Đọc truyện chuong 3 tcc

chuong 3 tcc

Trước Sau

Màu nền

Font chữ

Font size

Chiều cao dòng

Ch¬ng thø ba

Qu¶n lý thu ng©n s¸ch nhµ níc

I. Qu¶n lý thu thuÕ

1. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thuÕ

1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña thuÕ

1.1.1. Kh¸i niÖm

Sù ra ®êi cña thuÕ lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan g¾n liÒn víi sù ra ®êi, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña Nhµ níc. Mçi Nhµ níc ë mçi giai ®o¹n lÞch sö cã b¶n chÊt, chøc n¨ng vµ nhiÖm vô cô thÓ kh«ng gièng nhau; nhng Nhµ níc ®Òu ph¶i b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn vÒ quèc phßng, m«i trêng ph¸p luËt, tu söa ®ª ®iÒu, phßng chèng dÞch bÖch... ®Ó b¶o ®¶m lîi Ých chung cña ®Êt níc. V× vËy, Nhµ níc ®· sö dông quyÒn lùc cña m×nh, tríc hÕt lµ quyÒn lùc chÝnh trÞ, ®Ó quy ®Þnh c¸c kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc cho Nhµ níc ®èi víi c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n trong x· héi nh»m b¶o ®¶m ®iÒu kiÖn vËt chÊt duy tr× sù tån t¹i vµ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ níc. Mét trong nh÷ng kho¶n ®ãng gãp b¾t buéc ®ã ®îc gäi lµ thuÕ.

ThuÕ cã thÓ ®îc thu b»ng tiÒn, b»ng hiÖn vËt hoÆc b»ng ngµy c«ng lao ®éng. Víi sù më réng kh«ng ngõng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ níc vµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña kinh tÕ hµng ho¸ - tiÒn tÖ; hÖ thèng thuÕ cña c¸c quèc gia ®· kh«ng ngõng ph¸t triÓn vµ thuÕ thu b»ng tiÒn trë thµnh h×nh thøc thu phæ biÕn.

Nh vËy cã thÓ kh¼ng ®Þnh Nhµ níc vµ thuÕ kho¸ lµ hai ph¹m trï g¾n bã h÷u c¬ víi nhau. Nhµ níc tån t¹i tÊt yÕu ph¶i cã thuÕ ®Ó ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn vËt chÊt cho sù tån t¹i vµ ho¹t ®éng cña Nhµ níc. §ång thêi, sù ph¸t triÓn hÖ thèng thuÕ cña c¸c quèc gia lu«n g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ níc vµ sù ph¸t triÓn cña kinh tÕ hµng ho¸ - tiÒn tÖ.

XÐt vÒ néi dung vËt chÊt, thuÕ nhµ níc lµ mét bé phËn cña c¶i x· héi ®îc tËp trung vµo quü NSNN, mµ thùc chÊt lµ mét bé phËn cña c¶i tõ khu vùc t ®îc chuyÓn vµo khu vùc c«ng nh»m trang tr¶i c¸c chi phÝ duy tr× sù tån t¹i, ho¹t ®éng cña bé m¸y nhµ níc vµ c¸c chi phÝ c«ng céng ®em l¹i lîi Ých chung cho céng ®ång.

VÒ b¶n chÊt kinh tÕ x· héi, thuÕ nhµ níc thuéc ph¹m trï ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi chøa ®ùng c¸c quan hÖ kinh tÕ x· héi gi÷a Nhµ níc vµ c¸c chñ thÓ trong x· héi. C¸c quan hÖ kinh tÕ nµy n¶y sinh mét c¸ch kh¸ch quan vµ cã ý nghÜa x· héi ®Æc biÖt lµ c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n ph¶i chuyÓn giao b¾t buéc mét phÇn cña c¶i cña m×nh cho Nhµ níc theo ®óng quy ®Þnh do chÝnh Nhµ níc ban hµnh mµ kh«ng g¾n víi bÊt kú sù rµng buéc nµo vÒ sù hoµn tr¶ sè thuÕ ®· nép theo luËt ®Þnh hoÆc cung cÊp trùc tiÕp hµng ho¸ vµ dÞch vô cho ngêi nép thuÕ tõ phÝa Nhµ níc.

Nh vËy, cã thÓ hiÓu thuÕ lµ mét h×nh thøc ®éng viªn b¾t buéc cña Nhµ níc theo luËt ®Þnh, thuéc ph¹m trï ph©n phèi, nh»m tËp trung mét bé phËn thu nhËp cña c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n vµo NSNN ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc vµ phôc vô cho lîi Ých c«ng céng.

1.1.2. §Æc diÓm

B¶n chÊt cña thuÕ ®îc thÓ hiÖn bëi c¸c thuéc tÝnh bªn trong vèn cã cña nã. Nh÷ng thuéc tÝnh ®ã cã tÝnh æn ®Þnh t¬ng ®èi vµ ®îc thÓ hiÖn ra lµ c¸c ®Æc ®iÓm cña thuÕ. Nghiªn cøu c¸c ®Æc ®iÓm cña thuÕ cho phÐp chóng ta hiÓu râ h¬n b¶n chÊt cña thuÕ vµ ph©n biÖt thuÕ víi c¸c kho¶n thu kh¸c cña NSNN.

Thø nhÊt, thuÕ lµ mét kho¶n thu cña NSNN mang tÝnh b¾t buéc

TÝnh b¾t buéc cña thuÕ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan xuÊt ph¸t tõ ®Æc tÝnh cña hµng ho¸ c«ng céng. Víi ®Æc tÝnh cña hµng ho¸ c«ng céng lµ cã thÓ sö dông chung vµ khã cã thÓ lo¹i trõ, Nhµ níc lu«n lµ chñ thÓ cung cÊp ®¹i bé phËn hµng ho¸ c«ng céng cho x· héi nh»m ®¶m b¶o ®é tho¶ dông tèi ®a cña x· héi. Song kh«ng ai tù nguyÖn tr¶ tiÒn cho viÖc thô hëng hµng ho¸ c«ng céng do Nhµ níc ®Çu t cung cÊp nh quèc phßng, m«i trêng ph¸p luËt, phßng dÞch bÖnh, tu söa ®ª ®iÒu...V× vËy, ®Ó b¶o ®¶m nhu cÇu chi tiªu c«ng céng, tÊt yÕu Nhµ níc ph¶i sö dông quyÒn lùc cña m×nh ®Ó b¾t buéc c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n ph¶i nép thuÕ cho Nhµ níc.

TÝnh b¾t buéc cña thuÕ thÓ hiÖn nghÜa vô vµ quyÒn lîi ®ãng gãp cña mäi c«ng d©n ®èi víi lîi Ých c«ng céng cña toµn x· héi vµ ®îc thÓ chÕ ho¸ trong hiÕn ph¸p cña mäi quèc gia. Nhµ níc Ên ®Þnh, ban hµnh c¸c luËt thuÕ vµ tæ chøc bé m¸y qu¶n lý thu thuÕ; c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n cã nghÜa vô thùc hiÖn theo ®óng luËt ®Þnh. ViÖc thÓ chÕ ho¸ thu nép thuÕ b»ng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt mét mÆt thÓ hiÖn tÝnh ph¸p lý cao cña thuÕ, mÆt kh¸c nh»m tr¸nh tuú tiÖn trong viÖc thu thuÕ vµ thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ.

Thø hai, thuÕ lµ kho¶n thu cña NSNN mang tÝnh chÊt kh«ng hoµn tr¶ trùc tiÕp

ThuÕ kh«ng g¾n trùc tiÕp víi lîi Ých cô thÓ mµ ngêi nép thuÕ ®îc hëng tõ hµng ho¸ c«ng céng do Nhµ níc cung cÊp. C¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ cho Nhµ níc theo luËt ®Þnh kh«ng cã quyÒn ®ßi hái Nhµ níc ph¶i cung cÊp trùc tiÕp cho hä mét lîng hµng ho¸ dÞch vô nµo ®ã hoÆc hoµn tr¶ sè thuÕ hä ®· nép ®óng theo luËt ®Þnh. Møc ®é chuyÓn giao thu nhËp cña c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n cho Nhµ níc th«ng qua thuÕ ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn c¬ së thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi, môc tiªu ph¸t triÓn ®Êt níc vµ nhu cÇu tµi chÝnh chung cña Nhµ níc trong tõng giai ®o¹n cô thÓ.

§Æc ®iÓm nµy gióp ta ph©n biÖt thuÕ víi c¸c kho¶n thu phÝ, lÖ phÝ cña NSNN. PhÝ vµ lÖ phÝ còng lµ c¸c kho¶n thu mang tÝnh b¾t buéc cña NSNN, nhng tÝnh b¾t buéc cña phÝ vµ lÖ phÝ g¾n trùc tiÕp víi viÖc khai th¸c vµ hëng thô lîi Ých tõ nh÷ng dÞch vô c«ng céng nhÊt ®Þnh do Nhµ níc cung cÊp.

Tuy vËy, thuÕ lµ mét kho¶n ®éng viªn cña Nhµ níc mang tÝnh chÊt hoµn tr¶ gi¸n tiÕp. Sù hoµn tr¶ nµy ®îc thÓ hiÖn th«ng qua viÖc khai th¸c hëng thô lîi Ých tõ hµng ho¸ c«ng céng do Nhµ níc ®Çu t cung cÊp cña c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n trong x· héi.

Thø ba, thuÕ lµ mét h×nh thøc ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi chøa ®ùng c¸c yÕu tè chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi

Thu nhËp cña c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n nhËn ®îc khi hä tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi chÝnh lµ kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n phèi lÇn ®Çu vµ ph©n phèi l¹i. Nhµ níc ®¸nh thuÕ thùc chÊt lµ Nhµ níc tham gia vµo ph©n phèi thu nhËp cña c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n nh»m tËp trung mét bé phËn tæng s¶n phÈm quèc d©n vµo trong tay Nhµ níc vµ ®iÒu tiÕt thu nhËp gi÷a c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n. V× vËy, cã thÓ kh¼ng ®Þnh thuÕ lµ h×nh thøc ph©n phèi l¹i cña c¶i x· héi.

Nhµ níc vµ thuÕ kho¸ lµ hai ph¹m trï g¾n bã h÷u c¬ víi nhau, chÝnh s¸ch thuÕ cña mét quèc gia lu«n g¾n liÒn víi b¶n chÊt chÝnh trÞ cña Nhµ níc vµ lîi Ých cña mäi thÓ nh©n, ph¸p nh©n; v× vËy, chÝnh s¸ch thuÕ lu«n chøa ®ùng yÕu tè chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi réng lín.

Nguån thu cña thuÕ lµ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi vµ thuÕ cã t¸c ®éng ®Õn lîi Ých cña mäi chñ thÓ trong x· héi, t¸c ®éng ®Õn mäi ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi nh tiÕt kiÖm, ®Çu t, tiªu dïng, xuÊt nhËp khÈu, gi¸ c¶, thÞ trêng, viÖc lµm, thÊt nghiÖp, c«ng b»ng x· héi...

1.2. Vai trß cña thuÕ trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng

Víi nh÷ng ®Æc ®iÓm vèn cã nh ®· ph©n tÝch ë trªn, thuÕ cã vai trß lµ c«ng cô chñ yÕu trong viÖc tËp trung nguån lùc vµo NSNN ®¸p øng c¸c nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc vµ thùc hiÖn ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ.

§Ó huy ®éng nguån lùc nh»m nu«i sèng bé m¸y vµ trang tr¶i c¸c chi phÝ thùc hiÖn c¸c chøc n¨ng, nhiÖm vô cña Nhµ níc; Nhµ níc cã thÓ thùc hiÖn ph¸t hµnh tiÒn, vay trong níc hoÆc vay ngoµi níc, b¸n tµi s¶n quèc gia vµ ®¸nh thuÕ. Ph¸t hµnh tiÒn ®Ó chi tiªu lµ biÖn ph¸p ®¬n gi¶n nhÊt, song viÖc ph¸t hµnh tiÒn thiÕu c¬ së vËt chÊt ®¶m b¶o sÏ g©y hËu qu¶ tiªu cùc ®èi víi c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ x· héi. Vay nî trong níc hay ngoµi níc, suy cho cïng th× còng ph¶i t×m nguån ®Ó tr¶ nî, kh«ng chØ nî gèc mµ c¶ tiÒn l·i vµ nÕu vay ngoµi níc cßn bÞ lÖ thuéc vµo bªn ngoµi vÒ chÝnh trÞ - kinh tÕ ë møc ®é nhÊt ®Þnh. Tµi s¶n quèc gia còng chØ cã giíi h¹n nhÊt ®Þnh, nªn viÖc b¸n tµi s¶n quèc gia kh«ng thÓ ®îc coi lµ biÖn ph¸p chñ yÕu ®Ó huy ®éng nguån lùc cho Nhµ níc. Do vËy, ë hÇu hÕt c¸c quèc gia, thuÕ lµ c«ng cô gi÷ vai trß chñ yÕu trong viÖc huy ®éng nguån lùc ®Ó ®¸p øng c¸c nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, cïng víi viÖc më réng chøc n¨ng cña Nhµ níc, thuÕ ®· thùc sù trë thµnh c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ níc thùc hiÖn ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n. Tuú thuéc vµo thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi trong tõng thêi kú, Nhµ níc hoµn toµn cã thÓ chñ ®éng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch thuÕ nh»m thùc hiÖn môc tiªu ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ quèc d©n nh ®iÒu tiÕt chu kú kinh tÕ, c¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh vµ theo vïng l·nh thæ, gi¸ c¶, tiÕt kiÖm, ®Çu t, viÖc lµm, xuÊt nhËp khÈu, ph©n phèi l¹i thu nhËp, tæng cung, tæng cÇu...

Sù ph¸t triÓn cña mét nÒn kinh tÕ lu«n mang tÝnh chu kú. Trong giai ®o¹n suy tho¸i kinh tÕ, Nhµ níc cã thÓ gi¶m thuÕ ®Ó t¨ng cÇu, khuyÕn khÝch ®Çu t më réng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m kh«i phôc sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ. Ngîc l¹i, trong thêi kú nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn qu¸ nãng cã nguy c¬ dÉn ®Õn mÊt c©n ®èi vµ mÊt æn ®Þnh; Nhµ níc cã thÓ t¨ng thuÕ ®Ó thu hÑp ®Çu t nh»m ®¶m b¶o c¸c quan hÖ c©n ®èi vµ gi÷ v÷ng nhÞp ®é t¨ng trëng bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ.

B»ng viÖc ban hµnh c¸c s¾c thuÕ cô thÓ víi nh÷ng quy ®Þnh vÒ ®èi tîng, ph¹m vi ®iÒu chØnh, thuÕ suÊt, c¸c trêng hîp u ®·i vµ miÔn gi¶m thuÕ; Nhµ níc cã thÓ thùc hiÖn ®îc môc tiªu ®iÒu tiÕt c¬ cÊu kinh tÕ theo ngµnh vµ vïng l·nh thæ, ®iÒu tiÕt quan hÖ xuÊt nhËp khÈu, khuyÕn khÝch tiªu dïng hoÆc tiÕt kiÖm, ®iÒu tiÕt thu nhËp gi÷a c¸c tÇng líp d©n c gi¶m sù bÊt b×nh ®¼ng vÒ thu nhËp trong x· héi.

Tuy vËy, thuÕ cã t¸c ®éng thuËn nghÞch ®ång thêi ®Õn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi vÜ m«, nªn khi sö dông c«ng cô thuÕ ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ, Nhµ níc cÇn ph¶i xem xÐt thËn träng t¸c ®éng tæng hîp cña viÖc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch thuÕ ®Õn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi vÜ m«.

1.3. HÖ thèng thuÕ vµ c¸c tiªu thøc thiÕt lËp mét hÖ thèng thuÕ

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt ®· t¹o ra sù vËn ®éng kh«ng ngõng cña dßng lu©n chuyÓn thu nhËp trong nÒn kinh tÕ. ChÝnh dßng lu©n chuyÓn thu nhËp trong nÒn kinh tÕ ®ßi hái ph¶i thiÕt lËp c¸c s¾c thuÕ kh¸c nhau víi ®èi tîng nép thuÕ vµ c¬ së ®¸nh thuÕ kh¸c nhau, nh»m bao qu¸t ®Çy ®ñ mäi nguån thu vµ cã sù ®iÒu tiÕt phï hîp víi tõng nguån thu ph¸t sinh vµ vËn ®éng trong nÒn kinh tÕ. V× vËy, ë c¸c quèc gia ®Òu cã nhiÒu s¾c thuÕ kh¸c nhau, chóng cã quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ hîp thµnh mét hÖ thèng thuÕ.

Tuú theo b¶n chÊt chÝnh trÞ cña Nhµ níc vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña mçi quèc gia trong tõng giai ®o¹n, mµ mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng c¨n cø cô thÓ ®Ó thiÕt lËp mét hÖ thèng thuÕ riªng nh»m thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu cô thÓ cña m×nh.

Trong t¸c phÈm "Nghiªn cøu vÒ b¶n chÊt vµ nguyªn nh©n giÇu cã cña nh©n lo¹i", Adam Smith (1723 - 1790), nhµ kinh tÕ häc ngêi Anh ®· ®a ra c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó x©y dùng mét hÖ thèng thuÕ tèi u: ®¸nh thuÕ ph¶i phï hîp víi kh¶ n¨ng vµ søc lùc cña d©n c, møc thuÕ vµ thêi h¹n thanh to¸n thuÕ ph¶i ®îc x¸c ®Þnh mét c¸ch hîp lý, c¸c chi phÝ thu nép thuÕ ph¶i thÊp nhÊt... KÕ thõa, bæ sung vµ ph¸t triÓn c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n x©y dùng mét hÖ thèng thuÕ tèi u cña Adam Smith, c¸c nhµ kinh tÕ häc hiÖn ®¹i ®· ®a ra c¸c chuÈn mùc cã ý nghÜa lµ kim chØ nam cho c¸c quèc gia trong viÖc thiÕt lËp hÖ thèng thuÕ g¾n víi yªu cÇu ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ hiÖn ®¹i vµ ®ßi hái cña mét x· héi d©n chñ. Sau ®©y lµ c¸c tiªu thøc chñ yÕu ®Ó thiÕt lËp mét hÖ thèng thuÕ.

TÝnh hiÖu qu¶

Nh÷ng khuyÕt tËt cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®· kh¼ng ®Þnh sù cÇn thiÕt ph¶i kÕt hîp gi÷a "Bµn tay v« h×nh" vµ sù can thiÖp cña Nhµ níc ®èi víi nÒn kinh tÕ nh»m ®iÒu chØnh vµ ®Þnh híng cho sù vËn ®éng cña c¸c nguån lùc cña toµn x· héi ®Ó b¶o ®¶m sù ph¸t triÓn bÒn v÷ng, hiÖu qu¶ vµ c«ng b»ng.

HÖ thèng thuÕ ®¶m b¶o ®îc tÝnh hiÖu qu¶ ®èi víi nÒn kinh tÕ khi gi¶m thiÓu ®îc nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña thuÕ trong ph©n bæ nguån lùc vèn ®· ®¹t ®îc hiÖu qu¶ díi t¸c ®éng cña c¬ chÕ thÞ trêng; ®ång thêi, ph¸t huy ®îc t¸c ®éng tÝch cùc trong ®iÒu chØnh l¹i nh÷ng ph©n bæ nguån lùc cha ®¹t hiÖu qu¶ nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi vÜ m« cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.

Còng nh mäi ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi, tæ chøc qu¶n lý thu thuÕ tÊt yÕu ph¶i ph¸t sinh c¸c chi phÝ. V× vËy, tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng thuÕ cßn ®îc ®¸nh gi¸ ®èi víi c¶ c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ. HiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ®îc xem xÐt vµ ®¸nh gi¸ trong mèi quan hÖ gi÷a møc chi phÝ tæ chøc qu¶n lý thu thuÕ vµ sè thuÕ ®îc tËp trung vµo NSNN. Chi phÝ tæ chøc qu¶n lý thu thuÕ cµng thÊp vµ sè thuÕ tËp trung vµo NSNN cµng lín th× tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng thuÕ cµng cao. ChÝ phÝ tæ chøc qu¶n lý thu thuÕ lµ c¸c chi phÝ hµnh chÝnh ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tæ chøc qu¶n lý thu thuÕ, nã bao gåm c¸c chi phÝ trùc tiÕp cña c¸c c¬ quan qu¶n lý thu thuÕ vµ chi phÝ tõ phÝa ngêi nép thuÕ. Møc ®é ph¸t sinh c¸c chi phÝ hµnh chÝnh thuÕ phô thuéc vµo tÝnh ®¬n gi¶n hay phøc t¹p cña hÖ thèng thuÕ vµ tõng s¾c thuÕ, quy tr×nh tæ chøc qu¶n lý thu nép thuÕ cã hîp lý hay kh«ng?

