi.

§é ngËm muèi cña níc chng cÊt (Snc) nhá h¬n 10.000 lÇn ®é ngËm muèi cña níc biÓn (Snb).

NÕu bá qua ®é ngËm muèi cña níc chng cÊt vµ chØ tÝnh ®Õn sù kh¸c nhau gi÷a mËt ®é cña níc muèi vµ níc biÓn th× ph¬ng tr×nh trªn cã thÓ biÕn qua d¹ng sau:

G2. Snb = Gnm (Snm - Snb)

Trong ®ã:

G2- s¶n lîng cña T.B.C.C.N.N, tøc níc chng cÊt ®îc s¶n ra, kg/h;

Gnm- lu lîng níc muèi bÞ th¶i ra, kg/h.

Tû sè gi÷a lîng níc muèi ®îc th¶i ra vµ s¶n lîng cña T.B.C.C.N.N ®îc gäi lµ hÖ sè quÐt e tøc:

(20.1)

§é ngËm muèi cña níc muèi phô thuéc vµo hÖ sè quÐt vµ ®é ngËm muèi cña níc biÓn:

(20.2)

Lu lîng níc biÓn cÊp vµo bÇu bay h¬i (kg/h) ë c¸c ®iÒu kiÖn gi¶ thiÕt cÇn cã, ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc:

G = G2 + Gnm = G2 (1 + e) (20.3)

VÝ dô: H·y tÝnh ®é ngËm muèi cña níc muèi trong T.B.C.C.N khi cho hÖ sè quÐt tõ 0,5 ¸ 10, ®é ngËm muèi cña níc biÓn Snb = 30000 bran.

KÕt qu¶ tÝnh theo c«ng thøc (20.2).

HÖ sè quÐt

0,5

1

2

3

5

10

§é ngËm muèi cña níc muèi Snm (br)

9000

6000

4500

4000

3600

3300

§é ngËm muèi t¬ng ®èi cña níc muèi.

3 Snb

2 Snb

1,5 Snb

1,33 Snb

1,2 Snb

1,1 Snb

Khi hÖ sè quÐt e = 1 th× ®é ngËm muèi cña níc muèi gÊp ®«i ®é ngËm muèi cña níc biÓn, khi e = 0,5 th× ®é ngËm muèi cña níc muèi gÊp ba ®é ngËm muèi cña níc biÓn. Khi hÖ sè quÐt 2 ¸ 3 th× ®é ngËm níc cña níc muèi chØ trªn ®é ngËm muèi cña níc biÓn 33 ¸ 50% mµ t¨ng hÖ sè quÐt lóc nµy lµm gi¶m kh«ng ®¸ng kÓ ®é ngËm muèi cña níc muèi, nhng ph¶i t¨ng ®¸ng kÓ s¶n lîng cña b¬m níc muèi vµ mÊt nhiÖt theo níc muèi bÞ quÐt ra. Bëi vËy nªn trong c¸c thiÕt bÞ bay h¬i dïng trªn c¸c tµu tuèc bin h¬i níc thêng e = 1,5 ¸ 2, cßn trªn c¸c trang trÝ ®éng lùc Diesel th× e = 3. Trong c¸c thiÕt bÞ x¶ liªn tôc mét cÊp, trong ®ã níc mÆn ®îc cÊp vµo bay h¬i 1 ¸ 2%, th× hÖ sè quÐt ®¹t tíi 50 ¸ 100.

20.4. Mét sè s¬ ®å cña thiÕt bÞ chng cÊt níc ngät dïng trªn tµu thñy

20.4.1. S¬ ®å mÉu cña T.B.C.C. dïng trªn tµu h¬i níc

H×nh 20.38. S¬ ®å thiÕt bÞ bay h¬i mét cÊp trªn tµu dÇu "Druzba". ---- H¬i níc ngng vµ níc cÊt; ¾ Níc biÓn vµ níc muèi.

Trªn mét sè tµu tuèc bin h¬i níc ®ãng ë níc ngoµi, ngêi ta dïng thiÕt bÞ chng cÊt mét cÊp víi bÇu bay h¬i kiÓu bÒ mÆt, trong ®ã viÖc lµm m¸t bÇu ngng cña h¬i thø cÊp ®îc thùc hiÖn b»ng níc mÆn cßn chÊt gia nhiÖt sö dông h¬i cña tuèc bin thÊp ¸p. S¬ ®å thiÕt bÞ bay h¬i nh vËy cña h·ng "Vir" ®îc dïng trªn tµu "H÷u NghÞ" (Druzba) cña Liªn X« cho ë h×nh 1.9.

Côm nhiÖt cña bÇu bay h¬i 2 ®îc chÕ t¹o b»ng c¸c èng th¼ng, lµm b»ng hîp chÊt nh«m, h¬i ®îc cÊp vµo côm h©m theo èng 1. BÇu ngng 4 dïng b¬m phun tua hai cÊp 5 ®Ó hót khÝ. B¬m tuÇn hoµn 6 cã s¶n lîng 130 t/h ®Ó cÊp níc biÓn lµm m¸t vµo b×nh ngng bÇu lµm m¸t b¬m phun, vµ cÊp mét lîng níc biÓn lµm m¸t vµo b×nh ngng bÇu lµm m¸t b¬m phun, vµ cÊp mét lîng níc biÓn 2 t/h vµo ®êng èng hót cña b¬m níc muèi 12 ®Ó lµm m¸t níc muèi ®îc th¶i ra. Khi s¶n lîng cña thiÕt bÞ lµ 2 t/h, th× níc muèi ®îc th¶i ra khái bÇu bay h¬i lµ 4 t/h. Níc biÓn ®îc cÊp qua lu lîng kÕ kiÓu con quay lµ 6 t/h. Mét phÇn chÝnh cña níc lµm m¸t ®îc th¶i ra khái bÇu ngng ë nhiÖt ®é 380C, níc cÊp ®îc dÉn qua mét côm èng h©m riªng cña bÇu ngng vµ ®îc h©m thªm ®Õn nhiÖt ®é 500C. ChÊt lîng cña níc chng cÊt ®îc kiÓm tra mét c¸ch tù ®éng nhê t¸c ®éng cña muèi kÕ 8, qua muèi kÕ cã mét lîng nhá níc chng cÊt ®îc dÉn tõ ®êng èng ®Èy vÒ ®êng èng hót cña b¬m nãc chng cÊt 11. Trªn ®êng èng ®Èy cña b¬m níc chng cÊt cã bè trÝ mét van ®iÖn tõ 9 t¸c ®éng tù ®éng hai chiÒu. NÕu ®é ngËm muèi cña níc cÊt kh«ng vît qu¸ trÞ sè ®Þnh ®îc (4,3 mg Cl-/l) th× níc cÊt ®îc s¶n ra ®i qua lu lîng kÕ 7 vµo kÐt chøa. NÕu ®é ngËm muèi cña níc cÊt lín h¬n giíi h¹n cho phÐp th× van ®iÖn tõ ®îc chuyÓn m¹ch mét c¸ch tù ®éng vµ níc cÊt bÞ mÆn qua ®êng èng 10 vµo lç x¶ níc, ®ång thêi ®ãng m¹ch b¸o ®éng b»ng ¸nh s¸ng vµ chu«ng b¸o ®éng.

20.4.2. S¬ ®å mét thiÕt bÞ chng cÊt níc ngät dïng trªn tµu Diesel

- ThiÕt bÞ bay h¬i kiÓu bÒ mÆt: BÇu bay h¬i tiÕt kiÖm kiÓu "Atlas" cña §an m¹ch cã s¶n lîng tíi 100 tÊn/ngµy.

