Hỏi: Vận nước dài ngắn như thế nào?

Đáp:

Quốc tộ như đằng lạc,

Nam thiên lý thái bình.

Vô vi cư điện các,

Xứ xứ tức đao binh.

Nguyên văn:

國祚

國祚如藤絡，

南天裏太平。

無為居殿閣，

處處息刀兵。

Dịch thơ:

Vận nước

Vận nước như dây mây leo quấn quýt,

Ở cõi trời Nam [mở ra] cảnh thái bình.

Vô vi ở nơi cung điện,

[Thì] khắp mọi nơi đều tắt hết đao binh.

------

Thời chiến loạn thù trong giặc ngoài, đất nước nguy kịch trước những lăm le thôn tính giữa hai phương Bắc - Nam bên cạnh những mưu lợi của cá nhân và dòng họ, đều là những nguy cơ thách thức gây nên tiềm ẩn sụp đổ của một vương triều. Vậy làm cách nào để có thể đối mặt?

Thì câu trả lời chính là ĐOÀN KẾT.

Vận nước dài hay ngắn nằm trong tay của người dân. Người lãnh đạo biết nắm lấy dân, cùng đoàn kết với dân để củng cố vận mệnh của đất nước cũng như của chính mình, là giữ được sự độc lập, thống nhất và toàn vẹn của nước nhà. Giống như một chiếc đũa có thể bẻ gãy dễ dàng nhưng một bó đũa thì không thể, ví von vận nước như sợi mây cuộn lại (đằng lạc) cũng vậy, một sợi dây tuy dẻo dai nhưng nếu biết cách bẻ vẫn có thể đứt gảy, nhiều sợi quấn lại thì thành một khối khó cắt đứt.

Cùng với sự đoàn kết, đồng lòng nhất quán giữa quân - dân thì sức mạnh của toàn thể chính là vô đối.

Hơn hết, nếu chiến tranh cứ kéo dài liên miên thì chẳng phải sẽ kiệt quệ sao?

Từ nhân lực, tài nguyên tới thời gian đều bị phung phí vô ích, như vậy đất nước rất khó có thể phát triển và tồn tại lâu dài. Ai nấy trong thời cuộc kia đều chẳng mong mỏi được sống một cuộc đời bình yên, thì cũng càng mong mỏi chiến tranh chấm dứt mau lẹ, thậm chí không cần thiết phát sinh.

Vậy điều tiên quyết ở đây phải có những trụ cột vững vàng để chống đỡ thời cuộc đầy biến động dồn dập, cũng như xung phong trong việc kiến thiết quốc gia bằng cách vận động toàn dân kháng chiến cùng với định hướng chính trị bằng một hệ thống sơ khai. Khi những điều kiện ấy có đủ thì sẽ đáp ứng và thỏa mãn về yêu cầu bảo vệ chủ quyền quốc gia và nguyện vọng của nhân dân.

Hiển nhiên, người lãnh đạo cần phải hội tụ đủ tài đức và "vô vi".

Vậy vô vi (无为 - Asamskrta) là gì?

- Khắc kỷ tu thân (克己修親).

- Vô trung sinh hữu (無中生有).

- Vô ngã (無我) cùng tính không (空性).

------

Tâm sự nho nhỏ cùng tác giả:

Bài thơ được ra đời trong những năm 979 - 981, là thời điểm lúc Đinh Tiên Hoàng bị Đỗ Thích giết vào tháng 10 năm Kỷ Mão (979) và khi Hầu Nhân Bảo tiến quân vào nước ta vào mùa Xuân tháng 3 năm Tân Tỵ (981). Là lúc vua Lê Đại Hành trưng cầu ý kiến của bậc hiền nhân là Thiền sư Pháp Thuận, lúc này ông không chỉ là một cố vấn thân tín và nhận sự tin tưởng hoàn toàn của vua Lê, mà còn là vị cố vấn có đầy đủ khả năng nhìn thấu và phân tích sở trường, sở đoản của một triều đại rối ren. Bài thơ này cũng chính là sự tham mưu sâu sắc mang tư tưởng chính trị tài tình.

