"Hai Mén, Hai Mén!" Tiếng gọi của con Tâm. Tôi đang ngồi ngủ dưới góc đa cũng phải bật dậy vì tiếng gọi của nó. Tôi cứ hay biểu nó đi hát tuồng đi, thế nào người ta cũng cho làm đào chánh.

Nó chạy lại chỗ tôi "Sao mày không nằm trong nhà có người hầu quạt cho, ra đây mần chi cho nắng" Tôi phủi phủi mấy cái bụi dính trên áo bà ba của mình, rồi trả lời "Ôi thôi mày ơi, trong đó ngột ngạt khó thở lắm, không có sung sướng chi đâu"

Nó không tin, giọng điệu mỉa mai tôi "Đúng là mày, giàu sang không muốn, cứ thích chịu khổ" Tôi lại không nghĩ mình như vậy "Thà khổ mà dui, chớ hả giàu sang gì mà cứ phải gò bó, thôi thôi tao chịu không nổi"

Nó phản bác "Mày thử hỏi khắp sứ này có ai mà không muốn làm con nhà ông hội đồng, mày sung sướng hết biết, đương không đang làm người hầu lại một bước thành con gái ông hội đồng, tao còn muốn như mày mà không được đó đa"

Tôi cười cho qua chuyện không thèm đôi co với nó nữa. Ở trong trăng mới biết trăng có rận. Tôi có nói thế nào thì nó cũng không hiểu được đâu.

Từ khi sinh ra tôi đã quen chịu cực chịu khổ, nhà tôi nghèo lắm. Tía má phải mần mướn cho người ta mới nuôi được tôi lớn. Lên năm tuổi là tôi đã bắt đầu phụ tía má công việc trong nhà. Mười tuổi thì bắt đầu theo tía má đi mần mướn cho người ta.

Tuy nhà nghèo thiệt, nhưng tía má thương tôi lắm. Có cái gì ngon, cái gì đẹp đều cho tôi. Rồi má tôi sinh ra thằng Hên, em tôi. Từ đó nhà tôi nghèo càng thêm nghèo. Má tôi phải ở nhà chăm nó, còn tôi với tía thì đi mần mướn cho người ta.

Nhưng ông trời không có mắt, tía tôi lâm bệnh nặng không đi mần được nữa. Vậy là chỉ còn tôi mần nuôi gia đình. Tôi đi phụ người ta khiêng vác lúa ở bến đò. Đừng nhìn tôi là con gái mà coi thường. Tôi mạnh lắm, mần ngang ngửa tụi đàn ông. Ông chủ thương nên cũng chịu thuê tôi.

Bệnh tình của tía ngày một nặng, mà nhà thì không đủ tiền chạy chửa. Vậy là tôi phải bỏ làm ở bến đò. Đi ở đợ cho nhà ông hội đồng được nhiều tiền hơn. Nhờ vậy mà tía tôi cũng được cứu.

Làm ở nhà ông hội đồng tôi bị tụi người hầu ghét lắm. Tại tụi nó làm ở đây lâu rồi. Còn tui mới dô, lại mần giỏi hơn tụi nó nên được khen. Nên tụi nó đâm ra ghét. Ban đầu tụi nó nói móc nói sỉa tôi dữ lắm. Mà tôi mặc kệ, tụi nó chán rồi cũng thôi.

Ai ngờ một hôm tôi từ nhà dưới được đưa lên nhà trên làm. Gặp được ông hội đồng. Vừa gặp tôi ông đã hốt hoảng. Mặt nhăn lại, giọng run run "Con... Con tên gì? Nhiêu tuổi?" Tôi hơi sợ nhưng vẫn thành thật trả lời "Dạ thưa ông, con tên Mén, mười tám tuổi" Nghe tôi thưa xong ông nắm vai tôi, nước mắt như ứa ra "Đúng... Đúng rồi, trời ơi Nguyệt ơi, trời ơi con của tía"

Thế là từ con Mén nghèo nàn tôi trở thành cô ba Nguyệt, con gái cưng của ông hội đồng. Ông hội đồng nói tôi rất giống bà hội đồng hồi còn trẻ, y như đúc. Hai người có người con gái tên Nguyệt bị bắt mất năm một tuổi. Tới nay là mười bảy năm. Mà tôi vừa hay mười tám tuổi.

Ông hội đồng đến nhà tôi nói chuyện với tía má. Từ đó tôi mới biết được thì ra tía má tôi cưới nhau lâu năm không có con. Gặp tôi bị bỏ ngay kênh đầu đình thì tôi về làm con. Vậy mà bao nhiêu năm qua tôi không biết.

Tôi bàng hoàng mất một thời gian. Sau đó mới bình tĩnh lại. Ông hội đồng biểu tôi về ở nhà ông nhưng tôi không chịu. Tôi muốn ở bên tía má, không muốn xa thằng Hên. Má tôi có kêu tôi về ở với nhà ông hội đồng đi, ở với tía má chỉ cực khổ thôi. Nhưng làm sao tôi bỏ họ mà đi cho đặng.

Vậy là ông hội đồng dùng lời không được nên dùng tiền. Ổng nói tôi mà chịu về thì ổng sẽ cho đốc tờ* trên Sài thành xuống chữa bệnh cho tía tôi. Rồi còn cho tiền để thằng Hên đi học. Không những vậy còn cho nhà tôi mảnh ruộng cày cấy.