H×nh 20.38 lµ s¬ ®å cña thiÕt bÞ nµy, nã ®îc nèi m¹ch vµo hÖ thèng lµm m¸t cña ®éng c¬ chÝnh. BÇu bay h¬i 11 vµ bÇu ngng 6 ®îc ghÐp chung vµo mét vá v× ®îc chÕ t¹o ë d¹ng hai h×nh trô th¼ng ®øng. Trong h×nh trô díi bè trÝ bÇu bay h¬i, bÒ mÆt gia nhiÖt cña nã ®îc t¹o ra b»ng c¸c èng th¼ng ®øng cã ®êng kÝnh 19mm. Níc gia nhiÖt quÐt qua bªn ngoµi c¸c èng nµy qu¸ tr×nh s«i vµ bay h¬i xÈy ra ë bªn trong èng. Trong phÇn trªn cña vá bè trÝ bÇu ngng kiÓu bÒ mÆt, ë phÝa díi bÇu ngng cã trÝ thiÕt bÞ ph©n ly h¬i, ®Ó hót hÕt khÝ ra khái bÇu ngng vµ duy tr× ®é ch©n kh«ng ta dïng b¬m phun tia dïng níc 7, níc c«ng t¸c ®îc cÊp ®Õn b¬m phun tia nhê b¬m níc biÓn 8, b¬m nµy còng b¬m níc vµo bÇu bay h¬i. §Ó kiÓm tra lu lîng níc cÊp ngêi ta trang bÞ lu lîng kÕ 10. Níc muèi tõ bÇu ch¶y qua èng trµn (bé ®iÒu chØnh møc) vµ ®îc th¶i ra m¹n b»ng b¬m 9. ë phÇn díi cña èng h©m lµ èng nèi cña b¬m níc muèi vµ cã mét lç kh«ng lín l¾m dïng ®Ó ®iÒu tiÕt sù tuÇn hoµn cña níc muèi vµ ®Ó hót kh« bÇu bay h¬i khi nghØ lµm viÖc.

Níc ngng ®îc th¶i ra khái bÇu ngng b»ng b¬m 12, s¶n lîng níc cÊt ®îc kiÓm tra theo sè chØ cña lu lîng kÕ 15. §Ó kiÓm tra chÊt lîng níc cÊt, sö dông muèi kÕ 13. ThiÕt bÞ cã l¾p hÖ thèng b¶o vÖ vµ tÝn hiÖu. Khi ®é ngËm muèi cña níc cÊt vît giíi h¹n cho phÐp (thêng lµ, 80 mg Cl-/l) th× tÝn hiÖu c¶nh b¸o ®îc ®ãng tù ®éng vµ lµm më van ®iÖn tõ 14, nhê vËy níc cÊt cßn mÆn ®îc ®a trë l¹i bÇu bay h¬i. Trªn c¸c èng ®Èy cña b¬m níc cÊt vµ b¬m níc muèi cã l¾p c¸c van mét chiÒu. Vá cña bÇu bay h¬i ®îc chÕ t¹o b»ng thÐp, bÒ mÆt trong cña vá cã phñ, chÊt chèng ¨n mßn. §Ó quan s¸t qu¸ tr×nh s«i vµ tr¹ng th¸i cña c¸c bé phËn gia nhiÖt trªn vá cña bÇu bay h¬i cã l¾p kÝnh quan s¸t.

H×nh 20.39. ThiÕt bÞ chng cÊt cña h·ng "Atlas".

C¸c chØ sè c«ng t¸c t¸c cña B.C.C.N.N "Atlas":

NhiÖt ®é bay h¬i : 380C

¸p suÊt tuyÖt ®èi t¬ng øng: 6,6 kPa

NhiÖt ®é níc gia nhiÖt cÊp vµo bÇu bay h¬i: 60 ¸ 650C

§é gi¶m nhiÖt ®é cña níc nµy ë trong bÇu bay h¬i: 5 ¸ 150C

NhiÖt ®é níc biÓn: 28 ¸ 300C

§é t¨ng nhiÖt ®é cña níc trong bÇu ngng: 4 ¸ 80C

Hµm lîng Clorua trong níc cÊt: 6 mg/1Cl-

HÖ sè quÐt cña bÇu bay h¬i: 2 ¸ 3

Chi phÝ n¨ng lîng ®iÖn cho c¸c b¬m níc cÊt, b¬m níc muèi vµ b¬m cÊp níc cho b¬m phun tia, trong c¸c thiÕt bÞ cã s¶n lîng 15 ¸ 25 t/ngµy ®ªm kho¶ng 5 kW.h cho 1 tÊn níc cÊt ®îc s¶n ra.

- S¬ ®å thiÕt bÞ víi buång bay h¬i kh«ng bÒ mÆt:

H×nh 20.40 vÏ s¬ ®å bay h¬i ch©n kh«ng, tiÕt kiÖm cña h·ng CKSelsior víi buång bay h¬i kiÓu kh«ng bÒ mÆt vµ cã vßng tuÇn hoµn níc muèi. Tõ buång bay h¬i 3, trong ®ã duy tr× ®é ch©n kh«ng s©u, nhê b¬m tuÇn hoµn 11, níc muèi ®îc cÊp vµo bé h©m kiÓu èng 2, sau ®ã ®îc cÊp vµo bÇu bay h¬i. Trong bÇu h©m, nhê nhiÖt

cña chÊt gia nhiÖt lµ níc cÊp theo ®êng èng 1, níc muèi ®îc h©m nãng lªn kho¶ng 100C nhê vËy trong buång bay h¬i cã kho¶ng 1,6% níc muèi ®îc bay h¬i.

Níc biÓn cung cÊp ®îc ®a vµo ®êng èng hót cña b¬m níc muèi tuÇn hoµn vµ th¶i mét phÇn níc muèi ra m¹n qua èng ®Èy cña b¬m.

H¬i thø cÊp ®îc ngng tô trong bÇu, ngng 4, bÇu ngng tô ®îc lµm m¸t b»ng ®êng níc biÓn 6. §Ó hót khÝ ra khái b×nh ngng ra dïng b¬m ch©n kh«ng 5 cã s¶n lîng 32 m3/h; níc biÓn ®îc cÊp vµo ®Ó lµm kÝn vµ lµm m¸t b¬m nµy. B¬m 7 ®Ó hót níc cÊt ra khái b×nh ngng. Trªn ®êng èng ®Èy cña b¬m nµy cã l¾p bé c¶m ®é muèi 8, hai van ®iÖn tõ 9 vµ lu lîng kÕ 10 trong trêng hîp níc cÊt bÞ nhiÔm mÆn th× ®îc ®a trë l¹i bÇu bay h¬i. §Ó kiÓm tra chÕ ®é c«ng t¸c cña thiÕt bÞ, ngêi ta l¾p c¸c lu lîng kÕ trªn ®êng èng ®Èy chÝnh cña b¬m níc muèi tuÇn hoµn, vµ l¾p trªn ®êng èng d»n níc cÊp møc níc trong buång bay h¬i ®îc duy tr× nhê bé ®iÒu chØnh kiÓu phao ®îc ®a ra bªn ngoµi.

H×nh 20.40. S¬ ®å thiÕt bÞ bay h¬i víi bÇu bay h¬i kiÓu kh«ng bÒ mÆt vµ cã vßng tuÇn hoµn cña níc muèi. 1- Níc gia nhiÖt; 2- Bé h©m kiÓu èng (t0níc ra = 100C); 3- Buång bay h¬i; 4- BÇu ngng; 5- B¬m ch©n kh«ng 32m3/h; 6- §êng níc biÓn lµm m¸t; 7- Hót níc cÊt ra khái bÇu ngng; 8- C¶m øng ®é níc; 9- Hai van ®iÖn tõ; 10- Lu lîng kÕ.

20.5. Khai th¸c c¸c thiÕt bÞ chng cÊt

20.5.1. KiÓm tra chÕ ®é nhiÖt ®é trong khi khai th¸c

C¸c yªu cÇu c¬ b¶n ®èi víi viÖc khai th¸c c¸c thiÕt bÞ chng cÊt lµ ®¶m b¶o sù lµm viÖc l©u dµi, kinh tÕ, kh«ng lµm gi¶m s¶n lîng vµ chÊt lîng yªu cÇu cña níc cÊt. TÝnh kinh tÕ cña TB.C.C. phô thuéc vµo s¬ ®å nhiÖt cña nã vµ sù nèi m¹ch cña nã vµo hÖ thèng nhiÖt toµn tµu cña trang bÞ n¨ng lîng.