TÝnh c«ng b»ng

C«ng b»ng lµ mét yªu cÇu kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi. ThuÕ cã t¸c ®éng ®Õn lîi Ých cña mäi chñ thÓ trong x· héi. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña hÖ thèng thuÕ vµ æn ®Þnh chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi, tÝnh c«ng b»ng cña hÖ thèng ®îc ®Æt ra lµ tÊt yÕu.

C¸c nhµ kinh tÕ cho r»ng tÝnh c«ng b»ng cña hÖ thèng thuÕ ®îc xem xÐt trªn hai gi¸c ®é lµ c«ng b»ng theo chiÒu ngang vµ c«ng b»ng theo chiÒu däc. C«ng b»ng theo chiÒu ngang lµ sù ®èi xö vÒ thuÕ nh nhau ®èi víi c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n cã t×nh tr¹ng vµ kh¶ n¨ng nép thuÕ gièng nhau. C«ng b»ng theo chiÒu däc lµ sù ®èi xö vÒ thuÕ kh¸c nhau ®èi víi c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n cã t×nh tr¹ng vµ kh¶ n¨ng nép thuÕ kh¸c nhau; thÓ nh©n, ph¸p nh©n nµo cã kh¶ n¨ng nép thuÕ cao th× ph¶i nép thuÕ cho Nhµ níc nhiÒu h¬n.

Tuy vËy, trong thùc tiÔn khã cã thÓ t×m ra nh÷ng thíc ®o hay chuÈn mùc chuÈn x¸c ®Ó ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng vµ kh¶ n¨ng nép thuÕ cña c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n. V× vËy, viÖc ®¸nh gi¸ mét hÖ thèng thuÕ ®îc gäi lµ c«ng b»ng kh«ng ph¶i lµ mét c«ng viÖc dÔ dµng. C«ng b»ng trong thuÕ kho¸ tuú thuéc vµo nhËn thøc vµ quan ®iÓm cña mçi ChÝnh phñ. Trong thùc tiÔn, thíc ®o ®¸nh gi¸ t×nh tr¹ng vµ kh¶ n¨ng nép thuÕ cña c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n thêng ®îc c¸c quèc gia sö dông lµ thu nhËp, møc tiªu dïng vµ tµi s¶n.

TÝnh æn ®Þnh

TÝnh æn ®Þnh hÖ thèng thuÕ ®îc hiÓu lµ hÖ thèng thuÕ vµ tõng s¾c thuÕ ®îc ban hµnh vµ thùc thi trong thùc tiÔn trong mét kho¶ng thêi gian thÝch hîp, h¹n chÕ viÖc söa ®æi bæ sung tõng s¾c thuÕ mét c¸ch thêng xuyªn, ban hµnh s¾c thuÕ míi ph¶i th«ng b¸o tríc vµ cã thêi gian chuÈn bÞ thùc thi thÝch hîp.

TÝnh æn ®Þnh cña hÖ thèng thuÕ lµ mét ®ßi hái chÝnh ®¸ng tõ phÝa ngêi thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ vµ yªu cÇu æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. Sù æn ®Þnh cña hÖ thèng thuÕ lµ ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó æn ®Þnh m«i trêng ®Çu t kinh doanh, ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn ®Ó c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n lùa chän kinh doanh vµ quyÕt ®Þnh ®Çu t.

ChÝnh s¸ch thuÕ lu«n ®îc ®ßi hái ph¶i phï hîp víi thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi. Thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi lµ bÊt ®Þnh. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh cña thuÕ kho¸, ®ßi hái viÖc x©y dùng vµ c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ ph¶i cã c¸ch nh×n toµn diÖn vµ dµi h¹n ®Ó ®ãn tríc ®îc xu híng vËn ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n.

TÝnh thuËn tiÖn

TÝnh thuËn tiÖn cña hÖ thèng thuÕ ®îc hiÓu lµ hÖ thèng thuÕ vµ tõng s¾c thuÕ ph¶i ®¬n gi¶n, râ rµng, dÔ hiÓu, dÔ thùc thi, dÔ qu¶n lý vµ cã kh¶ n¨ng tù ®iÒu chØnh nhÊt ®Þnh.

HÖ thèng thuÕ ph¶i ®¶m b¶o tÝnh thuËn tiÖn lµ mét ®ßi hái kh¸ch quan nh»m ®¶m b¶o tÝnh kh¶ thi cña hÖ thèng thuÕ trong thùc tiÔn, ®éng viªn nguån lùc tµi chÝnh vµo NSNN ë møc cao nhÊt víi chi phÝ hµnh thu thÊp nhÊt, h¹n chÕ c¸c trêng hîp tiªu cùc cã thÓ x¶y ra, phï hîp víi tr×nh ®é cña ngêi nép thuÕ vµ c¸n bé qu¶n lý thu thuÕ.

1.4. C¸c yÕu tè cÊu thµnh cña mét s¾c thuÕ vµ ph©n lo¹i thuÕ

1.4.1. C¸c yÕu tè cÊu thµnh cña mét s¾c thuÕ

Vai trß to lín cña thuÕ chØ ®îc ph¸t huy khi tõng s¾c thuÕ vµ c¶ hÖ thèng thuÕ ®îc thùc thi mét c¸ch nghiªm chØnh trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Mét s¾c thuÕ chØ ®¶m b¶o tÝnh thùc thi khi néi dung cña nã bao hµm ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè cÊu thµnh cÇn thiÕt. Néi dung cña mét s¾c thuÕ nãi chung bao gåm c¸c yÕu tè cÊu thµnh c¬ b¶n sau:

Tªn gäi cña s¾c thuÕ: Tªn gäi cña mét s¾c thuÕ thêng g¾n víi ®èi tîng tÝnh thuÕ hoÆc néi dung chñ yÕu cña s¾c thuÕ.

§èi tîng nép thuÕ: S¾c thuÕ quy ®Þnh thÓ nh©n, ph¸p nh©n nµo cã nghÜa vô thùc hiÖn khai b¸o vµ nép thuÕ cho Nhµ níc th× thÓ nh©n, ph¸p nh©n ®ã lµ ®èi tîng nép thuÕ cña s¾c thuÕ ®ã.

C¬ së ®¸nh thuÕ vµ thuÕ suÊt: C¬ së ®¸nh thuÕ cña mét s¾c thuÕ cho biÕt s¾c thuÕ ®ã ®îc tÝnh trªn c¸i g×. ThuÕ suÊt lµ møc thuÕ ®îc Ên ®Þnh trªn mét ®¬n vÞ ®èi tîng tÝnh thuÕ ¸p dông cho ®èi tîng nép thuÕ cô thÓ.

Quy tr×nh khai b¸o vµ nép thuÕ: Quy tr×nh khai b¸o vµ thu nép thuÕ x¸c ®Þnh vÒ nghÜa vô, tr¸ch nhiÖm kª khai vµ c¸ch thøc, thêi h¹n thu nép thuÕ vµo NSNN cña ®èi tîng nép thuÕ vµ c¸c c¬ quan h÷u quan.

Ngoµi c¸c yÕu tè cÊu thµnh c¬ b¶n nãi trªn, tuú theo tõng s¾c thuÕ cô thÓ mµ c¸c s¾c thuÕ cßn cã thÓ cã nh÷ng yÕu tè cÊu thµnh cÇn thiÕt kh¸c nh gi¸ tÝnh thuÕ, chÕ ®é u ®·i vµ miÔn gi¶m thuÕ...

1.4.2. Ph©n lo¹i thuÕ

Sè lîng c¸c s¾c thuÕ trong hÖ thèng thuÕ cña c¸c quèc gia lµ kh«ng gièng nhau, nã tuú thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ môc tiªu x©y dùng hÖ thèng thuÕ cña mçi quèc gia trong tõng giai ®o¹n cô thÓ. Tuy vËy, ®Ó ph©n tÝch t¸c ®éng cña thuÕ tíi c¸c qu¸ tr×nh kinh tÕ - x· héi nh»m x©y dùng, ®iÒu chØnh hÖ thèng thuÕ mét c¸ch phï hîp vµ phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ, ngêi ta cã thÓ lùa chän nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau ®Ó ph©n lo¹i c¸c s¾c thuÕ.

Ph©n lo¹i thuÕ theo kh¶ n¨ng chuyÓn giao g¸nh nÆng thuÕ

Kh¶ n¨ng chuyÓn giao g¸nh nÆng thuÕ lµ kh¶ n¨ng ngêi nép thuÕ theo luËt ®Þnh cã thÓ chuyÓn giao sè thuÕ hä ph¶i nép theo luËt ®Þnh cho ngêi kh¸c chÞu hay kh«ng. Mét s¾c thuÕ, mµ ngêi nép thuÕ theo luËt ®Þnh kh«ng cã kh¶ n¨ng chuyÓn giao sè thuÕ hä ph¶i nép theo luËt ®Þnh cho ngêi kh¸c chÞu th× ®îc gäi lµ thuÕ trùc thu. Ngîc l¹i, mét s¾c thuÕ, mµ ngêi nép thuÕ theo luËt ®Þnh cã kh¶ n¨ng chuyÓn giao sè thuÕ hä ph¶i nép theo luËt ®Þnh cho ngêi kh¸c chÞu th× ®îc gäi lµ thuÕ gi¸n thu. Tuy nhiªn, viÖc ph©n ®Þnh thuÕ trùc thu vµ thuÕ gi¸n thu còng chØ mang tÝnh chÊt t¬ng ®èi.

Thuéc lo¹i thuÕ trùc thu trong hÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh ë níc ta bao gåm c¸c s¾c thuÕ: thuÕ thu nhËp ®èi víi ngêi cã thu nhËp cao, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, c¸c s¾c thuÕ ®¸nh vµo tµi s¶n së h÷u cña c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n... Thuéc lo¹i thuÕ gi¸n thu trong hÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh ë níc ta bao gåm c¸c s¾c thuÕ: thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, thuÕ xuÊt khÈu vµ thuÕ nhËp khÈu...

Ph©n lo¹i thuÕ theo c¬ së ®¸nh thuÕ

C¬ së ®¸nh thuÕ cña mét s¾c thuÕ chØ râ s¾c thuÕ ®ã ®¸nh trªn c¸i g×. C¨n cø vµo c¬ së ®¸nh thuÕ, hÖ thèng thuÕ cña c¸c quèc gia thêng bao gåm: thuÕ thu nhËp, thuÕ tiªu dïng vµ thuÕ tµi s¶n.

Thuéc lo¹i thuÕ thu nhËp bao gåm c¸c s¾c thuÕ cã c¬ së ®¸nh thuÕ lµ thu nhËp. Thu nhËp cña c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n cã thÓ lµ thu nhËp tõ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng; thu nhËp tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh díi d¹ng lîi nhuËn, lîi tøc vµ c¸c thu nhËp kh¸c. Thu nhËp lµ c¬ së ®¸nh thuÕ cã thÓ lµ cña c¸ nh©n hoÆc cña mét doanh nghiÖp, c«ng ty. V× vËy, thuÕ thu nhËp còng bao gåm nhiÒu s¾c thuÕ nh thuÕ l¬ng, thuÕ thu nhËp c¸ nh©n, thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp...

Thuéc lo¹i thuÕ tiªu dïng bao gåm c¸c s¾c thuÕ cã c¬ së ®¸nh thuÕ lµ phÇn thu nhËp ®îc ®em ra tiªu dïng cña c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n. Thu nhËp cña c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n cã thÓ ®îc ®em ra tiªu dïng phôc vô cho ®êi sèng hoÆc phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh. ThuÕ tiªu dïng bao gåm nhiÒu s¾c thuÕ kh¸c nhau nh thuÕ doanh thu, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt...

ThuÕ tµi s¶n lµ lo¹i thuÕ cã c¬ së ®¸nh thuÕ lµ gi¸ trÞ tµi s¶n cña c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n. Tuy nhiªn, kh«ng ph¶i mäi tµi s¶n cña c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n ®Òu bÞ ®¸nh thuÕ tµi s¶n, mµ tuú thuéc vµo môc tiªu kinh tÕ - x· héi trong tõng thêi kú mµ mçi quèc gia cã sù lùa chän ®¸nh thuÕ tµi s¶n ®èi víi nh÷ng tµi s¶n nhÊt ®Þnh. Tµi s¶n cña c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n cã thÓ biÓu hiÖn díi d¹ng lµ chøng kho¸n, th¬ng phiÕu, nhµ cöa, ®Êt ®ai, m¸y mãc, xe cé, thiÕt bÞ kü thuËt, nh·n hiÖu... Thuéc lo¹i thuÕ tµi s¶n bao gåm nhiÒu s¾c thuÕ kh¸c nhau nh thuÕ nhµ, thuÕ ®Êt vµ c¸c s¾c thuÕ ®¸nh vµo c¸c tµi s¶n kh¸c.

2. HÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt nam

Thêi kú tríc 1990, ë níc ta thu NSNN chñ yÕu tõ kinh tÕ quèc doanh vµ ®îc thùc hiÖn díi h×nh thøc thu quèc doanh vµ trÝch nép lîi nhuËn. ThuÕ chØ ¸p dông ®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh víi mét sè s¾c thuÕ nh thuÕ n«ng nghiÖp, thuÕ c«ng th¬ng nghiÖp, thuÕ m«n bµi... Thêi kú nµy, vai trß cña thuÕ rÊt h¹n chÕ trªn c¶ ph¬ng diÖn huy ®éng nguån lùc cho NSNN vµ ph¬ng diÖn ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ.

Trong thêi kú ®æi míi ë níc ta, c¶i c¸ch thuÕ ®îc b¾t ®Çu thùc hiÖn tõ n¨m 1990 víi quan ®iÓm vµ môc tiªu lµ ®¶m b¶o sù b×nh ®¼ng gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ, t¨ng cêng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ trong ®iÒu kiÖn më cöa vµ héi nhËp kinh tÕ víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. §Õn nay, ViÖt nam ®· hoµn thµnh c¶i c¸ch thuÕ bíc mét (1990 - 1995), c¶i c¸ch thuÕ bíc 2 (1996 - 2001) vµ ®ang thùc hiÖn c¶i c¸ch thuÕ bíc 3 b¾t ®Çu tõ n¨m 2002.

HÖ thèng thuÕ hiÖn hµnh ë ViÖt Nam bao gåm:

- LuËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng,

- LuËt thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp,

- LuËt thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt,

- LuËt thuÕ xuÊt khÈu nhËp khÈu,

- LuËt thuÕ sö dông ®Êt n«ng nghiÖp,

- Ph¸p lÖnh thuÕ thu nhËp ®èi víi ngêi cã thu nhËp cao,

- Ph¸p lÖnh thuÕ tµi nguyªn,

- Ph¸p lÖnh thuÕ nhµ ®Êt,

- C¸c s¾c thuÕ kh¸c nh thuÕ m«n bµi, thuÕ chuyÓn lîi nhuËn ra níc ngoµi...

Cïng víi qu¸ tr×nh söa ®æi, bæ sung vµ hoµn thiÖn hÖ thèng c¸c s¾c thuÕ, tõ n¨m 1990 ®Õn nay, níc ta cßn cã nhiÒu tho¶ thuËn vµ cam kÕt quèc tÕ vÒ thuÕ, ch¼ng h¹n nh hiÖp ®Þnh vÒ tr¸nh ®¸nh thuÕ hai lÇn, cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ nhËp khÈu theo hiÖp ®Þnh CEPT...

Sau ®©y lµ mét sè néi dung c¬ b¶n cña nh÷ng s¾c thuÕ quan träng.

2.1. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng

ThuÕ GTGT lµ thuÕ tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn tiªu dïng.

LuËt thuÕ GTGT ®îc Quèc héi kho¸ IX th«ng qua ngµy 10/05/1997, cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/1999; ®Õn ngµy 17/06/2003 Quèc héi kho¸ XI ®· th«ng qua LuËt söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ GTGT, luËt nµy cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/2004.

§èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng nép thuÕ GTGT

§èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam (trõ nh÷ng hµng ho¸, dÞch vô theo quy ®Þnh thuéc diÖn kh«ng chÞu thuÕ GTGT). HiÖn nay ë níc ta, theo quy ®Þnh cã 28 nhãm hµng ho¸, dÞch vô thuéc danh môc kh«ng chÞu thuÕ GTGT; ®ã lµ c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô thuéc c¸c ngµnh nghÒ ®ang cßn khã kh¨n cÇn khuyÕn khÝch ph¸t triÓn, c¸c hµng ho¸ vµ dÞch vô thuéc c¸c ho¹t ®éng kh«ng mang tÝnh chÊt kinh doanh v× lîi nhuËn hoÆc thuéc c¸c ho¹t ®éng ®îc u ®·i v× môc tiªu x· héi vµ nh©n ®¹o, mét sè hµng ho¸ vµ dÞch vô thiÕt yÕu kh«ng ®Æt vÊn ®Ò ®iÒu tiÕt tiªu dïng.

§èi tîng nép thuÕ GTGT lµ c¸c c¬ së kinh doanh vµ ngêi nhËp khÈu. C¸c c¬ së kinh doanh lµ tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ë ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt ngµnh nghÒ, h×nh thøc, tæ chøc kinh doanh. Ngêi nhËp khÈu lµ tæ chøc, c¸ nh©n cã nhËp khÈu hµng hãa, mua dÞch vô tõ níc ngoµi chÞu thuÕ GTGT.

C¨n cø tÝnh thuÕ GTGT lµ gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt

Gi¸ tÝnh thuÕ GTGT ®èi víi hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT lµ gi¸ cha cã thuÕ GTGT; nhng bao gåm c¶ thuÕ thuÕ TT§B, thuÕ nhËp khÈu vµ c¶ kho¶n phô thu hoÆc phÝ thu thªm ngoµi gi¸ hµng hãa, dÞch vô mµ c¬ së kinh doanh ®îc hëng, trõ c¸c kho¶n phô thu vµ phÝ c¬ së kinh doanh ph¶i nép NSNN.

Gi¸ cha cã thuÕ GTGT

=

Gi¸ thanh to¸n

1 + ThuÕ suÊt GTGT

ThuÕ suÊt thuÕ GTGT gåm 3 møc:

- ThuÕ suÊt 0% ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu ra níc ngoµi hoÆc vµo c¸c khu chÕ xuÊt vµ c¸c trêng hîp ®îc coi lµ xuÊt khÈu theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

- Møc thuÕ suÊt 5% ¸p ®èi víi hµng hãa, dÞch vô tiªu dïng thiÕt yÕu nh ph©n bãn, quÆng ®Ó s¶n xuÊt ph©n bãn; thuèc trõ s©u bÖnh vµ chÊt kÝch thÝch t¨ng trëng vËt nu«i, c©y trång; thiÕt bÞ, m¸y mãc vµ dông cô chuyªn dïng cho y tÕ...

- Møc thuÕ suÊt 10% lµ møc thuÕ suÊt phæ biÕn vµ ¸p dông ®èi víi c¸c lo¹i hµng hãa, dÞch vô cßn l¹i nh ®iÖn th¬ng phÈm do c¸c c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh ®iÖn b¸n ra; s¶n phÈm ®iÖn tö; s¶n phÈm c¬ khÝ tiªu dïng; ®å ®iÖn tiªu dïng; s¶n phÈm b»ng da, gi¶ da; x©y dùng, l¾p ®Æt.

Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT

Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ:

KhÊu trõ thuÕ GTGT thùc chÊt lµ trõ ®i thuÕ GTGT ®Çu vµo mµ c¬ së kinh doanh ®· tr¶ khi mua hµng ho¸, dÞch vô ®Ó s¶n xuÊt ra hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra khi tÝnh sè thuÕ GTGT mµ c¬ së kinh doanh ph¶i nép cho hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra.

§èi tîng ¸p dông lµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh, doanh nghiÖp thµnh lËp theo LuËt Doanh nghiÖp Nhµ níc, LuËt Doanh nghiÖp, LuËt Hîp t¸c x·, doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh kh¸c ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ.

X¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép:

Sè thuÕ GTGT ph¶i nép

=

ThuÕ GTGT ®Çu ra

-

ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ

ThuÕ GTGT ®Çu ra

=

Gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ b¸n ra

'

ThuÕ suÊt

C¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi b¸n hµng hãa, dÞch vô ph¶i lËp ho¸ ®¬n b¸n hµng hãa, dÞch vô ghi râ gi¸ b¸n cha cã thuÕ, thuÕ GTGT vµ tæng sè tiÒn ngêi mua ph¶i thanh to¸n. Trêng hîp ho¸ ®¬n chØ ghi gi¸ thanh to¸n, kh«ng ghi gi¸ cha cã thuÕ vµ thuÕ GTGT th× thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n ghi trªn ho¸ ®¬n, chøng tõ.

ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ lµ thuÕ GTGT cña hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT.

Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ GTGT trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng:

§èi tîng ¸p dông ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng lµ c¸ nh©n s¶n xuÊt, kinh doanh lµ ngêi ViÖt Nam; tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi kinh doanh t¹i ViÖt Nam kh«ng thuéc c¸c h×nh thøc ®Çu t theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ kÕ to¸n, hãa ®¬n chøng tõ ®Ó lµm c¨n cø tÝnh thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ; c¬ së kinh doanh mua, b¸n vµng, b¹c, ®¸ quý, ngo¹i tÖ.

X¸c ®Þnh thuÕ GTGT ph¶i nép:

Sè thuÕ GTGT

ph¶i nép

=

GTGT cña hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ

'

ThuÕ suÊt

Hoµn thuÕ GTGT

Hoµn thuÕ GTGT lµ viÖc NSNN tr¶ l¹i cho c¬ së kinh doanh sè tiÒn thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· tr¶ khi mua hµng ho¸, dÞch vô mµ c¬ së kinh doanh cßn cha ®îc khÊu trõ trong kú tÝnh thuÕ; tøc lµ trong kú tÝnh thuÕ, c¬ së kinh doanh cã sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ lín h¬n sè thuÕ GTGT ®Çu ra cña hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra.

C¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®îc xÐt hoµn thuÕ trong c¸c trêng hîp sau:

- C¬ së kinh doanh trong 3 th¸ng liªn tôc trë lªn cã sè thuÕ ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ hÕt. Sè thuÕ ®îc hoµn lµ sè thuÕ ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ hÕt cña thêi gian xin hoµn thuÕ.

- C¬ së kinh doanh trong th¸ng cã hµng ho¸, dÞch vô xuÊt khÈu nÕu cã sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng hãa xuÊt khÈu ph¸t sinh trong th¸ng cha ®îc khÊu trõ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ theo th¸ng.

§èi víi c¬ së kinh doanh ®Çu t míi ®· ®¨ng ký kinh doanh, ®¨ng ký nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®ang trong giai ®o¹n ®Çu t, cha ®i vµo ho¹t ®éng, cha ph¸t sinh thuÕ ®Çu ra, nÕu thêi gian ®Çu t tõ mét n¨m trë lªn ®îc xÐt hoµn thuÕ ®Çu vµo theo tõng n¨m. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®Çu t ®îc hoµn cã gi¸ trÞ lín tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ tõng quý.

§èi víi c¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ cã dù ¸n ®Çu t cña c¬ së s¶n xuÊt ®ang trong giai ®o¹n ®Çu t, cha ®i vµo ho¹t ®éng, cha ®¨ng ký kinh doanh, ®¨ng ký nép thuÕ, cã sè thuÕ GTGT cña hµng hãa, dÞch vô sö dông cho dù ¸n ®Çu t tõ 200 triÖu ®ång trë lªn ®îc xÐt hoµn thuÕ theo quý. C¬ së kinh doanh ph¶i kª khai, lËp hå s¬ hoµn thuÕ riªng cho dù ¸n ®Çu t.

C¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi s¸p nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n, chuyÓn ®æi së h÷u; giao, b¸n, kho¸n, cho thuª doanh nghiÖp nhµ níc cã thuÕ GTGT nép thõa, sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cha ®uîc khÊu trõ hÕt.

C¬ së kinh doanh ®îc hoµn thuÕ theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

2.2. ThuÕ thu nhËp doanh nghiÖp

ThuÕ TNDN lµ lo¹i thuÕ trùc thu ®¸nh vµo thu nhËp chÞu thuÕ cña doanh nghiÖp.

Tõ ngµy 01/01/2004, ë níc ta thùc hiÖn LuËt thuÕ TNDN ®îc Quèc héi kho¸ XI th«ng qua ngµy 17/06/2003.

§èi tîng nép thuÕ TNDN

§èi tîng nép thuÕ TNDN lµ c¸c c¬ së kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô cã thu nhËp chÞu thuÕ, cô thÓ:

- C¸c tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô bao gåm: doanh nghiÖp nhµ níc ®îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp nhµ níc; doanh nghiÖp ®îc thµnh lËp vµ ho¹t ®éng theo LuËt Doanh nghiÖp; doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ bªn níc ngoµi tham gia hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh theo LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam; c«ng ty ë níc ngoµi vµ tæ chøc níc ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh ë ViÖt Nam kh«ng theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam; tæ chøc kinh tÕ cña tæ chøc chÝnh trÞ, chÝnh trÞ - x· héi, tæ chøc x· héi, tæ chøc x· héi - nghÒ nghiÖp, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n; c¬ quan hµnh chÝnh, ®¬n vÞ sù nghiÖp cã tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô; hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c; c¸c tæ chøc kh¸c cã s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô.

- C¸ nh©n trong níc s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô bao gåm: c¸ nh©n vµ nhãm c¸ nh©n kinh doanh; hé kinh doanh c¸ thÓ; c¸ nh©n hµnh nghÒ ®éc lËp cã hoÆc kh«ng cã v¨n phßng, ®Þa ®iÓm hµnh nghÒ cè ®Þnh thuéc ®èi tîng kinh doanh nh b¸c sü, luËt s, kÕ to¸n, kiÓm to¸n, ho¹ sü, kiÕn tróc s, nh¹c sü vµ nh÷ng ngêi hµnh nghÒ ®éc lËp kh¸c; c¸ nh©n cho thuª tµi s¶n nh nhµ, ®Êt, ph¬ng tiÖn vËn t¶i, m¸y mãc thiÕt bÞ vµ c¸c lo¹i tµi s¶n kh¸c.

- C¸ nh©n níc ngoµi kinh doanh t¹i ViÖt Nam hoÆc cã thu nhËp ph¸t sinh t¹i ViÖt Nam, kh«ng ph©n biÖt ho¹t ®éng kinh doanh ®îc thùc hiÖn t¹i ViÖt Nam hay t¹i níc ngoµi nh cho thuª tµi s¶n, cho vay vèn, chuyÓn giao c«ng nghÖ, ho¹t ®éng t vÊn, tiÕp thÞ, qu¶ng c¸o...

- C«ng ty ë níc ngoµi ho¹t ®éng kinh doanh th«ng qua c¬ së thêng tró t¹i ViÖt Nam.

C¸c trêng hîp kh«ng thuéc diÖn nép thuÕ TNDN:

- Hîp t¸c x·, tæ hîp t¸c s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n.

- Hé gia ®×nh, c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt n«ng nghiÖp cã thu nhËp tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n, trõ hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n n«ng d©n s¶n xuÊt hµng ho¸ lín, cã thu nhËp cao tõ s¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n.

C¨n cø tÝnh thuÕ TNDN lµ thu nhËp chÞu thuÕ vµ thuÕ suÊt

ThuÕ TNDN ph¶i nép

=

Thu nhËp chÞu thuÕ

'

ThuÕ suÊt

Thu nhËp chÞu thuÕ:

Thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ bao gåm thu nhËp chÞu thuÕ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô vµ thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c, kÓ c¶ thu nhËp chÞu thuÕ tõ ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô ë níc ngoµi.

Kú tÝnh thuÕ ®îc x¸c ®Þnh theo n¨m d¬ng lÞch. Trêng hîp c¬ së kinh doanh ¸p dông n¨m tµi chÝnh kh¸c víi n¨m d¬ng lÞch th× kú tÝnh thuÕ x¸c ®Þnh theo n¨m tµi chÝnh ¸p dông.

Thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ ®îc x¸c ®Þnh nh sau:

Thu nhËp chÞu thuÕ

=

Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ

-

Chi phÝ hîp lý

+

Thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c

Sau khi x¸c ®Þnh thu nhËp chÞu thuÕ theo c«ng thøc trªn, c¬ së kinh doanh ®îc trõ sè lç cña c¸c kú tÝnh thuÕ tríc chuyÓn sang tríc khi x¸c ®Þnh sè thuÕ TNDN ph¶i nép theo quy ®Þnh.

Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ lµ toµn bé tiÒn b¸n hµng, tiÒn cung cÊp dÞch vô bao gåm c¶ trî gi¸, phô thu, phô tréi mµ c¬ së kinh doanh ®îc hëng kh«ng ph©n biÖt ®· thu ®îc tiÒn hay cha thu ®îc tiÒn vµ ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ ®èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nhau; cô thÓ:

- §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ lµ doanh thu cha bao gåm thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.

- §èi víi c¬ së kinh doanh nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn gi¸ trÞ gia t¨ng lµ doanh thu bao gåm c¶ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng.

Thêi ®iÓm x¸c ®Þnh doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ ®èi víi hµng ho¸ lµ thêi ®iÓm chuyÓn giao quyÒn së h÷u hµng ho¸ hoÆc xuÊt ho¸ ®¬n b¸n hµng vµ ®èi víi dÞch vô lµ thêi ®iÓm dÞch vô hoµn thµnh hoÆc xuÊt ho¸ ®¬n b¸n hµng.

Chi phÝ hîp lý trong kú tÝnh thuÕ lµ c¸c kho¶n chi phÝ hîp lý liªn quan ®Õn thu nhËp chÞu thuÕ trong kú tÝnh thuÕ, bao gåm: chi phÝ khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh; chi phÝ nguyªn liÖu, vËt liÖu, nhiªn liÖu, n¨ng lîng, hµng ho¸ sö dông vµo s¶n xuÊt, kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô; chi phÝ tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ c¸c kho¶n phô cÊp; tiÒn ¨n gi÷a ca theo quy ®Þnh cña Bé LuËt lao ®éng; chi phÝ dÞch vô mua ngoµi; trÝch nép quÜ b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, kinh phÝ c«ng ®oµn; chi tr¶ l·i tiÒn vay vèn s¶n xuÊt, kinh doanh...

Thu nhËp chÞu thuÕ kh¸c trong kú tÝnh thuÕ bao gåm: chªnh lÖch vÒ mua, b¸n chøng kho¸n; thu nhËp tõ chuyÓn nhîng tµi s¶n, thanh lý tµi s¶n; l·i tiÒn göi, l·i tiÒn cho vay, l·i b¸n hµng tr¶ chËm; c¸c kho¶n thu nhËp tõ c¸c ho¹t ®éng gãp vèn cæ phÇn, liªn doanh, liªn kÕt kinh tÕ trong níc...

C¬ së kinh doanh cha thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n chøng tõ nhng ®· thùc hiÖn b¸n hµng ho¸, cung cÊp dÞch vô cã ho¸ ®¬n, chøng tõ ph¶i kª khai doanh thu vµ thu nhËp chÞu thuÕ; thu nhËp chÞu thuÕ ®îc x¸c ®Þnh theo c«ng thøc sau:

Thu nhËp chÞu thuÕ

=

Doanh thu ®Ó tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ

'

Tû lÖ % thu nhËp chÞu thuÕ trªn doanh thu

Hé gia ®×nh vµ c¸ nh©n kinh doanh cha thùc hiÖn chÕ ®é kÕ to¸n, ho¸ ®¬n, chøng tõ, thùc hiÖn kª khai thuÕ theo doanh thu vµ tû lÖ phÇn tr¨m thu nhËp chÞu thuÕ trªn doanh thu do c¬ quan thuÕ Ên ®Þnh. ViÖc x¸c ®Þnh tû lÖ phÇn tr¨m thu nhËp chÞu thuÕ trªn doanh thu lµm c¨n cø tÝnh thuÕ TNDN phï hîp víi tõng ngµnh nghÒ kinh doanh vµ ®¶m b¶o sù hµi hoµ gi÷a c¸c ®Þa ph¬ng trong c¶ níc.

Thu nhËp chÞu thuÕ

=

Doanh thu Ên ®Þnh tÝnh thu nhËp chÞu thuÕ

'

Tû lÖ % thu nhËp chÞu thuÕ trªn doanh thu

ThuÕ suÊt thuÕ TNDN

ThuÕ suÊt th«ng thêng ¸p dông ®èi víi c¬ së kinh doanh lµ 28%.

ThuÕ suÊt ¸p dông ®èi víi c¬ së kinh doanh tiÕn hµnh t×m kiÕm, th¨m dß, khai th¸c dÇu khÝ vµ tµi nguyªn quý hiÕm kh¸c tõ 28% ®Õn 50% phï hîp víi tõng dù ¸n ®Çu t, tõng c¬ së kinh doanh.

ThuÕ suÊt ¸p dông ®èi víi thu nhËp tõ chuyÓn quyÒn sö dông ®Êt, chuyÓn quyÒn thuª ®Êt lµ 28%. Sau khi tÝnh thuÕ thu nhËp theo møc thuÕ suÊt 28%, phÇn thu nhËp cßn l¹i ph¶i tÝnh thuÕ thu nhËp bæ sung theo biÓu luü tiÕn tõng phÇn nh sau:

BËc

Tû suÊt thu nhËp cßn l¹i trªn chi phÝ

ThuÕ suÊt

1

§Õn 15%

0%

2

Trªn 15% ®Õn 30%

10%

3

Trªn 30% ®Õn 45%

15%

4

Trªn 45% ®Õn 60%

20%

5

Trªn 60%

25%

ThuÕ suÊt u ®·i ®îc ¸p dông ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ vµ lÜnh vùc ®îc u ®·i ®Çu t (Danh môc A), ®Þa bµn kinh tÕ x· héi khã kh¨n ®îc u ®·i ®Çu t (Danh môc B) vµ ®Þa bµn kinh tÕ x· héi ®Æc biÖt khã kh¨n ®îc u ®·i ®Çu t (Danh môc C). Cô thÓ:

- ThuÕ suÊt 20% ¸p dông ®èi víi:

+ Hîp t¸c x· ®îc thµnh lËp t¹i c¸c ®Þa bµn kh«ng thuéc ®Þa bµn B vµ ®Þa bµn C; c¬ së kinh doanh míi thµnh lËp tõ dù ¸n ®Çu t thuéc ngµnh nghÒ, lÜnh vùc A.

+ C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp tõ dù ¸n ®Çu t t¹i ®Þa bµn B.

+ C¬ së dÞch vô míi thành lËp tõ dù ¸n ®Çu t thùc hiÖn trong khu c«ng nghiÖp.

- ThuÕ suÊt 15% ¸p dông ®èi víi:

+ Hîp t¸c x· ®îc thµnh lËp t¹i ®Þa bµn B; c¬ së kinh doanh míi thµnh lËp tõ dù ¸n ®Çu t thuéc ngµnh nghÒ, lÜnh vùc A vµ thùc hiÖn t¹i ®i¹ bµn B.

+ C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp tõ dù ¸n ®Çu t t¹i ®Þa bµn C.

+ C¬ së dÞch vô míi thành lËp tõ dù ¸n ®Çu t thùc hiÖn trong khu chÕ xuÊt; c¬ së s¶n xuÊt míi thành lËp tõ dù ¸n ®Çu t thùc hiÖn trong khu c«ng nghiÖp;

- ThuÕ suÊt 10% ¸p dông ®èi víi:

+ Hîp t¸c x· ®îc thµnh lËp t¹i ®Þa bµn C;

+ C¬ së kinh doanh míi thµnh lËp thuéc ngµnh nghÒ, lÜnh vùc A vµ thùc hiÖn t¹i ®Þa bµn C.

+ C¬ së kinh doanh ph¸t triÓn h¹ tÇng míi thành lËp tõ dù ¸n ®Çu t ph¸t triÓn h¹ tÇng khu c«ng nghiÖp, khu chÕ xuÊt; doanh nghiÖp chÕ xuÊt míi thành lËp trong lÜnh vùc s¶n xuÊt kh«ng ph©n biÖt trong hay ngoài khu chÕ xuÊt

2.3. ThuÕ tiªu thô ®Æc biÖt

ThuÕ TT§B lµ lo¹i thuÕ tiªu dïng ®¸nh vµo mét sè hµng ho¸, dÞch vô ®Æc biÖt n»m trong danh môc do Nhµ níc quy ®Þnh.

Tõ ngµy 01/01/1999, ë níc ta thùc hiÖn LuËt thuÕ TT§B ®îc Quèc héi kho¸ X th«ng qua ngµy 20/05/1998 vµ ngµy 17/06/2003 Quèc héi kho¸ XI ®· th«ng qua LuËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu cña LuËt thuÕ TT§B, luËt nµy cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/2004.

§èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng nép thuÕ TT§B

§èi tîng chÞu thuÕ TT§B lµ c¸c hµng hãa, dÞch vô sau:

- Hµng hãa bao gåm: Thuèc l¸ ®iÕu, x× gµ; rîu; bia; « t« díi 24 chç ngåi; x¨ng c¸c lo¹i, nap-ta (naphtha), chÕ phÈm t¸i hîp (reformade component) vµ c¸c chÕ phÈm kh¸c ®Ó pha chÕ x¨ng; ®iÒu hßa nhiÖt ®é c«ng suÊt tõ 90.000 BTU trë xuèng; bµi l¸; vµng m·, hµng m·.

- DÞch vô bao gåm: Kinh doanh vò trêng, m¸t-xa, ka-ra-«-kª; kinh doanh ca-si-n«, trß ch¬i b»ng m¸y gi¾c-pãt; kinh doanh gi¶i trÝ cã ®Æt cîc; kinh doanh g«n (b¸n thÎ héi viªn, vÐ ch¬i g«n); kinh doanh xæ sè.

Hµng ho¸ quy ®Þnh trªn kh«ng ph¶i chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt trong c¸c trêng hîp:

- Hµng hãa do c¸c c¬ së s¶n xuÊt, gia c«ng trùc tiÕp xuÊt khÈu ra níc ngoµi bao gåm c¶ hµng hãa b¸n, gia c«ng cho doanh nghiÖp chÕ xuÊt;

- Hµng hãa do c¬ së s¶n xuÊt b¸n hoÆc ñy th¸c cho c¬ së kinh doanh xuÊt khÈu ®Ó xuÊt khÈu theo hîp ®ång kinh tÕ;

- Hµng ho¸ mang ra níc ngoµi ®Ó b¸n t¹i héi chî triÓn l·m;

- Hµng ho¸ nhËp khÈu trong c¸c trêng hîp lµ hµng viÖn trî nh©n ®¹o, viÖn trî kh«ng hoµn l¹i...

§èi tîng nép thuÕ TT§B lµ tæ chøc, c¸ nh©n cã s¶n xuÊt, nhËp khÈu hµng hãa vµ kinh doanh dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ TT§B.

C¨n cø tÝnh thuÕ TT§B lµ gi¸ tÝnh thuÕ cña hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B vµ thuÕ suÊt thuÕ TT§B

ThuÕ TT§B ph¶i nép

=

Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B

'

ThuÕ suÊt

Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B

§èi víi hµng s¶n xuÊt trong níc, gi¸ tÝnh thuÕ TT§B lµ gi¸ b¸n cña c¬ së s¶n xuÊt cha cã thuÕ TT§B vµ cha cã thuÕ GTGT.

Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B

=

Gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT

1 + ThuÕ suÊt thuÕ TT§B

§èi víi hµng nhËp khÈu thuéc diÖn chÞu thuÕ TT§B, gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®îc x¸c ®Þnh nh sau:

Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B

=

Gi¸ tÝnh thuÕ nhËp khÈu

+

ThuÕ nhËp khÈu

§èi víi hµng hãa gia c«ng, gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®îc x¸c ®Þnh theo gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT cña c¬ së ®a gia c«ng.

§èi víi hµng hãa b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ gãp, gi¸ tÝnh thuÕ TT§B lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ TT§B vµ cha cã thuÕ GTGT cña hµng hãa b¸n theo ph¬ng thøc tr¶ tiÒn mét lÇn, kh«ng bao gåm kho¶n l·i tr¶ gãp.

Gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi dÞch vô chÞu thuÕ TT§B lµ gi¸ cung øng dÞch vô cña c¬ së kinh doanh cha cã thuÕ TT§B vµ cha cã thuÕ GTGT.

Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B

=

Gi¸ dÞch vô cha cã thuÕ GTGT

1 + ThuÕ suÊt thuÕ TT§B

Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®èi víi hµng hãa, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B dïng ®Ó khuyÕn m¹i, trao ®æi, tiªu dïng néi bé, biÕu, tÆng lµ gi¸ tÝnh thuÕ TT§B cña hµng hãa, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t¬ng ®¬ng t¹i thêi ®iÓm ph¸t sinh c¸c ho¹t ®éng nµy.

Gi¸ tÝnh thuÕ TT§B ®èi víi hµng hãa s¶n xuÊt trong níc, dÞch vô chÞu thuÕ TT§B bao gåm c¶ kho¶n thu thªm tÝnh ngoµi gi¸ b¸n hµng hãa, dÞch vô (nÕu cã) mµ c¬ së ®îc hëng.

ThuÕ suÊt thuÕ TT§B

ThuÕ suÊt thuÕ TT§B ®îc quy ®Þnh ¸p dông cho tõng hµng ho¸, dÞch vô tuú theo tÝnh chÊt kinh tÕ - x· héi cña tõng hµng ho¸, dÞch vô vµ kh«ng ph©n biÖt hµng hãa nhËp khÈu hay hµng hãa s¶n xuÊt trong níc(*).

C¬ quan thuÕ cã quyÒn Ên ®Þnh thuÕ TT§B ph¶i nép ®èi víi ®èi tîng nép thuÕ trong trêng hîp sau:

- C¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh kh«ng thùc hiÖn hoÆc thùc hiÖn kh«ng ®óng chÕ ®é hãa ®¬n, chøng tõ.

- Kh«ng kª khai hoÆc qu¸ thêi gian quy ®Þnh göi tê khai, ®· ®îc th«ng b¸o nh¾c nhë nhng vÉn kh«ng thùc hiÖn ®óng, ®· nép tê khai thuÕ nhng kª khai kh«ng ®óng c¸c c¨n cø x¸c ®Þnh sè thuÕ TT§B.

- Tõ chèi xuÊt tr×nh sæ kÕ to¸n, hãa ®¬n chøng tõ vµ c¸c tµi liÖu cÇn thiÕt liªn quan tíi viÖc tÝnh thuÕ TT§B.

- Kinh doanh nhng kh«ng cã ®¨ng ký kinh doanh, kh«ng ®¨ng ký kª khai nép thuÕ mµ bÞ kiÓm tra, ph¸t hiÖn.

- Kª khai gi¸ b¸n lµm c¨n cø x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ TT§B kh«ng ®óng gi¸ thùc tÕ b¸n hoÆc thÊp h¬n 10% gi¸ b¸n trªn thÞ trêng cña hµng ho¸, dÞch vô cïng lo¹i hoÆc t¬ng ®¬ng. C¬ quan thuÕ qu¶n lý ®èi tîng nép thuÕ c¨n cø gi¸ b¸n trªn thÞ trêng ®Ó x¸c ®Þnh c¨n cø Ên ®Þnh thuÕ TT§B.

C¬ quan thuÕ c¨n cø vµo tµi liÖu ®iÒu tra vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña c¬ së hoÆc c¨n cø vµo sè thuÕ ph¶i nép cña c¬ së s¶n xuÊt, kinh doanh cïng ngµnh nghÒ, cã quy m« kinh doanh t¬ng ®¬ng ®Ó Ên ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép ®èi víi tõng c¬ së trong c¸c trêng hîp nªu trªn.

2.4. ThuÕ xuÊt khÈu, nhËp khÈu

ThuÕ XKNK lµ lo¹i thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo gi¸ trÞ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu hîp ph¸p qua biªn giíi cña mét quèc gia nh»m qu¶n lý vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, më réng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i, b¶o vÖ s¶n xuÊt vµ híng dÉn tiªu dïng trong níc.

LuËt thuÕ XKNK ë níc ta ®· ®îc Quèc héi th«ng qua ngµy 26/12/1991; ®Õn nay ®· ®îc Quèc héi söa ®æi, bæ sung mét sè ®iÒu vµo th¸ng 7/1993 vµ th¸ng 05/1998.

§èi tîng chÞu thuÕ vµ ®èi tîng nép thuÕ XKNK

§èi tîng chÞu thuÕ XKNK lµ tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ ®îc phÐp xuÊt khÈu, nhËp khÈu qua cöa khÈu, biªn giíi ViÖt Nam trong c¸c trêng hîp sau:

- Hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña c¸c tæ chøc kinh tÕ ViÖt Nam thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ ®îc phÐp mua b¸n, trao ®æi, vay nî víi níc ngoµi.

- Hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña c¸c tæ chøc kinh tÕ níc ngoµi, cña c¸c h×nh thøc ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.

- Hµng ho¸ ®îc phÐp xuÊt vµo khu chÕ xuÊt t¹i ViÖt Nam vµ tõ khu chÕ xuÊt ®îc phÐp nhËp vµo thÞ trêng ViÖt Nam.

- Hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu ®Ó lµm mÉu hµng qu¶ng c¸o, dù héi chî triÓn l·m.

- Hµng viÖn trî hoµn l¹i vµ kh«ng hoµn l¹i.

- Hµng ho¸ vît qu¸ tiªu chuÈn hµnh lý ®îc miÔn thuÕ mang theo c¸ nh©n ngêi ViÖt Nam vµ ngêi níc ngoµi khi xuÊt, nhËp c¶nh qua cöa khÈu, biªn giíi ViÖt Nam.

- Hµng ho¸ lµ quµ biÕu, quµ tÆng vît qu¸ tiªu chuÈn miÔn thuÕ cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ë níc ngoµi, ngêi ViÖt Nam ®Þnh c ë níc ngoµi mang hoÆc göi vÒ cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ë ViÖt Nam vµ ngîc l¹i.

- Hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vît chØ tiªu miÔn thuÕ cña c¸c tæ chøc quèc tÕ, c¬ quan ngo¹i giao níc ngoµi t¹i ViÖt Nam vµ cña c¸ nh©n ngêi níc ngoµi lµm viÖc t¹i c¸c tæ chøc nãi trªn hoÆc t¹i c¸c h×nh thøc ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.

- Hµng lµ tµi s¶n di chuyÓn vît qu¸ tiªu chuÈn miÔn thuÕ cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n níc ngoµi xuÊt khÈu qua cöa khhÈu, biªn giíi ViÖt Nam do hÕt thêi h¹n c tró vµ lµm viÖc t¹i ViÖt Nam vµ cña c¸ nh©n ngêi ViÖt Nam ®îc ChÝnh phñ cho phÐp xuÊt nhËp c¶nh ®Þnh c ë níc ngoµi.

LuËt thuÕ XKNK chØ ¸p dông ®èi víi hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu chÝnh ng¹ch. Hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu tiÓu ng¹ch cã quy ®Þnh riªng.

§èi tîng nép thuÕ XKNK lµ c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n cã ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸ thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ XKNK

C¨n cø tÝnh thuÕ XKNK lµ sè lîng tõng chñng lo¹i hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu, gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt

ThuÕ XKNK ph¶i nép

=

Sè lîng tõng mÆt hµng thùc tÕ XKNK

'

Gi¸ tÝnh thuÕ cña tõng mÆt hµng

'

ThuÕ suÊt

Sè lîng tõng mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu lµ hµng ho¸ thuéc diÖn chÞu thuÕ XKNK ®îc ph¶n ¸nh trong tê khai hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸.

Gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ xuÊt khÈu lµ gi¸ b¸n cho kh¸ch hµng t¹i cöa khÈu ViÖt Nam kh«ng bao gåm phÝ vËn t¶i ngoµi níc vµ phÝ b¶o hiÓm quèc tÕ (gi¸ FOB). Gi¸ tÝnh thuÕ ®èi víi hµng ho¸ nhËp khÈu lµ gi¸ mua cña kh¸ch hµng t¹i cöa khÈu ViÖt Nam bao gåm c¶ phÝ vËn t¶i ngoµi níc vµ phÝ b¶o hiÓm quèc tÕ (gi¸ CIF). Gi¸ tÝnh thuÕ XKNK ®îc x¸c ®Þnh c¨n cø vµo c¸c hîp ®ång kinh tÕ ®· ký kÕt phï hîp víi c¸c chøng tõ kh¸c cã liªn quan ®Õn viÖc mua b¸n hµng ho¸ nh vËn ®¬n, giÊy ghi nhËn b¶o hiÓm...

- C¸c mÆt hµng trong hîp ®ång kh«ng thuéc danh môc hµng ho¸ Nhµ níc qu¶n lý gi¸ th× hîp ®ång mua b¸n ngo¹i th¬ng ph¶i hîp ph¸p vµ hîp lý míi dïng gi¸ trªn hîp ®ång ®Ó tÝnh thuÕ; trêng hîp kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ tÝnh thuÕ theo hîp ®ång th× gi¸ tÝnh thuÕ ®îc x¸c ®Þnh lµ gi¸ mua b¸n tèi thiÓu t¹i cöa khÈu.

- C¸c mÆt hµng trong hîp ®ång thuéc danh môc hµng ho¸ Nhµ níc qu¶n lý gi¸ th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ ghi trong hîp ®ång nÕu gi¸ trong hîp ®ång cao h¬n gi¸ Nhµ níc quy ®Þnh vµ lµ gi¸ Nhµ níc quy ®Þnh nÕu gi¸ trong hîp ®ång thÊp h¬n gi¸ Nhµ níc quy ®Þnh.

- Hµng ho¸ nhËp khÈu lµ nguyªn vËt liÖu, vËt t trùc tiÕp ®a vµo s¶n xuÊt, l¾p r¸p nÕu gi¸ ghi trªn hîp ®ång thÊp h¬n gi¸ quy ®Þnh trong b¶ng gi¸ tÝnh thuÕ nhËp khÈu tèi thiÓu th× gi¸ tÝnh thuÕ lµ gi¸ ghi trªn hîp ®ång nÕu cã ®¨ng ký víi c¬ quan h¶i quan.

ThuÕ suÊt thuÕ XKNK gåm 3 lo¹i: thuÕ suÊt th«ng thêng, thuÕ suÊt u ®·i vµ thuÕ suÊt u ®·i ®Æc biÖt.

3. Qu¶n lý thu thuÕ

3.1. Môc tiªu, yªu cÇu vµ c¸c nguyªn t¾c qu¶n lý thu thuÕ

3.1.1. Môc tiªu vµ yªu cÇu qu¶n lý thu thuÕ

3.1.1.1. Môc tiªu qu¶n lý thu thuÕ

Mét lµ, b¶o ®¶m thùc hiÖn tèt nhÊt dù to¸n thuÕ ®· ®îc c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc quyÕt ®Þnh.

Dù to¸n thuÕ ®îc x¸c lËp dùa trªn c¬ së nguån thu dù kiÕn ph¸t sinh vµ nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc trong n¨m kÕ ho¹ch. Dù to¸n thuÕ ®îc tæng hîp vµo dù to¸n NSNN vµ ®îc th«ng qua c¬ quan quyÒn lùc nhµ níc quyÕt ®Þnh. V× vËy, c¸c chØ tiªu trong dù to¸n thuÕ lµ chØ tiªu ph¸p lÖnh buéc c¸c cÊp, c¸c ngµnh vµ c¸c ®¬n vÞ cã liªn quan ph¶i tæ chøc thùc hiÖn nghiªm chØnh.

Hoµn thµnh vµ hoµn thµnh vît møc c¸c chØ tiªu cña dù to¸n thuÕ lµ môc tiªu hµng ®Çu cña c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ nh»m b¶o ®¶m tÝnh chñ ®éng trong ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý NSNN; bëi v×, thuÕ lµ nguån thu chñ yÕu cña NSNN vµ dù to¸n thuÕ lµ bé phËn cÊu thµnh quan träng trong dù to¸n NSNN.

Hai lµ, b¶o ®¶m c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ ®îc thùc thi mét c¸ch nghiªm chØnh trong thùc tiÔn ®êi s«ng kinh tÕ - x· héi.

B¶o ®¶m cho c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ ®îc thùc thi mét c¸ch nghiªm chØnh trong thùc tiÔn ®êi sèng kinh tÕ - x· héi lµ môc tiªu tÊt yÕu cña c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi theo ph¸p luËt cña Nhµ níc ph¸p quyÒn.

Ba lµ, b¶o ®¶m ph¸t huy ®îc vai trß tÝch cùc cña thuÕ trong ®iÒu tiÕt vÜ m« c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi theo môc tiªu cña Nhµ níc.

ThuÕ lµ mét trong nh÷ng c«ng cô quan träng ®Ó Nhµ níc ®iÒu tiÕt vÜ m« c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ x· héi. §ång thêi, thuÕ cã t¸c ®éng s©u réng ®Õn mäi ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi theo c¶ hai chiÒu híng tÝch cùc vµ tiªu cùc. V× vËy, qu¶n lý thu thuÕ cÇn ph¶i ph¸t huy ®îc nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc vµ h¹n chÕ nh÷ng t¸c ®éng tiªu cùc cña thuÕ ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi trong tõng thêi kú, nh»m gãp phÇn ®iÒu tiÕt vÜ m« c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi theo môc tiªu cña Nhµ níc ®· ®Þnh trong tõng thêi kú.

3.1.1.2.Yªu cÇu qu¶n lý thu thuÕ

§Ó ®¹t ®îc nh÷ng môc tiªu nãi trªn, qu¶n lý thu thuÕ cÇn ph¶i qu¸n triÖt c¸c yªu cÇu c¬ b¶n sau:

Thø nhÊt, thu ®óng, thu ®ñ, thu kÞp thêi theo luËt ®Þnh.

Thø hai, vËn dông thèng nhÊt c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ vµ x©y dùng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thu thuÕ phï hîp víi thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi trong tõng thêi kú.

Thø ba, qu¶n lý thu thuÕ ph¶i g¾n víi viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ - x· héi vÜ m« cña Nhµ níc trong tõng thêi kú.

3.1.2. C¸c nguyªn t¾c qu¶n lý thu thuÕ

3.1.2.1. Nguyªn t¾c thèng nhÊt, tËp trung d©n chñ

Thèng nhÊt, tËp trung d©n chñ lµ nguyªn t¾c chñ ®¹o trong qu¶n lý kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ qu¶n lý NSNN nãi riªng. Qu¶n lý thu thuÕ lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng trong qu¶n lý NSNN; mÆt kh¸c, thuÕ chøa ®ùng c¸c yÕu tè chÝnh trÞ - kinh tÕ - x· héi s©u réng, võa g¾n víi lîi Ých chung cña toµn x· héi, võa t¸c ®éng ®Õn lîi Ých cña c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n trong x· héi; v× vËy, qu¶n lý thu thuÕ tÊt yÕu cÇn ph¶i t«n träng nguyªn t¾c thèng nhÊt, tËp trung d©n chñ.

Qu¸n triÖt nguyªn t¾c thèng nhÊt, tËp trung d©n chñ trong qu¶n lý thu thuÕ ®îc thÓ hiÖn trªn c¸c khÝa c¹nh chñ yÕu sau:

- Qu¶n lý thu thuÕ tríc hÕt ph¶i b¶o ®¶m tu©n thñ theo ®óng c¸c quy ®Þnh trong c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ. C¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ ®îc c¬ quan quyÒn lùc cao nhÊt cña Nhµ níc ®¹i diÖn cho d©n chóng phª chuÈn, thÓ hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô vµ quyÒn lîi cña ngêi nép thuÕ vµ tæ chøc, c¸ nh©n qu¶n lý thu thuÕ. C¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n cã nghÜa vô nép thuÕ vµ tæ chøc, c¸ nh©n thùc thi nhiÖm vô qu¶n lý thu thuÕ ph¶i tu©n thñ nghiªm chØnh c¸c quy ®Þnh cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ trong suèt qu¸ tr×nh qu¶n lý thu thuÕ nh ®¨ng ký, kª khai thuÕ; lËp dù to¸n thuÕ; th«ng b¸o nép thuÕ; thu nép thuÕ vµo NSNN; miÔn gi¶m thuÕ; hoµn thuÕ; kÕ to¸n vµ quyÕt to¸n thuÕ...

- Thèng nhÊt quy tr×nh, nghiÖp vô qu¶n lý thu thuÕ vµ viÖc vËn dông c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ trong c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ trªn ph¹m vi c¶ níc.

- Thèng nhÊt vÒ tr×nh tù, thêi gian, yªu cÇu, néi dung vµ h×nh thøc mÉu biÓu trong lËp dù to¸n vµ quyÕt to¸n thuÕ.

- Thèng nhÊt viÖc chØ ®¹o c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ gi÷a c¬ quan thuÕ cÊp trªn vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng c¸c cÊp ®èi víi c¬ quan qu¶n lý thu thuÕ ë ®Þa ph¬ng.

- LËp dù to¸n thuÕ ®îc thùc hiÖn tõ cÊp c¬ së nhng ph¶i ®¶m b¶o quyÒn chØ ®¹o, híng dÉn vµ xÐt duyÖt dù to¸n cña c¬ quan thuÕ cÊp trªn. C¬ quan thuÕ cÊp trªn ph¶i tæ chøc lµm viÖc víi c¬ quan thuÕ cÊp díi trong qu¸ tr×nh lËp dù to¸n thuÕ.

- Trong qu¸ tr×nh qu¶n lý thu thuÕ ph¶i t«n träng viÖc tù kª khai, tù tÝnh thuÕ cña c¸c ®èi tîng nép thuÕ, kÕt hîp víi viÖc t¨ng cêng c«ng t¸c thanh tra vµ kiÓm tra thuÕ; ®ång thêi t«n träng vµ gi¶i quyÕt th¶o ®¸ng nh÷ng kiÕn nghÞ, khiÕu n¹i vÒ thuÕ.

3.1.2.2. Nguyªn t¾c tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶

Trong qu¸ tr×nh qu¶n lý thu nép thuÕ vµo NSNN lu«n ph¸t sinh c¸c chi phÝ tõ phÝa c¬ quan thuÕ vµ tõ phÝa c¸c ®èi tîng nép thuÕ, v× vËy tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ ®îc ®Æt ra ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ lµ tÊt yÕu kh¸ch quan.

TiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ trong qu¶n lý thu thuÕ ®îc ®¸nh gi¸ dùa trªn c¬ së c¸c chi phÝ ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tæ chøc thu nép thuÕ vµ sè thuÕ ®îc tËp trung vµo NSNN. Qu¶n lý thu thuÕ ph¶i b¶o ®¶m c¸c chi phÝ ph¸t sinh tõ c¬ quan thu vµ ®èi tîng nép thuÕ lµ thÊp nhÊt; sè thuÕ tËp trung vµo NSNN ë møc cao nhÊt nhng vÉn b¶o ®¶m nu«i dìng vµ ph¸t triÓn nguån thu; h¹n chÕ c¸c trêng hîp trèn thuÕ, lËu thuÕ, biÓn thñ tiÒn thuÕ vµ c¸c gian lËn kh¸c vÒ thuÕ...

Qu¸n triÖt nguyªn t¾c tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ trong qu¶n lý thu thuÕ ®ßi hái quy tr×nh hµnh thu ph¶i khoa häc vµ chÆt chÏ, nhng ®¬n gi¶n vµ thuËn tiÖn, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, phï hîp víi tõng ®Þa bµn vµ tõng ®èi tîng nép thuÕ. Tõng bíc më réng h×nh thøc tù kª khai, tù tÝnh vµ nép thuÕ trùc tiÕp vµo Kho b¹c nhµ níc; c¬ quan thuÕ thùc hiÖn tèt c«ng t¸c thanh tra vµ kiÓm tra thuÕ. MÆt kh¸c, bé m¸y qu¶n lý thu thuÕ ph¶i ®îc tinh gi¶n gän nhÑ, tæ chøc hîp lý, ph©n ®Þnh râ quyÒn h¹n vµ tr¸ch nhiÖm cña tõng bé phËn vµ tõng c¸ nh©n trong c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ.

3.1.2.3. Nguyªn t¾c phï hîp

Qu¶n lý thu thuÕ ph¶i b¶o ®¶m phï hîp víi thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi trong tõng thêi kú vµ th«ng lÖ quèc tÕ.

Nguån thu cña thuÕ chÝnh lµ kÕt qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi; v× vËy, thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi trong tõng thêi kú lµ c¬ së thùc tiÔn cho viÖc x©y dùng c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ vµ thiÕt lËp c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thu thuÕ phï hîp nh»m b¶o ®¶m cho tÝnh thùc thi cña c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ trong thùc tiÔn vµ b¶o ®¶m hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thu thuÕ. MÆt kh¸c, xu híng vËn ®éng tÊt yÕu cña c¸c nÒn kinh tÕ trªn thÕ giíi lµ më cöa vµ héi nhËp; v× vËy, hÖ thèng thuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thu thuÕ cña mét quèc gia cÇn thiÕt ph¶i cã sù phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.

