Chương VI
TƯ TUỞNG HỒ CHÍ MINH VỀ DÂN CHỦ VÀ XÂY DỰNG NHÀ NƯỚC CỦA DÂN, DO DÂN, VÌ DÂN

I. Quan điểm của Hồ Chí Minh về dân chủ

1. Quan niệm của Hồ Chí Minh về dân chủ

- Dân là chủ

- Dân làm chủ

2. Dân chủ trong các lĩnh vực của đời sống xã hội

- Dân chủ được thể hiện và thực hiện trên các lĩnh vực của đời sống xã hội, trong đó dân chủ về chính trị là quan trọng nhất và được biểu hiện tập trung trong hoạt động của Nhà nước

- Dân chủ còn được biểu hiện là phương thức tổ chức xã hội, nghĩa là phải xây dựng một cơ cấu quyền lực mà ở đó, người dân, cả gián tiếp, trực tiếp tham gia vào hoạt động của các cơ quan quyền lực

- Nhân dân là nguồn gốc, chủ thể tối cao của quyền lực

- Dân chủ là một giá trị văn minh nhân loại, là lý tưởng phấn đấu của các dân tộc, là phương thức biểu thị mối quan hệ quốc tế, hoà bình giữa các dân tộc

3. Thực hành dân chủ

- Xây dựng và hoàn thiện chế độ dân chủ rộng rãi

- Xây dựng các tổ chức Đảng, Nhà nước, Mặt trận và các đoàn thể chính trị - xã hội vững mạnh để đảm bảo dân chủ trong xã hội

II. Quan điểm Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước của dân, do dân, vì dân

1. Quá trình hình thành tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước

- Tiếp thu truyền thống tốt đẹp trong tổ chức, xây dựng nhà nước, xây dựng pháp luật qua hàng nghìn năm lịch sử dân tộc

- Tiếp biến những giá trị lý luận Nho giáo về trị nước, cũng như lý luận về nhà nước, dân chủ, pháp quyền, xã hội công dân của các nhà Khai sáng và các nhà lập pháp phương Tây

- Khảo sát mô hình nhà nước tư sản phương Tây: Pháp, Anh, Mỹ

- Tiếp thu lý luận về nhà nước chuyên chính vô sản, nhà nước XHCN của chủ nghĩa Mác - Lênin

2. Xây dựng nhà nước thể hiện quyền làm chủ của nhân dân

a. Nhà nước của dân, do dân, vì dân

“Nước ta là nước dân chủ

Bao nhiêu lợi ích đều vì dân

Bao nhiêu quyền hạn đều của dân

Chính quyền từ xã tới chính phủ trung ương đều do dân cử ra”

- Nhà nước của dân

- Nhà nước do dân

- Nhà nước vì dân

3. Tư tưởng HCM về sự thống nhất giữa tính giai cấp công nhân, tính nhân dân và tính dân tộc của nhà nước

Sự thống nhất trên chính là biểu hiện về mặt nhà nước giữa dân tộc và giai cấp, giữa chủ nghĩa yêu nước với chủ nghĩa quốc tế, giữa độc lập dân tộc và CNXH trong tư tưởng Hồ Chí Minh

- Bản chất giai cấp công nhân

            + Do Đảng cộng sản lãnh đạo

            + Quản lý đất nước theo mục tiêu XHCN

            + Hoạt động theo nguyên tắc tập trung dân chủ

- Sự thống nhất:Cơ sở của sự thống nhất: Thống nhất về lợi ích

- Biểu hiện của sự thống nhất:

            + Nhà nước ra đời trên cơ sở lực lượng xã hội là toàn dân tộc

            + Mục đích hoạt động của nhà nước là vì lợi ích của toàn dân

4. Tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước pháp quyền có hiệu lực pháp lý mạnh mẽ

- Nhà nước do dân bầu

- Nhà nước quản lý xã hội bằng pháp luật

- Đội ngũ cán bộ công chức có đức, tài:

            + Tuyệt đối trung thành với cách mạng

            + Hăng hái, thành thạo công việc, giỏi chuyên môn, nghiệp vụ

            + Phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân

            + Cán bộ, công chức phải là những người dám phụ trách, quyết đoán, chịu trách nhiệm

            + Thường xuyên tự phê bình, và phê bình, luôn có ý thức và hành động vì sự lớn mạnh, trong sạch của Nhà nước

5. Xây dựng Nhà nước trong sạch, vững mạnh, hoạt động có hiệu quả

- Đề phòng và khắc phục những tiêu cực trong hoạt động của Nhà nước

           + Chống đặc quyền, đặc lợi

           + Chống tham ô, lãng phí, quan liêu

           + Chống tư túng, chia rẽ, kiêu ngạo

- Tăng cường tính nghiêm minh của pháp luật, đi đôi với đẩy mạnh giáo dục đạo đức cách mạng

*  Tư tưởng Hồ Chí Minh về xây dựng nhà nước trong sạch, vững mạnh

            - Kết hợp chặt chẽ giữa đức trị và pháp trị

            - Đẩy mạnh chống quan liêu, tham ô, tham nhũng

►►►Kết luận:

- Tư tưởng Hồ Chí Minh về Nhà nước của dân, do dân và vì dân có giá trị to lớn về lý luận và thực tiễn, định hướng cho hoạt động xây dựng nền dân chủ và nhà nước XHCN ở Việt Nam

- Hiện nay, Việt Nam đang trong quá trình xây dựng nhà nước pháp quyền XHCN, trên cơ sở lý luận chủ nghĩa Mác – Lênin và tư tưởng HCM về nhà nước, cần thiết phải đảm bảo những vấn đề có tính chất nguyên tắc sau:

      + Nhà nước đảm bảo quyền làm chủ của nhân dân

      + Kiện toàn bộ máy hành chính nhà nước

      + Tăng cường hơn nữa sự lãnh đạo của Đảng đối với Nhà nước

III. Vận dụng tư tưởng Hồ Chí Minh về nhà nước trong giai đoạn hiện nay

- Phát huy dân chủ, tăng cường pháp chế XHCN, tôn trọng và bảo đảm thực hiện quyền làm chủ của nhân dân

- Cải cách và kiện toàn bộ máy nhà nước

- Xây dựng và hoàn thiện pháp luật, chống lại các hành vi quan liêu, tham nhũng, vi phạm pháp luật của các cán bộ quản lý nhà nước