Tôi suy nghĩ mãi, cuối cùng suy đi tính lại. Quyết định về nhà ông hội đồng ở. Tôi làm vậy cũng vì muốn tốt cho tía má với thằng Hên. Chứ có phải tham vinh hoa phú quý gì đâu.

Ngày tôi đặt chân vô cái nhà đó tới nay cũng đã được hơn nửa năm. Vậy mà tôi vẫn không có cảm giác tình thân gì với mấy người đó. Trong nhà đó ngoài ông hội đồng ra còn có bà ba, bà tư, đều còn vợ lẻ của ổng. Thêm anh Hai là anh em ruột của tôi. Còn lại thằng Tư, con Năm với Út đều là con của bà ba, anh chị em cùng cha khác mẹ với tôi. Bà tư thì không có người con nào.

Ban đầu tôi thắc mắc bà hai tức mẹ ruột tôi đâu. Thì ra là bà ấy mất mười mấy năm rồi. Nghe nói là sau khi tôi bị bắt mất, đau buồn quá độ mà sanh bệnh rồi chết.

Bà ba thì đanh đá chua ngoa, nhà này ai cũng coi bả là bà chủ. Bả không ưa gì tôi lắm nhưng vẫn phải giả bộ trước mặt ông hội đồng. Bà tư hiền lắm, tính tình y như má tôi, nên tôi cũng thân với bà ấy nhất trong nhà này. Mấy anh chị em khác thì chẳng ai thèm để ý tới tôi. Anh Hai cũng vậy.

Lâu lâu rảnh quá không có chuyện gì làm lại ngứa tay đi xuống nhà dưới phụ người hầu mần công chuyện. Ông hội đồng biết được thì la tôi, nói để người hầu làm được rồi tôi không được đụng

Ngày nào tôi cũng nhớ tía má với thằng hên. Muốn về nhà với họ nhưng rồi lại thôi. Ông hội đồng cưng tôi như cưng trứng ngỗng. Trong nhà không ai dám làm gì tôi mặc dù một số người không ưa tôi.

Tôi chỉ cần mở miệng nói muốn gì là ổng liền cho cái đó. Nhưng đa số tôi đều mua mấy cái nhà tía má tôi thiếu rồi sai người đem qua cho họ.

Nhưng ổng cũng bắt tôi học mấy cái mà tôi không thích. Ổng nói con gái ông hội đồng là cái gì cũng phải biết. Rồi ổng mời thầy về dạy tôi học tiếng Pháp. Dạy tôi học mấy cách cư xử của người giàu. Dạy tôi đủ thứ trên đời.

Tôi cũng đành phải làm con gái ngoan nghe lời học hết thôi. Nhưng không ai dạy được tôi quá một tuần. Tại tôi dốt quá mà. Thầy nào dạy cũng bỏ. Ông hội đồng thì cứ mời hết thầy này tới thầy khác về dạy. Tôi còn nghĩ không biết ổng với tôi ai lì hơn đây.

Đang đứng nói chuyện với con Tâm thì có người kêu "Cô ba! Cô ba! Cậu Hai biểu con kêu cô dô gặp cậu" Tôi hơi khó hiểu "Gặp tao mần chi" Con Tâm đẩy tôi "Mày cứ dô gặp thì biết, tao đi mần tiếp đây"

Thường ngày tôi với anh hai không hay nói chuyện, gặp mặt còn ít. Vậy mà hôm nay ảnh lại muốn gặp tôi mới lạ. Tôi mở cửa phòng ra "Dạ anh hai kêu em" Anh Hai đang ngồi đọc sách thấy tôi vào thì bỏ xuống "Mày dô đây ngồi xuống, tao có chuyện muốn nói"

Tôi rón rén ngồi xuống cái ghế đối diện anh hai. Ảnh nhìn tôi nói "Tao nghe nói mấy thầy dạy tiếng Pháp cho mày đều bị mày quậy tới bỏ dạy hết hả Nguyệt?" Tôi chột dạ nhưng vẫn chối "Dạ không có, em làm gì có cái gan đó đa"

Anh Hai có vẻ không tin tôi "Vậy thì để tao coi, lần này tao có thằng bạn đi du học bên Pháp về. Để tao thưa tía cho nó dạy mày, coi coi mày có cứng đầu như người ta đồn không"

Chết tôi rồi. Lần này là bạn của anh hai, tôi không thể giở trò với người ta được. Nhưng tôi lại không muốn học đâu.

"Nhưng mà em dốt lắm, bạn anh đi du học giỏi vậy mà dạy em thì phí quá đa"

"Phí hay không thì cũng không tới lượt mày, lo mà học cho giỏi, lạn quạn chết với tao"

Mặt tôi ỉu xìu, tôi ghét nhất là phải làm việc mình không thích. Anh hai cầm cuốn sách lên "Ra ngoài, cho tao còn đọc sách"

Tôi lủi thủi đi ra. Lần này không thoát được rồi. Sao mà tôi khổ quá vậy nè. Làm cô ba rồi mà vẫn phải học.

*Đốc tờ: Doctor, có nghĩa là bác sĩ, thời ấy người ta hay gọi bác sĩ là đốc tờ theo kiểu tây