Tu©n thñ nguyªn t¾c phï hîp trong qu¶n lý thu thuÕ ®ßi hái c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt vÒ thuÕ vµ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thu thuÕ ph¶i ®îc x©y dùng vµ ®iÒu chØnh phï hîp víi thùc tr¹ng kinh tÕ - x· héi trong tõng thêi kú, phï hîp víi nh÷ng cam kÕt quèc tÕ. Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ ph¶i phï hîp víi tõng s¾c thuÕ, tõng ®Þa bµn, tõng ®èi tîng nép thuÕ. Ngoµi ra, cÇn cã sù phèi hîp chØ ®¹o song trïng gi÷a c¬ quan thuÕ cÊp trªn vµ chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng c¸c cÊp ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ trªn tõng ®Þa bµn.

3.2. Tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ

Tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ lµ néi dung c¬ b¶n nhÊt trong qu¶n lý thu NSNN nh»m tËp trung ®Çy ®ñ, kÞp thêi c¸c kho¶n thuÕ theo luËt ®Þnh vµo NSNN ®Ó phôc vô cho c¸c nhu cÇu chi tiªu cña Nhµ níc theo ®óng kÕ ho¹ch vµ dù to¸n ®· ®Þnh.

Tæ chøc c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ ®îc thùc hiÖn th«ng qua 3 kh©u lµ lËp dù to¸n thuÕ, tæ chøc thùc hiÖn dù to¸n thuÕ vµ quyÕt to¸n thuÕ.

3.2.1. LËp dù to¸n thuÕ

LËp dù to¸n thuÕ thùc chÊt lµ viÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu tæng hîp, chi tiÕt vÒ sè thu thuÕ trong n¨m kÕ ho¹ch vµ c¸c biÖn ph¸p ®Ó tæ chøc thùc hiÖn c¸c chØ tiªu ®ã.

3.2.1.1. Yªu cÇu vµ c¨n cø lËp dù to¸n thuÕ

LËp dù to¸n thuÕ ph¶i b¶o ®¶m c¸c yªu cÇu sau:

- Dù to¸n thuÕ ph¶i tæng hîp theo tõng lÜnh vùc thu, chi tiÕt theo tõng s¾c thuÕ;

- Dù to¸n thuÕ ph¶i ®îc lËp ®óng biÓu mÉu, néi dung vµ thêi h¹n quy ®Þnh;

- Dù to¸n thuÕ ph¶i kÌm theo b¸o c¸o thuyÕt minh râ c¬ së, c¨n cø tÝnh to¸n.

§Ó b¶o ®¶m tÝnh tiÕn tiÕn vµ hiÖn thùc cña c¸c chØ tiªu ®îc x¸c lËp trong dù to¸n thuÕ, lËp dù to¸n thuÕ ph¶i dùa trªn nh÷ng c¨n cø sau:

Thø nhÊt, nhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ b¶o ®¶m quèc phßng - an ninh; c¸c chØ tiªu cô thÓ cña n¨m kÕ ho¹ch.

NhiÖm vô ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ b¶o ®¶m quèc phßng - an ninh cña Nhµ níc trong tõng thêi kú vµ trong n¨m kÕ ho¹ch võa lµ nÒn t¶ng c¬ së vµ võa ®Æt ra môc tiªu cho viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi nãi chung vµ x©y dùng dù to¸n thuÕ nãi riªng.

C¸c chØ tiªu cô thÓ cña kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi n¨m kÕ ho¹ch; ®Æc biÖt lµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cña toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n vµ cña tõng ®Þa ph¬ng, tèc ®é t¨ng trëng cña tõng ngµnh vµ tõng lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi lµ c¨n cø võa ®Ó x¸c ®Þnh yªu cÇu vµ võa ®Ó x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng vÒ nguån thu thuÕ tËp trung vµo NSNN n¨m kÕ ho¹ch.

Thø hai, c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ thuÕ vµ thu NSNN nh LuËt NSNN, luËt thuÕ, ph¸p lÖnh thuÕ vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh. C¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ thuÕ vµ thu NSNN hiÖn hµnh lµ c¨n cø ph¸p lý quan träng nhÊt cho viÖc tÝnh to¸n x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu cña dù to¸n thuÕ.

Thø ba, th«ng t híng dÉn cña Bé Tµi chÝnh vÒ lËp dù to¸n NSNN, híng dÉn cña Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp vÒ lËp dù to¸n ng©n s¸ch ë ®Þa ph¬ng.

Thø t, sè kiÓm tra vÒ dù to¸n thuÕ do c¬ quan cã thÈm quyÒn th«ng b¸o.

Thø n¨m, t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n thuÕ mét sè n¨m liÒn kÒ.

3.2.1.2. Ph¬ng ph¸p vµ tr×nh tù lËp dù to¸n thuÕ

Còng gièng nh lËp dù to¸n NSNN, ë níc ta, lËp dù to¸n thuÕ ®îc thùc hiÖn kÕt hîp c¶ hai ph¬ng ph¸p lµ ph©n bæ tõ trªn xuèng vµ tæng hîp tõ díi lªn, theo tr×nh tù sau:

Bíc 1: X¸c lËp sè kiÓm tra vµ giao sè kiÓm tra thuÕ

C¨n cø vµo ChØ thÞ cña Thñ tíng ChÝnh phñ vÒ viÖc x©y dùng kÕ ho¹ch ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ dù to¸n NSNN, Tæng côc ThuÕ vµ Tæng côc H¶i quan díi sù chØ ®¹o cña Bé Tµi chÝnh x©y dùng sè kiÓm tra vÒ dù to¸n thuÕ n¨m kÕ ho¹ch.

C¨n cø vµo sè kiÓm tra vÒ dù to¸n thuÕ ®· ®îc x¸c lËp, t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi trªn tõng ®Þa bµn, t×nh h×nh thùc hiÖn dù to¸n thuÕ c¸c n¨m b¸o c¸o; c¬ quan thuÕ vµ c¬ quan h¶i quan cÊp trªn x¸c ®Þnh vµ giao sè kiÓm tra vÒ dù to¸n thuÕ cho c¬ quan thuÕ cÊp díi trùc thuéc.

Bíc hai: LËp vµ tæng hîp dù to¸n thuÕ

C¸c doanh nghiÖp c¨n cø vµo kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña ®¬n vÞ, c¸c chÝnh s¸ch chÕ ®é vÒ thuÕ vµ thu ng©n s¸ch; dù kiÕn sè thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép ng©n s¸ch, sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc hoµn theo chÕ ®é; göi c¬ quan thuÕ, c¬ quan h¶i quan.

C¬ quan thuÕ ë ®Þa ph¬ng lËp dù to¸n thu thuÕ vµ c¸c kho¶n thu kh¸c cña NSNN (thu néi ®Þa) trªn ®Þa bµn, c¬ së tÝnh to¸n tõng nguån thu, dù kiÕn sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i hoµn theo chÕ ®é cho c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn thuéc ph¹m vi qu¶n lý göi c¬ quan thuÕ cÊp trªn, Uû ban nh©n d©n, c¬ quan tµi chÝnh, c¬ quan kÕ ho¹ch vµ ®Çu t cïng cÊp.

Tæng côc ThuÕ xem xÐt dù to¸n thu, dù kiÕn sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i hoµn theo chÕ ®é do c¸c Côc ThuÕ lËp, tæng hîp dù to¸n thu NSNN vµ c¬ së tÝnh to¸n tõng nguån thu, tæng hîp dù kiÕn sè thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ph¶i hoµn cho c¸c doanh nghiÖp trong c¶ níc b¸o c¸o Bé Tµi chÝnh tríc ngµy 20 th¸ng 7 n¨m tríc.

Côc H¶i quan c¸c tØnh lËp dù to¸n thu thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hµng nhËp khÈu, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hµng nhËp khÈu, c¸c kho¶n thu kh¸c liªn quan ®Õn ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu thuéc ph¹m vi qu¶n lý göi Tæng côc H¶i quan, Uû ban nh©n d©n tØnh, Së Tµi chÝnh , Së KÕ ho¹ch vµ ®Çu t.

Tæng côc H¶i quan xem xÐt dù to¸n thu do c¸c Côc H¶i quan lËp, tæng hîp dù to¸n thu thuÕ xuÊt khÈu, thuÕ nhËp khÈu, thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt hµng nhËp khÈu, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hµng nhËp khÈu vµ c¸c kho¶n thu ®îc ph©n c«ng qu¶n lý b¸o c¸o Bé Tµi chÝnh tríc ngµy 20 th¸ng 7 n¨m tríc.

Trong qu¸ tr×nh lËp dù to¸n; c¬ quan thuÕ, c¬ quan h¶i quan cÊp trªn ph¶i tæ chøc lµm viÖc ®Ó th¶o luËn vÒ dù to¸n víi c¸c c¬ quan thuÕ, c¬ quan h¶i quan cÊp díi trùc thuéc. Uû ban nh©n d©n c¸c cÊp phèi hîp vµ chØ ®¹o c¬ quan thuÕ, c¬ quan h¶i quan ë ®Þa ph¬ng lËp dù to¸n thu NSNN, dù kiÕn sè ph¶i hoµn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo chÕ ®é cho c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn.

Bíc 3: QuyÕt ®Þnh vµ giao dù to¸n chÝnh thøc

Dù to¸n thuÕ ®îc tæng hîp vµo dù to¸n NSNN tr×nh ChÝnh phñ ®Ó tr×nh Quèc héi th¶o luËn vµ phª chuÈn. C¨n cø vµo chØ tiªu dù to¸n thuÕ ®îc giao; Tæng côc ThuÕ, Tæng côc H¶i quan thùc hiÖn ph©n bæ vµ giao dù to¸n thu thuÕ chÝnh thøc cho c¸c Côc ThuÕ, Côc H¶i quan.

C¨n cø vµo quyÕt ®Þnh giao dù to¸n thu thuÕ cña c¬ quan thuÕ, c¬ quan h¶i quan cÊp trªn; c¬ quan thuÕ, c¬ quan h¶i quan cña ®Þa ph¬ng phèi hîp víi c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp x©y dùng dù to¸n thu thuÕ chÝnh thøc tr×nh Uû ban nh©n d©n ®Ó tr×nh Héi ®ång nh©n d©n cïng cÊp th¶o luËn vµ quyÕt ®Þnh.

C¸c chØ tiªu cña dù to¸n thuÕ n¨m kÕ ho¹ch ®· ®îc Quèc héi hoÆc Héi ®ång nh©n d©n quyÕt ®Þnh lµ chØ tiªu cã tÝnh ph¸p lÖnh. C¬ quan thuÕ vµ c¬ quan h¶i quan c¸c cÊp cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng c¸c biÖn ph¸p ®Ó tæ chøc thùc hiÖn hoµn thµnh c¸c chØ tiªu trong dù to¸n thuÕ ®îc giao.

3.2.2. ChÊp hµnh dù to¸n thuÕ

3.2.2.1. LËp kÕ ho¹ch thu thuÕ quý

C¨n cø dù to¸n thu c¶ n¨m ®îc giao, sè ®¨ng ký thuÕ vµ dù kiÕn c¸c kho¶n thu NSNN ph¸t sinh trong quý; c¬ quan thuÕ, c¬ quan h¶i quan lËp dù to¸n thu NSNN quý thuéc ph¹m vi qu¶n lý, chi tiÕt theo tõng néi dung thu, tõng s¾c thuÕ, khu vùc kinh tÕ, ®Þa bµn vµ ®èi tîng thu chñ yÕu göi cho c¬ quan tµi chÝnh vµ KBNN ®ång cÊp ®Ó lµm c¨n cø ®iÒu hµnh vµ tæ chøc c«ng t¸c thu NSNN tríc ngµy 20 cña th¸ng cuèi quý tríc.

Vµo ngµy 20 hµng th¸ng, c¬ quan thuÕ vµ c¬ quan h¶i quan lËp kÕ ho¹ch thu NSNN th¸ng sau, chi tiÕt theo ®Þa bµn, ®èi tîng (thu trùc tiÕp qua KBNN hoÆc thu qua c¬ quan thu), thêi h¹n nép göi KBNN ®Ó phèi hîp tæ chøc thu ng©n s¸ch.

3.2.2.2. §¨ng ký, kª khai vµ thu nép thuÕ

§¨ng ký nép thuÕ

C¸c ®èi tîng nép thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i thùc hiÖn ®¨ng ký nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ theo mÉu híng dÉn ®¨ng ký nép thuÕ cña c¬ quan thuÕ. C¬ quan thuÕ cã tr¸ch nhiÖm cÊp m· sè thuÕ vµ giÊy chøng nhËn ®¨ng ký thuÕ cho c¸c c¬ së kinh doanh ®· thùc hiÖn ®¨ng ký nép thuÕ víi c¬ quan thuÕ.

Kª khai vµ thu nép thuÕ

Trêng hîp ®èi tîng nép thuÕ cha ®îc ¸p dông chÕ ®é tù kª khai vµ tù nép thuÕ th× ®èi tîng nép thuÕ thùc hiÖn kª khai thuÕ vµ nép tê khai cho c¬ quan thuÕ theo mÉu cña c¬ quan thuÕ. C¬ quan thuÕ kiÓm tra tê khai, tÝnh to¸n sè thuÕ ph¶i nép cña tõng ®èi tîng vµ ra th«ng b¸o thuÕ cho tõng ®èi tîng nép thuÕ. C¨n cø vµo th«ng b¸o thuÕ cña c¬ quan thuÕ, ®èi tîng nép thuÕ thùc hiÖn nép ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi sè thuÕ ph¶i nép trùc tiÕp vµo KBNN hoÆc nép cho c¬ quan thuÕ trong trêng hîp theo quy ®Þnh c¬ quan thuÕ ®îc trùc tiÕp thu. Trêng hîp c¬ quan thuÕ thu trùc tiÕp th× ®Þnh kú c¬ quan thuÕ ph¶i lËp b¶ng kª vµ nép toµn bé sè tiÒn thuÕ trùc tiÕp thu vµo KBNN theo ®óng quy ®Þnh.

- §èi tîng nép thuÕ thùc hiÖn nép thuÕ trùc tiÕp vµo KBNN:

C¬ quan thuÕ

§èi tîng nép thuÕ

KBNN

Ng©n hµng

1: §èi tîng nép thuÕ nép tê khai thuÕ cho c¬ quan thuÕ.

2: C¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép, ra th«ng b¸o thuÕ göi ®èi tîng nép.

3: §èi tîng nép thuÕ thùc hiÖn nép thuÕ trùc tiÕp vµo KBNN.

4: KBNN th«ng b¸o sè thuÕ ®· nép cña tõng ®èi tîng nép cho c¬ quan thuÕ.

- §èi tîng nép thuÕ thùc hiÖn nép thuÕ trùc tiÕp cho c¬ quan thuÕ:

C¬ quan thuÕ

1

2

3

§èi tîng nép thuÕ

4

KBNN

1: §èi tîng nép thuÕ nép tê khai thuÕ cho c¬ quan thuÕ.

2: C¬ quan thuÕ x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép, ra th«ng b¸o thuÕ göi ®èi tîng nép.

3: §èi tîng nép thuÕ nép thuÕ trùc tiÕp cho c¬ quan thuÕ.

4: C¬ quan thuÕ lËp b¶ng kª, nép sè thuÕ trùc tiÕp thu vµo KBNN.

Trêng hîp ®èi tîng nép thuÕ ®· ®îc ¸p dông c¬ chÕ tù kª khai, tù nép thuÕ th× ®èi tîng nép thuÕ kª khai, tù tÝnh to¸n vµ nép sè thuÕ ph¶i nép vµo KBNN, ®ång thêi göi tê khai thuÕ cho c¬ quan thuÕ. C¬ quan thuÕ cã tr¸nh nhiÖm thùc hiÖn c«ng t¸c thanh tra, kiÓm tra viÖc tù kª khai vµ nép thuÕ cña c¸c ®èi tîng nép thuÕ thuéc ph¹m vi qu¶n lý. §èi tîng nép thuÕ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc ph¸p luËt vÒ tÝnh trung thùc, chÝnh x¸c cña viÖc kª khai thuÕ. Trêng hîp c¬ quan thuÕ kiÓm tra, thanh tra ph¸t hiÖn c¸c sè liÖu trªn tê khai lµ kh«ng trung thùc, kh«ng chÝnh x¸c, th× ®èi tîng nép thuÕ sÏ bÞ xö lý theo qui ®Þnh cña ph¸p luËt.

C¬ quan thuÕ

1

3

1

1

§èi tîng nép thuÕ

2

1

KBNN

Ng©n hµng

1: §èi tîng nép thuÕ tù kª khai, tù tÝnh to¸n sè thuÕ ph¶i nép, tù nép thuÕ vµo KBNN vµ göi tê khai cho c¬ quan thuÕ.

2: KBNN th«ng b¸o sè thuÕ ®· nép cña tõng ®èi tîng nép cho c¬ quan thuÕ.

3: C¬ quan thuÕ kiÓm tra vµ th«ng b¸o cho ®èi tîng nép thuÕ trong c¸c trêng hîp kª khai, tÝnh to¸n kh«ng chÝnh x¸c hoÆc kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ, kÞp thêi nghÜa vô nép thuÕ theo quy ®Þnh.

C¸c tæ chøc c¸ nh©n cã nghÜa vô nép thuÕ ®Çy ®ñ, ®óng h¹n vµo NSNN theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Trêng hîp chËm nép mµ kh«ng ®îc phÐp sÏ bÞ cìng chÕ nép vµ xö lý theo quy ®Þnh cña c¸c luËt, ph¸p lÖnh thuÕ vµ c¸c v¨n b¶n ph¸p luËt kh¸c cña Nhµ níc.

C¬ quan thuÕ nhµ níc, c¬ quan h¶i quan, c¬ quan tµi chÝnh phèi hîp víi KBNN tæ chøc qu¶n lý, tËp trung ®Çy ®ñ vµ kÞp thêi c¸c kho¶n thuÕ vµo NSNN.

3.2.3. KÕ to¸n vµ quyÕt to¸n thuÕ

KÕ to¸n thuÕ lµ viÖc ghi chÐp ph¶n ¸nh sè thuÕ ph¶i thu, sè thuÕ ®· thu, sè thuÕ hoµn tr¶, sè thuÕ cßn ph¶i thu, sè thuÕ truy thu, hµng ho¸ t¹m gi÷ vµ tÞch thu, t×nh h×nh qu¶n lý cÊp ph¸t vµ sö dông Ên chØ trong qu¸ tr×nh tæ chøc thu thuÕ. KÕ to¸n thuÕ ®îc thùc hiÖn theo ph¬ng ph¸p ghi ®¬n. Néi dung c¬ b¶n cña c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ:

- KÕ to¸n thu nép tiÒn thuÕ nh»m x¸c ®Þnh c¬ së cho c«ng t¸c thu thuÕ, theo dâi t×nh h×nh thu nép thuÕ ®èi víi tõng lo¹i thuÕ vµ tõng ®èi tîng nép thuÕ.

- KÕ to¸n hµng ho¸ t¹m gi÷ vµ tÞch thu cña c¸c ®èi tîng cã hµnh vi gian lËn, trèn thuÕ hoÆc kinh doanh bÊt hîp ph¸p.

- KÕ to¸n Ên chØ.

Cuèi n¨m ng©n s¸ch, c¬ quan thu vµ KBNN ph¶i phèi hîp ®èi chiÕu sè liÖu thu thuÕ vµ gi¶i quyÕt nh÷ng tån t¹i trong c«ng t¸c tæ chøc thu thuÕ nh hoµn tr¶ c¸c kho¶n thuÕ, truy thu c¸c kho¶n thuÕ mµ c¸c ®èi tîng cha thùc hiÖn theo ®óng luËt ®Þnh, xö lý c¸c kho¶n t¹m thu vµ t¹m gi÷... §ång thêi c¬ quan thu ph¶i lËp b¸o c¸o quyÕt to¸n thu NSNN göi c¬ quan thu cÊp trªn vµ c¬ quan tµi chÝnh ®ång cÊp ®Ó tæng hîp vµo b¸o c¸o quyÕt to¸n ng©n s¸ch. QuyÕt to¸n thuÕ ®îc thùc hiÖn cïng víi quyÕt to¸n NSNN.