S¶n lîng vµ chÊt lîng níc cÊt ®îc ®¶m b¶o nhê tu©n thñ kü lìng qui tr×nh khai th¸c vµ b¶o ®¶m chÕ ®é c«ng t¸c æn ®Þnh. Bëi vËy trong thêi gian thiÕt bÞ lµm viÖc ph¶i kiÓm tra cã hÖ thèng c¸c th«ng sè sau: ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é cña chÊt gia nhiÖt (h¬i níc hay níc) ¸p suÊt vµ nhiÖt ®é cña h¬i thø cÊp, chÕ ®é cung cÊp vµ quÐt, ®é ngËm muèi cña níc muèi vµ cña níc cÊt ®îc s¶n ra; nhiÖt ®é cña níc lµm m¸t vµ níc cÊp, cña níc muèi vµ níc cÊp; møc níc muèi trong bÇu bay h¬i vµ níc cÊt trong khoang chøa, sù lµm viÖc cña c¸c b¬m, cña b¬m phun, thiÕt bÞ ngng tô vµ c¸c thiÕt bÞ kh¸c cña B.C.C.N.N.

S¶n lîng cña bÇu bay h¬i phô thuéc chñ yÕu vµo ®é chªnh nhiÖt ®é cña chÊt gia nhiÖt vµ cña h¬i thø cÊp Dt. T¨ng nhiÖt ®é trung b×nh cña níc (hoÆc h¬i b·o hßa) gia nhiÖt vµ gi¶m ¸p suÊt trong bÇu ngng (theo ¸p suÊt nµy lµm gi¶m t¬ng øng nhiÖt ®é cña h¬i thø cÊp, th× lµm t¨ng ®é chªnh nhiÖt ®é Dt vµ s¶n lîng cña T.B.C.C.N.N, viÖc t¨ng Dt lµm t¨ng ®é Èm cña h¬i thø cÊp vµ do vËy lµm t¨ng ®é ngËm muèi cña níc chng cÊt. Bëi vËy viÖc duy tr× chÕ ®é nhiÖt ®é nãi chung, nãi riªng lµ ®é chªnh nhiÖt ®é Dt lµ mét tr«ng nh÷ng ®iÒu kiÖn quan träng cho sù lµm viÖc b×nh thêng cña thiÕt bÞ chng cÊt. Cã thÓ cho phÐp t¨ng thªm mét chót Dt so víi tÝnh to¸n, khi cã c¸u cÆn trªn c¸c bé phËn gia nhiÖt ®Ó bï l¹i mét phÇn viÖc gi¶m hÖ sè truyÒn nhiÖt ®Ó duy tr× lîng cÇn thiÕt tríc khi lµm s¹ch c¸u cÆn.

ChÕ ®é nhiÖt cña T.B.C.C.N.N cã thÓ ®äc trªn ®å thÞ h×nh 1.12a lµ chÕ ®é nhiÖt ®é cña T.B.C.C.N.N tiÕt kiÖm víi kiÓu bay h¬i bÒ mÆt. C¸c nhiÖt ®é t1g vµ t2g lµ nhiÖt ®é vµo vµ ra cña chÊt gia nhiÖt, c¸c nhiÖt ®é cña níc lµm m¸t lµ t1 vµ t2, c¸c nhiÖt ®é nµy trong khai th¸c ®îc ®o trùc tiÕp b»ng nhiÖt kÕ.

NhiÖt ®é cña h¬i b·o hßa tb cã thÎ x¸c ®Þnh b»ng b¶ng theo ¸p suÊt tuyÖt ®èi cña h¬i. Khi x¸c ®Þnh tb b»ng nhiÖt kÕ, th× sè chØ cña nã cÇn ®îc so s¸nh víi nhiÖt ®é cña h¬i b·o hßa ë ¸p suÊt t¬ng øng. Sù sai kh¸c cã thÓ do sai sãt cña phÐp ®o.

Trªn h×nh 20.30a cã ba ®å thÞ ®îc vÏ t¬ng øng cho ba chÕ ®é c«ng t¸c cña thiÕt bÞ theo c¸c nhiÖt ®é kh¸c nhau cña níc biÓn, ®êng g·y (1) t¬ng øng víi chÕ ®é tÝnh to¸n cña thiÕt bÞ khi nhiÖt ®é níc biÓn tnb1 = 300C, ®êng 2 vµ 3 t¬ng øng víi tnb2 = 240C vµ tnb3 = 180C.

§å thÞ chÕ ®é nhiÖt cña T.B.C.C víi buång bay h¬i kiÓu kh«ng bÒ mÆt víi vßng tuÇn hoµn cña níc muèi ®îc cho ë h×nh 20.30b. ThiÕt bÞ nµy trªn ®å thÞ cã thªm c¸c trÞ sè nhiÖt ®é cña níc muèi cÊp vµo bÇu h©m vµ bÇu bay h¬i, t¬ng øng lµ tm1vµ tm2.

§ìng g·y 4 t¬ng øng víi chÕ ®é tÝnh to¸n lóc nhiÖt ®é cña níc biÓn 290C, cßn ®êng 5 lµ chÕ ®é nhiÖt ®é cña níc biÓn 200C.

Thêng th× nhiÖt ®é cña níc muèi cÊp vµo bÇu h©m tm1 kh¸c kh«ng nhiÒu so víi nhiÖt ®é cña h¬i b·o hßa tb. ThËt vËy, nhiÖt ®é cña níc muèi ra khái bÇu bay h¬i cã lín h¬n nhiÖt ®é cña h¬i b·o hßa mét chót song l¹i bÞ gi¶m mét Ýt tríc khi ®îc cÊp vµo bÇu h©m v× níc muèi tuÇn hoµn ®îc trén lÉn víi mét phÇn nãc cÊp. Mµ níc nµy cã nhiÖt ®é thÊp h¬n. Cã c¸c ®å thÞ chÕ ®é nhiÖt ®é cña T.B.C.C ®îc vÏ trªn c¬ së thùc nghiÖm víi vïng réng cña nhiÖt ®é kh¸c nhau cña níc biÓn, lµm gi¶m nhÑ thêi gian kiÓm tra chÕ ®é cña thiÕt bÞ vµ t×m c¸c háng hãc trong c«ng t¸c cña nã. Khi phô t¶i (s¶n lîng cña thiÕt bÞ) nh nhau, ®é chªnh nhiÖt ®é t1 - t2, ®Æc trng cho sè lîng níc lµm m¸t ch¶y qua b×nh ngng, ®é chªnh nhiÖt ®é Dt = tb - t2 ®Æc trng cho tr¹ng th¸i cña bÇu ngng, ®é kÝn cña hÖ thèng va ¸p suÊt ch©n kh«ng vµ ®é kÝn cña thiÕt bÞ chng cÊt. §é chªnh nhiÖt ®é cña níc gia nhiÖt t1g - t2g ®Æc trng cho lîng chi phÝ níc h©m, ®é chªnh nhiÖt ®é trung b×nh cña níc gia nhiÖt vµ nhiÖt ®é cña h¬i b·o hßa: [0,5 (t1g + t2g) - tb] ®Æc trng cho ®iÒu kiÖn trao nhiÖt trong bÇu bay h¬i cña T.B.C.C; ®é chªnh nhiÖt ®é trung b×nh cña níc gia nhiÖt vµ níc muèi: [0,5 (t1g + t2g) - 0,5 (tm1 + tm2)] ®Æc trng cho ®iÒu kiÖn trao nhiÖt trong bÇu h©m níc muèi.

H×nh 20.41. C¸c ®å thÞ chÕ ®é nhiÖt ®é cña thiÕt bÞ bay h¬i.

H×nh 20.42. §å thÞ chÕ ®é nhiÖt ®é cña thiÕt bÞ "Nireks" víi bÇu ngng kiÓu hçn hîp.

Trong ®å thÞ chÕ ®é nhiÖt cña c¸c thiÕt bÞ chng cÊt "Nireks" (Hupeke) víi vßng tuÇn hoµn cña níc muèi vµ bÇu ngng kiÓu hçn hîp cÇn bæ sung thªm trÞ sè nhiÖt ®é níc cÊt lµm m¸t vµo bÇu ngng tc1 vµ nhiÖt ®é níc cÊt lµm m¸t ra khái bÇu ngng tc2.

§å thÞ chÕ ®é nhiÖt cña mét trong nh÷ng thiÕt bÞ "Nireks" cã s¶n lîng 21 t/ngµy ®ªm ®îc vÏ ë h×nh 20.31. §êng g·y 1 nhËn ®îc khi thÝ nghiÖm thiÕt bÞ gÇn víi chÕ ®é ®Þnh møc, khi nhiÖt ®é cña níc biÓn 290C, c¸c ®êng 2 vµ 3 øng víi chÕ ®é nhiÖt ®é cña thiÕt bÞ nµy khi nhiÖt ®é níc biÓn t¬ng øng 14 vµ 200C.