Việc tôi trích thơ cũng mang theo một ý nghĩa đơn thuần, chính là vô cùng ngưỡng mộ và tôn trọng đối với các bậc tiền nhân thời đại trước, vì bởi lẽ có họ thì mới có tôi theo một phương diện nào đó. Bài thơ này cũng là một tư tưởng đáng được kế thừa, và nó cũng chính là một cuộc vận động có ý thức của con người mang tính thời sự và lịch sử.

Tuy nhiên tôi chẳng dám khẳng định hay phủ định bất cứ một vấn đề và cá nhân nào trong lịch sử, câu chuyện sắp tới của tôi chỉ là một câu chuyện lấy cảm hứng từ những tình tiết có thật và được biến tấu lại theo cách nhìn nhận khách quan không có chủ đích của một người hậu bối (người đi sau). Mong rằng bạn đọc cũng sẽ cởi mở cùng với tôi và câu chuyện của tôi, ngược dòng thời gian tìm về quá khứ để trải nghiệm lịch sử, cũng xin đừng tranh cãi vì bất cứ quan điểm bất đồng nào với kiến thức ít ỏi của tôi, vì câu chuyện của tôi đôi khi chỉ là một sự tưởng tượng và có phần giả thuyết và hư cấu, cũng có thể mang hơi hướm của sự huyễn hoặc phi lí. Nhưng hy vọng rằng bản thân cũng có thể truyền tải một số thông điệp hữu ích bằng sự kém cỏi của mình.

Tùy theo cách nhìn nhận khách quan của bạn mà cảm thấu sự "vô vi" này cùng câu chuyện của tôi nhé!

Trân trọng.

======

CHÚ THÍCH:

[1] Bài này được chép trong Thiền uyển tập anh.

[2] Pháp Thuận thiền sư 法順禪師 (915-990) họ Ðỗ 杜, không rõ tên thật và quê quán, thuộc thế hệ thứ mười dòng thiền Nam Phương. Xuất gia từ nhỏ, thờ thiền sư Phù Trì chùa Long Thọ làm thầy. Ðắc pháp, nói ra lời nào cũng hợp với sấm ngữ. Sư học rộng, có tài, hiểu rõ việc nước, đang lúc nhà Tiền Lê mới dựng nghiệp, giúp vua trù kế hoạch, định sách lược. Ðến khi thiên hạ thái bình, sư không nhận phong thưởng. Vua Lê Ðại Hành kính trọng, chỉ gọi là Ðỗ pháp sư, không gọi tên, đem mọi việc văn thư giao phó. Cùng với sư Khuông Việt, Pháp Thuận là cố vấn của triều Tiền Lê, có lần cùng với sư Khuông Việt, được cử tiếp đón sứ thần nhà Tống là Lý Giác. Tài ứng đối làm Lý Giác ngạc nhiên và kính phục. Vua Lê Ðại Hành thường đem vận mệnh nước nhà hỏi sư và trên đây là một bài thơ đáp.

[3] Theo SGK Ngữ văn 10, Tập 1, NXB Giáo dục.

[4] Vô vi:

(1) Vô vi là tư tưởng của triết gia Lão Tử trong Đạo giáo.

Ông nói: "Vô vi nhi vô bất vi" (無為而無不為).

Tạm dịch là: Không làm gì mà không gì là không làm. Hiểu một cách nôm na là, nếu bạn không làm gì mà thấy không việc gì thì không nên làm. Thiên nhiên trời đất vốn đã vận hành thành chu kỳ tự nhiên, nếu chúng ta tác động vào một yếu tố nào đó thì cũng là làm đảo lộn chu trình trên. Nếu chúng ta không làm gì cả thì tức là đảm bảo được chu trình trên vẫn hoạt động bình thường. Thuyết này đặc biệt hiệu quả trong trường hợp chúng ta chưa biết phải làm thế nào khi đứng trước một sự việc, theo Lão Tử thì tốt nhất là không nên làm gì cả.