3.3. Thanh tra thuÕ

3.3.1. Môc tiªu cña thanh tra thuÕ

Thanh tra thuÕ lµ mét trong nh÷ng néi dung quan träng cña c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ nh»m b¶o ®¶m cho c¸c luËt thuÕ, ph¸p lÖnh thuÕ vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh cña Nhµ níc vÒ thuÕ ®îc thùc thi mét c¸ch nghiªm chØnh trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi.

Môc tiªu cô thÓ cña thanh tra thuÕ:

- Ph¸t hiÖn, ng¨n chÆn vµ xö lý kÞp thêi c¸c hiÖn tîng trèn lËu thuÕ, x©m tiªu tiÒn thuÕ, d©y da nî ®äng thuÕ ®èi víi c¸c ®èi tîng nép thuÕ vµ c¬ quan thu thuÕ.

- Ph¸t hiÖn nh÷ng bÊt hîp lý, nh÷ng kÏ hë trong c¸c luËt thuÕ, ph¸p lÖnh thuÕ vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh ®Ó kÞp thêi söa ®æi bæ sung vµ x¸c lËp c¸c c¨n cø hoµn thiÖn c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý thu thuÕ thÝch hîp.

- §iÒu tra, x¸c minh ®Ó lµm s¸ng tá nh÷ng khiÕu n¹i vÒ thuÕ lµm c¨n cø cho viÖc xö lý kÞp thêi nh÷ng khiÕu n¹i vÒ thuÕ.

3.3.2. Yªu cÇu ®èi víi c«ng t¸c thanh tra thuÕ

Thanh tra thuÕ ph¶i dùa vµo c¸c quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ tu©n thñ theo ph¸p luËt; coi ph¸p luËt lµ c¬ së ph¸p lý vµ chuÈn mùc ®Ó kÕt luËn vÊn ®Ò thanh tra; tr¸nh mäi biÓu hiÖn chñ quan vµ tuú tiÖn trong c«ng t¸c thanh tra vµ kÕt luËn vÊn ®Ò thanh tra.

Thanh tra thuÕ ph¶i b¶o ®¶m chÝnh x¸c, kh¸ch quan, trung thùc, xö lý ®óng ngêi ®óng téi, kh«ng bao che, kh«ng quy chôp cho c¸c ®èi tîng ®îc thanh tra.

Thanh tra thuÕ ph¶i tu©n thñ nguyªn t¾c c«ng khai vµ d©n chñ.

3.3.3. Néi dung cña c«ng t¸c thanh tra thuÕ

Thanh tra thuÕ bao gåm thanh tra ®èi tîng nép thuÕ vµ thanh tra néi bé ngµnh thuÕ, ngµnh h¶i quan.

Thanh tra ®èi tîng nép thuÕ lµ néi dung c¬ b¶n cña c«ng t¸c thanh tra thuÕ vµ nh»m ng¨n chÆn, xö lý kÞp thêi nh÷ng vi ph¹m ph¸p luËt vÒ thuÕ cña c¸c ®èi tîng nép thuÕ. Néi dung thanh tra ®èi tîng nép thuÕ bao gåm:

- Thanh tra viÖc chÊp hµnh nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt vÒ ®¨ng ký vµ kª khai nép thuÕ.

- Thanh tra viÖc chÊp hµnh chÕ ®é kÕ to¸n, lu tr÷ sè liÖu vµ tµi liÖu kinh doanh lµm c¬ së cho viÖc x¸c ®Þnh sè thuÕ ph¶i nép vµ sè thuÕ ®îc hoµn.

- Thanh tra viÖc thùc hiÖn nghÜa vô nép thuÕ cña c¸c ®èi tîng nép thuÕ theo thêi h¹n quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Thanh tra trong néi bé ngµnh thuÕ vµ ngµnh h¶i quan nh»m b¶o ®¶m cho ngµnh, tõng bé phËn vµ tõng c¸n bé cña ngµnh thùc thi ®óng chøc n¨ng, nhiÖm vô cña m×nh trong c«ng t¸c qu¶n lý thu thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Néi dung thanh tra néi bé ngµnh thuÕ vµ ngµnh h¶i quan bao gåm:

- Thanh tra thùc hiÖn viÖc híng dÉn thi hµnh c¸c luËt thuÕ, ph¸p lÖnh thuÕ vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh.

- Thanh tra viÖc thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô qu¶n lý thu thuÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

- Thanh tra viÖc gi¶i quyÕt c¸c ®¬n th khiÕu tè, khiÕu n¹i vÒ thuÕ.

II. Qu¶n lý thu PhÝ vµ lÖ phÝ thuéc ng©n s¸ch nhµ níc

1. Mét sè vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ phÝ vµ lÖ phÝ thuéc NSNN

1.1. B¶n chÊt vµ ®Æc ®iÓm cña phÝ vµ lÖ phÝ

Trong ®êi sèng kinh tÕ - x· héi, c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n muèn tån t¹i vµ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi ®Òu ph¶i tiªu dïng cña c¶i x· héi, ®ã lµ c¸c hµng ho¸ dÞch vô do x· héi cung cÊp. C¨n cø vµo thuéc tÝnh cã thÓ sö dông chung vµ kh¶ n¨ng lo¹i trõ c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n trong viÖc khai th¸c vµ sö dông c¸c hµng ho¸ dÞch vô, ngêi ta chia hµng ho¸ dÞch vô thµnh hai lo¹i: hµng ho¸ dÞch vô t nh©n vµ hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng.

Hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng cã thuéc tÝnh c¬ b¶n lµ nhiÒu ngêi cã thÓ sö dông chung cïng mét lóc vµ kh«ng thÓ hoÆc khã cã thÓ lo¹i trõ ®îc kh¶ n¨ng sö dông cña ngêi kh¸c. MÆt kh¸c, ®Çu t cung cÊp hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng thêng ®ßi hái chi phÝ lín, tû suÊt doanh lîi thÊp vµ thêi gian thu håi vèn dµi hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng thu håi vèn. Bªn c¹nh ®ã, viÖc ®Çu t cung cÊp mét sè hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng l¹i liªn quan ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò hÖ träng vÒ quèc phßng - an ninh quèc gia vµ vÒ an sinh x· héi. ChÝnh v× vËy, ®¹i bé phËn hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng lµ do Nhµ níc ®Çu t cung cÊp ®Ó b¶o ®¶m lîi Ých c«ng céng vµ ®é tho¶ dông tèi ®a cña toµn x· héi.

Gi÷a hµng ho¸ vµ dÞch vô còng cã sù kh¸c biÖt. Hµng ho¸ lµ c¸c s¶n phÈm cô thÓ cã ®Çy ®ñ thuéc tÝnh vËt chÊt. DÞch vô lµ nh÷ng ho¹t ®éng phôc vô kh«ng ®îc biÓu hiÖn b»ng c¸c s¶n phÈm cô thÓ, mµ mang tÝnh trõu tîng nhng cã thÓ c¶m nhËn ®îc b»ng c¸c gi¸c quan.

Trong thùc tÕ, hµng ho¸ c«ng céng ®Òu lµ nh÷ng hµng ho¸ c«ng céng kh«ng thuÇn tuý nh ®iÖn, níc sinh ho¹t, c¸c lo¹i thuèc phßng bÖnh dÞch... vµ kh«ng khã kh¨n g× trong viÖc x¸c ®Þnh ai lµ ngêi sö dông chóng vµ møc ®é sö dông cña tõng thÓ nh©n, ph¸p nh©n. V× vËy, viÖc thu håi chi phÝ ®Çu t cung cÊp hµng ho¸ c«ng céng ®îc thùc hiÖn th«ng qua c¬ chÕ trao ®æi, nhng theo møc gi¸ do Nhµ níc quy ®Þnh vµ Ýt bÞ chi phèi bëi c¬ chÕ thÞ trêng.

DÞch vô c«ng céng l¹i bao gåm c¶ nh÷ng dÞch vô c«ng céng thuÇn tuý vµ nh÷ng dÞch vô c«ng céng kh«ng thuÇn tuý. §èi víi dÞch vô c«ng céng thuÇn tuý nh quèc phßng - an ninh, an toµn x· héi, m«i trêng ph¸p luËt, b¶o vÖ ®ª ®iÒu... nh×n chung lµ do Nhµ níc cung cÊp vµ kh«ng thÓ lîng ho¸ møc ®é sö dông cña tõng thÓ nh©n, ph¸p nh©n trong x· héi. V× vËy, Nhµ níc thu håi chi phÝ ®Çu t cung cÊp dÞch vô c«ng céng thuÇn tuý ®îc thùc hiÖn th«ng qua c«ng cô thuÕ. Nhng ngîc l¹i, ®èi víi nh÷ng dÞch vô c«ng céng kh«ng thuÇn tuý nh gi¸o dôc, y tÕ, v¨n ho¸ nghÖ thuËt, giao th«ng... th× kh«ng khã kh¨n g× trong viÖc x¸c ®Þnh c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n trùc tiÕp khai th¸c sö dông nh÷ng hµng ho¸ dÞch vô c«ng céng ®ã. V× vËy, dùa trªn quan ®iÓm ai ®îc hëng lîi Ých trùc tiÕp th× ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô ®ãng gãp trùc tiÕp; Nhµ níc ®· quy ®Þnh viÖc thu phÝ cña c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n trùc tiÕp sö dông c¸c dÞch vô c«ng céng kh«ng thuÇn tuý ®ã ®Ó bï ®¾p mét phÇn hoÆc toµn bé chi phÝ Nhµ níc ®· ®Çu t cung cÊp chóng cho x· héi vµ h¹n chÕ t×nh tr¹ng l¹m sö dông dÞch vô c«ng céng.

Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi chñ tr¬ng x· héi ho¸ c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi; Nhµ níc khuyÕn khÝch c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n thuéc mäi thµnh phÇn kinh tÕ bá vèn ®Çu t cung cÊp mét sè dÞch vô c«ng céng kh«ng thuÇn tuý cho x· héi nh gi¸o dôc, y tÕ, thÓ dôc thÓ thao... díi sù qu¶n lý cña Nhµ níc. C¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n ®Çu t cung cÊp dÞch vô c«ng céng nµy ®îc thu håi chi phÝ th«ng qua viÖc thu phÝ dÞch vô h×nh thµnh theo c¬ chÕ thÞ trêng nhng phï hîp víi quy ®Þnh cña Nhµ níc trong tõng thêi kú.

Ngoµi ra xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu qu¶n lý kinh tÕ - x· héi; Nhµ níc cßn thùc hiÖn cung cÊp c¸c dÞch vô hµnh chÝnh ph¸p lý cho c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n trong x· héi vµ c¸c thÓ nh©n ph¸p nh©n ®îc c¸c c¬ quan nhµ níc cung cÊp trùc tiÕp c¸c dÞch vô hµnh chÝnh ph¸p lý theo yªu cÇu hoÆc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ph¶i thùc hiÖn nghÜa vô nép mét kho¶n tiÒn nhÊt ®Þnh theo quy ®Þnh cña Nhµ níc. Kho¶n tiÒn ®ã kh«ng ph¶i lµ gi¸ cña c¸c dÞch vô, mµ lµ kho¶n thu phôc vô cho yªu cÇu qu¶n lý cña Nhµ níc vµ ®îc gäi lµ lÖ phÝ.

Nh÷ng ph©n tÝch trªn ®©y cho phÐp kÕt luËn vÒ b¶n chÊt cña phÝ vµ lÖ phÝ nh sau:

PhÝ lµ kho¶n thu nh»m thu håi chi phÝ ®Çu t cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng céng kh«ng thuÇn tuý theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt vµ lµ kho¶n tiÒn mµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i tr¶ khi sö dông c¸c dÞch vô c«ng céng ®ã.

LÖ phÝ lµ kho¶n thu g¾n liÒn víi viÖc cung cÊp trùc tiÕp c¸c dÞch vô hµnh chÝnh ph¸p lý cña Nhµ níc cho c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n nh»m phôc phô cho c«ng viÖc qu¶n lý nhµ níc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

ë níc ta, cïng víi c«ng cuéc ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc, ngµy 28/08/2001 Uû ban thêng vô Quèc héi kho¸ X ®· th«ng qua Ph¸p lÖnh phÝ vµ lÖ phÝ nh»m thèng nhÊt qu¶n lý nhµ níc vÒ phÝ vµ lÖ phÝ, gãp phÇn thóc ®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Ph¸p lÖnh phÝ vµ lÖ phÝ cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 01/01/2002.

Ph¸p lÖnh phÝ vµ lÖ phÝ vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh ®· ph©n biÖt râ phÝ kh«ng thuéc NSNN, phÝ thuéc NSNN vµ lÖ phÝ. Cô thÓ:

- PhÝ lµ kho¶n tiÒn mµ tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i tr¶ khi ®îc mét tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cung cÊp dÞch vô theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

C¸c dÞch vô thu phÝ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã thÓ do Nhµ níc ®Çu t cung cÊp vµ còng cã thÓ do khu vùc t nh©n ®Çu t cung cÊp. PhÝ thu tõ c¸c dÞch vô do Nhµ níc ®Çu t lµ kho¶n thu thuéc NSNN. PhÝ thu ®îc tõ c¸c dÞch vô kh«ng do Nhµ níc ®Çu t hoÆc do Nhµ níc ®Çu t nhng ®· chuyÓn giao cho tæ chøc, c¸ nh©n thùc hiÖn theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n vµ tù chñ tµi chÝnh lµ kho¶n thu kh«ng thuéc NSNN. TiÒn thu phÝ kh«ng thuéc NSNN ®îc x¸c ®Þnh lµ doanh thu cña tæ chøc, c¸ nh©n thu phÝ.

- LÖ phÝ lµ kho¶n tiÒn mµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ph¶i nép khi ®îc c¬ quan nhµ níc hoÆc tæ chøc ®îc uû quyÒn phôc vô c«ng viÖc qu¶n lý nhµ níc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. LÖ phÝ lµ kho¶n thu cña NSNN.

PhÝ thuéc NSNN vµ lÖ phÝ lµ kho¶n thu b¾t buéc vµ ph¸t sinh thêng xuyªn cña NSNN. Song kh¸c víi thuÕ, phÝ thuéc NSNN vµ lÖ phÝ lµ kho¶n thu mang tÝnh chÊt hoµn tr¶ g¾n trùc tiÕp víi viÖc hëng thô c¸c dÞch vô do Nhµ níc ®Çu t cung cÊp cã thu phÝ hoÆc lÖ phÝ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

1.2. T¸c dông cña phÝ vµ lÖ phÝ

Nh chóng ta ®· biÕt nhu cÇu cña con ngêi vÒ dÞch vô c«ng céng nh c¬ së h¹ tÇng kinh tÕ, v¨n ho¸, x· héi, y tÕ, gi¸o dôc, m«i trêng ph¸p luËt... ngµy cµng t¨ng cïng víi sù ph¸t triÓn cña ®êi sèng kinh tÕ - x· héi. Do vËy, Nhµ níc thu phÝ vµ lÖ phÝ ®èi víi mét sè dÞch vô c«ng céng nhÊt ®Þnh nh»m gãp phÇn t¨ng thªm nguån thu cho NSNN ®Ó ®Çu t cung cÊp dÞch vô c«ng céng ®¸p øng ngµy cµng tèt h¬n nhu cÇu cña x· héi.

§Çu t cña Nhµ níc ®Ó cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng céng trªn nh÷ng ®Þa bµn vïng l·nh thæ víi c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi kh¸c nhau lµ kh¸c nhau. Kh¶ n¨ng, ®iÒu kiÖn vµ nhu cÇu khai th¸c, sö dông c¸c dÞch vô c«ng céng cña c¸c chñ thÓ trong x· héi còng kh¸c nhau. V× vËy, Nhµ níc thu phÝ vµ lÖ phÝ cßn nh»m ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a c¸c thÓ nh©n, ph¸p nh©n trong viÖc khai th¸c hëng thô nh÷ng lîi Ých tõ mét sè dÞch vô c«ng céng do Nhµ níc ®Çu t cung cÊp.

Ngoµi ra, thu phÝ vµ lÖ phÝ cßn cã vai trß quan träng trong viÖc phôc vô c«ng viÖc qu¶n lý nhµ níc ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi vµ n©ng cao ý thøc tr¸ch nhiÖm cña ngêi d©n ®èi víi c¸c gi¸ trÞ vËt chÊt, tinh thÇn cña céng ®ång x· héi, tr¸nh t×nh tr¹ng l¹m sö dông dÞch vô c«ng céng.

1.3. Ph©n lo¹i phÝ vµ lÖ phÝ

Ph©n lo¹i phÝ, lÖ phÝ lµ viÖc s¾p xÕp c¸c lo¹i phÝ, c¸c lo¹i lÖ phÝ cã cïng tÝnh chÊt vµ ®Æc ®iÓm vµo mét lo¹i dùa theo nh÷ng tiªu thøc nhÊt ®Þnh nh»m phôc vô cho c«ng t¸c qu¶n lý phÝ, lÖ phÝ.

1.3.1. Ph©n lo¹i phÝ

Ph©n lo¹i phÝ c¨n cø vµo chñ thÓ ®Çu t cung cÊp dÞch vô thu phÝ vµ qu¶n lý thu phÝ

PhÝ thuéc NSNN lµ phÝ thu tõ c¸c dÞch vô do Nhµ níc ®Çu t cung cÊp nhng cha chuyÓn giao cho c¸c tæ chøc, c¸ nh©n thùc hiÖn theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n.

PhÝ kh«ng thuéc NSNN lµ phÝ thu ®îc tõ c¸c dÞch vô kh«ng do Nhµ níc ®Çu t hoÆc do Nhµ níc ®Çu t nhng ®· chuyÓn giao cho tæ chøc, c¸ nh©n thùc hiÖn theo nguyªn t¾c h¹ch to¸n. Tæ chøc, c¸ nh©n thu phÝ cã quyÒn qu¶n lý, sö dông sè tiÒn phÝ thu ®îc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Ph©n lo¹i phÝ theo cÊp qu¶n lý thuéc bé m¸y nhµ níc

PhÝ thuéc trung ¬ng qu¶n lý lµ lo¹i phÝ thuéc nguån thu cña ng©n s¸ch trung ¬ng vµ do c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ thuéc trung ¬ng tæ chøc thu.

PhÝ thuéc ®Þa ph¬ng qu¶n lý lµ lo¹i phÝ thuéc nguån thu cña ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng vµ do c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ thuéc ®Þa ph¬ng tæ chøc thu.

Ph©n lo¹i phÝ theo lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi

PhÝ ph¸t sinh tõ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng kinh tÕ nh phÝ b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n, phÝ thÈm ®Þnh ®Çu t, phÝ thÈm ®Þnh kinh doanh th¬ng m¹i cã ®iÒu kiÖn...

PhÝ ph¸t sÝnh tõ c¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng v¨n x· nh phÝ tham quan, phÝ thÈm ®Þnh v¨n ho¸ phÈm, häc phÝ, viÖn phÝ...

PhÝ ph¸t sinh tõ c¸c lÜnh vùc kh¸c nh ¸n phÝ, phÝ dÞch vô ph¸p lý...

HÖ thèng phÝ hiÖn hµnh ë níc ta

HÖ thèng phÝ hiÖn hµnh ë níc ta ®îc ban hµnh kÌm theo Ph¸p lÖnh phÝ vµ lÖ phÝ ®· ®îc Uû ban Thêng vô Quèc héi kho¸ X th«ng qua ngµy 28/08/2001 vµ ®îc ph©n lo¹i theo tÝnh chÊt c«ng viÖc g¾n víi lÜnh vùc, nhãm ngµnh cã nh÷ng ®Æc ®iÓm vÒ kinh tÕ kü thuËt t¬ng tù nhau ®Ó tr¸nh trïng l¾p vµ g¾n víi tr¸ch nhiÖm cña c¸c bé, ngµnh trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ kiÓm so¸t ®èi víi tõng lo¹i phÝ.

HÖ thèng phÝ hiÖn hµnh ë níc ta ®îc chia thµnh 12 nhãm lÜnh vùc, mçi nhãm cã c¸c lo¹i phÝ kh¸c nhau vµ tæng sè cã 73 lo¹i phÝ (xem phô lôc).