Tõ h×nh 20.31 ta thÊy trong thiÕt bÞ "Nireks" nhiÖt ®é níc chng cÊt lµm m¸t ra khái bÇu ngng tc2 nhê b¬m tuÇn hoµn cã thÓ thÊp h¬n nhiÖt ®é h¬i b·o hßa tõ 3 ¸ 90C. Níc muèi cÊp vµo bÇu bay h¬i cã nhiÖt ®é tm2 lín h¬n nhiÖt ®é h¬i b·o hßa tbh lµ 4 ¸ 80C.

20.5.2. KiÓm tra chÊt lîng cña níc cÊt vµ ®é ngËm muèi cña níc muèi

§é ngËm muèi cña níc chng cÊt ®îc kiÓm tra theo chØ sè cña muèi kÕ lµm viÖc tù ®éng vµ trong c¸c T.B.C.C.N.N hiÖn ®¹i ngêi ta trang bÞ hÖ thèng vµ c¸c tÝn hiÖu b¶o vÖ. §é ngËm níc cña níc cÊt ph¶i ®îc kiÓm tra ®Þnh kú b»ng ph©n tÝch nhê trang bÞ thÝ nghiÖm, víi mÉu thö lÊy ë ®êng ra cña b¬m níc cÊt.

Trong c¸c thiÕt bÞ víi bÇu bay h¬i kiÓu bÒ mÆt, ®é chªnh trung b×nh cña nhiÖt ®é níc gia nhiÖt vµ níc muèi s«i cã ¶nh hëng tíi ®é ng©m muèi cña níc cÊt ®îc s¶n ra. §é chªnh nhiÖt ®é nµy cµng lín cµng lµm cho s«i m·nh liÖt h¬n vµ ®é Èm cña h¬i nhËn ®îc cµng lín, nghÜa lµ sù mang theo níc muèi cña h¬i cµng lín vµ bëi vËy cµng lµm t¨ng ®é ngËm muèi cña níc cÊt ®îc s¶n ra.

Trong c¸c thiÕt bÞ víi buång bay h¬i kiÓu kh«ng bÒ mÆt, ®é chªnh nhiÖt ®é cña níc muèi cÊp vµo bÇu bay h¬i vµ nhiÖt ®é cña h¬i b·o hßa cã ¶nh hëng tíi ®é ngËm muèi cña níc cÊt. §é chªnh nhiÖt ®é nµy cµng lín, th× ®é ngËm muèi cña níc cÊt cµng lín.

Ta l¹i biÕt t¨ng ®é chªnh nhiÖt ®é cña chÊt gia nhiÖt vµ cña níc muèi s«i trong T.B.C.C kiÓu bÒ mÆt, hay t¨ng ®é chªnh nhiÖt ®é cña níc muèi cÊp vµo bÇu bay h¬i vµ cña h¬i b·o hßa trong T.B.C.C kiÓu kh«ng bÒ mÆt th× lµm cho s¶n lîng cña T.B.C.C t¨ng lªn. Nh vËy trong c¸c T.B.C.C c¸c kiÓu nµy, khi khai th¸c, s¶n lîng cµng lín cµng lµm t¨ng ®é ngËm muèi cña níc cÊt.

§iÒu nµy ®· ®îc minh häa qua kÕt qu¶ thÝ nghiÖm trªn T.B.C.C cña h·ng EKSSELSIOR trªn tµu Diesel "Velik" ®îc V.D. Ivanov tiÕn hµnh.

Tõ h×nh vÏ ta thÊy:

Khi t¨ng s¶n lîng cña thiÕt bÞ tõ 6,8 tíi 15,2 t/ngµy ®ªm th× hµm lîng Clorua níc cÊt còng t¨ng tõ 6 ®Õn 12,7 mg Cl-/lÝt

6 8 10 12 14 G, T/ngµy

6

4

8

10

12

S,

H×nh 20.43. Sù phô thuéc gi÷a ®é ngËm muèi cña níc cÊt S vµ s¶n lîng G cña T.B.C.C.

Ta thÊy r»ng s¶n lîng ®Þnh møc nµy kho¶ng 16 t/ngµy ®ªm, khi t¨ng h¬n n÷a s¶n lîng cña thiÕt bÞ th× ®é ngËm muèi t¨ng lªn nhiÒu, khi t¨ng tíi 16,7 t/ngµy ®ªm th× ®¹t tíi 17,7 mg Cl-/lÝt. Nãi tãm l¹i nªn khai th¸c thiÕt bÞ chng cÊt níc ë hai chÕ ®é: §Ó s¶n xuÊt níc cÊt cã chÊt lîng cao dïng ®Ó cÊp cho nåi h¬i th× nªn cho lµm viÖc ë s¶n lîng thÊp, khi s¶n xuÊt níc cÊt ®Ó röa (chÊt lîng níc nµy kh«ng yªu cÇu cap l¾m) th× chuyÓn qua chÕ ®é cã s¶n lîng lín h¬n. §é ngËm muèi cña níc cÊt ®îc s¶n ra cßn phô thuéc vµo ®é ngËm muèi vµ møc cña níc muèi bay h¬i, vµ cã thÓ t¨ng lín h¬n khi s«i vµ sñi bät cña níc muèi trong thiÕt bÞ bay h¬i. Bëi vËy trong khai th¸c T.B.C.C.N cÇn kiÓm tra chÕ ®é cÊp níc vµ chÕ ®é quÐt, v× ®é ngËm muèi cña níc muèi phô thuéc vµo c¸c chÕ ®é nµy.

KiÓu tra chÕ ®é cung cÊp vµ chÕ ®é quÐt cña T.B.C.C nhê c¸c lu lîng kÕ l¾p trªn ®êng èng cÊp níc vµ èng níc cÊt s¶n ra. Qua s¶n lîng cña níc cÊp víi s¶n lîng cña T.B.C.C ta cã thÓ tÝnh ®îc hÖ sè quÐt e theo c«ng thøc (1.1), tõ hÖ sè nµy, ta cã thÓ x¸c ®Þnh ®é ngËm muèi cña níc muèi theo c«ng thøc (1.2). §é ngËm muèi cña níc cÊt biÕn ®æi tû lÖ víi ®é ngËm muèi cña níc muèi. Trong c¸c T.B.C.C tiÕt kiÖm trªn c¸c tµu Diesel, ®é ngËm muèi cña níc muèi thêng kho¶ng 4000 ¸ 45000 Bran. Trong c¸c T.B.C.C trªn tµu tuèc bin h¬i, ®é ngËm muèi cña níc muèi cã thÓ ®¹t 4500 ¸ 60000 Bran.

Qua kinh nghiÖm khai th¸c chØ râ, sau mét thêi gian khai th¸c, ®é chÝnh x¸c cña phÐp ®o s¶n lîng b»ng lu lîng kÕ bÞ gi¶m ®i. C¸c trêng hîp ®· biÕt thùc tÕ lµ do lu lîng kÕ chØ sai, bëi vËy nÕu kh«ng cã c¸ch kiÓm tra phô th× cã thÓ ®a tíi sai sãt ®¸ng kÓ chÕ ®é quÐt. Bëi vËy cÇn kiÓm tra theo ®Þnh kú ®é ngËm muèi cña níc muèi: X¸c ®Þnh b»ng tû träng kÕ, b»ng c¸ch ®o mËt ®é ®ång thêi ®o nhiÖt ®é cña mÉu thö cña níc muèi.

Kh«ng ®ñ s¶n lîng vµ t¨ng ®é ngËm muèi cña níc cÊt lµ ®Æc trng quan träng vÒ viÖc kh«ng ®¸p øng yªu cÇu cña T.B.C.C. B¶ng díi ®©y chØ râ c¸c nguyªn nh©n cã thÓ cña c¸c hiÖn tîng nµy, còng nh c¸c nguyªn nh©n lµm t¨ng ®é ngËm muèi cña níc muèi. T¨ng ®é ngËm muèi cña níc muèi cã thÓ lµm nhiÔm mÆn cho níc chng cÊt vµ lµm gia t¨ng sù t¹o c¸u cÆn trong c¸c bé phËn gia nhiÖt cña bÇu bay h¬i (hay bÇu h©m níc muèi).