Vô vi không có nghĩa không làm gì, nhưng để sự việc phát sinh một cách tự nhiên trong sự hòa hợp với Đạo, và vì vậy cần thực hiện những gì cần thiết, nhưng không vượt quá nhiệt tình và hành động mù quáng, được coi là một trở ngại, mà là dễ dàng, nhẹ nhàng và thoải mái. Nó là một trạng thái của sự im lặng nội tâm, vào đúng thời điểm, hành động đúng có thể xuất hiện mà không cần nỗ lực của ý chí.

(2) Vô vi (asaṃskṛta) trong Phật giáo là chỉ thể tạng chân thật của các pháp, thể tánh ấy không do ai tạo ra cả. Nó là chơn như hay pháp tánh, không thể dùng ý thức suy nghĩ hay lời nói bàn luận được. Nó phi sắc, phi tâm, không sanh diệt, không cấu tịnh, không tăng giảm nên gọi là Vô vi.

[5] Khắc kỷ: Chủ nghĩa khắc kỷ (stoicism) là một trường phái triết học được khai sinh ở Athens khoảng thế kỷ thứ 3 trước công nguyên. Chủ nghĩa khắc kỷ là một nhánh triết học về đạo đức con người, thứ được tạo ra bằng logic và cách mà con người nhìn nhận bản chất thế giới. Sứ mệnh của chủ nghĩa khắc kỷ là rèn luyện tinh thần con người cứng rắn và bình tĩnh hơn khi đối mặt với những nỗi đau và áp lực trong cuộc sống.

[6] Vô trung sinh hữu: Mục đích của kế này là làm rối beng sự việc lên để dễ bề thao túng, đục nước béo cò. Thủ đoạn là gây tiếng tăm, tung tiếng đồn, gây xáo trộn rồi dựa vào đó mà thủ lợi. Kế "Vô trung sinh hữu" hình dung là tu hú đẻ nhờ, tổ thì chim khác làm, nhưng con tu hú cứ đến đặt trứng của nó vào đó, rồi lại nhờ loài chim khác ấp trứng luôn, khi trứng nở thành chim, tu hú con bay về với bầy tu hú.

[7] Vô ngã và tính không:

(1) Vô ngã là pháp ấn chỉ có trong Phật giáo, cho rằng, không có một Ngã (sa. ātman, pi. attā), một cái gì trường tồn, bất biến, cốt tủy, vững chắc, tồn tại mà không phụ thuộc vào cái khác. Nghĩa là sự vật có mặt là do duyên sinh (tùy thuộc điều kiện) khởi phát, chứ sự vật không có quyền gì với sự sinh ra và sự hoại diệt của chính nó.

(2) Tính Không (zh. 空, 空 性, sa. śūnya, tính từ, sa. śūnyatā, danh từ, bo. stong pa nyid སྟོང་པ་ཉིད་) có nghĩa là "trống rỗng, trống không" là một khái niệm trung tâm của đạo Phật, quan trọng nhất và cũng trừu tượng nhất. Tính Không hiểu ở đây không phải sự trống rỗng thông thường mà nói về một thể tính vô biên vô hạn tuyệt đối (nghĩa là bao hàm tất cả); không thể dùng suy nghĩ, cảm nhận để đo lường, nằm ngoài cặp đối đãi có-không. Tính Không này không phải là một đối tượng để một chủ thể tiếp cận đến vì bản thân chủ thể cũng thuộc về nó.

~*~

[★] Tất cả quyền bản quyền đối với tác phẩm "Cửu Loan Hồi Mộng [玖欒回夢]" thuộc về duy nhất tác giả Hạ Miên. Tác phẩm này được đăng trên Wattpad tại tài khoản ha_mien_006. Tác giả Hạ Miên là chủ sở hữu độc quyền của tất cả các quyền liên quan đến nội dung, hình thức và các yếu tố sáng tạo của tác phẩm. Mọi hình thức sao chép, phân phối, hoặc sử dụng tác phẩm mà không có sự đồng ý bằng văn bản của tác giả đều là sự vi phạm quyền sở hữu trí tuệ.