1.3.2. Ph©n lo¹i lÖ phÝ

Ph©n lo¹i lÖ phÝ theo cÊp qu¶n lý thuéc bé m¸y nhµ níc

LÖ phÝ thuéc trung ¬ng qu¶n lý lµ lo¹i lÖ phÝ thuéc nguån thu cña ng©n s¸ch trung ¬ng vµ do c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ thuéc trung ¬ng tæ chøc thu.

LÖ phÝ thuéc ®Þa ph¬ng qu¶n lý lµ lo¹i lÖ phÝ thuéc nguån thu cña ng©n s¸ch ®Þa ph¬ng vµ do c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ thuéc ®Þa ph¬ng tæ chøc thu.

Ph©n lo¹i lÖ phÝ theo tÝnh chÊt cña c¸c dÞch vô thu phÝ

LÖ phÝ qu¶n lý nhµ níc liªn quan ®Õn quyÒn vµ nghÜa vô cña c«ng d©n nh lÖ phÝ quèc tÞch, lÖ phÝ hé khÈu, lÖ phÝ cÊp hé chiÕu...

LÖ phÝ qu¶n lý nhµ níc liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông tµi s¶n nh lÖ phÝ tríc b¹, lÖ phÝ ®Þa chÝnh...

LÖ phÝ qu¶n lý nhµ níc liªn quan ®Õn s¶n xuÊt, kinh doanh nh lÖ phÝ cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh, lÖ phÝ cÊp giÊy phÐp hµnh nghÒ...

LÖ phÝ qu¶n lý nhµ níc ®Æc biÖt vÒ chñ quyÒn quèc gia nh lÖ phÝ bay qua vïng trêi, lÖ phÝ hoa hång ch÷ ký...

LÖ phÝ qu¶n lý nhµ níc trong c¸c lÜnh vùc kh¸c nh lÖ phÝ c«ng chøng, lÖ phÝ cÊp v¨n b»ng...

HÖ thèng lÖ phÝ hiÖn hµnh ë níc ta

HÖ thèng lÖ phÝ hiÖn hµnh ë níc ta ®îc ban hµnh kÌm theo Ph¸p lÖnh phÝ vµ lÖ phÝ ®· ®îc Uû ban Thêng vô Quèc héi kho¸ X th«ng qua ngµy 28/08/2001 vµ ®îc ph©n lo¹i theo nhãm c¸c c«ng viÖc qu¶n lý nhµ níc ®Ó thuËn tiÖn cho t¸c qu¶n lý vµ kiÓm so¸t ®èi víi tõng lo¹i lÖ phÝ.

HÖ thèng lÖ phÝ hiÖn hµnh ë níc ta ®îc chia thµnh 5 nhãm, mçi nhãm l¹i ®îc chia thµnh c¸c lo¹i kh¸c nhau vµ tæng sè cã 42 lo¹i lÖ phÝ (xem phô lôc).

2. Qu¶n lý thu phÝ vµ lÖ phÝ thuéc ng©n s¸ch nhµ níc

2.1. Ph©n cÊp thÈm quyÒn quy ®Þnh vÒ phÝ vµ lÖ phÝ

ThÈm quyÒn quy ®Þnh vÒ phÝ vµ lÖ phÝ lµ thÈm quyÒn quy ®Þnh møc thu, chÕ ®é thu nép, qu¶n lý vµ sö dông tiÒn phÝ vµ lÖ phÝ. Ph©n cÊp thÈm quyÒn quy ®Þnh phÝ vµ lÖ phÝ ®îc thùc hiÖn dùa vµo tÝnh chÊt vµ ph¹m vi ¶nh hëng cña tõng lo¹i phÝ, lÖ phÝ.

ViÖc ph©n cÊp thÈm quyÒn quy ®Þnh vÒ phÝ nh sau:

- ChÝnh phñ quy ®Þnh ®èi víi mét sè phÝ quan träng, cã sè thu lín, liªn quan ®Õn nhiÒu chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi cña Nhµ níc;

- Héi ®ång nh©n d©n tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng quy ®Þnh ®èi víi mét sè lo¹i phÝ g¾n víi qu¶n lý ®Êt ®ai, tµi nguyªn thiªn nhiªn, thuéc chøc n¨ng qu¶n lý hµnh chÝnh nhµ níc cña chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng;

- Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh ®èi víi c¸c lo¹i phÝ cßn l¹i ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ níc.

ViÖc ph©n cÊp thÈm quyÒn quy ®Þnh vÒ lÖ phÝ nh sau:

- ChÝnh phñ quy ®Þnh ®èi víi mét sè lÖ phÝ quan träng, cã sè thu lín, cã ý nghÜa ph¸p lý quèc tÕ;

- Bé Tµi chÝnh quy ®Þnh ®èi víi nh÷ng lÖ phÝ cßn l¹i.

2.2. X¸c ®Þnh møc thu phÝ vµ lÖ phÝ

2.2.1. X¸c ®Þnh møc thu phÝ

Nguyªn t¾c x¸c ®Þnh møc thu phÝ:

- Møc thu phÝ ®èi víi c¸c dÞch vô do Nhµ níc ®Çu t ph¶i b¶o ®¶m thu håi vèn trong thêi gian hîp lý, cã tÝnh ®Õn nh÷ng chÝnh s¸ch cña Nhµ níc trong tõng thêi kú.

- Møc thu phÝ ®èi víi c¸c dÞch vô do tæ chøc, c¸ nh©n ®Çu t vèn ph¶i b¶o ®¶m thu håi vèn trong thêi gian hîp lý, phï hîp víi kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña ngêi nép.

C¨n cø ®Ó x¸c ®Þnh ®Ó x¸c ®Þnh møc thu phÝ:

- Vèn ®Çu t ®Ó trang tr¶i c¸c chi phÝ thùc hiÖn c¸c dÞch vô thu phÝ, bao gåm c¶ c¸c chi phÝ ®Ó thùc hiÖn viÖc thu phÝ. C¸c kho¶n chi phÝ ®Ó thùc hiÖn c¸c dÞch vô thu phÝ bao gåm:

+ Chi phÝ x©y dùng, mua s¾m, duy tu, b¶o dìng, söa ch÷a thêng xuyªn vµ ®Þnh kú m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn lµm viÖc... hoÆc thuª ngoµi tµi s¶n trùc tiÕp phôc vô c«ng viÖc thu phÝ. Chi phÝ nµy ®îc ph©n bæ theo møc ®é hao mßn cña nh÷ng tµi s¶n trùc tiÕp phôc vô c«ng viÖc thu phÝ;

+ Chi phÝ vËt t, nguyªn, nhiªn, vËt liÖu sö dông trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc thu phÝ;

+ Chi tr¶ c¸c kho¶n tiÒn l¬ng hoÆc tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n ®ãng gãp theo tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, theo chÕ ®é hiÖn hµnh cho lao ®éng trùc tiÕp thu phÝ, lÖ phÝ;

- Kh¶ n¨ng thu phÝ, hiÖu qu¶ thu phÝ dù kiÕn trong ®Ò ¸n thu phÝ.

- TÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña tõng dÞch vô thu phÝ.

- Chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña Nhµ níc, t×nh h×nh kinh tÕ - chÝnh trÞ - x· héi vµ ®Æc ®iÓm cña c¸c vïng trong tõng thêi kú.

- Tham kh¶o møc thu lo¹i phÝ t¬ng øng ë c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi nÕu cã.

Tæ chøc, c¸ nh©n ®îc thu phÝ cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng møc thu kÌm theo ®Ò ¸n thu phÝ ®Ó tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn quy ®Þnh vÒ phÝ xem xÐt, quyÕt ®Þnh. §Ò ¸n thu phÝ ph¶i nªu râ ph¬ng thøc ®Çu t, thêi gian ®Çu t hoµn thµnh, thêi gian ®a dù ¸n ®Çu t vµo sö dông, thêi gian dù kiÕn b¾t ®Çu thu phÝ, dù kiÕn møc thu vµ c¨n cø x©y dùng møc thu, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng ®ãng gãp cña ®èi tîng nép phÝ, hiÖu qu¶ thu phÝ vµ kh¶ n¨ng thu håi vèn. Møc thu phÝ tríc khi tr×nh c¬ quan cã thÈm quyÒn ban hµnh hoÆc söa ®æi, bæ sung cÇn cã ý kiÕn cña c¬ quan tµi chÝnh cïng cÊp (trõ trêng hîp c¬ quan x©y dùng møc thu lµ c¬ quan tµi chÝnh). ý kiÕn b»ng v¨n b¶n cña c¬ quan tµi chÝnh ph¶i ®îc göi kÌm trong hå s¬ tr×nh duyÖt møc thu phÝ vµ lµ mét c¨n cø ph¸p lý ®Ó c¬ quan cã thÈm quyÒn quy ®Þnh vÒ phÝ xem xÐt, quyÕt ®Þnh.

ViÖc x©y dùng møc thu ®èi víi nh÷ng lo¹i phÝ thuéc thÈm quyÒn cña ChÝnh phñ quy ®Þnh ®îc thùc hiÖn theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ ®èi víi tõng lo¹i phÝ cô thÓ, ®èi víi nh÷ng lo¹i phÝ thuéc thÈm quyÒn cña Bé Tµi chÝnh vµ thuéc thÈm quyÒn cña Héi ®ång nh©n d©n cÊp tØnh quy ®Þnh do Uû ban nh©n d©n cÊp tØnh tr×nh ®îc thùc hiÖn theo híng dÉn cña Bé Tµi chÝnh.

2.2.2. X¸c ®Þnh møc thu lÖ phÝ

Møc thu lÖ phÝ ®îc Ên ®Þnh tríc b»ng mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh ®èi víi tõng c«ng viÖc qu¶n lý nhµ níc ®îc thu lÖ phÝ, kh«ng nh»m môc ®Ých bï ®¾p chi phÝ ®Ó thùc hiÖn c«ng viÖc thu lÖ phÝ, phï hîp víi th«ng lÖ quèc tÕ.

Tæ chøc ®îc thu lÖ phÝ cã tr¸ch nhiÖm x©y dùng møc thu kÌm theo v¨n b¶n ®Ò nghÞ thu lÖ phÝ göi Bé Tµi chÝnh ®Ó Bé Tµi chÝnh tr×nh ChÝnh phñ xem xÐt ban hµnh hoÆc Bé Tµi chÝnh sÏ nghiªn cøu, ban hµnh theo thÈm quyÒn.

Riªng lÖ phÝ tríc b¹, møc thu ®îc tÝnh b»ng tû lÖ phÇn tr¨m trªn gi¸ trÞ tµi s¶n tríc b¹ theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ.

2.3. §èi tîng nép phÝ, lÖ phÝ vµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®îc thu phÝ, lÖ phÝ

§èi tîng nép phÝ vµ lÖ phÝ lµ c¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n ®îc c¸c tæ chøc, c¬ quan cña Nhµ níc cung cÊp c¸c dÞch vô c«ng céng theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt cã thu phÝ hoÆc lÖ phÝ. C¸c thÓ nh©n vµ ph¸p nh©n lµ ®èi tîng nép phÝ vµ lÖ phÝ cã nghÜa vô thùc hiÖn nép phÝ, lÖ phÝ theo ®óng quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

TÊt c¶ c¸c kho¶n phÝ vµ lÖ phÝ ph¶i ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quy ®Þnh míi ®îc thu. C¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®îc thu phÝ, lÖ phÝ bao gåm:

- C¬ quan thuÕ nhµ níc;

- C¬ quan h¶i quan;

- C¬ quan kh¸c cña Nhµ níc, tæ chøc kinh tÕ, ®¬n vÞ sù nghiÖp, ®¬n vÞ vò trang nh©n d©n, tæ chøc kh¸c vµ c¸ nh©n cung cÊp dÞch vô, thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®îc thu phÝ, lÖ phÝ;

- C¸c tæ chøc, c¸ nh©n ®îc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn uû quyÒn viÖc thu phÝ, lÖ phÝ.

2.4. Qu¶n lý thu phÝ, lÖ phÝ thuéc ng©n s¸ch nhµ níc

2.4.1. §¨ng ký, kª khai thu nép phÝ vµ lÖ phÝ

C¸c tæ chøc (kh«ng ph¶i lµ c¬ quan thuÕ, c¬ quan h¶i quan) vµ c¸ nh©n thu phÝ, lÖ phÝ ph¶i ®¨ng ký víi c¬ quan thuÕ ®Þa ph¬ng vÒ lo¹i phÝ, lÖ phÝ, ®Þa ®iÓm thu, chøng tõ thu vµ viÖc tæ chøc thu phÝ, lÖ phÝ trong thêi h¹n chËm nhÊt lµ 10 ngµy tríc khi b¾t ®Çu thu phÝ, lÖ phÝ; cô thÓ:

- Tæ chøc thu phÝ, lÖ phÝ trùc thuéc trung ¬ng, tØnh hoÆc cÊp t¬ng ®¬ng qu¶n lý ®¨ng ký víi Côc thuÕ tØnh, thµnh phè trùc thuéc trung ¬ng.

- Tæ chøc thu phÝ, lÖ phÝ trùc thuéc quËn, huyÖn, thÞ x·, thÞ trÊn, x·, phêng hoÆc cÊp t¬ng ®¬ng qu¶n lý vµ c¸ nh©n thu phÝ, lÖ phÝ ®¨ng ký víi Chi côc thuÕ quËn, huyÖn.

- Trêng hîp thay ®æi, kÕt thóc hoÆc ®×nh chØ thu phÝ, lÖ phÝ th× ph¶i th«ng b¸o víi c¬ quan thuÕ chËm nhÊt lµ 5 ngµy tríc khi thay ®æi, kÕt thóc hoÆc ®×nh chØ thu phÝ, lÖ phÝ.

Tæ chøc, c¸ nh©n thu phÝ, lÖ phÝ thùc hiÖn kª khai phÝ, lÖ phÝ tõng th¸ng vµ nép tê khai cho c¬ quan thuÕ n¬i ®¨ng ký thu phÝ, lÖ phÝ trong 5 ngµy ®Çu cña th¸ng tiÕp theo ®Ó theo dâi, qu¶n lý. Trêng hîp trong th¸ng kh«ng ph¸t sinh sè thu phÝ, lÖ phÝ vÉn ph¶i kª khai vµ nép tê khai cho c¬ quan thuÕ. Tæ chøc, c¸ nh©n thu phÝ, lÖ phÝ ph¶i kª khai ®Çy ®ñ, ®óng mÉu tê khai theo quy ®Þnh vµ ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ tÝnh chÝnh x¸c cña viÖc kª khai.

2.4.2. Qu¶n lý sö dông tiÒn thu phÝ vµ lÖ phÝ

TiÒn phÝ, lÖ phÝ do c¬ quan thuÕ trùc tiÕp tæ chøc thu vµ trêng hîp tæ chøc kh¸c thu phÝ, lÖ phÝ ®· ®îc NSNN b¶o ®¶m kinh phÝ cho ho¹t ®éng thu phÝ, lÖ phÝ theo dù to¸n hµng n¨m th× tæ chøc thu ph¶i nép toµn bé sè tiÒn phÝ, lÖ phÝ thu ®îc vµo NSNN.

Trêng hîp tæ chøc thu cha ®îc NSNN b¶o ®¶m kinh phÝ cho ho¹t ®éng thu phÝ, lÖ phÝ hoÆc tæ chøc thu ®îc uû quyÒn thu phÝ, lÖ phÝ th× tæ chøc thu ®îc ®Ó l¹i mét phÇn trong sè tiÒn phÝ, lÖ phÝ thu ®îc ®Ó trang tr¶i chi phÝ cho viÖc thu phÝ, lÖ phÝ; phÇn tiÒn phÝ, lÖ phÝ cßn l¹i ph¶i nép vµo NSNN. PhÇn phÝ, lÖ phÝ ®Ó l¹i cho tæ chøc thu ®Ó trang tr¶i chi phÝ cho viÖc thu phÝ, lÖ phÝ ®îc tÝnh theo tû lÖ phÇn tr¨m trªn tæng sè tiÒn phÝ, lÖ phÝ thu ®îc hµng n¨m. C¨n cø vµo tÝnh chÊt, ®Æc ®iÓm cña tõng lo¹i phÝ, lÖ phÝ vµ néi dung chi cho viÖc thu phÝ vµ lÖ phÝ, c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn quyÕt ®Þnh tû lÖ phÇn tr¨m ®Ó l¹i cho tæ chøc thu phÝ vµ lÖ phÝ æn ®Þnh trong mét sè n¨m. Cô thÓ:

Tû lÖ % tiÒn phÝ, lÖ phÝ ®Ó l¹i

=

Dù to¸n chi phÝ thu phÝ, lÖ phÝ n¨m

' 100%

Dù to¸n thu phÝ, lÖ phÝ n¨m

§èi víi phÝ thuéc NSNN mµ tiÒn phÝ thu ®îc ®îc Nhµ níc ®Çu t trë l¹i cho tæ chøc thu nh häc phÝ, viÖn phÝ... th× viÖc qu¶n lý, sö dông ph¶i b¶o ®¶m ®óng môc ®Ých ®Çu t trë l¹i vµ c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh hiÖn hµnh.

TiÒn phÝ, lÖ phÝ ®Ó l¹i cho tæ chøc thu kh«ng ph¶i chÞu thuÕ vµ ®îc qu¶n lý, sö dông nh sau:

- Chi tr¶ c¸c kho¶n tiÒn l¬ng hoÆc tiÒn c«ng, c¸c kho¶n phô cÊp, c¸c kho¶n ®ãng gãp theo tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng, theo chÕ ®é hiÖn hµnh cho lao ®éng trùc tiÕp thu phÝ, lÖ phÝ;

- Chi phÝ trùc tiÕp phôc vô cho viÖc thu phÝ, lÖ phÝ nh: v¨n phßng phÈm, ®iÖn tho¹i, ®iÖn, níc, c«ng t¸c phÝ, c«ng vô phÝ theo tiªu chuÈn, ®Þnh møc hiÖn hµnh;

- Chi söa ch÷a thêng xuyªn, söa ch÷a lín tµi s¶n, m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô trùc tiÕp cho c«ng t¸c thu phÝ, lÖ phÝ;

- Chi mua s¾m vËt t, nguyªn liÖu vµ c¸c kho¶n chi kh¸c liªn quan trùc tiÕp ®Õn viÖc thu phÝ, lÖ phÝ;

- TrÝch quü khen thëng, quü phóc lîi cho c¸n bé, nh©n viªn trùc tiÕp thu phÝ, lÖ phÝ trong ®¬n vÞ. Møc trÝch lËp c¶ hai quü b×nh qu©n mét n¨m, mét ngêi tèi ®a kh«ng qu¸ 3 th¸ng l¬ng thùc hiÖn nÕu sè thu n¨m nay cao h¬n n¨m tríc vµ b»ng 2 th¸ng l¬ng thùc hiÖn nÕu sè thu n¨m nay thÊp h¬n hoÆc b»ng n¨m tríc.

§èi víi c¬ quan hµnh chÝnh nhµ níc thùc hiÖn c¬ chÕ kho¸n biªn chÕ vµ kinh phÝ qu¶n lý hµnh chÝnh theo QuyÕt ®Þnh sè 192/2001/Q§-TTg ngµy 17/12/2001 cña Thñ tíng ChÝnh phñ vµ ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu ®· triÓn khai thùc hiÖn chÕ ®é tù chñ tµi chÝnh theo NghÞ ®Þnh sè 10/2002/N§-CP ngµy 16/01/2002 cña ChÝnh phñ th× tiÒn phÝ vµ lÖ phÝ ®Ó l¹i cho c¬ quan, ®¬n vÞ ®îc qu¶n lý vµ sö dông theo chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh nãi trªn.

2.4.3. Thu nép tiÒn thu phÝ, lÖ phÝ vµo KBNN

§èi víi phÝ, lÖ phÝ do c¬ quan thuÕ thu th× ®èi tîng nép phÝ, lÖ phÝ trùc tiÕp nép vµo KBNN ë ®Þa ph¬ng n¬i thu theo híng dÉn cña c¬ quan thuÕ. Trêng hîp KBNN cha tæ chøc thu tiÒn phÝ, lÖ phÝ trùc tiÕp tõ ®èi tîng nép th× c¬ quan thuÕ thu tiÒn phÝ, lÖ phÝ vµ cuèi ngµy ph¶i lµm thñ tôc nép hÕt sè tiÒn phÝ, lÖ phÝ ®· thu trong ngµy vµo KBNN.