HiÖn tîng quan s¸t ®îc

S¶n lîng bÞ gi¶m

¸p suÊt cña h¬i gia nhiÖt bÞ gi¶m (hay nhiÖt ®éban ®Çu cña níc gia nhiÖt bÞ gi¶m).

C¸c bé phËn gia nhiÖt bÞ b¾n do c¸u cÆn

S¶n lîng níc cÊp kh«ng ®ñ

T¨ng ®é ngËm muèi cña níc chng cÊt

T¨ng s¶n lîng cña thiÕt bÞ

T¨ng nhiÖt ®é cña chÊt gia nhiÖt hay ®é ch©n kh«ng trongbÇu ngng qu¸ s©u (t¨ng hiÖu nhiÖt ®é cña chÊt gia nhiÖt v× níc muèi s«i.

T¨ng møc níc muèi trongbÇu bay h¬i

T¨ng ®é ngËm muèi cña níc muèi

Níc muèi bÞ sñi bät hay s«i bät

Rß rØ níc qua nh÷ng chç lµm kÝn cña bÇu ngng

T¨ng ®é ngËm muèi cña níc muèi

S¶n lîng cÊp kh«ng ®ñ

T¨ng s¶n lîng cña thiÕt bÞ

B¬m níc muèi hay b¬m phun níc muèi lµm viÖc kh«ng tèt

Níc lµm m¸t bÇu ngng kh«ng ®ñ s¶n lîng, hoÆc t¨ng nhiÖt ®é ban ®Çu cña níc nµy.

T¨ng sù rß khÝ hoÆc c¸c ph¬ng tiÖn hót khÝ lµm viÖc kh«ng ®¹t yªu cÇu.

ChÊt ngng tô ngËp c¸c côm èng cña bÇu ngng.

C¸c èng cña bÇu ngng bÞ nhiÔm bÈn.

20.5.3. B¶o dìng vµ ch¨m sãc

Tríc khi cho T.B.C.C lµm viÖc, cÇn ph¶i tiÕn hµnh xem xÐt c¸c dông cô ®o-kiÓm tra, c¸c c¬ cÊu phôc vô, biÕt ch¾c vÞ trÝ c¸c thiÕt bÞ chuyÓn ®æi, kiÓm tra xem cã cßn níc cÊt trong buång gãp cña bÇu ngng vµ níc biÓn trong bÇu bay h¬i hay kh«ng. Thø tù ®a T.B.C.C vµo lµm viÖc nh sau: §Çu tiªn ®a bÇu ngng vµo lµm viÖc vµ t¹o ch©n kh«ng trong bÇu ngng, ®Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy h·y khëi ®éng b¬m hót kh«ng khÝ hay b¬m ch©n kh«ng vµ lµm m¸t bÇu ngng. Sau ®ã khëi ®éng b¬m níc muèi ®Ó cÊp níc mÆn vµo bÇu bay h¬i vµ khëi ®éng b¬m níc cÊt. ChØ sau khi ®¹t ®îc ®é ch©n kh«ng qui ®Þnh míi cÊp níc (hoÆc h¬i) gia nhiÖt.

ViÖc ®a thiÕt bÞ vµo lµm viÖc vµ ®iÒu chØnh chÕ ®é c«ng t¸c cña nã ph¶i tiÕn hµnh tõ tõ, kh«ng ®îc lµm dao ®éng ¸p suÊt ®ét ngét, kh«ng thay ®æi nhiÖt ®é, lu lîng níc vµ h¬i ®ét ngét. Lîng níc gia nhiÖt cÊp vµo bÇu bay (hay bÇu h©m) vµ lîng níc lµm m¸t cÊp vµo bÇu ngng ®îc ®iÒu chØnh nhê van ®i t¾t hoÆc van tiÕt lu l¾p trªn ®êng èng ®Èy. §Ó tiÖn lîi cho viÖc kiÓm tra s¶n lîng cña níc gia nhiÖt vµ níc lµm m¸t, møc chªnh ¸p ë cöa vµo vµ cöa ra cña c¸c thiÕt bÞ trao nhiÖt, ngêi ta trang bÞ ¸p kÕ vi sai. Tríc khi cÊp h¬i gia nhiÖt, cÇn ph¶i xem xÐt c¸c chËu ngng tô trong bÇu bay h¬i, nÕu cã níc ngng cña h¬i gia nhiÖt cÇn ph¶i th¶i hÕt.

Tríc khi thiÕt bÞ lµm viÖc ph¶i ®ãng m¹ch cña muèi kÕ vµ hÖ thèng b¶o vÖ, bëi v× ban ®Çu míi lµm viÖc T.B.C.C cha ®¹t tíi chÕ ®é æn ®Þnh nªn níc cÊt thêng cã ®é ngËm muèi cao cÇn ®îc th¸o trë l¹i bÇu bay h¬i.

Khi cho T.B.C.C ngõng lµm viÖc th× thao t¸c theo thø tù ngîc l¹i: ®Çu tiªn ®ãng ®êng cÊp níc (h¬i) gia nhiÖt. Sau khi ngõng bay h¬i (x¶y ra tiÕp mét lóc sau do tÝch nhiÖt) h·y dõng b¬m hót khÝ hay b¬m ch©n kh«ng, dõng b¬m níc cÊt vµ ®ãng m¹ch cña nhiÖt kÕ. Sau khi níc muèi ®· nguéi h·y ngõng cÊp níc lµm m¸t vµ më van th«ng khÝ th«ng kh«ng gian h¬i víi khÝ trêi.

Khi dõng lµm viÖc cña T.B.C.C cã chÊt gia lµ h¬i níc cÇn tiÕn hµnh ®ãng më mét sè lÇn chËu nhiÖt vµ th¶i hÕt c¸c c¸u cÆn vµ ®ãng l¹i. §Ó c¸u cÆn kh«ng ®ãng cøng l¹i ë c¸c bé gia nhiÖt, khi T.B.C.C kh«ng lµm viÖc cÇn lµm ngËp níc cho c¸c côm nµy.

Trong viÖc theo dâi T.B.C.C lµm viÖc ngoµi viÖc kiÓm tra c¸c chÕ ®é nh ®· nãi ë trªn cÇn ph¶i theo dâi sù lµm viÖc cña c¸c m¸y mãc phôc vô. Khi khái ®éng c¸c b¬m ly t©m phôc vô cho T.B.C.C thêng më c¸c van trªn ®êng èng hót vµ ®ãng c¸c van trªn ®êng èng ®Èy, sau khi khëi ®éng b¬m xong cÇn më tõ tõ van ®Èy. Cßn c¸c b¬m phun tia khi ®a vµo lµm viÖc l¹i thao t¸c ngîc l¹i: Më c¸c van trªn ®êng èng ®Èy, ®ãng c¸c van trªn ®êng èng hót.

ViÖc hót cña b¬m níc chng cÊt vµ b¬m níc muèi ®îc thùc hiÖn khi ®é ch©n kh«ng s©u. C¸c cöa hót cña c¸c b¬m nµy ®îc th«ng víi kh«ng gian h¬i cña b×nh ngng vµ bÇu bay h¬i t¬ng øng b»ng èng c©n b»ng.

Nguyªn nh©n lµm gi¶m hoÆc lµm dao ®éng cña c¸c b¬m nµy cã thÓ lµ do kh«ng kÝn, t¾c van cña èng c©n b»ng (nÕu cã); ®é ch©n kh«ng qu¸ møc trong bÇu ngng, èng hót kh«ng kÝn, b¬m bÞ mßn hay bÞ trôc trÆc kh¸c cña chÝnh b¬m. §iÒu kiÖn hót cña b¬m níc muèi ®îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ khi pha lo·ng níc muèi b»ng níc biÓn l¹nh.

Tríc khi khëi ®éng c¸c b¬m ch©n kh«ng, cÇn cÊp níc lµm kÝn ®Õn b¬m. §èi víi b¬m níc biÓn vµ b¬m níc muèi cã gèi trôc b»ng cao su, tríc khi khëi ®éng cÇn dÉn níc ®Ó lµm m¸t vµ b«i tr¬n, lµm kÝn. CÇn ®Þnh kú lµm vÖ sinh bÇu läc, kiÓm tra vµ lµm s¹ch lu lîng kÕ, c¸c lu lîng nµy cã thÓ kh«ng kÝn, bÞ b¸m muèi vµ bÞ kÑt phao.

Khi ®a thiÕt bÞ vµo lµm viÖc vµ khi cho thiÕt bÞ ngõng lµm viÖc, cÇn kiÓm tra ®é kÝn cña bÇu bay h¬i vµ tÊt c¶ hÖ thèng ch©n kh«ng cña nã. §Ó lµm ®iÒu nµy, sau khi khëi ®éng b¬m phun tia (b¬m ch©n kh«ng) khi sè chØ cña ch©n kh«ng kÕ æn ®Þnh (sau 1- 2 phót) ta b¾t bÇu kiÓm tra ®é ch©n kh«ng ®¹t ®îc. Khi cho thiÕt bÞ nghØ lµm viÖc, sau khi t¾t b¬m phun tia th× sè chØ cña ch©n kh«ng kÕ æn ®Þnh (qua 2 ¸ 3 phót) cho ®Õn khi ®¹t ®îc ¸p suÊt khÝ trêi. Khi ®é kÝn cña hÖ thèng ch©n kh«ng tèt th× ®é ch©n kh«ng qui ®Þnh ®¹t ®îc kho¶ng sau 15 phót, cßn sau khi t¾t b¬m phun tia (b¬m ch©n kh«ng) sÏ ®¹t ¸p suÊt khÝ trêi qua 30 ¸ 45 phót.

20.5.4. C¸c ph¬ng ph¸p lµm gi¶m cêng ®é t¹o c¸u cÆn vµ lµm s¹ch bÒ mÆt cña bÇu gia nhiÖt

¶nh hëng lín nhÊt tíi cêng ®é t¹o c¸u vµ thµnh phÇn c¸u cÆn t¹o ra trªn c¸c bé phËn gia nhiÖt cña T.B.C.C lµ nhiÖt ®é tiÕn hµnh h©m vµ bay h¬i cña níc muèi, hiÖu nhiÖt ®é cña chÊt h©m vµ níc muèi (tøc lµ nhiÖt ®é c¸c thµnh v¸ch cña c¸c bé phËn gia nhiÖt) vµ ®é ngËm muèi cña níc muèi. Cµng gi¶m nhiÖt ®é vµ cµng gi¶m ®é ngËm muèi cña níc muèi th× cêng ®é x¶y ra qu¸ tr×nh t¹o c¸u cÆn cµng nhá, Kinh nhiÖm khai th¸c x¸c nhËn r»ng, trong c¸c T.B.C.C , cã ®é ch©n kh«ng s©u, vÝ dô trong c¸c T.B.C.C tiÕt kiÖm, khi tbh = 30 ¸ 450C hÇu nh kh«ng t¹o c¸u cÆn. NÕu tu©n theo chÕ ®é nhiÖt ®é khai th¸c, chÕ ®é quÐt, ®¶m b¶o ®é ngËm muèi võa ph¶i cña níc muèi, th× c¸c thiÕt bÞ nµy cã thÓ kÐo dµi thêi gian lµm viÖc, kh«ng cÇn lµm s¹ch c¸c bé phËn gia nhiÖt.

Trong c¸c thiÕt bÞ chng cÊt ch©n kh«ng ë ®ã dïng h¬i níc lµm chÊt h©m, vµ bay h¬i níc biÓn thùc hiÖn ë nhiÖt ®é 50 ¸ 650C vµ cao h¬n, th× c¸u cÆn l¾ng ®äng lªn c¸c bé phËn gia nhiÖt. NÕu kh«ng lµm s¹ch c¸c bé phËn nµy, th× s¶n lîng cña T.B.C.C theo møc ®é t¹o c¸u c¾n sÏ bÞ gi¶m dÇn. Theo tµi liÖu cña L.E.Land (h×nh 20.33) th× s¶n lîng cña thiÕt bÞ chng cÊt trªn tµu dÇu "Hßa B×nh" sau 5 ngµy ®ªm lµm viÖc ®· bÞ gi¶m 20% v× cßn kho¶ng 0,8 s¶n lîng ®Þnh møc G2®.m.

Trong c¸c bé phËn gia nhiÖt cña bÇu bay h¬i, ®é dµy c¸u cÆn ®¹t ®Õn 0,7 mm (thµnh phÇn c¬ b¶n cña c¸u cÆn cã 88% lµ CaCO3). Cßn trªn tµu "Lao ®éng" th× thÊy s¶n lîng kh«ng gi¶m nhiÒu l¾m.

20 40 60 80 100 t, h

0,6

0,7

0,8

0,9

1,0

G2/G2H

H×nh 20.44. §é gi¶m t¬ng ®èi s¶n lîng cña T.B.C.C.

Sù lµm s¹ch c¸c c¸u cÆn khái côm gia nhiÖt trong c¸c T.B.C.C nµy ®îc tiÕn hµnh b»ng ph¬ng ph¸p thæi nguéi. Trªn tµu dÇu "Sophia" ngêi ta thæi nguéi 4 ¸ 6 lÇn sau 48 giê c«ng t¸c. Mét sè tµu dÇu kh¸c ngêi ta thæi nguéi tõ ba ®Õn bèn lÇn trong mét ngµy ®ªm. C¸c c¸u cÆn bÞ vì ra vµ t¸ch ra ®îc th¶i ra qua c¸c cöa. Qua kinh nghiÖm sö dông c¸c T.B.C.C nµy chØ râ, khi dïng thæi nguéi thêng xuyªn th× cÇn lµm s¹ch b»ng ph¬ng ph¸p c¬ khÝ hay ph¬ng ph¸p nµo ®ã qua mçi lÇn 2000 ¸ 3500 giê c«ng t¸c.

§Ó lµm gi¶m viÖc t¹o c¸u cÆn vµ bëi viÖc th¶i c¸u cÆn b»ng ph¬ng ph¸p thæi nguéi, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y trªn c¸c tµu cña níc ngoµi ngêi ta dïng c¸c phô gia chèng t¹o c¸u cÆn kh¸c nhau. PhÇn chñ yÕu c¸c chÊt phô gia lµ c¸c chÊt t¸n x¹ h÷u c¬ kh¸c nhau, chÊt nµy t¹o ra sù l¾ng cña phÇn lín chÊt t¹o c¸u cÆn ë d¹ng bïn vµ bïn nµy ®îc th¶i ra khái T.B.C.C víi níc muèi th¶i. Ngoµi ra, c¸u cÆn khi hçn hîp víi c¸c chÊt phô gia nµy sÏ lµm gi¶m sù b¸m ch¾c vµ bëi vËy ®Ó t¸ch ra díi t¸c dông cña thæi nguéi.

HiÖu qu¶ cña viÖc øng dông chÊt phô gia chèng t¹o c¸u cÆn ®· ®îc x¸c nhËn. VÝ dô, trªn mét tµu khi ®a vµo 20 gam phô gia trªn mét tÊn níc chng cÊt s¶n ra, th× sau 4 ¸ 5 ngµy ®ªm (trong nh÷ng ngµy nµy dïng ph¬ng ph¸p phun l¹nh thêng lÖ) th× sù gi¶m s¶n lîng cña T.B.C.C kh«ng qu¸ 10%.

Trong c¸c phô gia chèng t¹o c¸u cÆn chøa chÊt cã ho¹t tÝnh bÒ mÆt, ®îc biÕt nhiÒu lµ hçn hîp cña c¸c phÇn kh¸c nhau cña muèi natri, cña dinaphtymetan sunfomat (C10H7)2 C(SO3Na)2 vµ muèi tratri cña etylendiamin tetra axit axªtic Na2(C4H5O4)4.N2CH4 viÕt t¾t lµ EDTA. Ngêi ta cßn sö dông c¸c chÊt poliphophat (ë d¹ng ®éc lËp hoÆc hîp chÊt víi c¸c thµnh phÇn kh¸c) lµm c¸c chÊt pha chèng t¹o c¸u cÆn.

ë Liªn x«, ®· dïng c¸c chÊt pha chèng t¹o c¸u cÆn trong c¸c thiÕt bÞ chng cÊt, vÝ dô: thµnh phÇn c¬ b¶n cña chÊt pha chèng t¹o c¸u cÆn tæng hîp cho c¸c T.B.C.C, cã nhiÖt ®é s«i díi 550C ®Ò nghÞ sö dông chÊt Hexam etaphophat natri (NaPO4)6.