§èi víi phÝ, lÖ phÝ do c¸c c¬ quan nhµ níc, tæ chøc kh¸c (ngoµi c¬ quan thuÕ) thu th× c¬ quan nhµ níc, tæ chøc thu phÝ, lÖ phÝ ®îc më tµi kho¶n t¹m gi÷ tiÒn phÝ, lÖ phÝ t¹i KBNN n¬i thu ®Ó theo dâi, qu¶n lý tiÒn phÝ, lÖ phÝ. C¨n cø vµo t×nh h×nh thu phÝ, lÖ phÝ mµ ®Þnh kú hµng ngµy hoÆc hµng tuÇn, c¸c c¬ quan nhµ níc, tæ chøc thu phÝ, lÖ phÝ ph¶i göi sè tiÒn phÝ, lÖ phÝ ®· thu ®îc trong kú vµo tµi kho¶n t¹m gi÷ tiÒn phÝ, lÖ phÝ vµ ph¶i tæ chøc h¹ch to¸n riªng kho¶n thu nµy theo chÕ ®é kÕ to¸n ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp ®èi víi ®¬n vÞ sù nghiÖp cã thu hoÆc chÕ ®é kÕ to¸n doanh nghiÖp ®èi víi doanh nghiÖp.

Trêng hîp ph¸p luËt quy ®Þnh tæ chøc, c¸ nh©n thu phÝ, lÖ phÝ thùc hiÖn nép tiÒn phÝ, lÖ phÝ vµo KBNN theo th«ng b¸o cña c¬ quan thuÕ th× tr×nh tù, thñ tôc ®îc thùc hiÖn nh sau:

- NhËn ®îc tê khai thu, nép phÝ, lÖ phÝ cña tæ chøc, c¸ nh©n thu göi tíi, c¬ quan thuÕ thùc hiÖn kiÓm tra tê khai vµ th«ng b¸o cho c¬ quan thu phÝ, lÖ phÝ vÒ sè tiÒn phÝ, lÖ phÝ ph¶i nép, thêi h¹n nép vµ ch¬ng, lo¹i, kho¶n, môc, tiÓu môc theo môc lôc NSNN quy ®Þnh;

- C¨n cø vµo th«ng b¸o nép tiÒn phÝ, lÖ phÝ cña c¬ quan thuÕ, tæ chøc, c¸ nh©n thu phÝ, lÖ phÝ lµm thñ tôc nép KBNN. Thêi h¹n nép tiÒn phÝ, lÖ phÝ vµo KBNN cña th¸ng chËm nhÊt kh«ng qu¸ ngµy 15 cña th¸ng tiÕp theo. Trong trêng hîp ®· ®Õn thêi h¹n nép phÝ, lÖ phÝ mµ cha nhËn ®îc th«ng b¸o cña c¬ quan thuÕ, tæ chøc, c¸ nh©n thu phÝ, lÖ phÝ chñ ®éng nép phÝ, lÖ phÝ vµo KBNN theo tê khai; trêng hîp nép thõa th× ®îc trõ vµo sè phÝ, lÖ phÝ ph¶i nép cña kú tiÕp theo, nÕu kú tríc nép thiÕu th× ph¶i nép ®ñ sè kú tríc cßn thiÕu.

TiÒn phÝ, lÖ phÝ nép vµo KBNN ®îc ph©n chia cho c¸c cÊp ng©n s¸ch vµ ®îc qu¶n lý, sö dông theo quy ®Þnh cña LuËt NSNN vµ c¸c v¨n b¶n híng dÉn thi hµnh.

2.4.4. KÕ to¸n, quyÕt to¸n phÝ vµ lÖ phÝ

Tæ chøc, c¸ nh©n thu phÝ, lÖ phÝ cã tr¸ch nhiÖm:

- Më sæ s¸ch kÕ to¸n ®Ó theo dâi, ph¶n ¶nh viÖc thu, nép vµ qu¶n lý, sö dông sè tiÒn phÝ, lÖ phÝ theo chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh cña Nhµ níc;

- §Þnh kú b¸o c¸o quyÕt to¸n viÖc thu, nép, sö dông sè tiÒn phÝ, lÖ phÝ thu ®îc theo quy ®Þnh cña Nhµ níc ®èi víi tõng lo¹i phÝ, lÖ phÝ;

- Thùc hiÖn chÕ ®é c«ng khai tµi chÝnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

Tæ chøc, c¸ nh©n thu c¸c lo¹i phÝ, lÖ phÝ kh¸c nhau ph¶i më sæ s¸ch kÕ to¸n theo dâi h¹ch to¸n vµ b¸o c¸o quyÕt to¸n riªng ®èi víi tõng lo¹i phÝ, lÖ phÝ.

QuyÕt to¸n phÝ, lÖ phÝ thuéc NSNN thùc hiÖn cïng thêi gian víi quyÕt to¸n NSNN. C¬ quan thuÕ thùc hiÖn quyÕt to¸n sè thu theo biªn lai, tæng sè thu, sè ®îc ®Ó l¹i, sè ph¶i nép NSNN. C¬ quan tµi chÝnh, c¬ quan thuÕ quyÕt to¸n sè chi tõ nguån thu phÝ, lÖ phÝ ®îc ®Ó l¹i ®¬n vÞ theo quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh ®èi víi tõng lo¹i phÝ, lÖ phÝ.

Trêng hîp thay ®æi, kÕt thóc hoÆc ®×nh chØ thu phÝ, lÖ phÝ th× ph¶i quyÕt to¸n phÝ, lÖ phÝ trong thêi h¹n 30 ngµy kÓ tõ ngµy cã quyÕt ®Þnh thay ®æi, kÕt thóc hoÆc ®×nh chØ thu phÝ, lÖ phÝ.

iii. qu¶n lý c¸c kho¶n thu kh¸c cña ng©n s¸ch nhµ níc

§Ó qu¶n lý vµ ®iÒu tiÕt c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi, chÝnh phñ cña c¸c quèc gia ®Òu tham gia trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ - x· héi ë møc ®é nhÊt ®Þnh nh ®Çu t, tµi trî, gãp vèn...ViÖc Nhµ níc tham gia trùc tiÕp vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nhÊt ®Þnh ®· t¹o ra c¸c kho¶n thu tõ ho¹t ®éng kinh tÕ cña Nhµ níc nh thu tõ lîi tøc gãp vèn cæ phÇn cña Nhµ níc, thu håi vèn cña Nhµ níc ®Çu t vµo c¸c c¬ së kinh tÕ.

Tµi nguyªn c«ng s¶n quèc gia nh ®Êt ®ai, tµi nguyªn rõng, tµi nguyªn trong lßng ®Êt, nguån níc, nguån lîi vïng biÓn, thÒm lôc ®Þa, vïng trêi vµ vèn, tµi s¶n cña Nhµ níc ®Çu t vµo c¸c doanh nghiÖp, c¸c ngµnh, c¸c lÜnh vùc kinh tÕ - x· héi lµ tµi s¶n thuéc së h÷u nhµ níc. Tµi nguyªn c«ng s¶n quèc gia lµ nguån lùc tµi chÝnh cña ®Êt níc. Tuú thuéc vµo thùc tr¹ng vµ yªu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc trong tõng thêi kú cô thÓ, Nhµ níc cã thÓ b¸n hoÆc cho thuª nh÷ng tµi nguyªn c«ng s¶n nhÊt ®Þnh cho c¸c chñ thÓ ë trong níc hoÆc ngoµi níc. TiÒn b¸n hoÆc cho thuª tµi nguyªn c«ng s¶n quèc gia nh tiÒn b¸n nhµ thuéc së h÷u nhµ níc, tiÒn b¸n tµi nguyªn... lµ kho¶n thu cña NSNN.

Ngoµi c¸c kho¶n thu trªn, thu NSNN cßn bao gåm c¸c kho¶n ®ãng gãp tù nguyÖn cña c¸c tæ chøc, c¸c nh©n ë trong vµ ngoµi níc; c¸c kho¶n viÖn trî kh«ng hoµn l¹i b»ng tiÒn, hiÖn vËt cña chÝnh phñ c¸c níc, c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n ë níc ngoµi; c¸c kho¶n ®ãng gãp tù nguyÖn kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. C¸c kho¶n thu nµy ph¸t sinh kh«ng thêng xuyªn vµ kh«ng lín, nhng cã tÝnh chÊt kh«ng hoµn tr¶, nªn chóng cã t¸c dông quan träng bæ sung t¨ng cêng thªm nguån lùc tµi chÝnh cho NSNN.

C¸c kho¶n thu kh¸c cña NSNN nãi trªn ®îc thu nép trùc tiÕp vµo KBNN hoÆc thu nép qua c¬ quan thu theo c¸c quy ®Þnh hiÖn hµnh ®èi víi tõng kho¶n thu.

Danh môc phÝ, lÖ phÝ

(Ban hµnh kÌm theo Ph¸p lÖnh sè 38/2001/PL-UBTVQH10 ngµy 28 th¸ng 8 n¨m 2001 cña Uû ban thêng vô Quèc héi)

a- danh môc phÝ

1.

Thuû lîi phÝ.

2.

PhÝ kiÓm dÞch ®éng vËt, thùc vËt.

3.

PhÝ kiÓm nghiÖm chÊt lîng ®éng vËt, thùc vËt.

4.

PhÝ kiÓm tra vÖ sinh thó y.

5.

PhÝ b¶o vÖ nguån lîi thuû s¶n.

6.

PhÝ kiÓm nghiÖm thuèc dïng cho ®éng vËt, thùc vËt.

1.

PhÝ kiÓm nghiÖm chÊt lîng s¶n phÈm, hµng ho¸, thiÕt bÞ, vËt t, nguyªn vËt liÖu.

2.

3.

PhÝ ®o ®¹c, lËp b¶n ®å ®Þa chÝnh.

4.

PhÝ thÈm ®Þnh cÊp quyÒn sö dông ®Êt.

III. PhÝ thuéc lÜnh vùc th¬ng m¹i, ®Çu t

1.

PhÝ chøng nhËn xuÊt xø hµng ho¸ (C/O).

2.

PhÝ chî.

3.

PhÝ thÈm ®Þnh ®èi víi kinh doanh th¬ng m¹i cã ®iÒu kiÖn.

4.

PhÝ thÈm ®Þnh hå s¬ mua b¸n tµu, thuyÒn, tµu bay.

5.

PhÝ thÈm ®Þnh ®Çu t.

6.

PhÝ ®Êu thÇu, ®Êu gi¸.

7.

PhÝ thÈm ®Þnh kÕt qu¶ ®Êu thÇu.

8.

PhÝ gi¸m ®Þnh hµng ho¸ xuÊt khÈu, nhËp khÈu.

IV. PhÝ thuéc lÜnh vùc giao th«ng vËn t¶i

1.

PhÝ sö dông ®êng bé.

2.

PhÝ sö dông ®êng thuû néi ®Þa.

3.

PhÝ sö dông ®êng biÓn.

4.

PhÝ qua cÇu.

5.

PhÝ qua ®ß, qua phµ.

6.

PhÝ sö dông c¶ng, nhµ ga.

7.

PhÝ neo, ®Ëu.

8.

PhÝ b¶o ®¶m hµng h¶i.

9.

PhÝ hoa tiªu, dÉn ®êng.

10.

PhÝ träng t¶i tµu, thuyÒn cËp c¶ng.

11.

PhÝ luång, l¹ch.

12.

PhÝ sö dông lÒ ®êng, bÕn, b·i, mÆt níc.

13.

PhÝ kiÓm ®Þnh ph¬ng tiÖn vËn t¶i, ph¬ng tiÖn ®¸nh b¾t thuû s¶n.

V. PhÝ thuéc lÜnh vùc th«ng tin, liªn l¹c

1.

PhÝ sö dông vµ b¶o vÖ tÇn sè v« tuyÕn ®iÖn.

2.

PhÝ cÊp tªn miÒn ®Þa chØ sö dông Internet

3.

PhÝ khai th¸c vµ sö dông tµi liÖu do Nhµ níc qu¶n lý.

4.

PhÝ thÈm ®Þnh ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng bu chÝnh viÔn th«ng.

VI. PhÝ thuéc lÜnh vùc an ninh, trËt tù, an toµn x· héi

1.

PhÝ kiÓm ®Þnh kü thuËt m¸y mãc, thiÕt bÞ, vËt t vµ c¸c chÊt cã yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ an toµn.

2.

PhÝ an ninh, trËt tù, an toµn x· héi.

3.

PhÝ x¸c minh giÊy tê, tµi liÖu.

4.

PhÝ tr«ng gi÷ xe.

VII. PhÝ thuéc lÜnh vùc v¨n ho¸, x· héi

1.

PhÝ gi¸m ®Þnh di vËt, cæ vËt, b¶o vËt quèc gia.

2.

PhÝ tham quan.

3.

PhÝ thÈm ®Þnh v¨n ho¸ phÈm.

4.

PhÝ giíi thiÖu viÖc lµm.

VIII. PhÝ thuéc lÜnh vùc gi¸o dôc vµ ®µo t¹o

1.

Häc phÝ.

2.

PhÝ dù thi, dù tuyÓn.

IX. PhÝ thuéc lÜnh vùc y tÕ

1.

ViÖn phÝ.

2.

PhÝ phßng, chèng dÞch bÖnh.

3.

PhÝ gi¸m ®Þnh y khoa.

4.

PhÝ kiÓm nghiÖm mÉu thuèc, nguyªn liÖu lµm thuèc, thuèc.

5.

PhÝ kiÓm dÞch y tÕ.

6.

PhÝ kiÓm nghiÖm trang thiÕt bÞ y tÕ.

7.

PhÝ kiÓm tra, kiÓm nghiÖm vÖ sinh an toµn thùc phÈm.

8.

PhÝ thÈm ®Þnh tiªu chuÈn vµ ®iÒu kiÖn hµnh nghÒ y, dîc.

X. PhÝ thuéc lÜnh vùc khoa häc, c«ng nghÖ vµ m«i trêng

1.

PhÝ b¶o vÖ m«i trêng.

2.

PhÝ thÈm ®Þnh b¸o c¸o ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i trêng.

3.

PhÝ vÖ sinh.

4.

PhÝ phßng, chèng thiªn tai.

5.

PhÝ së h÷u c«ng nghiÖp.

6.

PhÝ cÊp m· sè, m· v¹ch.

7.

PhÝ sö dông dÞch vô an toµn bøc x¹.

8.

PhÝ thÈm ®Þnh an toµn bøc x¹.

9.

PhÝ thÈm ®Þnh ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng khoa häc vµ c«ng nghÖ.

10.

PhÝ thÈm ®Þnh hîp ®ång chuyÓn giao c«ng nghÖ.

11.

PhÝ kiÓm ®Þnh ph¬ng tiÖn ®o lêng.

1.

PhÝ cung cÊp th«ng tin vÒ tµi chÝnh doanh nghiÖp.

2.

PhÝ b¶o l·nh, thanh to¸n khi ®îc c¬ quan, tæ chøc cÊp dÞch vô b¶o l·nh, thanh to¸n.

3.

PhÝ sö dông thiÕt bÞ, c¬ së h¹ tÇng chøng kho¸n.

4.

PhÝ ho¹t ®éng chøng kho¸n.

5.

PhÝ niªm phong, kÑp ch×, lu kho H¶i quan.

XII. PhÝ thuéc lÜnh vùc t ph¸p

1.

¸n phÝ.

2.

PhÝ gi¸m ®Þnh t ph¸p.

3.

PhÝ cung cÊp th«ng tin vÒ giao dÞch b¶o ®¶m.

4.

PhÝ thuéc lÜnh vùc ph¸p luËt vµ dÞch vô ph¸p lý kh¸c.

b- danh môc lÖ phÝ

1.

LÖ phÝ quèc tÞch.

2.

LÖ phÝ hé tÞch, hé khÈu.

3.

LÖ phÝ cÊp hé chiÕu, thÞ thùc xuÊt c¶nh, nhËp c¶nh.

4.

LÖ phÝ ¸p dông t¹i c¬ quan ®¹i diÖn ngo¹i giao, c¬ quan l·nh sù ViÖt Nam ë níc ngoµi.

5.

LÖ phÝ toµ ¸n.

6.

LÖ phÝ cÊp giÊy phÐp lao ®éng cho ngêi níc ngoµi lµm viÖc t¹i ViÖt Nam.

7.

LÖ phÝ cÊp phiÕu lý lÞch t ph¸p.

II. LÖ phÝ qu¶n lý nhµ níc liªn quan ®Õn quyÒn së h÷u, quyÒn sö dông tµi s¶n

1.

LÖ phÝ tríc b¹.

2.

LÖ phÝ ®Þa chÝnh.

3.

LÖ phÝ ®¨ng ký giao dÞch b¶o ®¶m.

4.

LÖ phÝ b¶o hé quyÒn t¸c gi¶.

5.

LÖ phÝ b¶o hé quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp.

6.

7.

LÖ phÝ qu¶n lý ph¬ng tiÖn giao th«ng.

8.

LÖ phÝ cÊp biÓn sè nhµ.

III. LÖ phÝ qu¶n lý nhµ níc liªn quan ®Õn s¶n xuÊt, kinh doanh

1.

LÖ phÝ cÊp giÊy chøng nhËn ®¨ng ký kinh doanh, cung cÊp th«ng tin vÒ ®¨ng ký kinh doanh.

2.

LÖ phÝ cÊp giÊy phÐp hµnh nghÒ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

3.

LÖ phÝ ®Æt chi nh¸nh, v¨n phßng ®¹i diÖn cña c¸c tæ chøc kinh tÕ níc ngoµi t¹i ViÖt Nam.

4.

LÖ phÝ cÊp giÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó kinh doanh dÞch vô b¶o vÖ.

5.

LÖ phÝ cÊp giÊy chøng nhËn ®ñ ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng trªn c¸c lo¹i ph¬ng tiÖn.

6.

LÖ phÝ cÊp giÊy phÐp sö dông thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn, ph¬ng tiÖn næ, chÊt næ, vò khÝ, khÝ tµi theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.

7.

LÖ phÝ cÊp giÊy chøng nhËn b¶o ®¶m chÊt lîng, an toµn kü thuËt ®èi víi m¸y mãc, thiÕt bÞ, ph¬ng tiÖn vµ c¸c chÊt cã yªu cÇu nghiªm ngÆt vÒ an toµn.

8.

LÖ phÝ cÊp giÊy phÐp l¾p ®Æt c¸c c«ng tr×nh ngÇm.

9.

LÖ phÝ cÊp h¹n ng¹ch, giÊy phÐp xuÊt khÈu, nhËp khÈu.

10.

LÖ phÝ cÊp giÊy phÐp vËn chuyÓn ®Æc biÖt ®èi víi ®éng vËt, thùc vËt rõng quý hiÕm.

11.

LÖ phÝ qu¶n lý chÊt lîng bu ®iÖn.

12.

LÖ phÝ cÊp phÐp sö dông kho sè trong ®¸nh sè m¹ng, thuª bao liªn l¹c trong viÔn th«ng.

13.

LÖ phÝ cÊp vµ d¸n tem kiÓm so¸t b¨ng, ®Üa cã ch¬ng tr×nh.

14.

LÖ phÝ cÊp giÊy phÐp sö dông nguån níc.

15.

LÖ phÝ cÊp giÊy phÐp x¶ níc th¶i vµo nguån níc.

16.

LÖ phÝ cÊp giÊy chøng nhËn chÊt lîng s¶n phÈm, hµng ho¸.

17.

LÖ phÝ cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng chøng kho¸n.

18.

LÖ phÝ ®éc quyÒn trong mét sè ngµnh, nghÒ.

IV. LÖ phÝ qu¶n lý nhµ níc ®Æc biÖt vÒ chñ quyÒn quèc gia

1.

LÖ phÝ ra vµo c¶ng.

2.

LÖ phÝ bay qua vïng trêi, ®i qua vïng ®Êt, vïng biÓn.

3.

LÖ phÝ hoa hång ch÷ ký.

V. LÖ phÝ qu¶n lý nhµ níc trong c¸c lÜnh vùc kh¸c

1.

LÖ phÝ cÊp giÊy phÐp sö dông con dÊu.

2.

LÖ phÝ H¶i quan.

3.

LÖ phÝ cÊp giÊy ®¨ng ký nguån phãng x¹, m¸y ph¸t bøc x¹.

4.

LÖ phÝ cÊp v¨n b»ng, chøng chØ.

5.

LÖ phÝ chøng thùc.

6.

LÖ phÝ c«ng chøng.

(*): Xem NghÞ ®Þnh sè 149/2003/N§-CP ngµy 04/12/2003 cña ChÝnh phñ

Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro

Trước Sau

#chương