§ång thêi víi viÖc t×m c¸c chÕ phÈm t¹o c¸u cÆn cã hiÖu qu¶, ngêi ta cßn dïng c¸c phô gia chèng t¹o xØ bät trong T.B.C.C. ë chÕ ®é kh«ng æn ®Þnh, trong bÇu bay h¬i cã thÓ x¶y ra viÖc t¹o xØ bät t¨ng cêng vµ sù s«i t¨ng cêng cña níc muèi. ViÖc th¶i c¸c bät xØ vµo bÇu ngng lµm cho ®é ngËm muèi cña níc chng cÊt t¨ng ®¸ng kÓ. HiÖn tîng nµy cã thÓ x¶y ra khi ¸p suÊt cña h¬i c«ng t¸c vµ h¬i h©m bÞ dao ®éng, nhiÖt ®é vµ s¶n lîng cña níc lµm m¸t vµ níc cÊp bÞ thay ®æi ®ét ngét v.v... phô gia chèng t¹o xØ bät (khö bät), thêng cã trong thµnh phÇn cña phô gia chèng t¹o c¸u "AMEROID-5".

Sau kho¶ng 2000 ¸ 3500 giê c«ng t¸c T.B.C.C, cÇn ®îc tiÕn hµnh lµm s¹ch c¸u cÆn cho côm h©m cña bÇu bay h¬i, ph¬ng ph¸p lµm s¹ch b»ng hãa häc, hay theo c¸ch nµo ®ã chu kú lµm s¹ch phô thuéc vµo kiÓu kÕt cÊu, chÕ ®é nhiÖt vµ c¸c ®iÒu kiÖn sö dông kh¸c nhau. Qua mét thêi gian khai th¸c thÝch hîp nµo ®ã còng ph¶i tiÕn hµnh lµm s¹ch c¸u cÆn cho bé phËn ®Ó h©m níc muèi trong T.B.C.C víi vßng tuÇn hoµn níc muèi. VÝ dô trong T.B.C.C cña tµu "Vborg", viÖc lµm s¹ch c¸u cÆn cho bé h©m níc muèi, thêng ®îc tiÕn hµnh sau 3 ¸ 4 th¸ng sö dông.

Nhîc ®iÓm cña ph¬ng ph¸p lµm s¹ch b»ng c¬ khÝ lµ nÆng nhäc vµ cã thÓ ®Ó l¹i trªn bÒ mÆt c¸c bé phËn gia nhiÖt c¸c bÕt b¨m, c¸c vÕt nµy vÒ sau sÏ lµ nguån gèc lµm t¨ng cêng t¹o c¸u cÆn.

Tiªn tiÕn nhÊt lµ ph¬ng ph¸p lµm s¹ch c¸c bÒ mÆt gia nhiÖt b»ng hãa häc, trong c¸c T.B.C.C hiÖn t¹i ngêi ta sö dông ph¬ng ph¸p lµm s¹ch nµy.

Sö dông ph¬ng ph¸p hãa häc lµm gi¶m c«ng lao ®éng, gi¶m thêi gian tiÕn hµnh lµm s¹ch b»ng hãa häc míi cã thÓ tÈy c¸u cÆn ë trong c¸c èng h×nh ch÷ U. Sö dông ph¬ng ph¸p "hãa häc" cã thÓ tÈy hÕt c¸u cÆn mµ kh«ng lµm háng líp phñ chèng ¨n mßn bëi mµng p«limª (c¸c bÇu chng cÊt kiÓu "ATLAS").

§Ó lµm s¹ch hãa häc ngêi ta ®· sö dông c¸c chÕ phÈm kh¸c nhau, vÝ dô dung dÞch axÝt, c¸c chÕ phÈm ®· ®îc cÊp chøng chØ ph¸t minh "Gamlen X.D", "PEKLIN 809" v.v...

ChÕ phÈm "Gamlen XD" ®· ®îc sö dông cã hiÖu qu¶ trªn tµu "Vborg" b»ng c¸ch b¬m tuÇn hoµn dung dÞch nµy (1 kg chÕ phÈm nµy cho 20 lÝt níc) tuÇn hoµn nhiÒu lÇn qua bé h©m níc.

C¸c c¸u cÆn c¸cbon¸t t¹o ra ë c¸c bé gia nhiÖt bÒ mÆt cña c¸c T.B.C.C ®îc hßa tan tèt bëi dung dÞch a xÝt clohydric (HCl) ®· ®îc øc chÕ. C¸c dung dÞch níc cña canxi CaCl2 vµ manhª MgCl2 t¹o ra lóc nµy, ®îc th¶i ra dÔ dµng. Khi tiÕn hµnh röa tiÕp cho T.B.C.C, ®Ó tÈy cÆn b»ng a xÝt ta dïng dung dÞch 3 ¸ 4% cña a xÝt clohydric ®· ®îc øc chÕ. Khi tÈy c¸u cÆn b»ng a xÝt cÇn ph¶i tu©n thñ chÆt chÏ c¸c qui ®Þnh vÒ an toµn kü thuËt. TÊt c¶ nh÷ng ngêi tham gia lµm s¹ch b»ng a xÝt ph¶i ®îc híng dÉn cÈn thËn, ph¶i ®eo kÝnh phßng hé, ®i ñng vµ g¨ng tay cao su, quÇn ¸o b¶o hé b»ng da. Ph¶i chuÈn bÞ s½n thuèc chèng báng, vÝ dô dung dÞch 1% x« ®a (Na2CO3 Cacbonatnatri) vµ mì ch÷a báng.

Khi hßa tan c¸u cÆn sÏ sinh ra c¸c khÝ CO3 vµ H2. Bëi vËy, cÊm dïng ngän löa ®Ó hë vµ ®¶m b¶o th«ng giã tèt ë n¬i tiÕn hµnh lµm s¹ch b»ng a xÝt. Tríc vµ sau khi lµm s¹ch b»ng a xÝt ph¶i kiÓm tra kü vµ ghi l¹i tr¹ng th¸i bÒ mÆt trong cña bÇu bay h¬i vµ kiÓm tra ®é kÝn cña c¸c mèi nèi ghÐp. Khi kh«ng ®îc kÝn, cÊm tiÕn hµnh lµm s¹ch b»ng a xÝt. Ngay tríc khi tiÕn hµnh lµm s¹ch b»ng a xÝt, bÇu bay h¬i ph¶i ®îc lµm kh« hoµn toµn. Dung dÞch lµm s¹ch ®îc chuÈn bÞ trong mét thïng chuyªn dïng b»ng kim lo¹i, ®Çu tiªn ®æ níc vµo thïng sau ®ã míi ®æ a xÝt. §Ó h¹n chÕ sù ¨n mßn kim lo¹i cña dung dÞch a xÝt clohydric bÞ øc chÕ, ngêi ta bæ sung vµo 0,5% (tøc 5g/lÝt) utropin (CH2)6.N4: Hexametylente tramin). Dung dÞch c«ng t¸c cña a xÝt ®îc ®æ vµo bÇu bay h¬i víi sè lîng lµm sao ®Ó ngËp mÆt sµng trªn cïng khi côm èng gia nhiÖt ®Æt th¼ng ®øng. Nång ®é cña dung dÞch c«ng t¸c sÏ gi¶m dÇn ®¸ng kÓ theo møc ®é hßa tan cña c¸u cÆn. Cho nªn, trong thêi gian lµm s¹ch, cø 15 phót ph¶i tiÕn hµnh ®o nång ®é cña dung dÞch, vµ ®Ó tiÖn lîi ta sö dông tû träng lÕ. HoÆc cã thÓ sö dông c¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch hãa häc, c¬ së dùa vµo sù trung hßa a xÝt do kiÒm. Khi nång ®é a xÝt cña dung dÞch trong bÇu bay h¬i gi¶m xuèng díi 1% th× cÇn rót mét phÇn dung dÞch ra vµ bæ sung hoÆc thay toµn bé víi dung dÞch míi (víi nång ®é 3 ¸ 4%). Khi nång ®é a xÝt cña dung dÞch trong T.B.C.C ngõng kh«ng gi¶m n÷a chøng tá kÕt thóc qu¸ tr×nh hßa tan cña c¸u cÆn vµo dung dÞch. Thêi gian ®Ó lµm s¹ch b»ng a xÝt thêng 2 ¸ 3 giê, chØ khi líp c¸u cÆn thËt dµy míi ®Õn 5 giê.

Lµm s¹ch b»ng a xÝt cã hiÖu qu¶ nhÊt lµ tuÇn hoµn ®Ó thay ®æi dung dÞch theo s¬ ®å kÐt - b¬m - bÇu bay h¬i - kÐt, trong mét sè T.B.C.C ®îc trang bÞ tõ tríc.

Sau khi kÕt thóc viÖc lµm s¹ch b»ng a xÝt, dung dÞch ë trong bÇu bay h¬i ®îc trung hßa b»ng mét lîng s« ®a (c¸cbon natri Na2CO3) hay ph«t ph¸t natri Na3PO4 ®Ó dung dÞch ®îc kiÒm hãa víi ®é kiÒm díi 0,5%. Sau khi th¸o hÕt dung dÞch kiÒm ra khái bÇu bay h¬i. Tríc khi më ®Ó kiÓm tra bªn trong bÇu bay h¬i, mét lÇn n÷a n¹p ®Çy níc cho bÇu bay h¬i råi th¶i ra, Sau khi kiÓm tra xong, x¶ bïn cÆn, sau ®ã l¾p l¹i råi n¹p ®Çy níc ngät cho T.B.C.C.

Ph¬ng ph¸p lµm s¹ch hãa häc cho bé trao nhiÖt bÒ mÆt cña c¸c T.B.C.C tµu thñy b»ng dung dÞch a xÝt clohydric øc chÕ kh«ng ®îc sö dông réng r·i v× khã vËn chuyÓn, b¶o qu¶n vµ sö dông trªn tµu thñy. Lµm s¹ch hãa häc bëi c¸c chÕ phÈm kh«

®îc sö dông kh¸ tiÖn lîi trong c¸c T.B.C.C trªn tµu thñy. Ph¬ng ph¸p míi nµy nghiªn cøu sö dông dung dÞch níc cña c¸c chÕ phÈm kh« gåm axªta tamon (CH3 COONH4) vµ cloruahydrazin ®îc cÊt gi÷ trong c¸c b×nh b»ng thñy tinh hay c¸c tói b»ng polietilen.

Thùc hiÖn lµm s¹ch b»ng hãa häc víi dung dÞch níc cña chÕ phÈm kh« cã nång ®é cña axªtatamon 5% vµ cña cloruahydrazin 0,5%. §Ó thùc hiÖn ®iÒu nµy, tríc tiªn ta ph¶i chuÈn bÞ lîng dung dÞch ®Æc cÇn thiÕt cña chÕ phÈm kh« (1 kg chÕ phÈm kh« trªn 1 lÝt níc). Sau ®ã (sau khi ®· chuÈn bÞ vµ kiÓm tra) ta n¹p níc ngät ®Õn 1/2 thÓ tÝch cña bÇu bay h¬i, råi ®a lîng dung dÞch ®Æc cña chÕ phÈm kh« ®· ®îc chuÈn bÞ vµo, råi n¹p ®Çy níc ngät cho bÇu bay h¬i (®Õn ng¨n lµm kh« h¬i). Trong khi ®ang lµm s¹ch, kho¶ng 5 ¸ 7 giê, cÇn ph¶i duy tr× nhiÖt ®é cña dung dÞch lµm s¹ch kho¶ng 1000C vµ sau mçi giê ph¶i kiÓm tra nång ®é cña dung dÞch. Khi nång ®é cña dung dÞch röa gi¶m xuèng díi 2% cÇn ph¶i bæ sung thªm ®Ó t¨ng nång ®é ®Õn 4 ¸ 5%. Ngêi ta nèi mét èng dÉn víi mÆt bÝch cña van an toµn ®Ó th¶i h¬i cña am«ni¾c (NH3), vµ níc ra ngoµi khÝ trêi, c¸c h¬i nµy sinh ra trong thêi gian lµm s¹ch.

Ph¬ng ph¸p nµy lµm s¹ch hoµn toµn c¸u cÆn cho c¸c bé gia nhiÖt kiÓu bÒ mÆt cña T.B.C.C.

Sau khi qu¸ tr×nh lµm s¹ch kÕt thóc, ph¶i röa kü b»ng níc nãng cho c¸c bÇu bay h¬i ®Ó tÈy c¸c bïn cÆn khái vá bÇu, sau ®ã röa b»ng dung dÞch níc 1% phèt ph¸t natri. Khi sö dông dung dÞch ®Ëm ®Æc cña axªtatamon vµ cloruahydrazin cÇn tu©n theo c¸c phßng hé nh khi sö dông dung dÞch a xÝt clohydric ®îc øc chÕ.

§Ó lµm mÒm c¸c c¸u cÆn cøng, ®«i khi ngêi ta dïng dung dÞch 3% cña s« ®a kiÒm hãa (xót ¨n da - NaOH) n¹p vµo bÇu bay h¬i, sau ®ã ®un s«i 4 ¸ 8 h. Khi t¸c dông víi dung dÞch nµy th× CaSO4 chuyÓn qua CaSO3 vµ c¸u cÆn ®· ®îc khö kiÒm ®îc bë t¬i ra vµ bëi vËy cã thÓ röa b»ng phun níc ¸p lùc hoÆc ®Ó tÈy b»ng ph¬ng ph¸p c¬ khÝ. Lµm mÒm c¸c c¸u cÆn b»ng dung dÞch c¸cbonatnatri (100g Na2CO3 trªn 1 lÝt níc ngät) hay dung dÞch phèt ph¸t natri, ®îc tiÕn hµnh t¬ng tù nh trªn. Sö dông phèt ph¸t natri khi cã c¸c c¸u cÆn cña magiª, c¸cbonat vµ sunph¸t. Sö dông phèt ph¸t natri kh«ng hiÖu qu¶ l¾m, nhng kh«ng ®ßi hái c¸c biÖn ph¸p kh¾t khe vµ cÈn thËn nh khi sö dông c¸ch lµm s¹ch b»ng a xÝt clohidric. NÕu c¸u cÆn ®· ®îc lµm mÒm kh«ng bÞ t¸ch ra khi phun b»ng tia níc th× cã thÓ dïng bµn ch¶i mÒm b»ng sîi tæng hîp ®Ó ®¸nh. CÇn ®Æc biÖt cÈn thËn khi tÈy c¸c c¸u cÆn ë bÒ mÆt trong cña v¸ch bÇu bay h¬i, mµ v¸ch nµy ®îc phñ chÊt tæng hîp chèng ¨n mßn, kh«ng sö dông c¬ khÝ ®Ó tÈy c¸c c¸u cÆn bÞ kh« l¹i.

Sau khi lµm s¹ch hãa häc hay c¸ch lµm s¹ch nµo ®ã, sau söa ch÷a vµ ®Þnh kú sau mét thêi gian khai th¸c, cÇn ph¶i tiÕn hµnh s¸t trïng cho toµn bé thiÕt bÞ chng cÊt vµ hÖ thèng níc ngät (níc chng cÊt) nÕu níc nµy ®îc sö dông cho c¸c nhu cÇu sinh ho¹t. §Ó khö trïng, cã thÓ dïng dung dÞch 15% hipo cloritnatri (NaClO). N¹p ®Çy níc ngät cho bÇu bay h¬i vµ toµn bé hÖ thèng vµ bæ sung vµo ®ã dung dÞch hipoloxit víi sè lîng 150 cm3 cho 1 tÊn níc.

Khi n¹p ®Çy bÇu bay h¬i vµ hÖ thèng b»ng dung dÞch nµy, cÇn ph¶i cho khÝ tho¸t ra khái hÖ thèng qua van tho¸t khÝ hay van th¸o hoÆc c¸c lç nót sau ®ã th¶i ra mét Ýt níc cho ®Õn khi kh«ng cßn bèc mïi clo n÷a. §Ó toµn bé hÖ thèng ë tr¹ng th¸i ®Çy qua 8 ¸ 12 giê, sau ®ã th¶i dung dÞch nµy ra m¹n råi röa s¹ch hÖ thèng b»ng níc ngot

Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro

Trước Sau

#2010 #thj